(G-to), kiskaldu (V-ger-m-gip; Lar, Añ, Izt, vEys (G), H), kixkali (G-bet; H (G, L)), kixkaldu (V-gip; H (G, L)), gixkaldu, kaskaildu (B; H), kaskaili (-illi- L-ain, B, -alli- B), kaskaldu (SP (que cita a Harb)), kaskeildu, kastaildu (Dv→A), kaxkaildu (B), kaxkaldu (G-nav), kazkaili (-illi Lander (L) ap. DRA .), kiskaildu (G-nav, L, B, BN; Dv (V), H (L, BN, S)), kiskaili (L-ain, BN; Dv, H (L, BN, S)), kiskeldu ( VP 80r), kiskeli (B), kiskildu (V-ger-m, AN, Sal; Añ (V), vEys (V), Dv (AN-ulz), H (V, G)), kixkaildu (H), kixkaili (H), kixkeldu (G-azp, AN-ulz), kixkeili, kixkeli (AN-ulz, B), kixkildu (BN-baig), kizkaldu (V, G, AN), kizkali (AN-ulz, BN-baig), kizkildu, kuxkaldu (BN-mix), suskuldu (V; Mic 5r), txiskaldu (Lar), txiskildu (S), txiskiltu (R-uzt), txuzkuldu (V-ger), xiskaili (Dv, H), xixkaildu (BN; vEys (BN), H), xixkaili (Dv, H), xixkaldu (BN, Sal; SP ( xixkaltzea ), Urt V 392, VocBN , H), xizkaildu, zizkaildu (SP), xizkaldu (Hb), zizkaili, zizkaldu (Urt Gram 384, A) Ref.: A ( kiskali, kiskaldu, kiskaildu, kiskildu, kizkaldu, kaskailli, kaskaildu, xixkaldu, xixkaildu, suskuldu, txiskiltu, txuzkuldu ); A Apend ( kizkildu ); Darric (ap. DRA; kuxkaldu ); Lh ( txiskildü ); Garate Cont; BAP 1957, 49; Satr VocP ( kixkildu ); Ond Bac ( kaxkaldu, kiskaildu ); Iz Ulz ( kixkeli ); Iz UrrAnz ( kixkaldu ); Iz ArOñ ( kixkaldu ); Iz IzG ( kizkali ); Etxba Eib ( kiskaldu ); Izeta BHizt ( kixkeli ); Izeta BHizt2 ( kiskeli ); Elexp Berg ( kixkaldu ) .
Abrasar(se), calcinar(se), achicharrar(se), chamuscar(se). "Griller" SP. "Achicharrar", "quemar demasiado", "tostar demasiado, requemar", "asar demasiado" Lar, Añ. "Esturar" Lar. "Abrasando, kiskalduten " Izt. "Action du feu qui brûle des comestibles au lieu de les faire rôtir" VocBN . "Brûler, calciner" Dv. " Xiskaili, dimin. de kiskail, griller, brûler les rôtis ou autres objets présentés au feu" Ib. "1. au transitif et à l'intransitif, proprement: chauffer, griller, rôtir par trop et jusqu'à brûler, carboniser. Eztuzu ogia xigortu, bai kiskaili, vous n'avez pas rôti le pain, mais bien brûlé. Ustekabean kiskaldu da errakia, le rôti s'est brûlé, carbonisé [...]. 2. chauffer à l'excès, se griller, se rôtir. Iguzkiak kiskaltzen du. Iguzkian kiskailtzen da. Iguzkian kiskaldu egin gare, le soleil chauffe à brûler [...]. Par extension, il se dit de brûler entièrement, consommer, se consommer" H. " Idorteak bazter guziak xixkaili ditu " Ib. "Quemarlo completamente" Iz Ulz. " Gaurko euzkixakin kiskaldu naiz Arratera igotzen. [...] Kiskaldu dot sartañian urdai azpikua. Moda barri bat agertu zan: euzki galdatan azala kiskaltzia " Etxba Eib. " Kixkeli zaiku ogie. Arront kixkalie dago " Izeta BHizt. v. zipildu, txigortu, kizkurtu.
Khar biziaz direlarik puxantki xixkalduak. EZ Man I 111 (v. tbn. 98). Ene bihotza ondikoaren beroak zehaturik xizkaildu da zuhaina bezala. Harb 339. Baitakusat [...] iondone Laurendi kaskaldua. Ib. 151. Batzuek surtan erre kiskalduak. Lar SermAzc 50. Zoazte [infernura] betiko erretzen eta kiskiltzen egotera. BaztSerm1 283. Prixidu ta kiskaldutea gorputz ta arima, ango txingar gori, su ta garrean. Añ LoraS 117. Infernuan [...] beti erretzen, kiskaltzen, ler egiten. Gco II 53. Zapaldu begiz laster / daukazun indarrak; / erre, kiskildu begiz / gar eta txingarrak. FrantzesB II 30. Ainbeste amodioren goritasunak kiskalduten eban. Ur MarIl 98 (121 kizkaldu ). [Bihia] sorthu zen. [...] Eta athera zenean iguzkia erre zen, eta errorik etzuelakotz kiskaildu zen. HeH Mc 4, 6 (He ihartu ). [Infernuan] kiskaltzen natza. Lard 419 (74 kiskaldu ). Lurraren irugarren zatija izan zan erria, eta zugatzen irugarren zatija izan zan kiskaldua. Ur Apoc (V) 8, 7 (Ur (G), BiblE kiskali; Dv kiskailia eta xigortua, He xizkortu, TB, Ol erre, IBk txigortu ). Erre eta zizkaili. Dv LEd 222 (Cb Eg II 123 txiskaldu; cf. erre ). Erreki hau kaskeildua da. "Brûlé" . Darthayet Manuel 326. Hango lurra iguzkiaz kiskailia, nihon den agorrena dela. Laph 201. Txori bat izan zala, / ez dakit nik nola, / kixkaldu eta gero / berriz pixtu zana. FrantzesB II 97. Su eta garrak istanpatean / oso kiskali zuena. Otag ( Ib. 128 ). Ezin lo egin dut; berutasun batek kiskilzen nau. (AN-ulz). Orreaga 59. Zure amorez txingar-egiñik / biotza kixkaldutzea. Aran CancB III 278. Asirik daukat kiskaltzen naben gar au sartzen. AB AmaE 167 (353 kizkaldu ).
( s. XX) Egur igarrak batuten zabiltze zeuen asmoak kiskilduteko. Echta Jos 158. Kiskalduko gera sopako ogiya bezela. Iraola 86 ( Kontu 87 kizkaltzen ). Bazkaria baster baten, otza, urri ta kiskaldua ematen diote. Ag G 350. Gaixo, sukarrez kiskaltzen. Ag EEs 1917, 212. Naiago nuke nerau sutan kiskailtzea. Inza Azalp 10 (22 kiskali y 43 kixkaltze ). Aroa eder denean, iguzkiak kiskailtzen duke erreka hunen alderdi bat, bertzea uspel dagolarik. JE Ber 40 (18 kixkailtzen ). Aitatu utsarekin kixkaltzen jartzen nak. Alz Burr 35 ( Bern 78 kixkali ). [Etxe au] guda galgarriak kiskalduko du. Goen Y 1934, 100. Eguzkia sortu zanean, kixkali zan eta [...] sortu orduko igartu zan. (Mt 13, 6). Ir YKBiz 171 (Ol kixkali; He, TB, Ip, Leon, Ker, BiblE erre, Dv xipildu ). Masusta sasia dago loretan. / Ango kixkalbearra! Ango marmarra! Ldi BB 118. Euskozaletasun-garrak kixkalita. Ldi IL 105. Etxe oneko seme, oge-zuriduna, / suak kixkali zion, gau batean zuna. Or Eus 357 (206 kiskali, 61 kiskailli y SCruz 11 kixkaldu ). Sualdiak kiskaltzen zuan olakoetan buru-konkorretik beatzetaraño Leon gizajoa. TAg Uzt 63s. Eguzkiaren kiskaldubear au baño atsegiñago litzaiguke gerizpeko egona. Ib. 82. Nahiz ipharrak astintzen duen, / nahiz kiskailtzen duen hegoiak. Mde Po 67 ( Pr 307 kiskaldu ). Sendirik zuzenenetako bat supean kiskaltzea gal-etsi. Etxde JJ 213. Zer[k] dizkit bañan, sumin garratzaz / zizpil, kiskali ezpañak? EG 1956 (3-4), 17. Kiskaldu egin zait aragia. Txill Let 62. Erretura arek, bazterrak guztiak kiskaldu eutsazan bere ariman. Erkiag Arran 102 (157 kixkali ). Irikiten egoan eznea, [...] ago guztie kiskeldu bear eutson. Akes Ipiñ 29. Sorgiña laba-barruan kizkalduten itxi dot. Bilbao IpuiB 215. [Azeria] txilioka ta sokorruka asi zan, kiskaldu bearrik egoan-da! Ib. 202. [Suak] gizakumeen burutapen, biotzondo ta naimena kiskali egin zituen. Zait Plat 124 (5 kixkaldu ). Iduzkiez kixkalia. Larz Iru 86. Su emaiezu ukulluei ta kixkal itzatzu uztak. Ibiñ Virgil 114. Baserririk onenak kiskaliz. Ataño TxanKan 38. Arbi egosteko pazian ankak sartu, irakiten zegoan lekuan, eta bi ankak kiskali edo erre zituan. JAzpiroz 218. Poesia ez beste guztia kiskaltzen hasiko balira, ez lukete hutsaldi txarra hartuko liburutegiek. MIH 239.
v. tbn. Xe 339. Arr May 50. ArgiDL 30 (122 kixkali). Inzag RIEV 1933, 416. Munita 96. AZink 15. Insausti 62. Kiskaldu: DurPl 75. JJMg BasEsc 145. Izt Po 55. Jauregui 239. Apaol 101. Ayerb EEs 1912, 34. Kk Ab I 37. Ill Pill 25. Jaukol Biozk 95. Enb 175. Lab SuEm 175 (166 kixkaldu, 209 kixkali). FEtxeb 59. Kixkaldu: EEs 1913, 180. Anab Poli 80 (109 kiskaltze, sust. vb.). Lasa Poem 96. NEtx LBB 357. Olea 205. Insausti 33. Kixkali: Berron Kijote 162. Alkain 42. AZink 23. Insausti 298. Kiskaltze (sust. vbal.): AA III 455. Echag 236. Tx B II 116. Osk Kurl 144. BEnb NereA 192. Azurm HitzB 42. Kixkaltze (sust. vbal.): Salav 101. Kizkaltze (sust. vbal.): Anab Usauri 19.