OEH - Bilaketa

111 emaitza kako bilaketarentzat

Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
goiburua
sinu.
sense-1
1. (V-gip; H, A (s.v. ziñu); siñu Lar, , H, A (s.v. ziñu)), sino (L, BN, S; Arch VocGr, H (L)), zinu (V-ger-arr-oroz-gip, G, L), zino (Lh) Ref.: A (sino, ziñu); Lh (sino, zinu); Etxba Eib (ziñua); Elexp Berg (siñu) .
Gesto, seña, mueca; señal. "Gesto" , "mueca", "signo" Lar y Añ. "Momo" , "alcocarra" Lar. "Grimace" Lh. " Lauakin iruan ziñua, kontrarixuak jasotzeko moduan, con el cuatro le hizo la mueca del tres [...]" Etxba Eib. "Orrek nere zer danak, kiñu danak eitteittu, nere siñu danak eitteittu" Elexp Berg. v. keinu, zeinu. .
Beren geñu, siñu, begiratze lotsabageakin. Lar SermAzc 54. Manatu bage siñuetes [= 'sinu batez'] entendatzera ematen diotena . OrorbSerm 107. Siñu, kiñu, esate, ibilte, egote aek dira asko bidea besteai emoteko an euren artean zerbait igaroten dala. GGero 273. Euren siñu eta egon modubagaz adi erazoten dabeenak, luze egiten jakeela mezia. Astar II 198. Deadartzar eta siñu itsusiaz beren amorru bizia agertu ondoan. Arr May 161. Aurresku baten zer da ikustea / lenengo eskuen zinuak. Azc PB 70 (in Ur PoBasc 221 siñuak). Legorrekoen ziñuai jaramonik egin bage, euren asmoagaz ondo urten. Ag Kr 31 (v. tbn. G 170). Jotzian soiñua, / alaia doiñua, / begiari kiñua, / sorgiñen siñua. MendaroTx 276. Orrein malkuak eta negarrak, orrein ai-eniak eta larrijak, orrein ziñuak eta pariztak. Otx 21 (tbn. ziñurik eta pariztarik en Bilbao IpuiB 237). Agoz, mihiz, begiz eta milla siñu legunez elkar berotzean. Or Aitork 86. Burukada ta astiñaldiak egiten zituen patariak, [...] bertan-gozo egiteko ziñu ta gogorkerietan jardunaz. Erkiag BatB 51. Ez ar ziminoari sino erakusten. EZBB I 107. Barruan bildurik antz-aldatuta lez dago otoitzean. Baketsu, kezkarik bage, ezertariko ziñurik, zain-biurrik bage. Onaind STeresa 110. Sinua behin eta berriz ari da, egin da egin, era sortzen den arte. "La repetición obstinada del gesto" . MEIG IX 123. (en colab. con NEtx)
v. tbn. Siñu: ArgiDL 26. Sino: Prop 1902, 239.
azpiadiera-1.1
Aitonaren jaurtigi ziñua susmatzeaz [...] auzpeztu ziran dirua erori zan tokira.Ag G 72. Zalantza-ziñu orixe. EA OlBe 101. Aren arpegi-ziñu ta begi-jokoak. Erkiag BatB 20.
azpiadiera-1.2
(-ñ- V, G) Ref.: A e Iz ArOñ (siñu).
Mueca burlona, signo de burla.
Zer mañak, zer siñuak, zer kontu, itz, ta platika desonestoak, ikusi, enzun ta ikasten dituzten. Cb Eg III 367. Ez jaramonik egin Mundukuen esames ta siñubai, Jangoikuak gura dituban gauzak egiteko gagozanian. CrIc 34. Sino eta eskarnio horiek iduritu zitzadatzun eni, [...] astokeria handi batzu. Elsb Fram 174s. Alderdi guztietan egoan alkarganako esamesana, eziñikusia, gaizkinaia, irria, ziñua, zapokeria, atximurra ta atzamarkadea. Ag Kr 173.
sense-2
2. Signo, señal; muestra, prueba, indicio. v. signo.
Baina emen, gainean diodan bezala, sino gaiztoa zaut Biarnon konpanien egitea. CartEsp 465. Bizikide ta emazte ona, Jangoikoak onen senarra ta bien humeak zerurako daduzkatzielako siñu-senallea da. Mb IArg I 179 (103 siñu ta señale). Kutxa ta kutxategia, edo Elizatxoa, ziran Jainkoak Israeldarrakin egin zuan Testamentu, batze ta alkar-artzearen sinu, señale ta adirazgarria. Ub 30. Lau siñu, señale edo ezagun-bide. Ib. 145 (v. tbn. 42). Oraindiño orduan etzan bekaturik, ez bekatuaren kiñurik, siñurik, ez famarik, ez aitatzerik, ez barririk. GGero 11. Sinoak haatik, lehen agertzen dira. Usuki berrixkan, hazkordiña handi bat. Eskual 7-8-1908, 4. Asko gustatu bide-zaio eraztuna, ta beatzean zeraman gaur ni agurtzean. Siñu ona iruditu zait au. Txill Let 61. Kolpe bakoitza, ikara baten sinua da. "El esbozo de un movimiento" . MEIG IX 121. (en colab. con NEtx)
v. tbn. Zinu: Anaitasuna 31-12-1975 (ap. DRA).
sense-3
3. Intención (?).
Baliatu izandu baze astoates, detenitzeko Balaam profeta falsoaren siñu gaistoak, zidoanean destruitzera (madariketzera) Ysraeleko Pueblo eskojitu ura . MurSerm 72.
sense-4
4. Signo, señal astral.
Sinuek erakutsi deitade / lehen artikulian, / zaharrak amurus direla / bixisto den urtian. AstLas 12. Benus izarra beita / ustiraleko sinua. Ib. 12. Nula neskatilak gizunak beno / küriosago beitira / haier sinuetarik bi hitzen / orai nua deklaratzera. Mustafa. (en boca del mago Sofista, ap. DRA)
sense-5
5. sino (L, BN, S; Dv). Ref.: A; Satr VocP. "Superstición, práctica ridícula, manía, capricho" A. "(BN-baig), capricho tonto" Satr VocP.
Erhoa, guzia sino. Dv Proverb 119 (ap. DRA ). Eri zonbeit sendi balinbanuen, ekhartzen nuen ahal oroz ur benedikatuaren hartzerat, eta beren sinheste eta sino tzarren uzterat. Prop 1880b, 366.
sense-6
6. sino. Signo, dibujo.
Gizon hura ethorria dela nere larruan gainean berrehun sino ezteusen iskribatzera bere nabelaz eta haixturrez thindu hartarik ixuriz. Prop 1895, 218.
sense-7
7. + sino (L, BN, S ap. Lh), zinu (-ñ- A Apend). "Cumplimiento, ceremonia" A Apend. . "Façons, manières" Lh.
Ziñu lar barik ibilten ziraan gazteak atxina. (V-arrig) 'Los jóvenes antiguamente andaban sin exceso de ceremonias' . A EY III 260. Ni hiltzen baniz huntarik, ez egin othoi! nigarrik; / ez yauntzi oial beltzik, ezpeitut sino-beharrik . (S) 'No necesito ceremonias' . A EY IV 155.
azpiadiera-7.1
Or zebiltzek goizero elizan zinu ta kinu. A Ardi 20. Ganix bera izaitekotz bitzisko aire, dena sinu eta othoitz... Larz Senper 60. --Mintza zaite garbiki, jauna... Zer dakizu? --(Dena sinu, Polizari mintzo). Ba, jauna... Ib. 26.
sense-8
8. (-ñ- AN-gip ap. Gte Erd).Signo, aspecto, aire. " Ori aintzinekotik eldu da (AN-5vill), [...] aurrekoen siñua dauka orrek (AN-gip)" Gte Erd 21.
Tente dirau olerki-kondar azaldu-eziñeko arek. Baña bestelako siñu edo joera artu du. Txill Let 94.
azpisarrera-1
SINU-EGILE, SINUGILE ( -gille H; siñugille VP 87r, Lar, H). "Gestero", "señero", "figurero" Lar. "Faiseur de signes, gesticulateur" H. v. sinulari.
azpisarrera-2
SINU EGIN (Lcc, VP, H; ziñu eiñn V-gip ap. Etxba Eib). a) Hacer un gesto, hacer una señal. "Gestos hacer, sinu egin" Lcc. "Siñu atzetik egin, fisgar, hacer fisga" VP 86v. "Hacer muecas. Ziñu eiñ zetsan etortzeko eta etorri zan" Etxba Eib.
Eskuaz ziñu egin eutsan, azkar jetsi zeitela adiraziaz. Erkiag Arran 171. (Con determinantes). "Señas, hacer señas, egiramua, siñuak, keñuak egin" Lar (v. tbn. Añ). "Gestear, hacer gestos, keñuka egon, siñuak egin" Ib.
Phu! dio hartz yaunak han sartzearekiñ, / tapatuz sudurra bere patarekin: / hark hobeki egin zuken / holako sinorik egiñ ez bazuen. Gy 176. Eskatuten eutsazala Amari, esku ta begijakaz egiñik siñuak. Ur MarIl 116s. Azkenekotz hortz karrasketan daude, ahoa makhurtua eta zer-nahi sino egiten dutelarik. Prop 1902, 239. Perkaiñek eskuko makillea jasota egiten zituan ziñu, mogira ta pariztak ikusirik, barre egin zeinkean edonork ere. Erkiag Arran 59. Ziñu aginpideduna egin. Erkiag BatB 38.
v. tbn. Zinu: A Ardi 97. Ziñu: Ag AL 161. Bilbao IpuiB 85.
b) (siñu Vc ap. A; ziñu eiñ V-gip ap. Etxba Eib). Burlar(se), mofar(se) de. "Mofar" A. "Ziñu eiñ zetsan nausixari, gaizto bat zalako, hizo muecas a un mayor" Etxba Eib.
Pekatu mortalian [Meza] enzutia [...] da Jesu Kristori siñu ta koko egitera eltzeia. CrIc 151 (v. tbn. 100). Burla, siñu, kiñu ta barre egiten eutsela. NekeA 248. Burla edo sinu egiten badeutsu: isilik egon ta padezidu. fB Ic I app. 26. Erabilli zituzten kalerik-kale, jenteak farre ta ziñu egin zezaioten. Ag Serm 501.
(Con determinantes).
Mundu zaleak ekusten badue beren lagun len izan dana Jangoikoaren aldera jiratua, asitzen dira milla farra ta siñu egiten. Mg CC 187 (CO 280 milla barre ta siñu egiten). Zetan dago gu orren dongero ziñatutea, ta lapur-krutze, kako ta siñu barregarriak ziñatutean guk egitea? MisE 7. Hill baño len burla, ixeka, siñu eta farra asko egin ziozkaten. Arr GB 82. Barre ta ziñuren batzuk egin bear izan eutsazan fedezaleari. Ag AL 20. Ixeka ta siñuak egiñez, bijoa mendi-aldera, laxterka. Lek EunD 40.
v. tbn. Siñu: CrIc 34. Astar II 84.
c) "Siñu egin (V; msOch), simular" A.
azpisarrera-3
SINUTAN. En señal (de).
Kristo Jaunak nai bezala bizitu zelako siñutan ta señalez, [...]. Mb IArg I 207.
azpisarrera-4
SINUZ (Lar, H). "(Por) señas le doy a entender, siñuz ta keñuz [...] adierazotzen diot" Lar. "Ademán, ademana, siñuz ta keñuz aditzera ematen dana" Ib. "Sinuz, sinuka egotea, être à faire des signes" H. v. sinuka.
Siñuz, edo bestela isekak egiten badieztezu, [...]. AA II 63s. Siñuz ta kiñuz aditzera ematen dan ademana ta irudinza. GGero 48.
sinu
<< sendo 0 / 0 sudur >>

Egoitza

  • B
  • BIZKAIA
  • Plaza Barria, 15.
    48005 BILBO
  • +34 944 15 81 55
  • info@euskaltzaindia.eus

Ikerketa Zentroa

  • V
  • LUIS VILLASANTE
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

Ordezkaritzak

  • A
  • ARABA
  • Gaztelako atea, 54
    01007 GASTEIZ
  • +34 945 23 36 48
  • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
  • G
  • GIPUZKOA
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
  • N
  • NAFARROA
  • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
    31002 IRUÑEA
  • +34 948 22 34 71
  • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

Elkartea

  • I
  • IPAR EUSKAL HERRIA
  • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
    64100 BAIONA
  • +33 (0)559 25 64 26
  • +33 (0)559 59 45 59
  • baionaordez@euskaltzaindia.eus

Azkue Biblioteka eta argitalpenak

Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.
  • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
  • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
  • +34 944 158 155
  • info@euskaltzaindia.eus
z-library z-lib project
Casino siteleri arasında yerinizi alın, kazançlı çıkmanın keyfini sürün! Heyecanı kaçırmayın.
© 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper