Harremana

    OEH - Bilaketa

    329 emaitza laborantza bilaketarentzat

    Sarrera buruan (1)


    Sarrera osoan (328)

    Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
    goiburua
    1 tratatu.
    tradizioa
    Tr. Documentado en todas las épocas y dialectos. La forma general es tratatu. Hay traktatu en Leiçarraga y, junto a tratatu, en Voltoire y Tartas. En DFrec hay 51 ejs., 2 de ellos septentrionales.
    sense-1
    1. (SP, Urt, VP , Lar, Añ, Arch VocGr, VocBN , Gèze, Dv, H), traktatu.
    Tratar (bien, mal, etc.) a una persona. "Traiter" SP, Arch VocGr, VocBN , Gèze, Dv. " Hitzez gaizki tratatu " Urt III 358. " Gaizki tratatua, aperreado" VP 33v. "Tratar bien o mal a alguno" Lar, Añ. "Agasajóme muy mucho [...], guziz gozoro tratatu ninduen " Lar.
    Iuliok humanoki Paul traktaturik. Lç Act 27, 3 ( He tratatu; TB erabili, Ker, IBe hartu; Dv gizatiarki egin ). Bardin gura naben azkero / onein kureldo tratadu. Lazarraga A, 1151r. Zuk ni ondo trataetako. Ib. A16, 1184r. Presioner nai zutela artu eta gaizki tratatu. MRos 14.1r. Probeen gaizki tratatzea. Mat 30. --Rezebituko naiz ni gaurkotz arrotzat? --Bai, Iauna, eta ongi traktatu. Volt 154. Gaizki trata zinzaten. Ber Trat 88v. Ezen iustiziaren ereduz trata baninzatzu, sekulako galdua ninzateke. Harb 248. Gustiak tratadu begiz kortesia eta honestidade andiagaz. Cap 125. Afrikan kristabak / gaizki trataturik, / zure begira daude / malkoz anditurik. FProsp 77ss. Etzintezkea iagoiti unha / ene hain gaizki tratatzez? O Po ( ed. Michel) 243. Iauna bera gurutzean / tratatu zen khelderrez. Arg DevB 133. Arren ungi trata zazu Sioneko zure populua. Gç 47. Orrela tratatzen nozu? Acto 271. Jüstoki tratatzen naizü prauberik eta eskerniatürik eizten naizünian. Mst III 52, 1 (SP enekin ari zare, Ol enekin diarduzu ). Nere Jesus ona onela tratatu. Cb Eg II 41. Tratatu izan zuten gau hartan guzian emazte hura ezin erran bezain gaixki. Lg I 238. Nola ere gure lagunak tratatzen bai ditugu, halaber gu Jainkoak tratatuko gaitu. Brtc 210. Darabilzu zelanbait modu dongaguan judegu gogorrak pasinoeko denporan tratau edo erabilli eben baño. Mg CO 189. Aiñ gaizki tratatu zuen Job. Gco I 454. Eztugula merezi Jainkoak bertze gisaz trata gaitzan. Dh 98. Izain derelá tratatuak rigore gutiagoreki. EvAN Mt 10, 15. Jainkoak tratatzen du bere Semea azken garraztasunarekin. Jaur 154. Barkoxen bezala aphezek ez tratatürik izan. Etch 476. Berdiñ gaitzatzu trata arren. Gy 229. Huntarzüneki mündü ororen tratatzera. CatS 59. Ez det aditu kulparik gabe / ala tratatzen gizonik. Noe 28. Ea, anai astua, onelaxe i biar aiz tratatu ta ezi. Bv AsL 87. Ikusi egik beste etxeetan / ea zelan aben tratetan. AB AmaE 204. Erregetan amultsuena izan zela gisa hortan tratatua bere suietez. Elsb Fram 101.
    ( s. XX) Zure aita begira balego, nolako frankezakin tratatzen zaitudan, zer poza artuko lukian! Iraola 107s. Frantzes bi ofizierak untsa tratatürik izan ziren. Const 38. Modu txarrian tratatu zuten, / errira eman du parte. Tx B I 258. Pobria artu dute / beti gogorrian, / tratatu nai ezikan / modu obian. MendaroTx 176. Ta zu ere gaizki tratatzen zaituzte, nunbait? Etxde JJ 106. Lapur bat balitz bezala tratatzen duzuelako. Arti Tobera 277. Ez da bada lastima / ala tratatzea, / aizkora triste batez / muñak ateratzea. Balad 221. Bere burua modu artan tratatua ikusi zuanean. Berron Kijote 180. Erri guztiak tratatuagaz / eurenak ziran antzean. FEtxeb 54. Ni oso txikia ikusten niñuten, eta alamoduz tratatu ere. Albeniz 79. Eskularru leunez tratatu ditudala maiz aski, suturik ez nengoenean, zenbait pertsona eta zenbait pentsabide. MIH 371.
    v. tbn. EZ Noel 100. Hm 163. Tt Arima 107. Ch I 13, 4. He Gudu 87. Oe 109. LE Prog 122. Monho 150. Xarlem 838. fB Ic II 279. JesBih 451. UskLiB 101. Dv LEd 261. Arr GB 146. ChantP 252. EusJok II 91. Sor AuOst 73. AzpPr 130. Ag Serm 106. CatUlz 30. Balad 119.
    azpiadiera-1.1
    (Ref. a cosas). "Gouverner" SP (Interpr.?).
    Zenbatenaz ere [bertze lengoaie] hauk edertzen eta hazten baitira gehiago jende letradunen artean, eta gaizkoatzen nekhazalenetan, hanbatenaz eskuara kontrarago da tratatua; zeren bere garbitasuna konserbatu eta konserbatzen baitu jende nekhazale estudiatu gaben artean. ES 192. Emen ikusten ta tratatzen diran lurreko gauza edo gezurrakin zure erara erraz engañatzen zaitu [deabruak] . Cb Eg II 161. Mundura biurtuko banintz nola beste moduz gorputz au tratatuko nukean! Ib. 147. Tratau Matrimonioa errespetoagaz, dalako Jesu-Kristok eginiko Sakramentua. Oe 148. Gaizki tratatu dituztelako Sakramentu biak. Mg CC 211. Dongaro tratau dabelako bere gorputz ta odola. CatBus 46. Erradazu othoi nola behar diren [larrain eta oihan] hekiek tratatu. Dv Lab 373. Zer moldetan izan den tratatua gure Erlisione saindua [...] Erreboluzioneko gizon gaixtoez. Elsb Fram 127. Milla demoniozko / bare adarduna, / nola tratatu dezu / nere babarruna? Tx B 29. Badaki horrek bizioa nola trata. Arti Tobera 268.
    azpiadiera-1.2
    Tratar como, tratar de.
    Trateetan ditubee sinpletzat konpesorerik eldubeenak. fB Olg 135. Lotsatuten bada guraso legez tratetan izatia emon eutsenak. Astar II 85. O zorigatxa! semeak barriz / soldadu deutsez tratetan. AB AmaE 36. Berialatik asi zitzaidan / inbusteroka tratatzen. Tx B I 70. Astotzako're tratatzen nazu. Imaz ( in Auspoa 24, 159 ).
    azpiadiera-1.2.1
    Osaylgo euria [...], izen propio modura tratatua. MEIG VII 109.
    azpiadiera-1.3
    Tratar de, dirigirse con un determinado tratamiento.
    Ire semiari berbetarako edukaziño pixkat emon biar detsak; ze, ikan tratatzen najok eta. SM Zirik 78.
    sense-2
    2. (Lar), traktatu.
    Tratar (un tema). "Tratar, escribiendo alguna materia" Lar.
    Jende iakinsuén artean trakta ahal litezken punktuén goraki deklaratzeko. Lç Decl ã 1r. Salbamendu graziazkoaz [...] klaroki traktatu ukhan dute. Lç Adv ** 3r. Tratatu denean zer egin bear duen Meza enzuten duenak. Ber Trat 122r. Ordena hunetako perdunanzak ponturen pontu orai hemen tratatzea. Harb 454. Kofesioaz osoki tratatzeko. Ib. 185. Bertze hanitz zoiñek dokteki materia hau traktatzen baitute. Tt Arima 3. Eztegu zer tratadu kartilla onetan. OA 152. Zeren iskiribatu duen filosofia bat gauza naturazkoez tratatzen duena. ES 143. Osteologija,edo azur ta kartilaguen ganian tratetan dabena. Mg PAb 83. Kaldara giñak eta kapadoriak gaurko egunian trataitan ditube misterio altu oneik euben lagun batzuben asuntuak baliran legez. msOñ2 31v. Pontu hau tratatu hark othe zuenez / orai arte nago ni eziñ yakiñez. Gy 296. Zubek orain tratau eta erabagi biar dituzubén asunto edo gauzeen gañian. (1862). BBatzarN 195. Atrebiduko balira berba egiten, prediketan, tratetan, disputetan, erabagi edo esaten daudiela zerbaist onen kontra. Ur BulaAl 20. Jainkoaren gai aundi ta beneragarri au tratatzean. Vill Jaink 9. Gaia eta tratatzeko modua direla-ta eta ez idazleen erruz. MIH 89. Ez baita puntu hori maizegi tratatua izan. MEIG VI 153.
    azpiadiera-2.1
    (Con dat.).
    Eta anhitz hunelako konparazionez traktatzen zerauen hitza, enzun ahal ziroitenaren araura. Lç Mc 4, 33 ( TB adiarazi, Ker, IBe iragarri, IBk hotsegin ). Baina lekhorean diradenei konparazionez gauza guziak traktatzen zaizte. Ib. 4,11.
    sense-3
    3. Convenir, acordar, pactar.
    Esparanza handitan dago mundu guztia pakea tratatzen dela. CartEsp 465. Ez eta nahi lükela gauza inportante hoietan deüsere tratatü ez arkordatü. Etchart 9.1v. Bakia behar diaigü / algarreki tratatü. Xarlem 802. Ezkontzia asmetan dabenian edo tratetan dabenian. fB Ic III 331. Sarri illak edo urtiak leenago tratauta oi daukeez [ezkontzaak] . JJMg BasEsc 255. Trata zazei bien artian zoin biar tzein izan. Mdg 169. Apustua bat jokatutzeko / egin genduan tratatu. EusJok 65. Au ere tratatu zan / lagun arte ortan: / bertsotan egitea / apalondo bertan. Olea 210. Joan da tratatu nuan zer kondizio zeuden. Albeniz 222.
    sense-4
    4. (SP, Lar, Añ, H), traktatu.
    Negociar, comerciar. "Trafiquer" SP. "Tratar, comerciando" Lar, Añ. vEys da la forma trastatu, de la que no encontramos ningún otro testimonio, y podría deberse a un error.
    Tratatzeko libereki erri ontakoak erri ortan, emen egiten dena bizala zuen errikoer. MRos 13.1r. Tratatzeko oihal serikozkoren merkatariekin. Volt 242. Traktatzen du egiteko handietan eta hañitz komisionetan. Ib. 193. Manatu zuen Solonek etzezala nehork usain merkatalgoan trata. Ax 414 (V 269)). Etortzekuak dira / amalau ijito, / aiekin tratatzea / zenduke lizito. Noe 70. Ba herrian ala kanpo / Dugularik tratatu / Guzientzat irabazia / Berek dute altxatu. LuzKant 115. Kontu garbiya nai duenak ez / ijituakin tratatu. Tx B II 65.
    azpiadiera-4.1
    Tratar, ocuparse (de asuntos, trabajos).
    Heure bizian eztuk tratatzen faltsukerietan baize. (Valdorba, 1596). ReinEusk 96. Mezara ezta eramo bear berze negoziorik [...] baizik Iaungoikoareki tratatu bear diradenak. Ber Trat 32v. Egin dan lanik edo egitekorik andiena tratatzeko gure Jaungoikoak berariaz autua edo esleitua Zeruko Aingeru guzien artean. Gco I 456. Gurasoak zerbait egin nai mutil orrekin, eta apaiz jaunarekin tratatu dute, eta pentsatu dute konbentu batean sartzea. BAyerbe 136.
    sense-5
    5. "Traiter un malade, une maladie. Hainitz doha ongi eta artharekin eritasun baten tratatzetik, gaizki eta artharik gabe tratatzera, [...]" H.
    Aita espiritualak osokiago ezagutzen du tratatzen duen bihotza, eta nolako erremedioak behar zaizkon eman. SP Phil 159. Zoinak nahi bailuzke tratatzen duen eriari menbroak phikatu. Elsb Fram 60. Behar dugu min hori tratatu. Larz Iru 52. Sendagailurik ez da, ardientzat, bainan ba zakurrentzat: zizarien kontra behar dira tratatu. Gatxitegi Laborantza 186. Jaun Prefetaren manuz herriko enplegatu bat pasatuko da zonbeit egunen buruan etxe guzietan behi hardunen tratatzeko. Herr 4-2-1965, 2. Batzuk salbau ziran. Baña, alan da guztiz, banaka juan, beranduegi tratau zirelako. Gerrika 106. [Masajistak] astean lau egunetan tratatzen zidan. Albeniz 130.
    sense-6
    6. (Lar).
    (Con sociativo).Tratarse, relacionarse. "Tratarse, comunicarse" Lar.
    Exkomulgaturik ala dagoanarekin tratatzea. OA 140. Zer personagaz tratadu daben. Arz 51. Gogoratu nondi ibili eta non egon dan, nogaz tratau daben. Oe 129. Ezi eztúte tratátzen judatarrek samaritarréki. LE Io 4, 9 ( Dv iharduki; Lç eztié konbersazionerik ). Etxean bere senarrarekin tratatzen. Mg CC 224. Ez tratau ezelan bere ezkongeijaz. Mg CO 242. Jaungoikoarekin tratatuaz orazioarekin eta konsiderazioarekin. Gco I 422. Guztiekin tratau dagijeela ta berba egin dagijeela modu oneko alegrijagaz. fB Olg 24. Eiztarijakaz trateetan dabenak [...] geijeenian artuko dau afizinoia eizera. JJMg BasEsc 168. Ezin nik orregaz tratadu neike; ain da erria, ain zitala. Astar II 28. Bi urtian tratatu / degu alkarrekin. PE 64. Gure Santuarekin zerbait tratatu zutenak. Bv AsL 104. Non ibilli den, norekiñ tratatu duen. CatUlz 40. Auzoko galai batekin nitzan / ustez tratatzen asiya. Tx B I 137. Noikin tratatzen zuen / ez yakin lenago. Auspoa 97, 120. Akordauko da txarrauekin / tratatutakuan. SM Zirik 124. Berriz ere alkarrekin tratatzeko moduan partitu bear zutela-ta. Uzt Sas 337. Mutil kastillano batekin asi zan tratatzen da etzekian nola esan gurasoai. TxGarm BordaB 78.
    v. tbn. Aran SIgn 196. Arr May 55. Yanzi 92.
    azpiadiera-6.1
    (Con compl. directo). Tratar (a una persona).
    Neskatxa banintz eta majoa falta, / ikhazkinik ezkontzaz ez niro trata. ChantP 92. Hain jente makur hura bainuen tratatu. Arti MaldanB 220. [Aldanondoko nagusia] asko ezagutu eta tratatu ere egiten genduan. Albeniz 90.
    azpiadiera-6.2
    " Tra[ta]tu ezin ditekeana, intratable" VP 90r.
    sense-7
    7. Tratar, hablar con otros de un tema. "Tratar, confiriendo, tratatu, hitzerakidatu, zerbaiten gañean hitzegin " Lar.
    Nola gauza huek ezin trata deizte gutunez, ala iridi zaio gure erriari [...] dugun bista bortuetan. MRos 12a, 1r. Apartatutzat deklaraturik dagoanarekin itzegiten danean edo tratatzen danean gauza tenporaletan. OA 140. Konzienziako aranzak ateratzeko konfesore on batekin, nai zuen bezala, tratatu bearrean. Cb Eg II 188. Erretiratu zeré fariseoak beren artean tratatzerá nóla líketen arrepatú úra bere itzétan. EvAN Mt 22, 15 (Echn, Samper, Hual tratatu; Dv batzarre egin, Ur biltzarrea egin ). Berarekin joatearen gañean tratatu zutenean. Aran SIgn 56. Aginte-gauza guziak izkuntza ofizialean edo erresuma osokoan tratatzea. Ib. 208. Makiña bat kontu / genduban tratatu. AzpPr 55. Arren da nere kontu guziak / tratatutzeko asmuan. Tx B I 70.
    azpisarrera-1
    EZIN TRATATU.
    Intratable. En AxN se explica batzari ondikozkoak (326) por ezin tratatuak.

    tratatu

    tratatu
    << traktore 0 / 0 trefla >>

    Egoitza

    • B
    • BIZKAIA
    • Plaza Barria, 15.
      48005 BILBO
    • +34 944 15 81 55
    • info@euskaltzaindia.eus

    Ikerketa Zentroa

    • V
    • LUIS VILLASANTE
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

    Ordezkaritzak

    • A
    • ARABA
    • Gaztelako atea, 54
      01007 GASTEIZ
    • +34 945 23 36 48
    • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
    • G
    • GIPUZKOA
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
    • N
    • NAFARROA
    • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
      31002 IRUÑEA
    • +34 948 22 34 71
    • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

    Elkartea

    • I
    • IPAR EUSKAL HERRIA
    • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
      64100 BAIONA
    • +33 (0)559 25 64 26
    • +33 (0)559 59 45 59
    • baionaordez@euskaltzaindia.eus

    Euskaltzaindia

    Hizkuntza baliabideak

    Azkue Biblioteka eta argitalpenak

    Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.

    Orokorrak

    • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
    • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
    • +34 944 158 155
    • info@euskaltzaindia.eus
    z-library z-lib project
    Casino siteleri arasında yerinizi alın, kazançlı çıkmanın keyfini sürün! Heyecanı kaçırmayın.
    © 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper