OEH - Bilaketa
10 emaitza kabalkada bilaketarentzat
goiburua
1 xingola.
sense-1
1.
(L-ain, BN, S ap. A
; SP, Ht VocGr 419, Arch VocGr 191, VocBN
, Gèze, Dv, H),
txingola (Lar).
Cinta. "Ruban" Lecl, VocBN, Gèze y Dv. "Colonia, sedazko txingola " Lar. "Ruban, tissu mince et étroit de fil, de soie, de laine, de diverses couleurs" H. "Cintas, galones" A. Tr. Documentado en autores septentrionales desde mediados del s. XVII. Todos ellos emplean la forma xingola. Al Sur lo emplean autores del s. XX: Ayerbe, Olabide, Erkiaga y Labayen, y, salvo Erkiaga, todos usan la forma txingola.
Iauregik iaka bete xingolaz, barnea eztupa et'arkolaz. "Couverte de galans" . O Pr 262. [Andre Sakratuaren] espainak lotuak dira xingola gorri batez. SP Phil 259 (He 261 xingola gorri). [Dontzeilak apaindurik sartu omen dire] xingolak aintzin-gibeletan. Monho 34. Xingola dariote makhila multzuei / zezenaren lephoan artexki lothuei. Hb Esk 224. Eta hura moredinezko xingola batez lothuko duzu. Dv Ex 28, 37 (Ol txingola-ubelez; Ker, BiblE lokarri, Bibl kordoin). Mendiaren egitik artuz bazterrera / iduri xingola bat aldapa-behera. / Bidexka, zuzen haiz yausten zelaiera. Elzb Po 183s. Ortzegun gizenez, idi gizena paseatzen da xingola flokaz aphaindua. Elsb Fram 162. Atorra bat, gainetik dena xingola, urre eta girgileriaz apaindurik. JE Bur 182. Ertzak urre gingill eta txingolaz ingurutuak ditu [palioak] . J.B. Ayerbe EEs 1912, 61. Ene soin xuriaren eta gerriko xingola urdinaren emaiterat noa. Barb Sup 135. Xiruli, xirula / marrubia larru gorri, / soinean eder xingola. Ox 132. Paristarrentzat xingola eder, larru fin, esku xuriak! Ox GH 1921, 13 (Onaind MEOE 1116 y DRA citan erróneamente xigola). Pantalon xuriak, sahetsak xingola eta kuxkulaz beteak. Zub 115. Errege-bidea eta ibaia elgar zeiarkaka doazi, bi xingola mehar idurikoak. Ib. 118. Adats orail dizdizaria, xingola batek lepatxokoan baturik. Erkiag Arran 97. Elena, othoi, xingola hau josozu boneta huni! Larz Iru 18. Antzoki zolan izanen da beltxez bezti, xingola bat seinale, eginkizunen kudeatzeko. Lf ( in Casve SGrazi 12 ). Dena xingol eta xilinx haugi egun, Eskuara, / hire gazten jauzi eta itzuliken artera. Iratz GH 1967, 19. Bularrekoa efodaren xingola baino gorago gelditzeko moduan. Bibl Ex 28, 28.
v. tbn. GH 1922, 186. Zerb Gerlan 91. Larz GH 1959, 86.
Cinta. "Ruban" Lecl, VocBN, Gèze y Dv. "Colonia, sedazko txingola " Lar. "Ruban, tissu mince et étroit de fil, de soie, de laine, de diverses couleurs" H. "Cintas, galones" A. Tr. Documentado en autores septentrionales desde mediados del s. XVII. Todos ellos emplean la forma xingola. Al Sur lo emplean autores del s. XX: Ayerbe, Olabide, Erkiaga y Labayen, y, salvo Erkiaga, todos usan la forma txingola.
Iauregik iaka bete xingolaz, barnea eztupa et'arkolaz. "Couverte de galans" . O Pr 262. [Andre Sakratuaren] espainak lotuak dira xingola gorri batez. SP Phil 259 (He 261 xingola gorri). [Dontzeilak apaindurik sartu omen dire] xingolak aintzin-gibeletan. Monho 34. Xingola dariote makhila multzuei / zezenaren lephoan artexki lothuei. Hb Esk 224. Eta hura moredinezko xingola batez lothuko duzu. Dv Ex 28, 37 (Ol txingola-ubelez; Ker, BiblE lokarri, Bibl kordoin). Mendiaren egitik artuz bazterrera / iduri xingola bat aldapa-behera. / Bidexka, zuzen haiz yausten zelaiera. Elzb Po 183s. Ortzegun gizenez, idi gizena paseatzen da xingola flokaz aphaindua. Elsb Fram 162. Atorra bat, gainetik dena xingola, urre eta girgileriaz apaindurik. JE Bur 182. Ertzak urre gingill eta txingolaz ingurutuak ditu [palioak] . J.B. Ayerbe EEs 1912, 61. Ene soin xuriaren eta gerriko xingola urdinaren emaiterat noa. Barb Sup 135. Xiruli, xirula / marrubia larru gorri, / soinean eder xingola. Ox 132. Paristarrentzat xingola eder, larru fin, esku xuriak! Ox GH 1921, 13 (Onaind MEOE 1116 y DRA citan erróneamente xigola). Pantalon xuriak, sahetsak xingola eta kuxkulaz beteak. Zub 115. Errege-bidea eta ibaia elgar zeiarkaka doazi, bi xingola mehar idurikoak. Ib. 118. Adats orail dizdizaria, xingola batek lepatxokoan baturik. Erkiag Arran 97. Elena, othoi, xingola hau josozu boneta huni! Larz Iru 18. Antzoki zolan izanen da beltxez bezti, xingola bat seinale, eginkizunen kudeatzeko. Lf ( in Casve SGrazi 12 ). Dena xingol eta xilinx haugi egun, Eskuara, / hire gazten jauzi eta itzuliken artera. Iratz GH 1967, 19. Bularrekoa efodaren xingola baino gorago gelditzeko moduan. Bibl Ex 28, 28.
v. tbn. GH 1922, 186. Zerb Gerlan 91. Larz GH 1959, 86.
azpiadiera-1.1
(Uso fig.).
Han, lotsagarri behere artan, ageri da Irati ibaiaren zilarrezko xingola xumea. Zub 119. Hospitaleko bastizari so edo urruneko mendien zilar txingolari begira. Mde Pr 46.
Han, lotsagarri behere artan, ageri da Irati ibaiaren zilarrezko xingola xumea. Zub 119. Hospitaleko bastizari so edo urruneko mendien zilar txingolari begira. Mde Pr 46.
azpiadiera-1.2
Banda, cinta ancha.
"Décoration"
Lh.
Ohorezko medaila eta kurutze, xingola eder eta holako sari hoitarik. HU Zez 100. Académie-ko txingola urdiña ardietsi die. Herr 23-8-1956, 3. Azkue famatua buru, eskualzainak hor ziren, orduan usatu xingolekin. Lf ELit 321. Begira txingola ontan zer dion: Plazido Biedermann aaztu eziñari. Lab SuEm 201. Ez bere kargu eta xingolez urgulutan batere gure hazpandar kalonjea. Larre ArtzainE 118.
Ohorezko medaila eta kurutze, xingola eder eta holako sari hoitarik. HU Zez 100. Académie-ko txingola urdiña ardietsi die. Herr 23-8-1956, 3. Azkue famatua buru, eskualzainak hor ziren, orduan usatu xingolekin. Lf ELit 321. Begira txingola ontan zer dion: Plazido Biedermann aaztu eziñari. Lab SuEm 201. Ez bere kargu eta xingolez urgulutan batere gure hazpandar kalonjea. Larre ArtzainE 118.
sense-2
2.
(BN-mix ap. A
; Dv, H),
xingila (BN-mix ap. A
).
" Xingola se dit encore des rubans que le menuisier tire de la planche qu'il rabote" Dv. "Viruta" A.
" Xingola se dit encore des rubans que le menuisier tire de la planche qu'il rabote" Dv. "Viruta" A.
azpisarrera-1
XINGOLADUN.
a)
(El) que tiene, lleva banda (de condecoración). Cf. xingoladundu.
Nehork bezen entrada ona zuen aspaldixkoan kargudun xingoladun horien etxean ere. HU Aurp 89.
b)
(El, lo) que está adornado con cintas.
Kabalkada emana izanen da. [...] Makilari lerden ta pikolari xuxen, kaxkarot xingoladunekin. Herr 28-7-1960, 3.
Nehork bezen entrada ona zuen aspaldixkoan kargudun xingoladun horien etxean ere. HU Aurp 89.
Kabalkada emana izanen da. [...] Makilari lerden ta pikolari xuxen, kaxkarot xingoladunekin. Herr 28-7-1960, 3.
azpisarrera-2
XINGOLA-ZIZARE
(x.-zizari Dv A). "Ténia" Dv. "Tenia, lombriz solitaria" A.
azpisarrera-3
XINGOLAZKO.
"Qui est en ruban ou composé de rubans" Dv.
xingola
-
1 xingola....
-
1. (L-ain, BN, S ap. A ; SP, Ht VocGr 41...
-
(Uso fig.). Han, lotsagarri behere artan...
-
Banda, cinta ancha. "Décoration" Lh. Oh...
-
2. (BN-mix ap. A ; Dv, H), xingila (BN-m...
-
XINGOLADUN. a) (El) que tiene, lleva ban...
-
XINGOLA-ZIZARE (x.-zizari Dv A). "Ténia...
-
XINGOLAZKO. "Qui est en ruban ou compos...
<< punpakari 0 / 0 zaldizko >>
Egoitza
- B
- BIZKAIA
- Plaza Barria, 15.
48005 BILBO - +34 944 15 81 55
- info@euskaltzaindia.eus
Ikerketa Zentroa
- V
- LUIS VILLASANTE
- Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
20018 DONOSTIA - +34 943 42 80 50
- donostiaordez@euskaltzaindia.eus
Ordezkaritzak
- A
- ARABA
- Gaztelako atea, 54
01007 GASTEIZ - +34 945 23 36 48
- gasteizordez@euskaltzaindia.eus
- G
- GIPUZKOA
- Tolare baserria. Almortza bidea, 6
20018 DONOSTIA - +34 943 42 80 50
- donostiaordez@euskaltzaindia.eus
- N
- NAFARROA
- Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
31002 IRUÑEA - +34 948 22 34 71
- nafarroaordez@euskaltzaindia.eus
Elkartea
- I
- IPAR EUSKAL HERRIA
- Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
64100 BAIONA - +33 (0)559 25 64 26
- +33 (0)559 59 45 59
- baionaordez@euskaltzaindia.eus
