Harremana

    OEH - Bilaketa

    111 emaitza kako bilaketarentzat

    Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
    goiburua
    dorpe.
    tradizioa
    Tr. Los autores septentrionales emplean generalmente dorp(h)e, forma que usan tbn. algunos meridionales modernos. La forma propia de la tradición meridional es torpe, que encontramos tbn. en Pouvreau, Constantin y Goyhetche (en este último, con el sdo. de 'torpe', frente a dorphe que usa con el de 'penoso').
    sense-1
    1. (O-SPAd, SP, Ht VocGr 331, Lar, Lecl, VocBN ; -ph- Urt I 50, Dv, H), dorfe (Añ), torpe (th- S; SP, Arch VocGr, H; th- Gèze, H) Ref.: Lrq; Lh .
     Pesado; penoso; duro, cruel. "Lourd, grossier" O-SPAd 882. " Eritasun dorpea, maladie rude. Sentenzia dorpea, sentence rude" SP. " Torpea, fier, cruel" Ib. "Austero" Lar. "Grave, pesado" Añ. "Rude" VocBN . "Pénible, fatigant" Ib. v. astun, pisu; gogor. Tr. Documentado en textos septentrionales desde Leiçarraga. Al Sur (aparte de algunos ejs. modernos) sólo se encuentra en Txirrita (en la forma torpe ).
    Itsasoko baga dorpeak, bere bileniéz hagun egiten dutela. "Vagues impetueuses" . Lç Iudae 1, 13. Zareten beldur guzirekin nabusién suiet, ez solament onén eta humanoén, baina dorpén-ere. "Mais aussi aux rigoureux" . Lç 1 Petr 2, 18 (He dorphe eta bihurri; TB haserrekorrei, Dv ekhargaitzei, Ol zakarrei, Ker okerrak, IBk egoskorrei, IBe zitalen ). Hanbat sari ematen du edo pena dorphea. EZ Man I 52. Halakoa erortzen duk Eskumiku dorphean. Ib. 32. Adimendua pisu, dorphe eta gogor izanen baita. ES 121. Zeiñ dorpheak dire bada ustekaberik zaurtzen gaituzten kolpeak. Ch III 45, 3. Dorphe zaitzu akhuilloaren kontra ostikoka haritzea. " Durum est tibi" . He Act 26, 14. Pairatu zuen Martirio dorpheaz. He Gudu 143. Giriztinoen kontrako bere manu dorphe eta kruelak. Lg I 226. Eman nahiko zuela bere burua lege dorphe baten azpian. Lg II 109. Negu dorphe baten itsoz [sic, por izotz] eta horma guziei paratua. Mih 78. O Frantzia, o Frantzia dorpea, / hain mutiri zerk hau errendatu? Iraultza 17. Ah, Ifernua, ala hire dorphea! Brtc 128. Manu gogor, lege dorpea! Monho 130. Etsai dorphe haukien gudukatzeko. Dh 84. Ene bekhatuen karga dorphearen azpitik. MarIl 95. Pena dorpheenen saillik luzeena. Gy 261. Halaber lan dorphetan ihardukitzeko. Hb Esk 172. Pisuegia da gizonentzat, egin bide dorphegiak ditu. Hb Egia 152. Lo dorphe hartarik atzarri nauzu. Dv LEd 137. Harri bat dorpheegia denean gizon batek bakharrik anbiltzeko. Dv Lab 335. Lurra dorphea den tokian, buztina nausi da, eta gisukia eskas. Ib. 19. Burdina hauk balire ere dorpheago, Jesu-Kristorentzat bihotz onez ekhar nitzazke. Laph 96. Ez dut hain bihotz dorphia. 'Intraitable' . ChantP 342. Gurutze dorphe hura ikustean. Jnn SBi 30. Gehiago eta dorpheago dena, zeruaren esperantzaz gabetua [gizona] . Lap 152 (V 68). Afrikako iguzki dorpearen jasaiten. HU Aurp 53. Aizkora, palanga eta zer nahi tresna dorpez joka. HU Zez 170.
    ( s. XX) Alemaniako egun dorpeetan. StPierre 15. Zenbat nahi dorphea izanikan ere Jainkoak igortzen daukun kurutzea. Barb Sup 5. Errebolüzione handiko gizon torpenak erori ziren haatik. Const 27. Negu dorpea. Etcham 174. Kontrariyuak izanagatik / garratzak edo torpiak, / aiek guziyak bentzitu ditu, / Paulino, zure golpiak. Tx B I 169. Tenpestadi au Auzatikan / olako modu torpian. Ib. 82. Harrizko estalgi dorpea etzadin eror. JE Ber 22. Hau bizitze dorpea! Iratz 158. Ezagutzen det nolakua den / Amerikako Nortia, / orko oiturak artu bitarte / naiko paraje torpia. Yanzi 131. Hitz dorphe horiek Zanpagaraiek erran baitzituen. Lf Murtuts 5. Hemengo bizi dorpea. JEtchep 69. Heriotze dorpea eman zion. Arti Tobera 269. Jasan beharra dugu gaztigu dorpea. Xa Odol 208. Ikusirik badirela horgo herrietan leku dorpeak eta hotzak neguko. Larre ArtzainE 154. Eta horrelakoetan sartuz gero [...], erraz da ondoriorik dorpeenetara heltzea. MEIG VII 191.
    sense-2
    2. "Enflé d'orgueil, fier. Haren dorpea! qu'il est orgueilleux" SP (→) vEys.
    sense-3
    3. (-ph- H), torpe (V-gip, G-azp; Lcc), trope (V-gip) Ref.: Elexp Berg (torpe, trope) .
     Torpe (física o intelectualmente). "Entorpecerse, torpe egin " Lcc. " Adimendu dorphea, intelligence lente. [...] Langille dorphea, travailleur pesant, lent" H. " Trope xamarra da " Elexp Berg. .
    Ez tonto edo torpe baten gisa. "Non more torpentis". SP Imit III 26, 1 (Mst herabeztiaren gisala, Ol soraioen eduz, Pi nagiaren antzean, Leon nagia). Estai haltoko abre hunen ibill-aira torpeaz. Gy 124. Izan behar haiz segurki / yende torpe, groser, tonto hek iduri. Ib. 314. Dantzan asko eginda / zeuden ankan torpe. JanEd I 96. Jainkoaren alde zebiltzanen jokabide dorpea. Vill Jaink 39. Ez dana kolpian / da era torpian. Uzt Sas 51. Animalia zakar, trakets eta dorpetzat naukazue. PPer Harrip 35. Guztientzat, hiztun trebe eta dorpeentzat, irakasten dira. MEIG VIII 96. En DFrec hay 3 ejs. de dorpe, meridionales.
    azpiadiera-3.1
    (Uso pred.).
    Berdurea nai aiña / ez gatz ta ez koipe, / ez gera geldituko / urdailletik torpe. Insausti 86. Etzegon aletzerik / jardunikan torpe. Ib. 92.
    sense-4
    4. (-ph- H), torpe (Lar, Añ). Torpe, deshonesto.
    Apetitu eta deseo torpe bat aragien pekaturako. Cap 74. Deleitatzen dalarik itz torpe aetan. OA 160. Eskutxa zazkizie gizon torpegaien [¿por -gaiek?] erraten dutenak apezek beren probetxuagatik inbentatuak direla gauzaeuek. SermAN 5r. Edaleen griña itsu, aragizko gusto itsusi, jolas edo ibillera torpe. Cb EBO 53. Okasino donga ta torpia euki dabenak etxe baten. Mg CO 128. Eskuka desonestubak, egitade torpiak. fB Olg 120. Adiskidantza dorpeetan nahasia. LuzSerm 282.
    sense-5
    5. torpe (V-ger), trope (V-gip ap. Elexp Berg). "Tropia. Gauza handi samarragatik esan ohi zuen gure aitonak. Arri bat ero, gauzia aundi xamarra danian: tropia, erabiltzen juan, bai; normala baiño aunditxuaua danian ero, tropia. Baitta personengaittik pe etxakixat etzeban esaten, aundi samarra ero zera zanian, tropia" Elexp Berg.
    --Botua saldu, e? --Bai, ta batzuk merke ganera. [...] ogerleko batzukaitik, edota makillau pilloa nai txarrikumearen "jan tropea"gaitik bere bai iñoiz. Erkiag BatB 67. Arrain torpea (aundiegia) kako bategaz itxasotik altzetan. Berriat Bermeo 391.

    dorpe

    dorpe
    << diruzain 0 / 0 driza >>

    Egoitza

    • B
    • BIZKAIA
    • Plaza Barria, 15.
      48005 BILBO
    • +34 944 15 81 55
    • info@euskaltzaindia.eus

    Ikerketa Zentroa

    • V
    • LUIS VILLASANTE
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

    Ordezkaritzak

    • A
    • ARABA
    • Gaztelako atea, 54
      01007 GASTEIZ
    • +34 945 23 36 48
    • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
    • G
    • GIPUZKOA
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
    • N
    • NAFARROA
    • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
      31002 IRUÑEA
    • +34 948 22 34 71
    • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

    Elkartea

    • I
    • IPAR EUSKAL HERRIA
    • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
      64100 BAIONA
    • +33 (0)559 25 64 26
    • +33 (0)559 59 45 59
    • baionaordez@euskaltzaindia.eus

    Euskaltzaindia

    Hizkuntza baliabideak

    Azkue Biblioteka eta argitalpenak

    Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.

    Orokorrak

    • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
    • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
    • +34 944 158 155
    • info@euskaltzaindia.eus
    z-library z-lib project
    Casino siteleri arasında yerinizi alın, kazançlı çıkmanın keyfini sürün! Heyecanı kaçırmayın.
    © 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper