OEH - Bilaketa

39 emaitza kaio bilaketarentzat

Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
goiburua
talde.
tradizioa
Tr. Documentado al Sur desde principios del s. XIX. Al Norte sólo se encuentra en Etcheberri de Ziburu (en un ej. no seguro), Lafitte, Mirande, Xalbador y Larre. La forma general es talde. Hay talda en Astarloa y, junto a talde, en J.J. Moguel, Uriarte y Arrese Beitia (in AmaVAC 3). En DFrec hay 1331 ejs. de talde, 43 de ellos septentrionales.
etimologikoa
Etim. Para su relación con alde, v. FHV 250.
sense-1
1. (V-gip, G, AN, L, BN, S; Lar, Hb, Dv (G), H), talda (H (V)) Ref.: A; Lh; Iz ArOñ; Gte Erd 222 .
Grupo de gente. "Corchetada, cuadrilla de ellos, itsaskaridia, itsaskari taldea " Lar. "Archimandrita, greziatarren goiendea, esan nai du taldearen aurrena " Ib. " Aingeruen taldea (Echve), la multitude des anges" Dv. "Gente, muchedumbre" A.
Zure manuei begira / nagotela ernerik, / trabatu gabe natzaie / iraganen <-nean> taldetik. EZ Eliç 236 ( taldetik es ahí sumamente raro y, en cuanto al sentido, parece significar 'de al lado', equivaliendo al normal aldetik ). Sartzen da etxe artan demonioen talde bat. AA II 195. [Donzellaak] dirala Eleixako taldarik ederrena. JJMg BasEsc (ed. 1845) 221 (en la primera ed., 222 talderik ). Aingeruzko amabi talde baño geiago. Ur Mt 26, 53 (Lç, He, Samper, Hual, EvL, Ip, Echn, SalabBN lejione, TB, Dv aingeru aralde, Ur (V) aingeru aldra, Ol, Or, Ker, BiblE aingeru-talde, Leon aingeru andana). An dijua talde aundi bat korrika San Pauloko, Klara daguan, moja-etxera. Bv AsL 94. Antzerki-yaiak, Sta. Ageda-taldeak, e.a. Ldi IL 122. Larraundar guzien talde / orduko pago aipatu artan / [...] dira gorde. "Comitiva" . Or Eus 265. Andoniri lagun egokitu zitzaizkanak ura taldea! JAIraz Bizia 20. Etenak egin zituen barreka ikusleak, ain ganorabako talde aren zirriparra ta joan-etorriak ikusita. Erkiag Arran 44. Zar eta gazte, pobre ta aberats, / danetik da mundu ontan, / neska ta mutill, ezkondu ta gai, / sartzen gera talde ortan. Basarri 16. Lehen mailean, buruzagien taldea, urhezkoa. Lf ( in Zait Plat XVII ). Neskatilla orraztu bageak, ezpain gorri ta kolore zuriak, lotsagalduko talde jausia. Erkiag BatB 135. Kantoreak zortzi edo amar laguneko taldea egin zuten. Salav 106. Talde artan Pakotxo bakarrik zan erderaz zerbait zekianik. NEtx LBB 38. Esposatzen zan maiorazkua / baizan gure taldekua, / bi eguneko jan da erana / gendukan debaldekua. Uzt Sas 105. Napartar anai arrebak bi taldetan ezarriak. Xa Odol 262. Nik nere burua talde ospetsu ortan zergatik sarturik ez dut. Berron Kijote 194. Ontzi bi ebizan talde bat itxi eta beste bat artu. Gerrika 218. Zortzi bertsolari-edo bi taldetan banatu. Insausti 22. Hiru talde baziren. MEIG IV 57.
v. tbn. JJMg BasEsc 222. Arr May 177. Kk Ab I 116. Lh Yol 18. Lab EEguna 115. Ir YKBiz 189n. EAEg 30-1-1937, 940. Munita 51. Etxde JJ 260. Anab Aprika 71. Onaind STeresa 44. Larre ArtzainE 166.
azpiadiera-1.1
(Como segundo miembro de comp.). "Multitud de muchachos, mutil taldea " Aq 1412. " Neska mutil taldea zegoen (G-azp, AN-gip)" Gte Erd 109. " Gizon talde aundia da (G-azp, AN-gip)" Ib. 293.
Etsai au agertu baño len kristau-talde andiak aldegingo due. AA III 475. Jende talda andija begira eguala. JJMg BasEsc 34. Etorten dira sarriro jende talde andiak osasun billa. Izt C 99. Jende talde askok berriz zabaldu zituzten beren soñekoak bidean. Ur Mt 21, 8 (Ur (V) jendedi). Kristau-talde andi bat. Aran SIgn 39. Topatu zuan pobre talde bat. Bv AsL 39. Enparantza edo zelai batean gizon talde andi bat billatu neban. Ag AL 44. Apostolu ta Ikasle-talde aundi baten aurrean. KIkG 21. Jente taldearen otsa. Lab EEguna 114 (v. tbn. jende-talde Lard 28, Zab Gabon 104, Bv AsL 54, Or SCruz 107 (Tormes 35 jente-), JAIraz Bizia 55, Uzt Noiz 128, Berron Kijote 63). Noranaiko antzezlari-talde bat irasteko. Ldi IL 121. Dantzari-talde, Baco-tiarrak, / nâspil zoroan zuti-baldarrak, / esku goituan ontzia ardo... Ldi BB 114. Deabru-talde aundi bat sartua zegon gizon arengan. Ir YKBiz 189n. Geldirik dauden langille talde baten aurretik zijuan fraile gazte bat. ABar Goi 19. Atzetik mutil-taldea. "Cuadrilla" . Or Eus 234. Indarketa-langille talde baten buru. EAEg 28-4-1937, 1579. Sakostan gezur, ixtillu t'abar / dabillen etsai-taldea / iñoiz ere ezin izan liteke / basaundi onen jabea. EA OlBe 53. Oñatiarrak ikusi zuten / txango taldea izkutatzen. SMitx Aranz 63. Kontrabandista talde baten buru ta nausi omen zen. Etxde JJ 38. Beroien laguntzalle kaskarot izenekiko dantzari talde bikain bat. Ib. 173 (v. tbn. dantzari-talde Ol Ier 31, 4, SM Zirik 40, Zait Plat 112). Lagunabar talde ugariak belarri-begien gozagarri ditezkeanaren galdezka ari dira. Zait Plat 16. Gero ta sartuago ta zerago dago bere adiskide talde barriekin. Erkiag BatB 183. Noizik behin txirrindulari talde bat agertzen zan. Osk Kurl 146. Atozte onâ, lagunak, / Apolo-talde deunaren zoruna. "Apolíneo sacro coro" . Gazt MusIx 85. Illunabarrean neska-taldeak etxeruntz asiak dira. MAtx Gazt 72. Bazirudian aingeru-talde bat ari zala kantari. Salav 47. Solasaldi auetan zijoazen, artzai-talde bat ikusi zutenean. Berron Kijote 149. Amaiketakoa egiten dago bere lagun-taldearekin. TxGarm BordaB 100. Bixaramona, domekie. Euskaldun talde aundi batek pikinik txikia egin eban. Gerrika 215. 1863an sortu zuen ohitura zaharren aldeko katalan talde batek jaiotza-zaleen lehenbiziko elkartasuna. MEIG I 76.
v. tbn. Arr GB 101. Urruz Zer 22. Ill Pill 19. ArgiDL 58. Inza Azalp 103. Anab Usauri 34. Kk Ab II 182. Otx 155. TAg Uzt 99. JAIraz Bizia 44. Munita 36. Mde Pr 293. NEtx Antz 131. Basarri 8. And AUzta 120. Ibiñ Virgil 76. Onaind STeresa 36.
azpiadiera-1.2
+ talda (V-m ap. A). Grupo de soldados, guerreros.
Nafar ta franzes talde andien kontra irabazi zeban Beotibarko batalla. Izt C 453. Alperrik jagiko dira infernuko talda guztiak. Ur Bisit 239. Saill eta Taldeetarako Agintariak. EAEg 22-12-1936, 612. Buzo urdiña soñean eta Taldean oi dan txapela buruan. "En el Cuerpo" . Ib. 7-12-1936, 477. Sargentoa ta aren taldekoak priji-priji egiñak zebiltzan. NEtx Antz 142. Makabek bere gizonak taldekaturik, talde orien nagusitza biei egotzi zien. Ol 2 Mach 12, 20 (Ker talde; BiblE gudutalde ). Taldetan, konpañietan, banandu euren buru izango diranekin. Niria, irugarren taldia zan. Gerrika 69.
azpiadiera-1.2.1
(Como segundo miembro de compuestos).
Soldadu-talde andi bat. Lard 124. Gerrari-talde galant bat bertatik bidaldu zuen. Aran SIgn 8. Garai atan moroen aurka gudari-talde bat gertu zan. Or Tormes 7s (v. tbn. gudari talde en Bv AsL 215, Inza Azalp 12, A EY II 326, Etxde JJ 180, Zait Plat 116, Ugalde Iltz 27, Ibiñ Virgil 98, Ker Io 18, 3). Moriones liberala bere mutil-talde aundiarekin Lizarragaren kontra zijoala. Or SCruz 120. Gudamutil-taldeak bidalirik galdu zituen gizon-iltzale aiek. Ir YKBiz 389. Gudari-talde guzitako gudarientzat. "Milicias" . EAEg 18-10-1936, 76. Gudari-lagun-taldeak bildu ditu. Zait Sof 116. Otxandaren gizon talde batek eraso zezakeala-ta, [...]. Etxde AlosT 92. Erregeak eurak, egoetan bereizi ditezken gudu taldeen erdian, bular mearrak kartsu, kemen aundiz ari dira. Ibiñ Virgil 109. Erregek soldadu talde aundia bialdu dik gure billa. NEtx LBB 167. Emen aurrez-aurre datorren zaldizko talde au, nazio askotako jendeek osatzen dute. "Escuadrón" . Berron Kijote 199.
azpiadiera-1.3
Grupo organizado; organización; partido político.
Protestante edo Aurkalari sail bakoitza ez baño, beren talde guzia ere oso urruti dago Erromako Eleiz Ama Santa bezala zabaldutzeko. Inza Azalp 97. Eleiza da, bere Buru ikusgarritzat Aitta Santua ezagutzen duen kristau sinistedunen taldea. Ib. 87. Liberalak etziran talde aundia. Or SCruz 42. "Euskel-Idazleok" talde berezi bat osatu bear dezute. Ldi IL 146. Buru-belarri jarraitu asmo barriai; agintaritzarik nai ez dauan talde ausartari. Erkiag BatB 191. Jakin-taldearen ardurapean, Arantzazu-Oñatin, 1962. Vill Jaink 3. Sartu zaite Kristau-langille-gaztediaren edo Baserri-gaztediaren taldean. MAtx Gazt 103. Jarrai-taldeko antzezlariak, teatrogilleak eman dizuete saio au. NEtx LBB 203. Naparroako Diputaziñoaren "Institución Príncipe de Viana"-k daukan euskeraren alde lana egiteko taldean be egiten dau bierra. Alzola Atalak 114. Ekintza" taldearen / dantza bereziak. Uzt Sas 316. Len musikariak izandakoak lau ziran talde barrirako. Etxabu Kontu 22. Musika taldean klarinetea jo. Ib. 24. Maixu batek abeslari talde aundi bat sortu eban. Gerrika 49. Alderdi, talde, taldetxo, mordo eta mordoxken buruzagi nahiko eta ustekoek. MIH 374. Egin dezagun kontu badirela gure artean sail eta talde bat baino gehiago. MEIG IX 64. Aranzadi taldea da. Ib. 74. Horretan bakoitzak norbere taldeko eta eskolako kontuak esango dizkizu. Ib. 70.
v. tbn. Larre ArtzainE 191.
azpiadiera-1.3.1
Equipo.
Plaza ixilik dago, iduri eliza [...], / Jainkoak hango deiak baiezta balitza, / talderik ahulenak luke azken hitza. Xa Odol 283. Bietatik bat ondarrutar taldeagaz lenen eldu zan, jokatu eban bietan. Etxabu Kontu 155.
sense-2
2. (V, G, AN, L; Lar, Añ, Hb, VocCB, H), talda (H (V)) Ref.: A; Lh; Etxba Eib; Elexp Berg. .
Rebaño; manada, grupo de animales. "Abigeo, ladrón de algún número de ganados, talde baten edo erdi baten lapurra " Lar. "Manada de [...] ganado menor, taldea, saldoa " , "rebaño", "grey" Lar y Añ. "Rebaño, legión" A.
Egon leiteke meza enzun baga arzain bat, ezpadauka nori itxi bere ardurara daukan talda edo errebañuba. Astar II 203. Ikusirik garbiro ardi-abereak ematen dituala ondasun andiak, ekin zaiozka gogoz beretako talde andiak ifinirik, geiago ta geiago ugaritzeari. Izt C 169. Txerrikume pizkor urduriak, beren taldetatik arrapaladan iges eginda. Ag G 83. Emengo artaldeak eztira orkotxoen irudikoak. Bi mila, bi mila ta bosteun buru izaten ditu talde bakoitzak. A Ardi 3. Baduzu artalde ederrik baranoan (inguruan) [...]. --Bai jauna, talde ederraren jabe gera. Etxde JJ 240s. Arratoi gazte talde batek bein batean egin zuten ikaragarrizko jaia. And AUzta 83. Urtero aukera itzatzu abere gazteak taldea berrizteko. Ibiñ Virgil 95. Ango mendietako / beorren taldiak, / zabal askuak beren / ipurdi aldiak. Uzt Sas 356. Ganau gorri ta baltz, taldeak an da emen. Gerrika 216.
azpiadiera-2.1
Zeruko ur eta odeiak aldizka oartzen ditute, edo datozenen zama iasotzen dute, edota elkar-lerrokatzen dira erlategitik erlanagien taldea iraizteko. Ibiñ Virgil 111.
azpiadiera-2.2
"Au fig,. troupeau spirituel" H.
Ara emen, Jauna, Zeure oñetan parkeska Seme gaisto galtzalle au; Zeure taldeko ardi galdu deslaitu au. EL1 146. Ba zoaz, Artzai ona, / ibar beltz, sakon ontan taldea / negarrez utzi. Gazt MusIx 129.
azpiadiera-2.3
(Como segundo miembro de comp.). "Borregada, atxuritaldea " Lar.
Madarikatuak zure lurrak dakarzian frutuak, baita idi, bei ta arditaldeak ere. AA II 7. Franziatik ekarten zituztela zerri talde andiak. Izt C 186. Sua zerioten suge-taldeak. Lard 100. Joanik aunztaldera ekarzkidazu bi antxume onenak. Ur Gen 27, 9. Zerri-talde-zaiaren itza aditu zuan Juan parentek bere zorionerako. Bv AsL 85. Beste alderdi batean agiri ziran txerri ta abelgorri talde andiak. Ag G 86. Itsas-aizeak, zut-oialak aizatuki, aurrera zeramatzin, artzainak axuritaldea bezala. Or Mi 117. Zaldi talde aundiak. Alz Ram 48. Otso taldiak or dira. Enb 146. An joan zaio txerritalde izua igesi purruxtaka ta jauzika. TAg Uzt 24. Zaldi taldearen anka otsa entzuki baserri atarira ertetzen ziran. Etxde AlosT 15. Zaldi-talde-orpoen zalaparta dirudi. NEtx Antz 13. Ganbelu-talde aundiak ikusten asi giñan. Anab Aprika 21. Aker-taldeak ziguin orlegietara akulatzeko. Ibiñ Virgil 35. Lanikan gabe / gendukan mando-taldia. In . Uzt LEG II 40. Ibar artan bertan belar-jaten ari zan Galizi-kastako beor-talde bat. Berron Kijote 163. Emengo bei-taldeak zuzentzeko. TxGarm BordaB 88. Abelgorri talde batzuk. Gerrika 212s.
v. tbn. AB AmaE 451. Munita 26. A Ardi 23. Goen Y 1934, 94. Zait Sof 58. Lek in Larz Iru 59. Ker Cant 4, 1.
azpiadiera-2.3.1
Gure apaiz jauna artzai umil baten moduan, eta gu berriz arkume-talde aundi baten antzera. Salav 80.
azpiadiera-2.3.2
Bandada (de aves).
Txori-talde aundi batek inguratzen ditu. Bv AsL 146. Uso-talde gaixo bat. Or Mi 120. Zerutar uso / zoragarriak / ikertu ditu / emengo uso taldiak. Enb 176. Bele-taldeak dabiltz garrasika arkaitzetan. TAg Uzt 90. Itxas kanpotik kaio talde bat / garraxika dator. NEtx LBB 271.
azpiadiera-2.3.3
Euli gogaikarri eta kaltegille talde andiak etorri ziran. Ur Ex 8, 24 (Urt bestiatxo bilduma, Ol ezpara-eli, BiblE ezpateuliak sailean ). Ipurtargi talde bat doakio argi egiten. ' Troupe' . Or Mi 73. Eltxo-talde bat. Ib. 120. Zamorro-talde ikusgaitzen otsa datorkigu nunaitik belarrietara. TAg Uzt 146.
azpiadiera-2.3.4
Banco (de peces).
Bere gain urdiñera arrai-talde aundiak agertuaz. Zab Gabon 105. Antxoba talde ugaria urgañean ikusita. Ag Kr 37. Antxoa-taldeen ur-azaleko ibillia erakusten digue. TAg Uzt 146. Gorputza geldi eukan eta orekan egoala zirudian, [...], arrain-talde ugaria nun agertuko itxaroten dagoan kaioaren antzean. Erkiag Arran 96.
sense-3
3. (Lar, Hb).
Conjunto de cosas. "Agregado, conjunto de cosas" Lar. "Amas" Hb. En AxN se explica suma (164) por talde.
Etxeko liñoarekin egindako alkandora zuri eder taldea. Izt C 253. Ez al diogu diru-talde txarra eraman! Zab Gabon 26. Indarrean dan Zenbatusteko lenengo taldeari. "Grupo 1.º del presupuesto vigente" . EAEg 3-6-1937, 1757. Talde hontako fenomenuen berezgarri nausiena hauxe da: ez baitute mediumen beharrik gertatzeko. Mde Pr 337. Espasa liburu-taldea gehiegi maite zualako. Osk Kurl 169. Gauzak bi taldetan daude bitaratuak. Vill Jaink 148. Izar-mordo taldeek zearka igaro bear duten bidearekin ebakiak. Ibiñ Virgil 74. Izar-taldea zirudin. Berron Kijote 206. Bilduaz galdutako / ainbat bertso-talde. Insausti 340. Bokal horren aurretik kontsonante bakarra joan zitekeen, inolaz ere kontsonante taldea. MEIG VII 179.
v. tbn. JAIraz Bizia 84.
azpisarrera-1
HERRI-TALDE. v. herritalde.
azpisarrera-2
TALDE-AGINTE. "Gobierno o estado" Izt 56r.
Eginkizun onetarako talde aginteak D. Rodrigori biraldutako irakasdeak arkitzen dira Oñatiko errian ondo gordeak. 'Gobierno' . Izt C 484. Españako talde agintearen gañean ustez ustekabe gertatutako naspilla. Ib. 65.
azpisarrera-3
TALDE-AGINTZA.
azpisarrerakoSense-3.1
a) "Estado [...] o gobierno" Izt 47v.
azpisarrerakoSense-3.2
b) Gobierno colegiado.
Franziarekiko guda taldeagintzakoan San Sebastian de la Mugan zegoela biraldua izan zan Kataluniako martiztira. 'Con motivo de la Guerra de la Convención' . Izt C 490. Esleitu zuten talde-agintza eta jarri ziran agintari arki-al zitezkean gizonik odolgirodienak. 'Directorio' . Ib. 378.
azpisarrera-4
TALDEAN. En grupo. v. taldeka.
Gogapen negargarriak / egotzi zaizka taldean. Ldi BB 34. Elkarren gainka datoz odeiak / urrun zebiltzan taldean. Or Eus 264. Eundaka doaz Arantzazura / andreak taldean. SMitx Aranz 222. Apaizgaiak egunero egin oi zuten taldean beren ibillaldia. Etxde JJ 19. Or kanpoan badaude iru kamion taldean In Salah-ra dijoazenak. Anab Aprika 71. Gurutz aldamenean, sei praille, taldean. Gand Elorri 83. Elkarrekin taldean giñoazela. Tene ( in Etxabu Kontu 183 ). Jendea dantzan zebillen / binaka eta taldean. Zendoia 128. Omenaldietan eta abar or azaltzen dira taldean, danak ez badira ere, geienak. Insausti 234. Euskal informatzaileekin lan egin dezakegu, esate baterako, baina elkarrekin eta taldean. MEIG VI 135.
azpisarrera-5
TALDE-BURU. Cabeza, jefe de grupo.
Talde-Buruok Euzkadiko Goi-Agintaritzaren Eikindariak Sailleko Buruaren mende daude. EAEg 28-4-1937, 1579. Antzerkiok antzeztu nai izan ezkero, abeslari-talde ta talde-buruaren ordez, antzezlari bakarra ezarri diteke. Zait Sof 164n.
azpisarrera-6
TALDE-BURUTZA.
Talde-burutzan ari dan 2gn. mallako mekanika berritularia. "Encargado de equipo" . EAEg 30-1-1937, 940.
azpisarrera-7
TALDE-JABE. "Piariego, talde jabea" Lar.
Bi urtetik bi urtera amabost eguneko oporraldia ematen die artzainai taldejabeak. A Ardi 4.
azpisarrera-8
TALDE-KANTA. Coro.
Urrutira talde-kanta luze bat altxatzen da. 'Chœur de chansons' . Or Mi 141.
azpisarrera-9
TALDEZ (H, que cita a AA). En grupo. v. TALDEAN, taldeka.
Zuazte Tolosara, ekusten omen dira emakumeak, taldez, edari bizien etxean sartzen. AA I 137.
azpisarrera-10
TALDE-ZAIN. Pastor.
Bigarren, irugarren ta beste taldezaiei agindu berbera egin zien esanez [...]. Ol Gen 32, 20 (Ker talde-zaiñ; Dv arthaldeen eragile).
azpisarrera-11
TALDE-ZAINTZAILE. Pastor.
Argatik errierta izan zan Abramen eta Loten talde zaitzalleen artean. Ur Gen 13, 7 (Urt artzañ, Dv, Ol, Ker, BiblE artzai(n), Bibl saldozain).
talde
<< 2 santza 0 / 0 urelaitz >>

Egoitza

  • B
  • BIZKAIA
  • Plaza Barria, 15.
    48005 BILBO
  • +34 944 15 81 55
  • info@euskaltzaindia.eus

Ikerketa Zentroa

  • V
  • LUIS VILLASANTE
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

Ordezkaritzak

  • A
  • ARABA
  • Gaztelako atea, 54
    01007 GASTEIZ
  • +34 945 23 36 48
  • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
  • G
  • GIPUZKOA
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
  • N
  • NAFARROA
  • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
    31002 IRUÑEA
  • +34 948 22 34 71
  • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

Elkartea

  • I
  • IPAR EUSKAL HERRIA
  • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
    64100 BAIONA
  • +33 (0)559 25 64 26
  • +33 (0)559 59 45 59
  • baionaordez@euskaltzaindia.eus

Azkue Biblioteka eta argitalpenak

Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.
  • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
  • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
  • +34 944 158 155
  • info@euskaltzaindia.eus
z-library z-lib project
Casino siteleri arasında yerinizi alın, kazançlı çıkmanın keyfini sürün! Heyecanı kaçırmayın.
© 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper