Harremana

    OEH - Bilaketa

    757 emaitza jaio bilaketarentzat

    Sarrera buruan (18)


    Sarrera osoan (492)

    Emaitza kopurua 500 elementura mugatua
    Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
    goiburua
    largatu.
    tradizioa
    Tr. Documentado desde la segunda mitad del s. XVI tanto al Norte como al Sur. Su empleo disminuye notablemente desde mediados del s. XIX, y es muy escaso en el XX. La forma de participio larga es la habitual en los textos vizcaínos y guipuzcoanos, aunque hay tbn. algunos ejs. de larga(t)u (p. ej., Guerrico, Arrese Beitia o EusJok II). Al Norte sólo se documenta largatu, forma que tbn. aparece en un texto navarro de principios del s. XVII.
    sense-1
    1. (L, BN, S; SP, Ht VocGr, VocBN , Gèze, Dv, H), larga (V-m, BN; Añ) Ref.: A (largatu, larga); Lrq .
     Liberar. "Soltar, dejar ir, dar libertad" Añ. "Élargir" Ht VocGr y Gèze. "Soltar, librar" A.
    Bada bestán kostumatu zuen Gobernadoreak populuari berék nahi zutén presoner baten largatzera. "Relâcher au peuple" . Lç Mt 27, 15 (He, Dv utzi, TB libratu, Ur (G) askatuta eman, Ip eman, Ker, IBk, IBe askatu). Bothere dudala hire largatzeko. Lç Io 19, 10 (He, LE, Dv libratu, TB largoan ezarri). Libro largatu bidean. Gç 107. Gero largatu zituen [axeriak] philistindarren landa bihitarat eta mahatstitarat. Lg I 228. Eskutako xoria ez larga zoroki. Hb Esk 169. Bizpahirur [betizo] Espainian erosirik, Larrunen largatzen. Zerb Azk 46. Kabaliak largatürik. Casve SGrazi 138. Petik gora largatuko baiginituen [ardiak] zakurrarekin. Larre ArtzainE 59.
    azpiadiera-1.1
    (Con ablativo).Librar de.
    Gaixtakeria orotarik iagoitikoz largatzen, delibratzen eta redemitzen baikutu. Tt Onsa 171.
    sense-2
    2. (Urt IV 350, Ht VocGr, Lar, Añ, H), larga (V-gip, G-azp; Lar, Añ (V, G), Izt, A (que cita a fB)) Ref.: A Apend (largea); Etxba Eib (larga) .
     Dejar; abandonar. "Abandonner" Ht VocGr. "Privarse, dejar algo" Lar. "Quitarse de cuentos, naspillai larga" Lar y Añ. "Abandonar", "deponer", "ceder", "dejar <-x->" &c. Añ. "2. abandonner, laisser; [...] 5. faire cession, abandon de biens; résigner; se démettre" H. "Largea, abandonado (G-azp)" A Apend. "Ezkondu danetik, danari larga detsa" Etxba Eib. En Harriet se encuentra larga "cession de biens", que dice tomar de Larramendi, aunque en éste lo que se encuentra es largatze. v. laga, utzi. Tr. En textos vizcaínos y guipuzcoanos aparece tanto con complemento en dativo como en absoluto, alternando a menudo ambas construcciones en un mismo autor; v. p. ej., larga [...] lanari (Echag 60) y larga [...] lanak (ib. 122). En textos septentrionales sólo con absoluto.
    Egingo digot [amore lindari] mandatu, / arenzat jaio ninzala ta / enagiala largatu. Lazarraga B27, 1204r. Mundu guztia largatu deu / zerua[k] aberastua. MPortal 27s. Kurutzea largatzen / jentilak, juduak. CancVizc 369. Igande eta bestetan largazakek nekea. EZ Man II 202. Ni hunela deskonsolatua largatzeaz. Harb 377. Baina kuriositate hau eta hunelakoak largatzen ditugula, gathozin erregeletara. Ib. 422. Onak eta onhasunak [...] hain laxoki eta antsikabeki largatzeintuzu. Ax 238 (V 159). Eztezagula hargatik debozioneko eginbiderik bat ere larga. SP Phil 490 (He 497 utz). Bere arimaren artha largaturik. Ch I 2, 1. Jainkoaren deia iñoiz enzuten banuen, larga geroko? Cb Eg II 128. Largatu ditutzula [lagun libertinak] . Brtc 174. Zereginak albo batera largata. CrIc 107. Bakoitzak eutsi bear diola bereari ta larga iñorenari. VMg 6. Largetan zituezala euren erriak. Añ LoraS 66. Munduko erausiak largatuaz. Gco I 422. Largako deutsee [Teresari] konpesoriak. fB Ic II 294. Hunek eskutan zuena gerokoka ez largatu. Gy 47. Errukiturik largau nai eban bizitzeagaz. AB AmaE 454. Ferira maiz juan, lanak largata. MendaroTx 161. Kamañako egurrak largata. BasoM 99.
    v. tbn. Lar SermAzc 54. Lg I 305. EusJok II 82. Larga: Mg CO 163. Gco I 422. Zav Fab RIEV 1907, 537. Echag 122. Xe 161. AB AmaE 317.
    azpiadiera-2.1
    Entregar(se).
    Pilatek bada populuaren gogara egin nahiz, larga ziezen Barabbas. Lç Mc 15, 15 (He largatu; Dv utzi ). Diszipulu propioek etsaiei largatua. EZ Man II 43. Berak bere buria gugatik haier largaturik. Tt Onsa 130. Horlatan larga zazu zure burua Jaiñkoaren Miserikordia gana. He Gudu 158. Aren eskuetan guzia largatzen zala. Cb Just 55. Estaduak Rodulfo bere anaiari larga ziozkan. Ib. 43. Larga ziozotela eskutarat barnean zadukan arrotza. Lg I 238. Zure alaba nola duzun debruari largatua. Prot 66. Izan ez nadin largatua juduei. TB Io 18, 36. Hiria largatua izaitera zohala soldadoen borondatera. MarIl 89. Gizonen haizei largatzea izanen zen Yainkoaren gauzak. Hb Egia 107. Bere burua gaixtaginei largatzean. Jnn SBi 44.
    v. tbn. Dh 256. JesBih 453. Elsb Fram X.
    azpiadiera-2.2
    (Añ).
    (Con sust. vbal. en dat.).Cesar de, dejar de. "Cessar" Añ.
    Largatzen die konfesatzeari. Mg CC 183. Nos largako deutsa dongaro egitiari? Mg CO 112.
    azpiadiera-2.3
    Dejar (como resto, residuo).
    Animan largatzen duen atsegin edo gozotasun ezin esan bestekoa. Mg CC 226. Baiña kaltea larga zion gaitz arek. BasoM 23.
    azpiadiera-2.4
    Mezia enzun baga largaten ezpadabe.Mg CO 27. Largatzen ditut azaldatu gabe beste izen asko. VMg XV.
    sense-3
    3. (V-ger ap. Holmer ; Chaho, H).
    Soltar. "Larguer un cordage" H. " Argira etorten danean arraina abisaten da traineroa ori largateko bolintxa, da atrapaten da arraina (V-ger)" Holmer ApuntV ASJU 1969, 172.
    Largaitzazue zuen sareak hatzamaitera. "Lâchez" . Lç Lc 5, 4 (He largatu; TB hedatu, Oteiza askatu, Dv arthiki, Ker jaurti, IBk e IBe bota). Bere menturarat largatu zuten fletxa batek atzeman zuen Akab. Lg I 362. Azpikoer baldiñ brida largatzen badiote. Gy 86. Egorri zituen [...] amarratzeko eta largatzeko [Yesusek apostoluak] . Hb Egia 106.
    azpiadiera-3.1
    Destensar, aflojar.
    Ezen bridá largatu dutenean Kristen kontra, ezkondu nahi dituk. "Se sont laché la bride" . Lç 1 Tim 5, 11. Behar neurrira eta puntura ekhartzen baititu edo bandatuz edo largatuz [gitarraren sokak] . SP Phil 521 (He largatu).
    azpiadiera-3.2
    Dejar escapar (palabras, expresiones).
    Koleran largatuko dugun hitz arina gatik. SP Phil 428 (He 433 itzuriko zaikun). Bozkarioa ez du sobera largatzen, / nigar eta hirrien badaki neurtzen. Hb Esk 87.
    azpiadiera-3.3
    (Aux. intrans.). "Parler en toute franchise d'un secret qui n'était pas connu (S)" Lrq.
    sense-4
    4. (Urt, Chaho, H), largotu (Urt) Ensanchar; agrandar. "Ampliatus, [...] largótua, largátua" Urt II 60. "Amplificare, [...] zabaldu, largotu, hedatu" Ib. 61. "Élargir, largotzea, largo, largatzea, largatu" Urt Gram 398. "Pilotak soinak largatzen ditu" H. "Oinetako horiek hertsiegi dire, largatu behar dituzu" Ib.
    O Korintianoák, gure ahoa irekia da zuetara, gure bihotza largatua da. "Élargi" . Lç 2 Cor 6, 11 (TB largatu da; He, Dv zabaldua, Ker, IBe zabal-zabalik ). Larga nazazü amuriuan. Mst III 5, 6 (SP hedatu, Ch, Ol zabaldu). Zeren kapita zakia beita largatzen zahartziari. 'La panse prend de l'ampleur' . Etch 498. Bihotza largatü zeitan. Ip Hil 122. Entzünik beikira Laurziko bide horren largatzerat abian direla. Herr 2-6-1966, 2.
    azpiadiera-4.1
    Abrir.
    Hori eztut sofrituren, / monza [= moltsa?] largaten ezpada. PierKat 56.
    azpiadiera-4.2
    Ezagutu sasoi ona noiz duten lurrak eta largatu, atxurtu, arretu ta erein orduan. (Interpr?). NecCart 5.
    sense-5
    5. Dar(se) a. (Aux. intrans. o, en exprs. como bere burua largatu o bere bihotza largatu, con trans.; aparece con compl. en alativo y en dativo).
    Largatu banaiz hitz itsusirik erraitera. SP Phil 217. Largatu ziotzoten bere buruak pasione zoro bati. Lg II 142. Biotza gaixtatua denean, eta largatua inbidiari. Ib. 115. Pasionetarat largatuak. Ib. 125. Hetarat [atseginetarat] larga handin. Dh 202. Munduko alegrantzia zoroetarat largatzen direnei. Jaur 380.
    sense-6
    6. Distraer(se), divertir(se).
    Alegeramendu hura kostumatu dut neure buruaren largatzeko eta ohiko egunorozko unhadurez aphur bat arintzeko. SP Phil 329.
    azpiadiera-6.1
    Distraer(se) de.
    Bere espirituari indar berririk emaiteko eta haren largatzeko hanbat egitekotarik. SP Phil 330 (He 332 goxa arazteko). Sekulan gogoa ez largatzea zeruko konsiderazionetarik. SP Imit III 26, 1 (Ch apartatu).
    azpiadiera-6.2
    (Aux. intrans.). "S'amuser sans frein (S)" Lrq.
    sense-7
    7. larga.
    Permitir.
    Festa eragabeak eragin edo eragiten larga. Cb Eg III 359. Penitenzia andiagoak egin nai zituen; baña Maisuak larga etzion. Cb Just 122. Larga egijola arren arik alde egiten. Mg PAb 217. Larga zion bada joaten nai zuen lekura. VMg 21s. Ezeutsan Kataliñi aldenduten larga edo laketu. A BeinB 69. Beren gogorakoa ain largia ta etzana utzirik, bizi izan ziran [epikurotarrak] . (Interpr?). Elizdo EEs 1929, 175.
    sense-8
    8. Dejar, mantener.
    Largatzen bada amore txingarren bat, jaikiko da su andia. Mg CC 186. Ez ziagok barkaziorik, / ez iri bizitza largatzeko gogorik. Mg ( in VMg 100 ).
    sense-9
    9. Dejar en un estado determinado.
    Ondo esplikaurik larga zituban gizon onen exzelenziya, biktoria, triunfo edo goimenak. Zuzaeta 57. Largako deutsagula bakian. Mg PAb 213. Engañaturik larga ginduzten. Noe 18. Jende guzia larga zuan arrituta. MendaroTx 422.
    sense-10
    10. " Largia [...], utzia, zabarra. pertsona largia da gero! " ZestErret. v. 1 laga (7).
    azpisarrera-1
    GELDI LARGA. v. geldi.
    azpisarrera-2
    LARGA HEMENDIK. "Alde hemendik. Mutikuak! larga emendik!" Elexp Berg.

    largatu

    largatu
    << lapurtera 0 / 0 laster >>

    Egoitza

    • B
    • BIZKAIA
    • Plaza Barria, 15.
      48005 BILBO
    • +34 944 15 81 55
    • info@euskaltzaindia.eus

    Ikerketa Zentroa

    • V
    • LUIS VILLASANTE
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

    Ordezkaritzak

    • A
    • ARABA
    • Gaztelako atea, 54
      01007 GASTEIZ
    • +34 945 23 36 48
    • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
    • G
    • GIPUZKOA
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
    • N
    • NAFARROA
    • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
      31002 IRUÑEA
    • +34 948 22 34 71
    • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

    Elkartea

    • I
    • IPAR EUSKAL HERRIA
    • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
      64100 BAIONA
    • +33 (0)559 25 64 26
    • +33 (0)559 59 45 59
    • baionaordez@euskaltzaindia.eus

    Euskaltzaindia

    Hizkuntza baliabideak

    Azkue Biblioteka eta argitalpenak

    Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.

    Orokorrak

    • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
    • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
    • +34 944 158 155
    • info@euskaltzaindia.eus
    z-library z-lib project
    Casino siteleri arasında yerinizi alın, kazançlı çıkmanın keyfini sürün! Heyecanı kaçırmayın.
    © 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper