OEH - Bilaketa

329 emaitza laborantza bilaketarentzat

Sarrera buruan (1)


Sarrera osoan (328)

Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
goiburua
1 txerto.
tradizioa
Tr. Documentado en la tradición meridonal (donde es algo más frecuente) desde mediados del s. XIX y en la septentrional desde principios del XVII. Hay txerto en EEs (junto al más extendido txertu ), JBDei, Orixe, Lizardi, Zaitegi e Ibiñagabeitia, txertu en Iztueta, Urruzuno, Aran-Bago, S. Mitxelena, Munita, Etxaide y Erkiaga, y serto en un sermón baztanés del s. XVIII. Al Norte hay xerto (con aspiración --xertho-- en Etcheberri de Ziburu, Duvoisin y Prop ) en la mayoría de los autores, y xartu en sendos ejs. de GH y GaztAlm. En DFrec hay 1 ej. de txertu y 2 de xerto.
sense-1
1. (G, B; VP 15v, Lar, Añ (G, AN), Lcq 184), xerto (L, B, BN; SP, Ht VocGr 353, VocB ; -th- Hb, Dv, H), xarto (BN; Dv; -th- H), xartu (BN), xarte (-th- BN-ciz; VocBN ), txertu, serto, xorte (BN-mix) Ref.: A (txerto, xerto, xarthe, xarto, xorte); Izeta BHizt2 (xerto) .
Injerto. "Ente" SP. "Enxerto, txertoa " Lar. "Greffe d'arbre" Dv. "Greffe, ente de toute sorte" H. " Sagarrondoai xerto ona man diogu " Izeta BHizt2. .
Oliba fruitutsua. Xertho eztia. Zeruko landarea. EZ Man II 197. Bekhatutik sortzen eta heldu diren xertoak, landareak, fruituak eta ondoreak baitira. Ax 22 (V 12). Orazione handi haren aldakak, xertoak eta apareillua. SP Phil 116 (He 118 xertoak). Sertuzale batek ezarzen duenean sertoa edo fruitu ona dakarran arbolaren punta . BaztSerm1 331. Zañeti / ekusten dan gauza beti beti / fruta pin gozoa txertu oneti. Izt Po 81. Hauta zazu xerthoa arbola gaztean eta ez zaharkituan. Dv Lab 381. Txertotarako artu bear ditugun mentuak urteko pujak izan bear dute. EEs 1917, 52. Txertu batzuek landararen beko aldean egiten dira, goiko aldean beste batzuek. Ib. 33. Txertua, zomorroak barruan daudela, goizean edo illuntzean egitea da onena. Munita 94. Izerdia iragaiten den ber xertoaren zur eta axal artetik, asko gisetara egin ditazke xertoak. Gatxitegi Laborantza 109. Madariondoa txertoen bidez antzaldatuta sagarrak ematen. Ibiñ Virgil 83. Basate xerto elgarri lotuz / egiten baita arbola. Mattin 78. Xertorik hoberena, Martxoan eiten dena. EZBB II 133.
azpiadiera-1.1
(Como primer miembro de comp.).
Xertho-gaia behar da fruitua markatzen duena. Dv Lab 381. Atsegin du txerto-udare ta mats gorri / urre-gorria biltzea. JBDei 1919, 252.
azpiadiera-1.2
(Fig.).
"Artu ezazu soñeko zuri au, esaten dio, ta garbi garbirik eramazu Jesukristoren epai-tokira, betiko bizitzarako". Alaxe zuritu ta lotu oi dute txertoa ere. JBDei 1919, 365. Oraiñ txertu txarra zabaltzen dute / gure jaun eta maixuak, / miruen tankera artzen ai gera / Euskalerriko uxuak. MendaroTx 160. Leengo errotiko muskillez bear baitu erri bakoitzak bere ertia berritu, naiz iñongo txertorik ere edergarritzat artu. Ldi IL 126. Euskal-sinismenzalea prantziskotasunaren txertuak emandako kimua dala. SMitx Aranz 88n. Ona, irakurle, euskal-idazle berri au gure izkuntza maiteari txertu berri bat nondik emango. Etxde AlosT 7. Bai al dakik azpian zer azalduko dan? Txertu berriaren uzta: erdal erria. Ataño TxanKan 215.
azpiadiera-1.2.1
(Como segundo miembro de comp.).
Gerkel-elerti zelai ikusgarrietatik landara-txerto au birlandatu dizut, gure antzerki-mintegi berrira. Zait Sof 5. Maite-txertu samurrez dago onengana Beronike. Erkiag BatB 182.
sense-2
2. (AN-ulz ap. Iz Ulz ), xerto (-th- H).
Brote. "Siron, œil que l'on greffe sur une plante" H. " Txerto berriek, los nuevos brotes" Iz Ulz. .
Zeren nola amora karitatearen xerto bat baita. "Surgeon de la charité" . SP Phil 375 (He 379 mutil).
sense-3
3. (G, B), xerto (L, B, BN; VocB; -th- Hb, Dv, H), txertu (G-goi-bet-nav), xarto (BN; Dv; -th- H), xartu (BN) Ref.: A (txerto, xarto, xerto); Izeta BHizt2 (xerto) .
Vacuna. "Vaccine" Dv. " Xertoa izaten den bezain laster, bear ditugu xertatu erriko aur guziak (B), en cuanto haya vacuna, [...]" A.
Perran Dotoriak sartzen duela koleraren kontrako txertua? Urruz Urz 51. Franzian izan bagine, xerthatuko ginituen gure giristinoak, bainan guk xerthoa, Saigonetik eskuratu orduko, eriaroa zen. Prop 1894, 95. Xerthoa ukhan bezen sarri, misionestak hasi ziren xerthatzen. Ib. 95. Txertuak galazotzen duala naparrei edo baztanga sortzea. Aran-Bago ManMed 192. Abiatua omen zuten aziendetan eritasun bat, izurritearen idurikoa, bainan bazen ere xartu bat, berriki ezagutua. GH 1921, 742. Xerto berezi batek beira dezake haurra. JE Med 47. Calmette-n xertoa emana da oraiko egunean, galbidean diren haur ñimiño guziei. Ib. 113. Jauna, ene semea zuk eman xartuak salbatu du. GaztAlm 1934, 78. Txertu au artzera beartuak arkituko dira. EAEg 5-11-1936, 223. Nikanor-engandik izango dabela laster arin, erikutsua sortuteko txertua, onen eztul eta gorroen bidez. Erkiag BatB 192. Txertoa edo indizioa aurrari ematera. Ostolaiz 130. Soldadoen noiztenkako xertoak. Larre ArtzainE 177.
sense-4
4. " Xertho, [...] brochette de champignons, de poissons ou d'oiseaux que les gens de la campagne enfilent pour la vente" Dv.
sense-5
5. " Xerthoa, xarthoa, [...] plant greffé" H.
azpisarrera-1
TXERTO GORRI (Lcq 150 A; xertogorri B ap. Izeta BHizt2). "Castaña colorada, agradable, de envoltura delgada" A. "Badire iru gaztain mota: xertogorrie, ostobeltza ta Sanmigelak" Izeta BHizt2.
azpisarrera-2
TXERTO IZAN. Injertar.
Mintza-bearrik / ez duzun ezkero, / itz ori biotzean / omen zaigu txerto. Or BM 108.
txerto
<< txertatzaile 0 / 0 tximistargi >>

Egoitza

  • B
  • BIZKAIA
  • Plaza Barria, 15.
    48005 BILBO
  • +34 944 15 81 55
  • info@euskaltzaindia.eus

Ikerketa Zentroa

  • V
  • LUIS VILLASANTE
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

Ordezkaritzak

  • A
  • ARABA
  • Gaztelako atea, 54
    01007 GASTEIZ
  • +34 945 23 36 48
  • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
  • G
  • GIPUZKOA
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
  • N
  • NAFARROA
  • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
    31002 IRUÑEA
  • +34 948 22 34 71
  • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

Elkartea

  • I
  • IPAR EUSKAL HERRIA
  • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
    64100 BAIONA
  • +33 (0)559 25 64 26
  • +33 (0)559 59 45 59
  • baionaordez@euskaltzaindia.eus

Azkue Biblioteka eta argitalpenak

Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.
  • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
  • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
  • +34 944 158 155
  • info@euskaltzaindia.eus
z-library z-lib project
Casino siteleri arasında yerinizi alın, kazançlı çıkmanın keyfini sürün! Heyecanı kaçırmayın.
© 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper