OEH - Bilaketa
329 emaitza laborantza bilaketarentzat
Sarrera buruan (1)
Sarrera osoan (328)
- aberats
- adarkadura
- adarkatze
- agonia
- aipatu
- airatu
- aisia
- aitzurketa
- 1 aitzurko
- alka
- Andredena
- apur
- arantze
- 2 aratu
- arbi
- arbuiagarri
- 1 ardi
- 2 are
- ari izan
- armiarma
- aroalde
- arozgo
- arpatu
- arradail
- artolari
- 1 aski
- azota
- bana
- baratzekailu
- barna
- barnatasun
- barnatze
- barne
- barrataka
- basagordetxa
- basolo
- behikunde
- belarketa
- beldur
- beltzatu
- 2 ber
- 1 berme
- 1 bixika
- boteretsu
- braban
- buxeria
- dijeritu
- dupa
- eguzki
- ekoiztu
- erbi
- 2 eri
- erroburu
- eskarda
- estai
- etxe
- etxegintza
- ezkaildu
- frandatu
- gaitz
- garitxatu
- gazi
- gaztaina
- gaztainadi
- gaztainatze
- gaztainondo
- gibelatzapen
- goiztar
- goiztargo
- goldelari
- golo
- gordintxuri
- gutxi
- halatsu
- handi
- hantarazi
- 1 haro
- hartzi
- hartzidura
- hats
- hausnar
- hausnartzaile
- hedagia
- herdoil
- 2 hondar
- hondarkin
- 2 hori
- hormona
- hozkatu
- 2 hur
- ihalozkatu
- ihardukitzaile
- ikara
- ikatz
- ikurdura
- ilarrazki
- 1 ildo
- ilortu
- ilortze
- industria
- irakidura
- iraulde
- jainkoilo
- jalgitze
- jan
- jankara
- jondoni
- jorratze
- kakeritu
- 1 kautxu
- kereta
- kimikolangintza
- klera
- kodointze
- komertzio
- kopetezur
- kristo
- 1 kuku
- kukutu
- kurubilkatu
- kusku
- kuskutsu
- laborantxa
- laira
- lakasta
- laketgia
- lapitz
- 1 larre
- lastadun
- 1 lau
- legartsu
- 1 lekadun
- liburu
- linburdikari
- lipar
- 1 lits
- 1 lizar
- lokia
- lur
- lurlan
- luzerna
- makurgune
- malatz
- malin
- mandotu
- marexal
- maskaro
- materiatu
- medikantza
- meria
- 1 merla
- mertxikatze
- meskabatu
- metalgintza
- mezutu
- miatu
- mihauri
- mikrobio
- mikrogramo
- mikroskopio
- 1 minata
- minbizi
- mineralki
- minkor
- minkordura
- minkorreria
- minkortu
- mokor
- moztura
- mudantza
- mututu
- nahastekamen
- nekazaritza
- neke
- nibel
- nitrato
- nolazpaika
- odol
- ofiziale
- ofizio
- ogi
- ohartuki
- oihalgintza
- oilategi
- olio
- onddo
- ondoztatu
- ongailu
- 1 ongarri
- ongarrikatu
- ongarritegi
- orbanka
- oritz
- orrazi
- osasunbide
- otordu
- oxigeno
- ozpindu
- pagotxa
- pantzoil
- papergintza
- pasaia
- pentze
- permanganato
- pikadura
- pikatzaile
- 1 pikor
- pikorkatu
- pikota
- 1 pikura
- pilula
- pinpirin
- 1 pinta
- pipol
- pisatu
- 1 pisu
- pixa
- pixor
- plomatu
- pomada
- 2 ponpa
- populatu
- potasa
- poxi
- premiatsu
- presidente
- primadera
- punpatu
- puralleria
- sabel
- 1 sable
- sabletsu
- sagar
- sagardo
- sagartze
- saiheskatu
- sailka
- saldo
- salerospen
- sano
- sanotasun
- sar-jalgi
- satorroski
- segida
- sekretario
- silo
- 1 sindika
- 1 sindikatu
- 2 sindikatu
- 1 soja
- soraio
- soraiodura
- soraiotu
- soro
- sorterro
- 1 soto
- sufratu
- sufre
- sukre
- susaldu
- susara
- 2 tara
- tarroka
- tarrokatsu
- taulaxka
- teilatu
- 1 tela
- termometro
- 2 tina
- 1 tini
- titadura
- tragaza
- traktore
- 1 tratatu
- trefla
- trenpa
- troxatu
- 1 trukatu
- trunpilo
- ttipitu
- turrusta
- turto
- txertagai
- txertatu
- txertatzaile
- 1 txerto
- tximistargi
- ubel
- ubeldu
- uda
- udare
- udaretze
- ume
- umeki
- umetu
- umitasun
- umontzi
- urdindu
- 1 urtatu
- urtatze
- 1 uso
- ustel
- ustelarazi
- usteldu
- ustelki
- 2 usu
- xafarratu
- xiringatu
- xukatu
- xurikin
- zaildu
- 1 zailki
- zaldale
- 1 zangar
- zango
- zelarta
- zentimetro
- 1 zerri
- zerrikunde
- zikite
- zikoitz
- zilotatu
- zimelarazi
- 3 zinka
- zizare
- zorrotz
- zugan
- zurgintza
goiburua
kusku.
sense-1
1.
(L, BN, S; VocBN , Gèze, Dv, H (L), Foix ap. Lh; -ia det. SP),
kosko (G, L, B, R; Lar DVC 195, Añ (G), Lcq 28, Dv, H),
koxko (BN-baig),
kuxku,
kozko,
kuzko (Sal)
Ref.:
A (kosko, koxko, kusku, kuzko);
A Apend;
Lh, Lrq (küskü)
.
Cáscara, envoltorio, corteza; capullo; concha. "Testa oui, kuskia " O Not 50 ( SP). "Cáscara de huevo" Añ. "Cocon; coque, enveloppe d'un fruit" Gèze. "Cúpula [...], reunión de brácteas soldadas en forma de copa, y que envuelven más o menos el fruto; por ejemplo, la bellota" Lcq 28. " Koxkoetarik bana demaie partideri (Gy), il donne une écaille [...]" Dv. "En général exprime toute superficie arrondie, voûtée" H. " Artho kuskua, l'enveloppe d'un épi de maïs. [...]. Arroltze kuskua, coque d'œuf" Ib. " Kuzko (Sal), cascabillo, envoltorio del grano de trigo" A. " Koxko, corteza de pan. (Dim. de kosko)" Ib. Sg. DRA hay tbn. koisko 'cáscara' en Pouvreau, pero no lo encontramos. Cf. VocNav s.v. cuzcu. v. ARRAULTZA-KUSKU, ARRAIN-KUSKU, INTXAUR-KOSKO. Tr. Las formas u-u son mayoritarias al Sur, y al Norte las emplean todos los autores excepto Goyhetche.
Algodoia arbol txiki baten koskoan arkitzen da, gaztaña morkotzean bezala. It Dial 39 (Dv kuskuan, Ip küskian; Ur ozkolian). Kuskuaren barnean diren harrek [...]. Dv Dial 7 (Ip küskiaren; It kapulearen, Ur kapulluaren). Baiña ostriak kolpe kolpez koskoak zerraturik [...]. Gy 28. [Ostriaren] koxkotarik <coehco-> bana gero demaie partideri. Ib. 18. Fiñean, hanbat da egiten / non ostria bethi baita yuiearen, / koskoak xoilki partiden. "Les écailles" . Ib. 190. Eta zer eginen zinüen küsküaz? Arch Gram 161. Zortziko mugan [erleak] urratzen ditu kuxkua eta xilhoko estalgia, ateratzen da orraze gainera. Dv Lab 295. Harzaitzu hirur arroltze bere kuskuekin. ECocin 40. Karakoila bere kuskuaren barnetik bezala. Prop 1885, 246. (ap. DRA) Isla guzia inguratua da arrain beharri edo kuskuz eginikako harroka batzuez. Prop 1891, 32. Jende oilo batzu dire, kuskutik atheratzeko kalapiorik eztuten jende ilhaun batzu. Prop 1903, 44. Erubeari kusku-barruan txiribiri-egoak sortu ekiozan. A Latsibi 147. Emáiten déizie bakhotxái küskíen erdía. "Une écaille" . Lrq Larraja RIEV 1931, 239. Kusku biltzea. 'Le dépouillement des cocons' . Or Mi 29. Xexka-abarrak kusku ederrez beterik zeuden. Ib. 29s (32 kusku-bilketa, 37 kusku-biltzaile ). Eguzki alaiak zabaldutako lore-kusku zen. Ib. 7 (v. tbn. Goen Y 1934, 93 lore-kusku). [Xitak] tarrotzen direnian, kuskua hautsi eta agertzen dira. Zub 122. Arraultza abetatik [...] ez jarri txitotarako kozko gogorra dutenak. NekIr 97. Kizkiñaren azala bitarikoa duzu: kizkin-mintza ta kizkin-koskoa. Zait RIEV 1933, 63. Ekaitz-ostean, odol-kusku ikaragarria bezelaxe azaldu zan eguzkiaren uztaia. TAg Uzt 132. Egunoro lorez yazten da lilipopa kusku-eder. 'El narciso de hermosos racimos' . Zait Sof 125. Lur-igalien kuskuak ernemindu baikoz usteldu. Ib. 58. Lore-kusku mardul ezea. Erkiag Arran 155. Eze, apain, ta mardul agiri zan, nunbait, neskato arrasoillaren biotz-kuskua. Ib. 149. Arras maite zuen ikastetxeko kusku hetsi hartarik jalgitzea. Larre ArtzainE 148.
Cáscara, envoltorio, corteza; capullo; concha. "Testa oui, kuskia " O Not 50 ( SP). "Cáscara de huevo" Añ. "Cocon; coque, enveloppe d'un fruit" Gèze. "Cúpula [...], reunión de brácteas soldadas en forma de copa, y que envuelven más o menos el fruto; por ejemplo, la bellota" Lcq 28. " Koxkoetarik bana demaie partideri (Gy), il donne une écaille [...]" Dv. "En général exprime toute superficie arrondie, voûtée" H. " Artho kuskua, l'enveloppe d'un épi de maïs. [...]. Arroltze kuskua, coque d'œuf" Ib. " Kuzko (Sal), cascabillo, envoltorio del grano de trigo" A. " Koxko, corteza de pan. (Dim. de kosko)" Ib. Sg. DRA hay tbn. koisko 'cáscara' en Pouvreau, pero no lo encontramos. Cf. VocNav s.v. cuzcu. v. ARRAULTZA-KUSKU, ARRAIN-KUSKU, INTXAUR-KOSKO. Tr. Las formas u-u son mayoritarias al Sur, y al Norte las emplean todos los autores excepto Goyhetche.
Algodoia arbol txiki baten koskoan arkitzen da, gaztaña morkotzean bezala. It Dial 39 (Dv kuskuan, Ip küskian; Ur ozkolian). Kuskuaren barnean diren harrek [...]. Dv Dial 7 (Ip küskiaren; It kapulearen, Ur kapulluaren). Baiña ostriak kolpe kolpez koskoak zerraturik [...]. Gy 28. [Ostriaren] koxkotarik <coehco-> bana gero demaie partideri. Ib. 18. Fiñean, hanbat da egiten / non ostria bethi baita yuiearen, / koskoak xoilki partiden. "Les écailles" . Ib. 190. Eta zer eginen zinüen küsküaz? Arch Gram 161. Zortziko mugan [erleak] urratzen ditu kuxkua eta xilhoko estalgia, ateratzen da orraze gainera. Dv Lab 295. Harzaitzu hirur arroltze bere kuskuekin. ECocin 40. Karakoila bere kuskuaren barnetik bezala. Prop 1885, 246. (ap. DRA) Isla guzia inguratua da arrain beharri edo kuskuz eginikako harroka batzuez. Prop 1891, 32. Jende oilo batzu dire, kuskutik atheratzeko kalapiorik eztuten jende ilhaun batzu. Prop 1903, 44. Erubeari kusku-barruan txiribiri-egoak sortu ekiozan. A Latsibi 147. Emáiten déizie bakhotxái küskíen erdía. "Une écaille" . Lrq Larraja RIEV 1931, 239. Kusku biltzea. 'Le dépouillement des cocons' . Or Mi 29. Xexka-abarrak kusku ederrez beterik zeuden. Ib. 29s (32 kusku-bilketa, 37 kusku-biltzaile ). Eguzki alaiak zabaldutako lore-kusku zen. Ib. 7 (v. tbn. Goen Y 1934, 93 lore-kusku). [Xitak] tarrotzen direnian, kuskua hautsi eta agertzen dira. Zub 122. Arraultza abetatik [...] ez jarri txitotarako kozko gogorra dutenak. NekIr 97. Kizkiñaren azala bitarikoa duzu: kizkin-mintza ta kizkin-koskoa. Zait RIEV 1933, 63. Ekaitz-ostean, odol-kusku ikaragarria bezelaxe azaldu zan eguzkiaren uztaia. TAg Uzt 132. Egunoro lorez yazten da lilipopa kusku-eder. 'El narciso de hermosos racimos' . Zait Sof 125. Lur-igalien kuskuak ernemindu baikoz usteldu. Ib. 58. Lore-kusku mardul ezea. Erkiag Arran 155. Eze, apain, ta mardul agiri zan, nunbait, neskato arrasoillaren biotz-kuskua. Ib. 149. Arras maite zuen ikastetxeko kusku hetsi hartarik jalgitzea. Larre ArtzainE 148.
azpiadiera-1.1
(R ap. A
).
"Vaina" A; en éste aparece además: "Kozko (L?), vaina. Zein burdina, kozkoan datzana, ala erabiltzen dena? (Ax 38)"; sin embargo lo que se lee en dicha pág. es <zoccoan>.
Sar zazu ezpata bere kozkora. Ir YKBiz 472 (que sin duda toma el término del dicc. de Azkue).
"Vaina" A; en éste aparece además: "Kozko (L?), vaina. Zein burdina, kozkoan datzana, ala erabiltzen dena? (Ax 38)"; sin embargo lo que se lee en dicha pág. es <zoccoan>.
Sar zazu ezpata bere kozkora. Ir YKBiz 472 (que sin duda toma el término del dicc. de Azkue).
sense-2
2.
Casco (de un barco).
Hilabethearen buruko, untzi kuskua egina zen. Prop 1889, 189. (ap. DRA)
Hilabethearen buruko, untzi kuskua egina zen. Prop 1889, 189. (ap. DRA)
sense-3
3.
(BN-baig ap. A y Satr VocP),
kosko
(A, que cita a Lcq),
kusko.
"Tallo en forma de caña, p. ej. del maíz, sorgo"
A.
"
Kusku, caña de maíz. Artokuskia, idem."
Satr VocP.
v. ARTO-KOSKO.
Edozoin eskualdetan haz ditazke zerriak. Salbu belar eta kusko idorrak, on zaizkote hazkurri mota guziak. Gatxitegi Laborantza 189.
Edozoin eskualdetan haz ditazke zerriak. Salbu belar eta kusko idorrak, on zaizkote hazkurri mota guziak. Gatxitegi Laborantza 189.
azpisarrera-1
KUSKUAN.
"Arroltzea kuskuan, œuf à la coque" Lh. "Arraultze küskian egin (BN-ciz-arb, S)" Gte Erd 294.
azpisarrera-2
KUSKU-HERTSI.
"Küskü hersi (S-saug), noix, etc., difficile à vider" Lh.
kusku
-
kusku....
-
1. (L, BN, S; VocBN , Gèze, Dv, H (L), ...
-
(R ap. A ). "Vaina" A; en éste aparece ...
-
2. Casco (de un barco). Hilabethearen bu...
-
3. (BN-baig ap. A y Satr VocP), kosko (A...
-
KUSKUAN. "Arroltzea kuskuan, œuf à la ...
-
KUSKU-HERTSI. "Küskü hersi (S-saug), n...
<< kurubilkatu 0 / 0 kuskutsu >>
Egoitza
- B
- BIZKAIA
- Plaza Barria, 15.
48005 BILBO - +34 944 15 81 55
- info@euskaltzaindia.eus
Ikerketa Zentroa
- V
- LUIS VILLASANTE
- Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
20018 DONOSTIA - +34 943 42 80 50
- donostiaordez@euskaltzaindia.eus
Ordezkaritzak
- A
- ARABA
- Gaztelako atea, 54
01007 GASTEIZ - +34 945 23 36 48
- gasteizordez@euskaltzaindia.eus
- G
- GIPUZKOA
- Tolare baserria. Almortza bidea, 6
20018 DONOSTIA - +34 943 42 80 50
- donostiaordez@euskaltzaindia.eus
- N
- NAFARROA
- Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
31002 IRUÑEA - +34 948 22 34 71
- nafarroaordez@euskaltzaindia.eus
Elkartea
- I
- IPAR EUSKAL HERRIA
- Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
64100 BAIONA - +33 (0)559 25 64 26
- +33 (0)559 59 45 59
- baionaordez@euskaltzaindia.eus
