OEH - Bilaketa
35 emaitza labrador bilaketarentzat
Sarrera buruan (0)
Emaitzarik ez
Sarrera osoan (35)
- abuztu
- aitzurgintza
- aitzurlari
- aitzurle
- 1 arraska
- 1 artzain
- 2 atze
- behargile
- 1 denda
- edergarri
- ederretsi
- erabiltzaile
- goldenabarkari
- harri
- 1 hede
- 1 horma
- 1 jarraiki
- laborari
- labradore
- labrari
- lagun
- lugin
- lur
- lurlangile
- lurlantzaile
- nekatzaile
- nekazale
- nekazalgo
- nekazantza
- nekazari
- tolesgabe
- xuhur
- zerikusi
- zikatxur
- zizare
goiburua
edergarri.
sense-1
I .
(Sust.).
azpiadiera-1.1
1.
(gral.; SP, Urt Gram 55, Lar, Añ, Hb, VocCB, Dv, H)
Ref.:
A;
Etxba Eib
.
Adorno, aderezo, joya; cosa bella. " Eztu kanpoko edergarriren beharrik, n'a point besoin d'ornements étranges" SP. " Edergarrijak " Mg PAb 149 (en una lista de utensilios del labrador). v. edergailu. Tr. Documentado con cierta frecuencia en autores meridionales desde Mendiburu y Cardaberaz hasta nuestros días. Su uso aumenta en el s. XX. Al Norte se encuentra únicamente en Axular, Pouvreau y Arbelbide. En DFrec hay 9 ejs., meridionales.
[Presuna ederrak], eztu kanpoko edergarriren beharrik. Ax 513 (V 331). Bizarra da edergarri bat gizonaren begitartean. SP Phil 225 (He 227 edergaillu). Zintaz eta edergarriz betea bizi zen dama ta neskatx arroa. Mb IArg I 205. [Erretorikak] bere edergarri edo itzaldien apaindurak, tropo ta figurak deriztenak ditu. Cb EBO 39. Zeinbait onelango edergarri euskeriak? Mg PAb 201. Gorputz zorionekuak euko ditube perfekzinoe edo edergarri asko. CrIc 48. Noren begiai atsegin eman nai ote die urlia onek onenbeste edergarrirekin? AA II 92. Gizonak arrian egin litzakean edergarri guztiaz gaindiroki apainduak. Izt C 51. [Marijaren irudi bat] apainduta, dala lora, larrosa edo beste era atako edergarrijakaz. Ur MarIl 1. Belarrietakoetan, erraztunetan eta beste edergarrietan artutako urrea. Lard 105. [Euskaldunen] edergarri ta gloria dan Santuaren onran. Aran SIgn I. Ire baltzuneak besteentzat argitasun da edergarri izango litzatekez. Ag AL 74. Emakumeen belarri, beso ta paparreko edergarriak. Ag Ioan 274. Len jagola ta zaintzaile genduzan [mendiak]; orain eztoguz edergarri ta ikuskizun baino. A EEs 1916, 109. Danok darabilgu soñian biar-biarrekua eztan gauzaren bat, apaingi edo edergarritzat. Kk Ab II 16. Yostaillu edo edergarri zirudien ezpatatxoa. Or Y 1934, 6. Eseri-aulki apañak eta beste edergarri asko. ABar Goi 14. Gaztetako edergarriak etzitzaizkion ziaro aienatu. Etxde JJ 97. Beren zakurren [...], itzegin ez-besteko edergarri ['habilidades'] guztiak aipatzen. Anab Aprika 68. [Arkaitzak ez] beste guztia edergarri da: / zelai, ardi ta pagadi. Gand Elorri 54. Oiek dirade aurreko zarrak / egindako edergarriak, / ez dakit nola apaindu leizken / era orretan arriak. Uzt LEG II 229. Euskal kutsua badario, barren muinetarik dario, ez axaleko edergarrietarik. MIH 115.
v. tbn. AB AmaE 393. Itz Azald 103. Alz Bern 49. ArgiDL 123. Aitzol in Laux BBa XIV. Ldi IL 126. TAg Uzt 53. Alt LB 80. Zait Plat 13. Berron Kijote 160.
Adorno, aderezo, joya; cosa bella. " Eztu kanpoko edergarriren beharrik, n'a point besoin d'ornements étranges" SP. " Edergarrijak " Mg PAb 149 (en una lista de utensilios del labrador). v. edergailu. Tr. Documentado con cierta frecuencia en autores meridionales desde Mendiburu y Cardaberaz hasta nuestros días. Su uso aumenta en el s. XX. Al Norte se encuentra únicamente en Axular, Pouvreau y Arbelbide. En DFrec hay 9 ejs., meridionales.
[Presuna ederrak], eztu kanpoko edergarriren beharrik. Ax 513 (V 331). Bizarra da edergarri bat gizonaren begitartean. SP Phil 225 (He 227 edergaillu). Zintaz eta edergarriz betea bizi zen dama ta neskatx arroa. Mb IArg I 205. [Erretorikak] bere edergarri edo itzaldien apaindurak, tropo ta figurak deriztenak ditu. Cb EBO 39. Zeinbait onelango edergarri euskeriak? Mg PAb 201. Gorputz zorionekuak euko ditube perfekzinoe edo edergarri asko. CrIc 48. Noren begiai atsegin eman nai ote die urlia onek onenbeste edergarrirekin? AA II 92. Gizonak arrian egin litzakean edergarri guztiaz gaindiroki apainduak. Izt C 51. [Marijaren irudi bat] apainduta, dala lora, larrosa edo beste era atako edergarrijakaz. Ur MarIl 1. Belarrietakoetan, erraztunetan eta beste edergarrietan artutako urrea. Lard 105. [Euskaldunen] edergarri ta gloria dan Santuaren onran. Aran SIgn I. Ire baltzuneak besteentzat argitasun da edergarri izango litzatekez. Ag AL 74. Emakumeen belarri, beso ta paparreko edergarriak. Ag Ioan 274. Len jagola ta zaintzaile genduzan [mendiak]; orain eztoguz edergarri ta ikuskizun baino. A EEs 1916, 109. Danok darabilgu soñian biar-biarrekua eztan gauzaren bat, apaingi edo edergarritzat. Kk Ab II 16. Yostaillu edo edergarri zirudien ezpatatxoa. Or Y 1934, 6. Eseri-aulki apañak eta beste edergarri asko. ABar Goi 14. Gaztetako edergarriak etzitzaizkion ziaro aienatu. Etxde JJ 97. Beren zakurren [...], itzegin ez-besteko edergarri ['habilidades'] guztiak aipatzen. Anab Aprika 68. [Arkaitzak ez] beste guztia edergarri da: / zelai, ardi ta pagadi. Gand Elorri 54. Oiek dirade aurreko zarrak / egindako edergarriak, / ez dakit nola apaindu leizken / era orretan arriak. Uzt LEG II 229. Euskal kutsua badario, barren muinetarik dario, ez axaleko edergarrietarik. MIH 115.
v. tbn. AB AmaE 393. Itz Azald 103. Alz Bern 49. ArgiDL 123. Aitzol in Laux BBa XIV. Ldi IL 126. TAg Uzt 53. Alt LB 80. Zait Plat 13. Berron Kijote 160.
azpiadiera-1.1.1
Ire itzala, ire egurra, ire edergarria.
"Tu ornato."
Ldi BB 100.
azpiadiera-1.1.2
Ilustración (dibujo o fotografía).
Edergarrijakin datorrenian euskalzale (edergarrija berba polita da ilustrazinoia edo grabaua esateko). A Ezale 1897, 263b. Lenengo edergarrian or daude, ezkerretik eskuira, Joxe Bernardo ta Pello-Errota. Muj RIEV 1908, 429. [Egunariak] edergarri, begia ondo betetekoak [euki bearko ditu] . Ormetxe EEs 1917, 38. Leaburu-Hotel, edergarria (grabadoa) erakutsiz teilatutik atarira zeekatu zigun Medelek. A Ardi 114. 5-garren orrialdeko edergarriak. Ib. 114. Ipui ta kontuak, edergarriz beteak. Lab Y 1933, 255. Edergarriak, neronek egiñak dira. Azalekoa nere makinarekin suizarrak egiña. Anab Aprika 104.
v. tbn. NEtx LBB 5, Alzola Atalak 108. Valverderen edergarriak Lizardiren poemen gogaide jator direla. MIH 177.
Edergarrijakin datorrenian euskalzale (edergarrija berba polita da ilustrazinoia edo grabaua esateko). A Ezale 1897, 263b. Lenengo edergarrian or daude, ezkerretik eskuira, Joxe Bernardo ta Pello-Errota. Muj RIEV 1908, 429. [Egunariak] edergarri, begia ondo betetekoak [euki bearko ditu] . Ormetxe EEs 1917, 38. Leaburu-Hotel, edergarria (grabadoa) erakutsiz teilatutik atarira zeekatu zigun Medelek. A Ardi 114. 5-garren orrialdeko edergarriak. Ib. 114. Ipui ta kontuak, edergarriz beteak. Lab Y 1933, 255. Edergarriak, neronek egiñak dira. Azalekoa nere makinarekin suizarrak egiña. Anab Aprika 104.
v. tbn. NEtx LBB 5, Alzola Atalak 108. Valverderen edergarriak Lizardiren poemen gogaide jator direla. MIH 177.
azpiadiera-1.1.3
"(G-d [?], B), jamba, marco de una puerta"
A.
azpiadiera-1.1.4
(Tras gen., uso pred.).
"
Andrazkuan edergarri, urria baño obe zintzotasuna
"
Etxba Eib.
Buruiko zuri politta, andren edergarri; askotan ixan oi da ezkabi estalgarri. Otx 32. An agertuko din Gurutzea, zeruen edergarri. Or QA 204.
Buruiko zuri politta, andren edergarri; askotan ixan oi da ezkabi estalgarri. Otx 32. An agertuko din Gurutzea, zeruen edergarri. Or QA 204.
azpiadiera-1.2
2.
(V, S; H)
Ref.:
A;
Lrq
.
Pretexto, excusa; atenuante. "Prétexte destiné à sauver les apparences, et à couvrir la vérité, qui est moins avouable" Lrq.
[Itz zatarrak] parre eragiteko esaten dituztelako edergarriaz, bekatu andiak ezpalira bezela konfesatzen dituztenak. Mg CC 105 (v. tbn. CO 146). Ona zelan konfesau biar dan pekatuba edergarri baga. Ib. 176. Izango lukee eren zabarkeriaren edergarri egoki bat. AA I 456. Ezta an izango gauzeen edergarririk, ez atxakia onik. Añ EL2 36. Ni etorri ezpanintz [...], ezlukete pekaturik; orain ordea eztute pekatu orren edergarririk. Ir YKBiz 456.
Pretexto, excusa; atenuante. "Prétexte destiné à sauver les apparences, et à couvrir la vérité, qui est moins avouable" Lrq.
[Itz zatarrak] parre eragiteko esaten dituztelako edergarriaz, bekatu andiak ezpalira bezela konfesatzen dituztenak. Mg CC 105 (v. tbn. CO 146). Ona zelan konfesau biar dan pekatuba edergarri baga. Ib. 176. Izango lukee eren zabarkeriaren edergarri egoki bat. AA I 456. Ezta an izango gauzeen edergarririk, ez atxakia onik. Añ EL2 36. Ni etorri ezpanintz [...], ezlukete pekaturik; orain ordea eztute pekatu orren edergarririk. Ir YKBiz 456.
azpiadiera-1.2.1
(Tras gen., uso pred.).
"
Hori erran du bere egitate txarraren edergarri, il a dit cela pour donner une bonne apparence à sa vilaine action"
Dv.
azpiadiera-1.3
3.
(Tras gen., uso pred.).
"(G-to), por consideración a... Amaren edergarri egiten ditu gauza oiek
"
A.
sense-2
II .
(Adj.).
azpiadiera-2.1
1.
(Hb, Dv).
Embellecedor, que produce belleza. "Propre à embellir" Dv.
Amore au da ezteguko apaindura edergarria. Añ LoraS 49. Asi dira alegiñean eleiza txukuntzen, organoa zuzentzen eta beste obra edergarriak egiten. Ant EE 1884b, 41. Etxea bethi etxe da, zonbat den itsusgarri; / Kanpoa bethi kanpo da, zonbat den edergarri. Arb Igand 145. Beste izkuntza batzutan ere ez dute askok uste itzen atzenkide [...] izate ori edergarri denik. Or LEItz 53 (se refiere a la rima).
Embellecedor, que produce belleza. "Propre à embellir" Dv.
Amore au da ezteguko apaindura edergarria. Añ LoraS 49. Asi dira alegiñean eleiza txukuntzen, organoa zuzentzen eta beste obra edergarriak egiten. Ant EE 1884b, 41. Etxea bethi etxe da, zonbat den itsusgarri; / Kanpoa bethi kanpo da, zonbat den edergarri. Arb Igand 145. Beste izkuntza batzutan ere ez dute askok uste itzen atzenkide [...] izate ori edergarri denik. Or LEItz 53 (se refiere a la rima).
azpiadiera-2.1.1
Estético.
Ona emen paisajeari dagozkion bi iritziak: onuragarri edo utilitarioa, eta edergarri edo estetikoa. Dunixi Egan 1955 (1-2), 8.
Ona emen paisajeari dagozkion bi iritziak: onuragarri edo utilitarioa, eta edergarri edo estetikoa. Dunixi Egan 1955 (1-2), 8.
azpiadiera-2.2
2.
"Adornable, apaingarria, edergarria, galantgarria
"
Lar.
azpiadiera-2.3
3.
Paliativo.
Aitzaki edergarri eta apuko estalgarriak. Izt C 357.
Aitzaki edergarri eta apuko estalgarriak. Izt C 357.
azpisarrera-1
EDERGARRIZKO.
Elevado, noble.
Orduko ikasketa aiek, edergarrizko deritzatenak. "Quæ honesta vocabantur" . Or Aitork 57 (v. tbn. 103).
Orduko ikasketa aiek, edergarrizko deritzatenak. "Quæ honesta vocabantur" . Or Aitork 57 (v. tbn. 103).
edergarri
-
edergarri....
-
I . (Sust.). 1. (gral.; SP, Urt Gram 55,...
-
1. (gral.; SP, Urt Gram 55, Lar, Añ, Hb...
-
2. (V, S; H) Ref.: A; Lrq . Pretexto, ex...
-
3. (Tras gen., uso pred.). "(G-to), por ...
-
II . (Adj.). 1. (Hb, Dv). Embellecedor, ...
-
1. (Hb, Dv). Embellecedor, que produce b...
-
2. "Adornable, apaingarria, edergarria, ...
-
3. Paliativo. Aitzaki edergarri eta apuk...
-
EDERGARRIZKO. Elevado, noble. Orduko ika...
<< 1 denda 0 / 0 ederretsi >>
Egoitza
- B
- BIZKAIA
- Plaza Barria, 15.
48005 BILBO - +34 944 15 81 55
- info@euskaltzaindia.eus
Ikerketa Zentroa
- V
- LUIS VILLASANTE
- Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
20018 DONOSTIA - +34 943 42 80 50
- donostiaordez@euskaltzaindia.eus
Ordezkaritzak
- A
- ARABA
- Gaztelako atea, 54
01007 GASTEIZ - +34 945 23 36 48
- gasteizordez@euskaltzaindia.eus
- G
- GIPUZKOA
- Tolare baserria. Almortza bidea, 6
20018 DONOSTIA - +34 943 42 80 50
- donostiaordez@euskaltzaindia.eus
- N
- NAFARROA
- Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
31002 IRUÑEA - +34 948 22 34 71
- nafarroaordez@euskaltzaindia.eus
Elkartea
- I
- IPAR EUSKAL HERRIA
- Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
64100 BAIONA - +33 (0)559 25 64 26
- +33 (0)559 59 45 59
- baionaordez@euskaltzaindia.eus
