OEH - Bilaketa

97 emaitza jaiotza bilaketarentzat

Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
goiburua
bihar.
tradizioa
Tr. De empleo general en todas las épocas y dialectos. En cuanto a la distribución de variantes, bi(h)ar (biyar, bijar ) es la más usada; bigar se encuentra en textos guipuzcoanos (aunque hemos encontrado tbn. un ej. de bigarko en fray Bartolomé; cf. además bigaramon en D. Agirre y Erkiaga); en el s. XVIII la emplean Mendiburu y Araquistáin, pero no Larramendi, Irazusta ni Cardaberaz; en el XIX es la más usual entre los guipuzcoanos (no aparece, sin embargo, en Lardizabal), y en el XX su frecuencia disminuye, siendo más empleada en textos de carácter popular. En DFrec hay 230 ejs. de bi(h)ar .
sense-1
1. (gral.; Lcc, Mic, Deen II 73, Urt Gram 412, Ht VocGr, VP 10v, Lar, VocS , Añ, Lecl, VocBN , Gèze, VocCB , Dv, H; bier G-nav, AN-olza-ulz), bigar (G, AN-gip; Lar, Añ, Dv (G), H). Ref.: Bon-Ond 153 y 170; A (biar, bigar); ContR 518 y 531; Iz ArOñ (bixar), Als (biyer), Ulz (bier), R 296 y 303; Etxba Eib (bixar); Holmer ApuntV ; EAEL 194; Elexp Berg ; Gte Erd 63.
(Adv.). Mañana; (fig.) en el futuro. "Bihar, demain" Dv. "Bihar (L, BN, S), biar (V, G), bigar (V) (asp. changée en g), demain" H. "Biar illundea-barru, antes del anochecer de mañana" A Apend.

Iuduék ordenatu dié hiri othoitz egitera, bihar Paul konseillura igorri dezán. Act 23, 20. Ian dezagun eta edan dezagun: ezen bihar hilen gara. 1 Cor 15, 32. Zarrezo Martini biar arratsean datorrela. (Larrasoaña, 1579). ReinEusk 78. Beizut naibaozu gaur, biar, etzi, etziluma, etzikaramu. RS 410. Begira nazazu halako moldez, non salborik eta sendorik edireiten naizela bihar goizean. Mat 321. O dolore eta lastima ezin kondatuzkoa, / Egun zutik eta bihar hillik erortzekoa. EZ Man I 45. Nola ezpaitugu uste egun hillen garela eta ez bihar ere, bizitzen gara, segur baikina bezala. Ax 65 (V 42). Egun gelditzen bazare aitzakia baten gatik, bihar naski estakuru handiago bat etorriko zaitzu. SP Imit IV 10, 4. Biar faltagabe bear bainaiz ediren amar orenetako Etxalarren. CartVera 265. Zer diodan, beraz adi zak: / Egun duk ene eguna; / Bañan bihar hik izanen duk / Halaber hire orena. 156. Obe dau egoitea / bere erri aldeti / egun, biar didin bizi. BBizk 16. Bihar eta etzi. Bp II 54.
(s. XVIII) Biar goiseko beste alderuz itzuliko xok aizeak. Acto 332. Egun konfesatzen ditutzu egiñ ditutzun bekhatuak, eta bihar egiten ditutzu berriz konfesatu ditutzun hek berak. Ch I 22, 6. Izan diteke gaurko gabean / zure oean iltzea, / baita ere biar baño leen / infernuetan sartzea. Iraz 2. Autsetik arestian odeietara diranak, eta biar goitikan amildu ta, autsetarako diradenak. Lar Fueros 48. Bakhotxak beraz, utzirik hitz hauk: Bihar, bihar, erran beza: Gaurdanik, orai beretik. He Gudu 165. Egün kofesatzen dütüzü zure bekhatiak, eta bihar arzara egiten dütüzü bekhatü berak. Mst I 22, 6. Uzten dute gaur meza, bigar beste aldi batez egin oi zuten otoitza, etzi debozioa ta gero konfesio ta komunio santa. Mb IArg I 98. Beti bigar, beti bigar ezten onela bizi bear: gere zaiñak egin dira, basoan zotzak bezein igar. Aq 245 ("Quien espera desespera"). Biar eguerdi puntuan illko naiz. Cb Eg II 183. Bihar, muga huntan berean, egorriko darotzu Benjaminen tribuko gizon bat. Lg I 264. Biár emaindizu kalenturabátek ta joánda zure tintúra gañékoa. LE Prog 122.

(s. XIX) Adios, dio egunak, / Banoa sekulako. / Bihar bilatzen nauenak / Ez bainau kausituko. Monho 104. Gaur deabrua artzeeko, biar Jangoikoa. Mg CC 72 ( CO 98 bijar ). Bijar goixian eruan biar nozu basuak erakustera. Mg PAb 152. Eta gaur bai, ta bigar ez diran, edo surtara botatzen diran belarrai. AA II 170. Bihar, bihar, diot, eta zertako ez egundanik? Dh 210. Ez da ezkontzako tratuba gaur baikua, ta bijar ezekua. fB Ic III 343. Zegaitik oraiñ egingo ez dot, bijar egiñ gurako dodana? JJMg BasEsc 166. Errak amodiua, ni ganik nuiz hua? / Akabarazi gabe bihar abilua. Etch 678. Gaur beiak jan duen belarra biar esne biurtua jaten degu. It Dial 14 (8 igar ). Gaur emen, bigar an, eta etzi Akelarren oi dabillen irabazi apur airekoak. Izt C 180. Bijar juan ziñaitekez Marijaren irudi baten aurrera. Ur MarIl 15. Plazer bat egundik nik hartzen dudana, / Eta bihar ere har dezakedana. Gy 151. Egun handi zirenak bihar ez agertzen. Hb Esk 23. Baldin gaur arratsean gordetzen ez bazera, biar il bearko zera. Lard 168. Ezen, egun, nere hauzoak hartan ikusten baditut, bihar ez othe zait nere burua agerturen? Dv LEd 172. Egiazki harritzeko da egün lürrian herrestaka dabilan har baten bihar hegaltaz lehen zen beno ederrago ikhustia. Ip Dial 8. Ori gustora egingo zaio, / biyar goizian juango naitzaio. Bil 81. Bihar, behar bada, jakinen dugu zerbait. Laph 195. Frantzesaren ideak / beti aldrebes, / gaur lau baldin badira / biyar baterez. Xe 213. Bigar goizean. Zab Gabon 56. Bigar igandia da ta... Sor Bar 88. Zure etxiak asko ez badira gaur, ez ditezela bigar gutxitu. Bv AsL 135. Damugarria litzate bada, / Osasunagaz Euskera, / Zugan gaur bizi eginda, biar / Bialdutea lurpera. AB AmaE 424. Bigar egun sentirako Lakiola basoan daukaten txendorrean egon nai nikek. Apaol 102. Mendian dugu hartz bat / hil gogoa bihar. Zby RIEV 1908, 763. Gaur eta bihar, eta etzi ere bai. Jnn SBi 158. Zer mutur gorria izanen duzun, Maria, zuk bihar arratsaldean! HU Zez 58. Biyar nola gure Iñaxioren jaiet-eguna baitan. Moc Damu 6 (5 bigar ). Biar Iaungoikoak argi egingo deu. A BGuzur 150.

(s. XX) Biar Amaberjina kandelerazko eguna. Mdg 135. Gaur ara ta biar bestera. Echta Jos 113. Gañera etorriko da bigar erretratista bat. Iraola 112. Ago, ago, bihar ikusiko die gurekin! JE Bur 16. Lengo egunian salduriko txalaren ogetabost ogerlekuak be, bijar artuko dodaz. Kk Ab I 104. Gaua aingeruen egopean igaro zadala [...] Zu biyar obeto maitatu ta zure aginduak zintzogo betetzeko. ArgiDL 22. Bihar berean izanen duzu beraz gure oilarra. Barb Sup 90. Egun eskale, bihar langile eta berdin haurrer katixima irakasle. Ox 194n. Biar ikusiko dituzute zamoak eta tenkak ur urdiñean yostetan. Or Mi 105. Biyar goizean berorrengana / joan biet konfesatzera. Tx B 172. Bigar datozela gaztigatu didate. Lab EEguna 64. Biyer, ba, zuen errire yuen biot. Kk Ab II 150. Neure espanai adi, pozik barre-egixu. / Bijar maitatuko garan eztakixu. Laux BBa 76. Bijar lotara juan orduko. Otx 22. Zuen eskuek taiutu ta azi bezelakoxeak izango dira biar gure aurrak. Ldi IL 141. Biar bertan eraman nai nioke erantzuna. TAg Uzt 243. Bihar (ostirale) goizan, bakantzaz banoazie. Mde Pr 37. Biar bertan neroni joango naun Pelentuara Engraziren gurasoekin mintzatzera. Etxde JJ 82. Biar argituko dut au bearbada. Txill Let 143. Biar goizean urkatuko dogu neskatil ori. Bilbao IpuiB 157. Biyer astoa ta sakuekaz etorriko nok berori eroaten. Akes Ipiñ 32. Bixar egualdi ona; pralletxuak makillatxua gorutz altzau jok-eta. SM Zirik 105. Atzo ontsa elgar maitatu dugulakotz, bihar egundaino bezenbat elgar maitatuko dugula. JEchep 71. Biar aldatuko ditugu lapur oiek baitegi nagusira. Izeta DirG 92. Ez gaur ta ez biar. Erkiag BatB 165. Biar Auzitegian nere txarkeriak aitortu bearko ditudala. NEtx LBB 117. Bihar, Ortzirale Saindu haste. Ardoy SFran 256. Biyar ere ez genduke / lanikan egin nai. Lasarte ( in Uzt Noiz 124 ). Lehen bezala bihar ere / Biziko da Xiberua! Casve SGrazi 168. Segur naiz, heriotzera doa, bihar eguzkiak egungo ordutsuan beste agerraldiren bat egingo digula bezain segur. MIH 396.

v. tbn. Monho 104. Astar II 32. CatLuz 2. Arch Fab 87. Sor Gabon 54. Elzb PAd 56. Lap 312 (V 142). Arb Igand 91. Ag Kr 166. Const 30. Muj PAm 60. Altuna 59. Jaukol Biozk 73. Enb 143. Etcham 189. Ir YKBiz 79. Iratz 36. Zerb IxtS 74. Zait Sof 146. SMitx Aranz 24. JAIraz Bizia 72. Ugalde Iltz 48. Gand Elorri 90. Vill Jaink 86. Larz Iru 74. Ibiñ Virgil 39. Alzola Atalak 81. Etxba Ibilt 461. Uzt Sas 34. Mattin 73. Berron Kijote 73. Alkain 104. Etxabu Kontu 176. Ataño TxanKan 44. Etchebarne 26.
Bigar: AB AmaE 395. Auspoa 97, 85. Urruz Urz 17. Arr May 102. Ag Serm 433. Alz Ram 117. Lek SClar 119. Anab Aprika 63. Salav 54. Alkain 45.
sense-2
2. (Sust.). " Biharra, le demain" SP. v. BIHARKO EGUN.
Ez erran "bihar"; menturaz ez da izanen zuretzat biharrik. EgunO 115. Yendetan asko badire / Animale baten pare: / Egun asea badute, / Biharraz antsia ez dute. Gy 31. Amoreak dau "gaurra" bakarrik / ta eztau biarrik. Azc PB 159. Eztago atzo-rik, ez gaur-ik, ez biar-ik... Orduak... gezurra dira! NEtx LBB 108.
azpisarrera-1
BIHAR ARTE (L, BN, S ap. Lh; Hb, H), BIHAR ARTEAN (SP (sin trad.), Lar, Añ), BIHAR ARTIO ( bihar artino S ap. Lh; H; bihar arteo Hb), BIHAR ARTERAINO (Hb). "Hasta mañana, biar artean, biardaño, biardaraño" Lar s.v. hasta ahora. "Jusqu'à demain" Lh.
Hain kexa da ezin dagoela bihar artean. Volt 272. Bihar arteiño bizitzeko esperantza. Ax 65 (V 42). Zergatik nahi duzu hartu duzun gogo ona bihar arteraino luzatu? SP Imit I 22, 5. Ez othe laiteke beraz hari damu berri bat egitea, zure bekhatuetan oraino bihar artean ere egotea? Brtc 170. Etzitiala pharti ez bihar artino, / Zerbait arranjamentü egin artino. Etch 678. Ez badu berehala onerat emaiten, ez dut uste bihar artio iraunen duen. Laph 15. --Noiz artio da zure etxean? --Bihar artio, Jauna. Ib. 142. Jerusalendik nator, Santiagora noa, / Indazu biyar arte emen ostatua. AB AmaE 389. --Portuondo-ganean batuko gozak bederatzietan. --Bai, agur orain biarrarte. Echta Jos 199s. Egingo al du mesere atzeratzia bigar arte? Iraola 119. Ongi da! Jainkoak benedika ta begira ditzala / bihar arteo beren oheetan / lo-zurrungan eta --nahiz ez goseak-- / ezkur-amets bat dutela. Mde Po 92. Bihar artean behintzat kezkarik gabe nagoke. Mde HaurB 89. Ta ez dut biar arte ikusiko. Au betikotasuna! Txill Let 62. Ola zarreko gabiak biar arte pakea izango dik. NEtx Antz 19. Orretxegaitik pa, biar arteraño ba-daukak. SM Zirik 116. Orai egon bearko duzu emen biar arte zure gauzek xuxendu arte. Izeta DirG 58. Bigar arte ez da pasako gure etxeko kamiona. Anab Aprika 60. Biar arte, ba dozu epe naikoa, erantzuna emon dagidazun. Erkiag BatB 130. Eta, eginkizun au erabat utzi nai ez badu berorrek asi gabe, luzatu beza biar-arte beintzat. Berron Kijote 217.
azpisarrerakoSense-1.1
(Seguido de demostrativo).
Ene min hau balinbadoakit bihar arte huntan, botu, bai zinez botu egiten dut, sekulan gehiago ez dutala belharrik pipatuko! Barb Sup 34.
azpisarrerakoSense-1.2
"(Fórmula de despedida). ¡Hasta mañana!" Etxba Eib.
Bihar artio, Jauna. Laph 142. Orlando jauna itzuli zan bere Kiusiko jauregira, mendira lagundu ondoan "bigar arte" Santuari esanta. Bv AsL 147. --Bigar arte bada. --Jainkoak nai badu. Bijua ondotxo. Sor Bar 18. Ainbestekin gabon, eta bigar arte. Apaol 91. Biyar arte. Moc Damu 30. "Bihar artio" erraiten ohi dugun bezala erran zaungun "adio". JE Bur 138. Gau on, ama! Bihar arte, Maria eta Xaneta! Barb Sup 122. Uzten zituztet, emaztiak ez nezan berantets. Egizie lo eta biar artio. Zub 37. Onerañokoa zan / gaurko nere martxa, / biyar arte, etxekoandre, / mallo ori altxa. Tx B 49. Bijar arte, orrezkero. Otx 22. Biar bertan etorriko naiz bazkalondoan zure erantzunaren billa. Beraz, biar arte. TAg Uzt 208. "Adios, amandre, biarartio" erraten zako eguzkiari iluntzean. (B). A EY I 160. Zorion nolanai aurrez, eta biar arte, agur. NEtx Nola 20. "Biar arte" esan diot agurtzerakoan. Txill Let 53. Sartu zan beste bezero bat eta barrukaldera begiratu ta "Biar arte" esan da alde eban. SM Zirik 116. Bihar artio, lehen bezala besarkatuz. JEtchep 71. Bigar arte. Anab Aprika 28. Agur, hotelero,... Bihar artio! Larz Iru 74. Biar arte!--. Itzok esan, eta txistuka urten eban Nikanor-ek. Erkiag BatB 33. Bixar arte esanda juan da, beste barik. Etxba Eib. Bixar arte Jaungoikuak baldin gura badau! Ib. Barkatu, andreok, baiña gaur oso presa aundia det. Biar arte, Jaungoikoak nai ba-du. NEtx LBB 170.
azpisarrera-2
BIHAR ARTEKO (Adnominal de bihar arte).
Nori burura etorri lekijo bijar arteko ostatuba eskubetan euki ta diruba jokatzia, sakelian txanpon bat euki ez ta? Kk Ab I 15.
azpisarrera-3
BIHAR ARTERAINO. v. BIHAR ARTE.
azpisarrera-4
BIHAR ARTIO. v. BIHAR ARTE.
azpisarrera-5
BIHARDAINO (Lar, Añ, Hb; bihardaraino Lar; bihardino Hb, H). "Hasta mañana, biar artean, biardaño, biardaraño" Lar s.v. hasta ahora. "(De) oy a mañana, gaur edo biar, gaurdanik biardaño" Ib. "Hasta mañana" Añ.
azpisarrera-6
BIHARDANIK (V-arr, G-nav, L, Ae, S; Lar, Dv, H; biardandik V-m; biardandi G-to). Ref.: EI 158. "Desde mañana" Lar s.v. desde ayer. "Dès demain" Dv. v. BIHARTIK.
Zenbeit hilabeteren, edo menturaz bizpahiru urteren luzamena utziko badeie ere, bihardanik ezarri ditu bere bozaz Berdoly-k frera guziak oro Combes tzarraren eskuko. HU Aurp 144.
azpisarrera-7
BIHARDARA GABE. Antes de mañana.
Egizü plazer düzüna, / Jabe zirate zihaur, / disposatzeko feitian / bihardara gabe gaur. Xarlem 1371.
azpisarrera-8
BIHAR DEN EGUNEAN. "Esakera oitua da nere errian, beraz Gernikaldean, bijar dan egunean ('mañana mismo' adierazteko)" Ibiñ (comunicación personal).
azpisarrera-9
BIHAR EDO ETZI (V-gip ap. Gte Erd 52). Algún día de éstos; tarde o temprano. "Bixar edo etzi damutu eztakizun (V-gip)" Gte Erd 52 (junto a lentxio edo geroxiago y lehen edo gero de otras zonas).
Jan egizu atsakaba baga, ta bijar edo etzi arkitu neinde zure biarrian. Mg PAb 189. Ez ahaztu, bijar edo etzi, sepultura oneek izango dirala zure azkeneengo etxiak. JJMg BasEsc 70. Adios, ama eta / Aitari goraintzi! / Montebideora nua / Biar edo etzi. Bordel 126. Bigar edo etzi okerrikan balitz, esan dezaten San Migel arratsean ikazgiñak pagarian zeudela... Apaol 66. Zertarako ezkonduko naiz ni neskatxa gaixo orrekin bigar edo etzi alargun utzitzeko edaderik onenean? Ib. 109. Ezgaikezuz geiegi oillotu, biar edo etzi iñoiz baiño gogorragoak izan bearko dogu-ta. Ag AL 32. Euskaldun baten aberastasun, etxe ta lurrak prankotarren eskuetan gelditzea, beti da euskaldunentzat gauza kaltegarria. Biar edo etzi... Ib. 138. Ibilli gaitean astiro ta patxada onean: erabagi obea emongo dogu. Biar edo etzi erantzungo jakoe. Ag Kr 166. Biar edo etzi, ezkonduten zarienean. Echta Jos 132. Ikusikogu biar edo etzi agertuten-bon, Ariston danlako mutil bat. Ib. 184. Gaur ondo begiratuta izanarren, biar edo etzi nizaz aspertuko lirake. Ag G 361. Gerorako utzi gabe, biar edo etzirako luzatu gabe. Ib. 285. Mundutik juango balitz / biyar edo etzi, / bere lekuan nai du / ordezkua utzi. Arrantz 132. Niri bietan pot emaitekotz, sarri, bihar edo etzi, / Beharko ditu, Errobin barna, bere espantuak utzi! Ox 108. Norbeiti oraino balia dakiokelakoan, bihar edo etzi. Zerb Metsiko 187. Lesakara etortzera / etziuzten nai utzi, / ikusiko dituzte / biar edo etzi. Yanzi 203. Gizonaren bearrizanak joan eta etorri egiten dira ta gaur ase dauzanak, biar edo etzi barriro agertu ta aurkezten yakoz. Eguzk GizAuz 93. Ea, ba, biar edo etzi juateko gertutzen ditugun eskuarteko tresnak eta jantziak. TAg Uzt 121. Biar edo etzi, etorkizunean, gu izan gaitunan baiño eratsuagoki bizi izan aitenala nai gaienduken. Erkiag Arran 106. Gaur ezpada, biar edo etzi asiko dira burrukan. And AUzta 41. Arratsaldeko illuntziruntz urtengo dabe biar edo etzi, ixil-ixilik, mendiak ziar traba barik bestealderatu artiño. Alzola Atalak 69s. Geure bide onari / al dan arte eutsi, / damu izan ez dedin / biar edo etzi. Uzt Sas 213. Ikus arte, laguna, etzaitut ahantzi, / hel bekizu ni ganik zerurat goraintzi; / Zur'ondoan jartzerat bertzerik ez utzi, / ni horrarako bainaiz bihar edo etzi. Xa Odol 128. Gure ondasun guztiak berarentzat izango lirake biar edo etzi. TxGarm BordaB 88. Baña biar edo etzi tamal damu izan geinke. Gerrika 185. Ta Jesusi nai diot / au adierazi: / ea alkartzen gaitun / biar edo etzi. Insausti 131. Ez zeuzkan, ordea, gogoan diren euskaldun kaxkar ezjakinak, behar lirakeen euskaldun jantziak baizik, bihar edo etzi ugariago sor litezkeen euskaldunak. MIH 346.
azpisarrera-10
BIHAR-ETZI.
azpisarrerakoSense-10.1
a) (Pl., uso sust.). (El) mañana y pasado mañana.
Biar-etziak urrean datoz. Lazarraga A7, 1172r.
azpisarrerakoSense-10.2
b) Algún día; tarde o temprano. "Etorkizunean. Hemen bihar-etzi zer gerta leiken iñork eztaki" ZestErret. v. BIHAR EDO ETZI.
Baukat ba gogua nik / Orixe ezautzeko, / Bijar-etzi Bilborantz / Juten naizeneko. Enb 171. Olan adirazorik / gure auldasuna, / bijar-etzi gustijok / Il biar dogula. Kk Ab II 84.
azpisarrerakoSense-10.3
c) "(S-saug), dans trois jours" Lh.
azpisarrera-11
BIHAR-ETZIETAN (V, G).
azpisarrerakoSense-11.1
a) "Biar-etzietan, mañana y pasado mañana (V, G)" A EY III 311. "Hay alguna que otra locución en que se expresa la desinencia de este caso aun con adverbios; por ejemplo, gaur-biarretan, (en) hoy y mañana, biar-etzietan, (en) mañana y pasado, geroagoetan, en tiempos posteriores" A Morf 668.
azpisarrerakoSense-11.2
b) Algún día.
Iloba biar-etzietan Leaburura, an izateko, baletor, zu berealaxe leneratu, berealaxe sendatuko zinake. A Ardi 92.
azpisarrera-12
BIHAR-ETZIKO, BIHAR-ETZITAKO (Adnom.). Futuro, del mañana.
Azkenean, urte askoren buruan, ikasten dugu biar-etziko egunak igarotakoen antzera izanen direla. Vill Jaink 123. Horretarako, bihar-etzitako euskaldunei begira, ahaztu egin behar nora-ezean, gutxi edo gehiago, gaurko euskaldunak, atzokoak ez ezik. MIH 343. Lehen-orainak ditut begien aurrean soil-soilik bihar-etzitakoei nolabait ere antzemango badiet. Ib. 392.
azpisarrera-13
BIHAR-ETZIRAKO (Adnom.) De para el futuro.
Orregaitik itandu dautsagu biar-etzirako asmoakaitik. Alzola Atalak 126.
azpisarrera-14
BIHARGANIK (V-oroz-arr-ger-m, L-arcang; biargandik V-m). Ref.: A Morf 479; EI 158. Desde mañana.
azpisarrera-15
BIHARKO.
azpisarrerakoSense-15.1
a) (V-arr-gip, G-azp, S; Lar, Añ, Dv, H). Ref.: Iz ArOñ (bíxar); Gte Erd 267. (Adv.). Para mañana. "Para mañana" Lar y Añ. "Noizko ethorriko da? Biharko, [...] pour demain" Dv. "Bixárko, bixardi, desde mañana" Iz ArOñ.
Eingo doana ez biarko etxi. RS 530. Eta egun egin behar dugun gauzarik, eta ahal daidikegunik, ez biharko luzatu. Ax 45 (V 28). Era berean egiten duzu sendatzalle berak esaten dizun beste guzia eta egiten dezu bigarko edo etziko utzi bage. Mb IArg I 174. Apainket arro ta gauz, bigarko auts edo aize egiten diranen billan darabilzana. Ib. 312. Gaurtik biarko egiteko andi au uztea, ondo izango da? Cb Eg II 118. Eta gaur bizitzekoa, ausarki bazutenak / Aurkitzen dire biharko, kolpez erromesenak. Gy 94. Prest zaude, Manex, biharko. Ib. 243. Bainan atzo bathaiatu haurra eta benedikatu andre gaztea, biharko hilak dire. Hb Egia 154. Nola da premia ihardestea Jaunaren deiari? [...] Bethi biharko, bethi gerorako utziz? Dv LEd 230. Bainan ohartzen naiz gaurkotzat beranduegia dela xehetasun hortan sartzeko eta uzten dut biharko. Dv Lab 58. Bestelan illgo deustaz biarko goseak. AB AmaE 303. --Guazen beste txuuurrupat artuta. --Utzi zazu biyarko. Sor Gabon 54. Deus ez da hau; buruko min izpi bat; biharko sendo naiz huntarik. HU Aurp 86. Josiko dizkat biarko. Ag G 29. Hitzemana, ba, biharko sendatzen banaiz. Barb Sup 35. Biharko zer dion hunen zorroak / Jakinen du aza baten erroak! Ox 183. Orri eiñ biar yako samia bijortu, / Mutildu ta bijarko kazuelan gertu. Enb 178. Biyarko zertan utziko ditut, / esango dizkat bertatik. Tx B 173. Gaur egun alaia duk: utzi ditzagun nigarrak biarko. Or Mi 15. Edo ilgo da biyarko, edo asiko da osatzen. Kk Ab II 49. Baño zalantzan obe dezu gaur joan biarko utzi gabe. Etxde AlosT 46s. Geiegi luzatu ez gaitezen, utzi dezagun biarko. Or QA 160. Erasiak biharko uzten baditu, orduko ba duket ihardespen bat gerturik! Mde HaurB 44. Biarko errezeta batzuek egin eta idazkiren bati erantzun-bearra izango det. NEtx Antz 81. Sakelean bigarko utzitako pastel azkena asi zitzaizun jaten. Anab Poli 97. Beti gizon hil baten esklabo egon behar, iduri eta biharko den azken juiamendua eta arimek elgar ikustea. JEtchep 60. Biyerko ekarriko deutsut kantu poli-bat. (In Alzola Atalak 93 ). Gure etxean etzioken biarko ezer uzterik. Ataño TxanKan 36.
azpiadiera-1.1
Etzaitezela bada arazotan egon biarko. Ur Mt 6, 34 (Ur (V) ez zaiteze bada egon bijarko kezkaz, Dv ez izan beraz biharkoaz khexu ).
azpisarrerakoSense-15.2
b) (Adnom.). De mañana; de para mañana. "Biharko, qui est de demain" Dv. "Biharkoa, celui de demain" H.
Dakigula hobirako, / Prestatuak garela, / Ephe dena bitarteko, / Gau biharkoa dela. (Interpr?). Arg DevB 61. Ofritzen darotzugu biharko gure iratzartzea. CatLav 14s (V 14). Emon daigula Jaunak gaur biar doguna, bijarkuen ardurarik artu baga. Astar II 261. Eskini bijarko neke, pena, lan ta naibage guztijak. Ur MarIl 113. Bijarko loria: Bijar juan ziñaitekez Marijaren irudi baten aurrera, eta erregutu bijotzetik alkantzau daizula betiko salbaziñoia. Ib. 15. Egungo nausia izan ziteken biharko muthil, egungo profeta biharko zozo. Hb Egia 124. Banuke gaurko eta biharko lan, orotaz mintzatzekotz. HU Zez 12. Jainko horrek badakike segur, zertako ez daukun biharko berri horietarik salatu. Barb Sup 76. Eta gure biharko soinak? Ala ahantzia duzu, ezteietara behar dugula, guk ere, Behorlegira? Ib. 43. Rosa ikasi düt behin; / Rosae-k eman deit zer egin; / Rosis igaranik nago; / Rosae-tan ez gibelago; / Rosarum joan da aitzina; / Rosis biharko latina. Const 16. Bigarko pelota jokuan. Alz Ram 40. Orduan izango duzu biarko ardura. Ir YKBiz 134. Adixkideak, ez dugu biharko besta egin gabe uzten ahal. Lf Murtuts 24. Gogo dizugu biarko Mezan / gure buru-opaltzea. SMitx Aranz 158. Aitaren aurrean, biharko eguerdian, / izanen naiz betiko zure esposoa. Arti MaldanB 210. Ene amodioa hiretzat ez dun oraikoa, bainan atzokoa eta biharkoa. JEtchep 71. Biarko oillaritean. Gand Elorri 216. Bigarko autokarrean bilduko gera. Anab Aprika 13. Eztuzu utsik egingo biarko eguraldiaz. Ibiñ Virgil 78. Zeruak alderdi gutxi duala uste det zure biarko eztaietan. NEtx LBB 14. Biarko kezka bestentzat bedi. Ib. 286. Atzoko gertakariek argi detzagutela biharko bideak. EZBB I 49. Hemen, horratik, ez gara biharko hizkuntzaz mintzatzen, gaurkoaz baino. MIH 85.
azpiadiera-2.1
(Uso sust.). Porvenir, futuro.
Bigarkua baino, gaurkua leenago dalako, esan oi dan legez. fB Ic II 124. Aitu bere ginaike gaur dinogunian, emon daigula Jaunak gaur biar doguna, bijarkuen ardurarik artu baga, edo bildurrik euki baga bijar eukiko dogun ala ez. Astar II 261. Ez izan beraz biharkoaz khexu. " Nolite ergo solliciti esse in crastinum" . Dv Mt 6, 34 (Ol, Leon, Oe bi(h)arkoaz, Ker biarkoari buruz; biharamunaz, Echn, Samper, Hual, IBk, IBe bi(h)arko egunaz ). Bijarkua itxi etorrijari, / eta yantzan ta abesten ari. " Lo del mañana dejárselo al porvenir" . Laux BBa 8. Bijarkuak beti dakar geure zalian zoruna. Ib. 34. Zure egungoak ez baitakar biarkorik ez eta atzokorik. " Hodiernus tuus non cedit crastino" . Or Aitork 317.
azpisarrera-16
BIHARKOAN. En el futuro.
Gaur diran eta biarkoan sortu ditezken eginkizun onen arauzko Epailaritza Berezi guzien artean. "Que existen al presente o pueden irse creando" . EAEg 23-10-1936, 117. [Batzordak] eraberritu gaurkoz, biarkoan erabateko erabakiak emateko asmoa beregan dualarik. Ib. 5-1-1937, 731.
azpisarrera-17
BIHARKOA PASATUTA. Pasado mañana. "Biarko pas(a)tuta etorri gilat (=gibelerat) (B), biarkoa pasa(t)uta (V-arr, G-azp-goi)" Gte Erd 63.
azpisarrera-18
BIHARKO EGUN (G-azp, AN-5vill-egües-ilzarb; SP, Lar; bierko e. AN-olza). Ref.: Bon-Ond 153; Gte Erd 63; ZestErret. Día de mañana; (fig.) (el) futuro. "Biharko eguna, le jour de demain" SP. "(El día de) mañana" Lar y Añ. "Biharko eguna ederra izanen da, la journée de demain sera belle" Dv. "Biarko eguna pasatu eta igandean etorriko da (AN-5vill)" Gte Erd 63.
Biharko eguna ezta segura. SP Imit I 23, 1 (Ch, Mst biharko egun). Nondik dakit biharko eguna ikhusiko dudala? He Gudu 165. Biaramonean ardurarik ez artu, zeren biarko egunak berea ekarriko duen. Lard 384. Etzazuela kuidadoik iduki biarko egunaz. Echn Mt 6, 34 (Hual, Samper, IBk, IBe bi(h)arko egunaz;biharamunaz, Dv, Ol, Leon, Or bi(h)arkoaz). Biarko egunaz ez degulako bizi bear kezkaz. Inza Azalp 144. Irakastetxe nausi-nausietan ikasi ta ikasi dabiltzan gaztiak eztabiltz jakintza-zaletasunaitik, biarko egunian dirua irabaziko daben itxaropenaitik dabiltz. Kk Ab II 108. Aski da gaurko egunaz ardura izatea; biarko eguna etortzean, orduan izango duzu biarko ardura. Ir YKBiz 135n. Biarko eguna, neretzat, zuretzat bezin ereska baitzait. Zait Sof 122. Ikusiko duzue deus makhurrik gabe iraganen dugula biharko egun eder hori. Lf Murtuts 24. Alkoholak hilik dago. Biharko egunik eztu ikusiko. Arti Ipuin 81. Jaiotza zoriontsuagoa, mantenu obea, segurantza aundiagoa eta beregatik biarko egunerako abantaillak eta onurak besterik ez. Vill Jaink 161. Ez dedilla biarko eguna pasa, liburu oiekin auzi ageria egiteke. Berron Kijote 72.
azpisarrera-19
BIHARKO EGUNEN BATEAN. "Bixarko egunen baten, loc. adv. que se usa refiriéndose a un futuro indefinido. Bixarko egunen baten, biar baldin banozu, badakizu nun naguan" Etxba Eib.
azpisarrera-20
BIHARKORAKO. Para el futuro.
Berjabetasun izaerak agindu dezakena biarkorako utzita. "A reserva de" . EAEg 30-11-1936, 422.
azpisarrera-21
BIHARKOTZAT (H). Para mañana.
Debotak, huntarakotzat / Ikhus agun zer garen, / Gaur ezpada biharkotzat / Gaitezkela lurraren. Arg DevB 158. Ezen larunbata dugu eta nik biharkotzat asko gauza aitzinetik begiestatu behar ditut. Arb Igand 90.
azpisarrera-22
BIHARKOZ, BIHARKOTZ. Para mañana.
Gizon izantsuna, / Egun aberats dena / Inguratua pobrez / Haren amoinen beharrez, / Biharkotz daiteke / Eroria. Monho 140. Ezen egun aphal dena bihar gora daiteke: / Aldiz gaur goiean dena biharkotz eror ere. Gy 54. Oa Larraintzarko nagusiarengana ere ta esaiok biarkoz auzo-laguntzan zaitu ditzala gure etxeondoa ta gure abereak. TAg Uzt 72.
azpisarrera-23
BIHARRERA. A mañana, al día de mañana. Cf. infra BIHARRETIK BIHARRERA, BIHARRERAZ GERO; para las expresiones gaurtik biharrera, egunetik biharrera, v. egun, gaur.
Bada eztakigu bijarrera elduko garian. Astar II 261.
azpisarrera-24
BIHARRERAINO. "Biharreraino" SP (sin trad.).
azpisarrera-25
BIHARRERAKO. "Biharrerako, qui est en destination de demain. Egun egiten ahal dena ez da biharrerako utzi behar, il ne faut pas laisser pour demain ce qu'on peut faire aujourd'hui" Dv. v. BIHARKO.
azpisarrera-26
BIHARRERAT. Para mañana.
Ez dut biharrerat utzi nahi, garrhaitua naiz, aithortzen dut. Laph 131. Zure mezua eginen dut beraz, Aita Iñazio; bainan lanez ithoa bainaiz egun, ez othe dezaket mezu hori biharrerat utz? Ib. 249.
azpisarrera-27
BIHARRERAZ GERO (SP), BIHARRERAZ GEROZ (Dv). "Après avoir différé du lendemain" SP. "Biharreraz geroz etsi daiteke, arrivé à demain, on peut en désespérer" Dv.
azpisarrera-28
BIHARRETIK BIHARRERA. "Biharretik biharrera luzatzea, prolonger de demain à demain" SP.
Etzuela deusek ere hanbat kalte egiten arimako, eta ez gorputzeko ere, nola egitekoen geroko utzteak, egunetik egunera, biharretik biharrera luzatzeak. Ax 15 (V 6).
azpisarrera-29
BIHARTANDIK. Desde mañana. v. BIHARTIK.
Ondo lo egin, Galtzaundi, / amore eman alkarri, / bigartandikan emango diyot / jende guztiyai arpegi. RAzk Auspoa 7, 31. Biartandik, batak tabakoari, besteak loteriari eta abar utzi bear diozute. Ldi IL 156.
azpisarrera-30
BIHARTARIK (R-uzt ap. EI 158). Desde mañana.
azpisarrera-31
BIHARTIK (V-m, AN; biarti G-nav; bairdi V-gip). Ref.: EI 158; Iz ArOñ (bixardi). Desde mañana. v. BIHARDANIK, BIHARTANDIK.
Biyartikan sartuko / nitzake soldadu. Bil 151. Ondo da; bigartik [...], bigartik asiko gera. Urruz Urz 41. Aberatsik ere bat eta berau biartik aurrera badoakigu ta kito. A Ardi 72. Bigartik asi bearko. Lab EEguna 101. Biartik asiko dira poliziak batera eta bertzera. Izeta DirG 52. Biartik, numero geiago ekarriko ditu aitak. Erkiag BatB 70. Ba... biartik kontuak ateratzen ikasi bearko den. NEtx LBB 15. Gaur otso zabizen legez, biartik aurrera, arkume bigurtuko zarie. Gerrika 46.
bihar
<< berrogeitaka 0 / 0 bihotz >>

Egoitza

  • B
  • BIZKAIA
  • Plaza Barria, 15.
    48005 BILBO
  • +34 944 15 81 55
  • info@euskaltzaindia.eus

Ikerketa Zentroa

  • V
  • LUIS VILLASANTE
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

Ordezkaritzak

  • A
  • ARABA
  • Gaztelako atea, 54
    01007 GASTEIZ
  • +34 945 23 36 48
  • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
  • G
  • GIPUZKOA
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
  • N
  • NAFARROA
  • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
    31002 IRUÑEA
  • +34 948 22 34 71
  • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

Elkartea

  • I
  • IPAR EUSKAL HERRIA
  • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
    64100 BAIONA
  • +33 (0)559 25 64 26
  • +33 (0)559 59 45 59
  • baionaordez@euskaltzaindia.eus

Azkue Biblioteka eta argitalpenak

Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.
  • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
  • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
  • +34 944 158 155
  • info@euskaltzaindia.eus
z-library z-lib project
Casino siteleri arasında yerinizi alın, kazançlı çıkmanın keyfini sürün! Heyecanı kaçırmayın.
© 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper