OEH - Bilaketa

793 emaitza jai bilaketarentzat

Sarrera buruan (62)


Sarrera osoan (496)

Emaitza kopurua 500 elementura mugatua
Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
goiburua
jende.
tradizioa
Tr. Emplean la forma jente autores vizcaínos, suletinos (excepto Eguiateguy), el alavés Lazarraga y algunos guipuzcoanos como Ochoa de Arín, Arana (SIgn 6) y Urruzuno (Zer 73); tbn. aparece en CartEsp, en Etchart (7.1r; cf. -nd- 9.1r), en Ros (10.1v, cf. -nd- en la misma pág.) y en Mattin (76). En el s. XX se documenta jende tbn. en algunos autores vizcaínos; así en Kirikiño (Ab II 168), Erkiaga (Arran 236), Gandiaga (Elorri 175), Alzola (Atalak 141), T. Etxebarria (Ibilt 455), Etxaburu, F. Etxebarria y Gerrikagoitia (105), en los tres primeros junto al más frecuente jente . En textos roncaleses hay gente, y, como segundo miembro de compuestos, gende en SermAN y Lizarraga de Elcano, que en otros contextos utilizan jende (v. SermAN 5r, LE Ong 33r). En DFrec hay 1057 ejs. (93 septentrionales) de jende, 5 de jente y 5 de gente. v. kente.
sense-1
1. (V, G, AN, L, B, BN; SP ( g- ), Urt II 150, Ht VocGr, VP 34r, Lar, , Lecl ( y- ), Arch VocGr ( y- ), VocBN ( y- ), Dv, H ( i-, g- )), jente (V-ger-gip, BN-mix-lab, S; Lcc, Lar (s.v. sargento ), Gèze, Foix (ap. Lh )), gente (Sal, R) Ref.: Bon-Ond 151; A ( jende, gente ); Lrq ( jente ); AtSac 32; ContR 518; Iz ArOñ ( jente ); Iz Als ( porrubarrek ); Iz Ulz ( y- ); Iz R 300; Etxba Eib; Gketx Loiola ( jabe ); Holmer ApuntV ( jente ); Izeta BHizt ( y- ); Elexp Berg ( jentia ); Gte Erd 181, 256, 261; ZestErret .
Gente. "Corrillo de gente, jentean korrilloa " Lcc. "Gent, nation" SP. "Personne. Il n'y a personne, ez da jenderik " Ht VocGr 401. " Ango jentia! ['¡qué cantidad de gente!'] (V-gip)" Gte Erd 255. Tr. De uso gral. Aunque hay testimonios tanto en plural como en singular en todas las épocas y dialectos, los del primer tipo abundan más en textos septentrionales, y dentro de los meridionales son más numerosos cuanto más retrocedemos en el tiempo. En Lazarraga hallamos ejs. de ambos, además de alguno de concordancia ad sensum.
Durangoko jentea. fJZ 98. Jende oro bat dakion Iosafaten bildurik. E 51. Berze jendek uste zuten / ezin skriba zaiteien. Ib. 253. Jente berriak. (1545). TAV 2.2.16. Zoazte bada eta irakats itzazue jende guziak. Mt 28, 19 (He, Ur (G) jende, Ur (V) jente, Hual gente; TB nazione, Dv jendaki, Ip popülü, Arriand gixenda, Ker laguntalde, IBe herri ). Nik ielosgoatara probokaturen zaituztét jende jende-eztenaz. "Par celui qui n'est point mon peuple" . Rom 10, 18. Jente noblea. Lazarraga A6, 1169r. Jente kruel oen eskuetati. Ib. A, 1154v. Baetozen Narbaezen jentea. Ib. A, 1154v. Jente asko presunero dagoela. CartEsp 451. Jende guztiei ongi egizu. Ezcurra 51. Hiriak eta herriak jendetarik billuztea. Harb 417. Jinkoak hontarzünez jenter emaiten derien dohain bat. Bp I 138. Egin da gure jende gazteaz. ES 186. Arako ura, zer jente...? Acto 226. Pueblo onetako jenteari. OA pró. Egitzü zure egitekuak jente zühürreki. Mst I 8, 1. Jende onak: au zer degu? Cb EBO 42. Ikusten ditubez [...] jente nasaijetan gauza txaarrak. Mg CO 159. Deus bekála [baitire] jende guzíak. LE Ong 33r. Gaur arkitzen da Afrikako jendea [...]Mahomaren zorakeriai jarraitzen diela. AA III 434s. Jende prestuek atxiki behar dituzten erregelak. Dh 72. Agirijan ta jentiaren aurrian. Ur MarIl 43. Jende asko galdu da. Lard 183. Han ere lan eginez bizi da jentia. Ip Dial 41. Ikusiz beste gabe zenbat jende zan. Bv AsL 191. Nahiago laneko jendearekin atxiki, hautura, goragokoekin baino. HU Aurp 116. Gente adineko guziuak. Mdg 129. Haurrer dagola ixilik egoitea jende larrien aitzinean. JE Bur 10. Bazan Soroetako zelaian jendea. Urruz Zer 29. Eta, jente nagija dagola ain gauza ederrerako diñozu? Kk Ab I 11. Baserri-jentea. Erkiag BatB 113. Erriaren ertzetan oso oitura zakarrak eta nolabaiteko jendea biltzen zan. NEtx LBB 39. Lekuko jenden mintzaira. Ardoy SFran 163. Jende tunantiak, zopa gutxi. (G-nav). Inza NaEsZarr 127. Jende asko batu zan musika enparantzara. Etxabu Kontu 25. Amerikara jende asko joaten zan. JAzpiroz 15. Gure jendeak ez du, dirudienez, gogoko izan film hau. MIH 321.
azpiadiera-1.1
(S ap. EAEL 33 ; Dv; jente A).
Persona, ser humano. " Ez da jendea holakorik egiten duena, abere basa da " Dv. " Gente, calidad de hombre" A.
Iendeak iende direnaz geroztik. Ax 512 (V 330). Agertu zitzaion [Satan] ederki jauntzia eta jendea izatu balitz bezala. Jnn SBi 122. Den beharrena ere jendea baita. JE Bur 187. Etziren jende Rusoak Alemanian, zakur kondu ziren. StPierre 35. Halako molde xuri bat, ez jende, ez lanho... nik dakita zer. Barb Leg 149. Jendeak jendea balio du. EZBB II 12.
azpiadiera-1.1.1
(Como primer miembro de compuestos).
Jénte bürhezür bat. "Un crâne humain" . Lrqv Larraja , RIEV 1931, 236.
azpiadiera-1.2
Persona, ser contable.
Zer izanen dut emateaz / mila jende burdiñetan. 203. Jente baten ohoriaren kontre. Bp I 102. Nork daki beste zenbat mil jenderekin. Mb IArg I 368. Hirur jenderen izenak dütüt galtho. Egiat 238. Etxe bakarretik hiru, lau jendetaraino ereman zituena. HU Aurp 161. Bortzpasei urtez haurretik athera da jende bat. JE Bur 68. Gutarteko jende batek [...] hura ikusi. Barb Leg 22. Aphezpiku bezalako jende bat. Lf Murtuts 2. Gure kantonamenduan 1954-ean 15,30 jende ginen km2-karrean. Herr 1-11-1962, 4. Hamar mila jende "giristino". Ardoy SFran 319.
v. tbn. Prop 1876-77, 81. StPierre 27.
azpiadiera-1.3
(Como segundo miembro de comp.). " Euskaldun jendea etorri zen (V-arr-gip, G-azp, AN-gip-5vill, B)" Gte Erd 112. " Aundi jende guztia iltzen ari dira (= handikiak) (G-azp, AN-gip)" Ib. 181 (cf. JENDE HANDI, GAZTE-JENDE). Tr. Aparte de en Xarlem, en Lizarraga y en algún vizcaíno moderno, sólo lo hallamos en textos guipuzcoanos.
Moro jentia oro / Espaiñatik idokirik. Xarlem 938. Deituas landara Elizak sekso debotoa emastekigendea. (352). LE-Ir. Bertako nekazari jendeak. Izt C 195. Infiel jendea. AB AmaE 161. Gallego jende orrekin. Tx B III 65. Aundiki ta apaiz-yendea. Ldi IL 162. Aberats-jendeak. TAg Uzt 9. Kantinan, txoper-jendea. Anab Aprika 62. Publiko-jenderuntz begitartea zuzenduaz. Lab SuEm 174. Aurrena kargu zeukaten gizonak eta aundi-jende orrek alde egiten zutela. Alkain 147. Entzule jendek ere izan ditzan / San Joan jai atsegiñak. Insausti 149.
v. tbn. Afrika 141. Xe 311. Arrantz 80. Lek EunD 19. Or Eus 418. Etxde JJ 270. Basarri 138. Ibiñ Virgil 25. NEtx LBB 19. Uzt Noiz 128. Berron Kijote 227. FEtxeb 84.
sense-2
2. (Frec. pl.). (Las) gentes, los gentiles.
Nor izandu zan Jendeen edo Jentillen Apostolua? Ub 104. Barri onak erakutsi zituan Done Paulo Ientientzat Bialduak. Ag AL 69s.
sense-3
3. (G-azp-goi, AN-gip-5vill), jente (BN-ciz), gende (Sal), gente (R-vid) Ref.: VocPir 362; Mdg 149; Gte Erd 2, 181; ZestErret .
(Como segundo miembro de comp., ref. a animales). "Chevaux, ânes, etc. [...] zamalgende (Sal)" VocPir 362. "[Raza] mular, mando gentia " Mdg 149 (que trae tbn. zamari gentia, asto gentia, txerri gentia ). " Txerri jendea (G-azp-goi, AN-gip), ganau jendea (G-azp-goi, AN-gip), bei jendea (G-azp)" Gte Erd 181.
Fruita guzies eta abe gendes. SermAN 6r. Egun bates bazkaltzerakoan abegende bat. (102) "Un ave" . LE-Ir. Zamari gentia. mDG 149. Nire ardi-yende au oberenetakoa da. Or Mi 44.
azpiadiera-3.1
"Chèvres, etc., [...] bilagende (Sal)" VocPir 366. "Brebis, moutons, etc. [...] ilagende (Sal)" Ib. 365. " Ilagende (Sal), ganado vacuno, de cerda, cabrío, caballar" A. " Ilagente (R), ganado lanar" Ib.
sense-4
4. (Como segundo miembro de comp., ref. a cosas). " Xurigende (Sal), xurigente (R), ropa blanca" A. " Belzgende (BN, Sc), clase de vestiduras negras" Ib. v. kente.
Grano guzies, eta elzari eta ligu jende guzies. SermAN 6r. Animale larri guzies, esne gendeas. Ib. 6r. Jatea aragi-genderik ta garizuman arrautze ta esnegenderik. LE-Fag 69.
sense-5
5. (B ap. A ; Dv, H, VocB ).
Pariente. " Jende gara, somos parientes" A. v. jendaki (5).
Eskualduna zure arbasoekin / jende zela diote denboraz. Zby RIEV 1908, 295. Tobiasekin guti edo aski jende zen Raguel. Zerb IxtS 62.
sense-6
6. (En función de adj.). Cortés. " Biziki jendea da andere hori " Lh.
azpisarrera-1
JENDE-ALDATZE.
Deportación.
Era orotako jazarpenak gaindituz --jendealdatze, presondegi [...] eta abar. Mde Pr 234.
azpisarrera-2
JENDEA LUR.
"Se aplica [en la pelota] la regla de jendea lur, es decir, que la persona tocada es considerada parte del frontón" DRA .
azpisarrera-3
JENDE-ANDANA.
Grupo de gente.
Zer jende andana lerroan. JE Bur 162.
v. tbn. Mde Pr 290.
azpisarrera-4
JENDE HANDI.
azpisarrerakoSense-4.1
a) (Ht VocGr, Lecl ( y- ), Dv, H).
"Noble" Ht VocGr 389. " Jende handiak, grandes gens" Dv.
Jende handirik ordean / etzitzaion agertu. EZ Noel 89. Iende handi batzuen etxetan. Ax 54 (V 35). Hogoi eta hamazazpi familia, oro jende handietarik. Prop 1876-77, 302. Zer esan bear duten etorri diran jende aundiak. Lab EEguna 101. Jende handien etxetarik bulegoetarat. JEtchep 113. Jende haundiek uste baitzuten mintzaira xumeak traba batzu zirela egiazko aintzinamenduentzat. Larre ArtzainE 135.
v. tbn. SP Imit IV 13, 2. Egiat 212. He Gudu 75. Mih 5. Monho 60. Etch 552. Gy 215. Jnn SBi 104. HU Aurp 116. JE Bur 36.
azpisarrerakoSense-4.2
b) Gran cantidad de gente. " Jende andia, concurso de gente" VP 34r. v. supra ejs. de jende asko
Eta halakotz batetarik (etare ia hilaganik) sorthu izan da jende handi zeruko izarrak bezala, eta itsas kostako konta ezin daiten sablea bezala. He 11, 12. Haren arauaz iende handia baitzeramaten galtzera. Ax 317s (V 211; Añ GGero 235 jente andia ). Geadar minakaz jente andia. EgiaK 88. Jerusaleneronz bidea artu zuen, jende andia zerraikiola. Lard 391. Ikusirikan jende aundia aurrean. AB AmaE 406.
v. tbn. Tt Onsa 52.
azpisarrera-5
JENDE-HANDIERIA.
Gente de clase alta.
Etxegilea zelakotz, jende-haundieriarekin bazkalaraziz-eta haundikara bizitzea eskain zezakedan aitak. Herr 29-3-1962, 4.
azpisarrera-6
JENDE-HANDIKO.
"Populoso, diatua, jende andikoa " Lar.
azpisarrera-7
JENDE APAL.
Pueblo llano.
Jende apala doa ilherriala hur goterak bezala itxasoala. Egiat 190. Yende aphalak bethiere / sentsuek baidabilzkate. Gy 314. Erriko semeak, jende apala dira geienbat. Erkiag BatB 145.
v. tbn. Zby RIEV 1908, 763. HU Aurp 108. Zub 90. Jente: Etch 472. Ip Hil 142.
azpisarrera-8
JENDE-ARALDE.
Multitud de gente.
Eta jende aralde handi bat sinhetsirik konberti zedin Iaunagana. Act 11, 21 (TB saldo handi, Ol askotsu ). Gerthatu zen, bada, egun batez Jesus Jenesaretheko lakhuaren bazterrean zegoela, hainitz hersten baitzuten jende aralde batzuk Jainkoaren hitza aditzeko zuten lehiaz. He Lc 5, 1.
azpisarrerakoSense-8.1
Grupo de gente, categoría de gente.
Kausitzen da [...] mesprezatua bi jende araldez. Batzuek dira Eskuararik eztakitenak eta bertzeak Eskualdun Eskual-herriko ume eskuararen jakiteko obligazino dutenak. ES 163.
azpisarrerakoSense-8.2
Tribu.
Nundik heldu ziren Izraelgo hamabi jende-araldeak? CatJauf 33.
azpisarrera-9
JENDE-ARAZIONE.
Pueblo, nación.
Noeren hirur semeetarik jali ziren jende-arazione guziak. CatJauf 24.
azpisarrera-10
JENDEAREKIKO, JENDEAREKILAKO, JENDEEKILAKO.
Trato social. " Jendearekikoa egin, cumplir con la gente (Uzt)" DRA . Cf. jendekiko.
Jakitatea ez duk deus; jendearekilakoa duk guzia. JE Bur 124. Jendeekilakoa utzita. Mde HaurB 34. Orduan, sagardotegian edo taberna bazterrean kantari ari zan bertsolariak etzuan erantzukizunik [...]. Askotan, lau kirtenkeri esanik egiña zegon jendearekikoa. Basarri Auspoa 178, 137.
azpisarrera-11
JENDE-AURRE v. jendaurre.
azpisarrera-12
JENDE-BAKANTZE.
"Dépopulation" T-L.
azpisarrera-13
JENDE BILDU.
"Foule, jente bildia " Foix.
azpisarrera-14
JENDE-BILTZE.
"Attroupement" T-L.
azpisarrera-15
JENDE-BOLADA.
Avenida de gente.
Jende-boladari segitu zion. Aran SIgn 52.
azpisarrera-16
JENDE-BURU.
Persona(s).
95 familia, 350 jende buru. JE Bur 197. Bospasei-mila jende-buru dauzka hunek. JE Med 120.
azpisarrera-17
JENDE-ELEMENIA.
"Multitude, foule" T-L.
azpisarrera-18
JENDE-GISA.
azpisarrerakoSense-18.1
a) (Uso sust.). Tipo, clase de gente.
Zortzi jente gisa. Bp I 51.
azpisarrerakoSense-18.2
b) (Uso adv.). Con modales, civilizadamente.
Txeerria, xan zak gente gisa. Mdg 132.
azpiadiera-2.1
"(L, BN), avec humanité" Lh.
azpisarrera-19
JENDE-JALE.
azpisarrerakoSense-19.1
a) Antropófago.
Basa gizon jendejalen sordeitz gertzen diradianak. Egiat 224.
azpisarrerakoSense-19.2
b) Explotador, aprovechado.
Nehon diren judu eta alfer mandrineria jende-jale guziak bildu ziren sosaren usainera. HU Zez 45s.
azpisarrera-20
JENDE-KARRO.
Autocar.
Jende-karro eder bat gure eskualdekoa. GAlm 1960, 15.
azpisarrera-21
JENDE-KENTE.
azpisarrerakoSense-21.1
a) " Jente-kente (S; Foix), population" Lh.
azpisarrerakoSense-21.2
b) " Jente-kente, espèce humaine (S)" Lrq.
azpisarrerakoSense-21.3
c) "Qualité de personne. Zer jente-kente da? quelle sorte de personne est-ce?" Lrq.
azpisarrera-22
JENDE KOMUN.
Gente común, gente corriente. v. JENDE XEHE.
Apezak ibilli behar du ez jende komunaren erremanguetan, ez mundukoen ohiko trazen arauera. SP Imit IV 5, 2. Ez daduka jente komunak. OA 32. Hitz zunbaiten enthelegatzia neke zatekiala jente komünaren. Mst XXII. Gente komunak zopatako naiago du errekesuna. Mdg 136. Kornubiako jende komuna. Mde Pr 263.
azpisarrera-23
JENDE LAU.
Gente sencilla. v. JENDE XEHE.
Ango jente laua ta erdi-baserritarra. Erkiag BatB 128.
azpisarrera-24
JENDE-MODU.
Tipo de gente.
Ze jente modu da au? Mg PAb 124 ( CC 152 jende modu ). Ez baigiñan trintxeretara bialtzeko jende-modua. AZink 111.
v. tbn. Goñi 82. Bilbao IpuiB 130 (217 jente-). Jente-: JJMg BasEsc 115.
azpisarrera-25
JENDE-MOLDE.
azpisarrerakoSense-25.1
a) Tipo de gente.
Jende molde hetan bada bethiere zeinbait urguillukeria. SP Phil 328.
azpisarrerakoSense-25.2
b) Humanidad, comportamiento digno del ser humano.
Abere basa batek baino gehiago ez zuen Jainkoaren beldurrik, ez giristino khararik, ez eta jende molderik. Arb Igand 55s. Hantxet, zurrustaka, (edalariak) funditzen dute beren osagarria eta sobera maiz zangopilatzen jendemoldea. GAlm 1968, 20 (ap. DRA , s.v. zurrust ).
azpisarrera-26
JENDE-MORDO.
Grupo de gente.
Jende-mordoa / bildu zan aipuetara. Or Eus 412.
v. tbn. JAIraz Bizia 34. Anab Poli 121.
azpisarrera-27
JENDE-MORDOSKA.
Grupo de gente.
Jende-mordoska ugaria eraman zun ikusnaiak portualdera. TAg Uzt 133. Ez giñan bakarrik. Jende mordoska gerturatu zan. Albeniz 141.
azpisarrera-28
JENDE-MOTA.
Tipo de gente.
Nazione eta rejione orotako jende mota guziei. Adv ** 3v. Lehenago jende mueta batean ohi zen gure Eliza Ama saindua. ES 397. Jende mota horrekin [Indianoekin] berehala ezagutzak egiteko. Zerb Metsiko 250. Kanpeonatuan sartua bazan / asko jende-mota. Yanzi 167. Jende-mota guztien xehetasunak. Vill Jaink 21.
v. tbn. Mg CC 189. AA III 593. -mueta: Bv AsL 157.
azpisarrera-29
JENDE-MUKURU (AN-5vill ap. Gte Erd 225 ).
Grupo de gente.
azpisarrera-30
JENDE-MULTZO (jente-moltso AN-5vill ap. Elexp Berg ).
Grupo de gente.
Ikusi zituenean xirolariak eta jende multzo bat habarrots handitan. He Mt 9, 23. Orduan yende multzu aundi batek ere edatu zituen bere arropak bidean. Echn Mt 21, 8 (Samper jendeketa ). Jende multzo bat lekhuko. Laph 156. Elizak ezin artu / jende-moltsoetan. Ayesta 65. Hizkuntza hori erabili zuen jende multzoa. MEIG IV 55.
v. tbn. Arb Igand 111. Barb Leg 70. SoEg Herr 15-5-1958, 1. Ardoy SFran 317. -multzu: Jnn SBi 23. -multxo: Zub 53.
azpisarrera-31
JENDE-OSTE.
azpisarrerakoSense-31.1
a) (BN-arb; H; jenteozte Gèze, jentozte S) Ref.: Lrq ( jentozte ); Gte Erd 225 .
Grupo de gente; multitud. "Monde" Gèze. "Une multitude de personnes" H. "Foule" Lrq.
Jende ozte edo tropela. He Gudu 136. Orduan yende oste handi batzuek hedatu zituzten beren beztimendak bidean. TB Mt 21, 8 (He jende tropa ). Huna jende oste handi bat, gizon gazte baten gorphutza hobian daramakana. Lap 36 (V 20). Jente ozte handi batez üngüratürik. Ip Hil 154. Zer ongi etorria, zer jende ostea! Ardoy SFran 267.
v. tbn. He Mt 5, 1. TB Apoc 7, 9. MarIl 71. Hb Egia 17. Laph 150. Jnn SBi 87. Iratz 190. Xa Odol 193. Jentozte: Lrq Larraja RIEV 1935, 143.
azpisarrerakoSense-31.2
b) "Armée" Ht VocGr (s.v. armada ). " Yende ostea, armée" Lecl.
Ikhusi zutenean yende oste hura armetan. Lg I 228.
azpisarrerakoSense-31.3
c) Población, pueblo, gente en general.
Prinzeak [obeditu behar dire] gobernuari eta jendeosteari edo komunari behatzen zaizten gauzetan. He Phil 252 (SP 250 guzien ).
azpisarrera-32
JENDEPE .
(En casos locales de decl. sing.). Gente, conjunto de la gente. " Iendepean ibiltzea, aller, être dans la foule" H.
azpisarrera-33
JENDE-PILA (V-gip, G-azp, AN-gip-5vill; VP 34r, Lar), JENDE-PILO (V-arr, G-goi-azp, AN-gip; ) Ref.: Gte Erd 199, 225 .
"Cafila" Lar. "Gentío" .
Zer ikusiko dogu plazako jente pilluaren artian? fB Olg 64. Sekulako jende-pilla zetorrela. Salav 92. Gerra madarikatuak ekarri zituan jende pillak. AZink 140. Nola bada entzungor egin jende pilo mardul horren esanari? MEIG IV 124.
v. tbn. Alz STFer 119. Iraola 121. Or Mi 14. Tx B III 20. Yanzi 177. Basarri 94. Izeta DirG 73. Uzt Sas 270. TxGarm BordaB 82. Zendoia 72. Jende-pilo: AB AmaE 383. Or SCruz 108. Etxabu Kontu 55. Jente-pilo: JJMg BasEsc 128. AB AmaE 370. Kk Ab II 32.
azpisarrera-34
JENDE-PILOTXO .
(Dim. de jende-pilo ).
Jente pillotxua egoan pardel gilbortsuon begira. Erkiag BatB 29.
azpisarrera-35
JENDEREN JENDE.
"Contrapariente. Hoiek nere yenderen yende " Izeta BHizt.
azpisarrera-36
JENDE-SAIL.
Grupo de gente.
Argana zetozen jenda-saill andiak. Mb IArg I 251. Irukoitzaren Elizattora / jende-saillaren lerroa. Or Eus 258.
v. tbn. JAIraz Bizia 34. Jente-: Erkiag BatB 146.
azpisarrera-37
JENDE-SALDO.
Grupo de gente.
Yende saldo handi batek ere hedatu zituzten bere arropak bidiaren gainian. SalabBN Mt 21, 8. Joan zen jente saldo handi batekin. Ip Hil 137.
v. tbn. Lf Murtuts 15. Mde Pr 290.
azpisarrera-38
JENDE-SAMALDA.
Grupo de gente.
Datozela jende samalda andiak [...] urak artzera. Izt C 76. Jende samalden artean. MEIG VI 78.
azpisarrera-39
JENDE-SUERTE.
Tipo de gente.
Erraiten dutela iende-suerte batzuek. Ax 135 (V 88). Haren eztitasuna jende suerte guzien alderat. Jaur 149.
v. tbn. SP Phil 257. ES 146. He Gudu 50. Egiat 212.
azpisarrera-40
JENDE-TAILU.
Tipo de gente.
Sorginak dira iende thaillu batzuk zeiñek (diotenez) arnegatzen baitute bere egiazko Iainkoaz. Mat 106.
v. tbn. Ax 150 (V 99). SP Phil 11.
azpisarrera-41
JENDE-TALDE.
Grupo de gente. v. jendalde.
Etorten dira sarriro jende talde andiak osasun billa. Izt C 99. Jende talde askok berriz zabaldu zituzten beren soñekoak bidean. Ur Mt 21, 8 (Ur (V) jendedi ). Jente taldearen otsa. Lab EEguna 114. Lendabizi jende taldeak egin, emezortzi lagun, tokatzen zan bezela, tienda-kanpañak altxatzen asteko. Albeniz 58.
v. tbn. Lard 28. Zab Gabon 104. Bv AsL 54. Or SCruz 107 (Tormes 35 jente-). JAIraz Bizia 55. Uzt Noiz 128. Berron Kijote 63. Insausti 320.
azpisarrerakoSense-41.1
(Aq 162).
Tropa.
Jende-talde gogor batekin zetorrena, guzien agintea artzera. Lard 203.
azpisarrera-42
JENDE-TRASTE.
Gentuza.
Hemengo jende traste khasailarienak, zakharreria guziak, opium pipatzaile ditugu. Prop 1908, 12s.
azpisarrera-43
JENDE-TROPA.
Grupo de gente.
Jende tropa handi batek ere hedatu zituzten bere bestimendak bidearen gaiñean. He Mt 21, 8 (Ur jende talde ).
azpisarrera-44
JENDE-TROPEL.
Grupo de gente.
Nola harmadako jende tropela baitzihoan herronkan hedatua. ES 114. Ikusirik, bada, jende tropela hek guziak, urrikaldu zitzaizkon, zeren unhatuak eta nekhatuak baitziren. He Mt 8, 36.
azpisarrera-45
JENDE XEHE (BN; SP ( g- ), Ht VocGr, Lecl ( y- ), Dv, H; jende-xe B, jente-xehe S; Foix (ap. Lh )) Ref.: A ( xe ); Lrq ( xehe ) .
Pueblo llano; gente corriente. "Menu peuple" SP. "Laïc" Ht VocGr 377. "Roturiers" Ib. 419. " Jende xea (B, BN), el pueblo bajo. Fariseoek etzuten lenago il Jesukristo, jende xearen beldur zirelakotz, los Fariseos no mataron antes a Jesucristo por temor al pueblo" A. " Jente xehe, menu peuple" Lrq.
Haurrak ethorri zitzaizkon / eta jende xeheak. EZ Noel 89. Bere poblu eta jende xehe guziaz inguratua. SP Phil 172. Zoin jente xehek enzün bezain sarri ahazten baitütie. Bp II 5. Bere buruak jende xehearen artean jakintsuntzat iragan-arazten tuzte. ES 170. Bukatu zuan jende txe guztia. AA III 629. Jende xehe guzia ginen harmetan. FrantzesB II 23. Jende xeheak eztuela bihotzez ala buruz nehori zorrik. HU Aurp 199. Lehenago gudulariak bezala, jende xehea arthatzen zuen orai. Barb Sup 67. Erriko jende xearen aboz. Etxde AlosT 46.
v. tbn. Harb VIII. He Gudu 32. Mih 92. Dv Lab 86. Hb Egia 142. Laph 37. Jnn SBi 41. Zby RIEV 1908, 83. Arb Igand 115. JE Bur 196. Zub 18. Etcham 130. Ldi IL 35. Ir YKBIz 101. SMitx Aranz 76. Mde Pr 254. Larz Senper 108. Lab SuEm 204. Ardoy SFran 168. Larre ArtzainE 250. Jende txe(e): Lab EEguna 106. Or Eus 81. Jente: Etch 582. Arti Tobera 275.
azpisarrerakoSense-45.1
(Con comparativo).
Arras desberdinak dira erregetarik eta jende xeheagoetara. Lf ( in Casve SGrazi 13 ).
azpisarrerakoSense-45.2
(Con superlativo).
Erriko jende txeenai ikasbide-ateak irikiko dizka. "A las gentes de más humilde condición" . EAEg 18-11-1936, 326.
azpisarrera-46
JENDE XUME (BN-arb ap. Gte Erd 217 ).
Pueblo llano.
Mintzatu zen lañoki, zinez, jende xumeak beren idurikoer mintzo diren bezala. JE Bur 184. Ardaillan eta eskainka zetozen iende xumeeri. Or Aitork 141. Urte haietako kondaira, jende xumearen aldetik, egin nahi lukeenarentzat. MIH 370.
azpisarrera-47
JENDE-ZENBATZE.
Censo.
Egiñarazten zuten Erromako Agintariak yende-zenbatze ori. Ir YKBiz 20n.
azpisarrera-48
JENDEZ JENDE.
"(De) gente en gente" Lar.
Jendez jende goiz arrats burrunban nabila. Iratz 162. Hedatu duzu Aiten fedea / herriz herri, jendez jende. Ardoy SFran 357. Aoz-ao ta jendez-jende / zabaltzea nai duzun ezkero. Berron Kijote 153.
azpisarrerakoSense-48.1
Entre los distintos pueblos o gentes.
Ez dala nago, jentez jente, berba loi geijago esango euskal errijetan baño. JJMg BasEsc 104.
azpisarrera-49
JENDEZKO.
De gente.
Edertasun andi bat / goizeko amaiketan / zegoen jendezkoa / leku guztiyetan. Echag 49. Jendezko ospeek segitzen zuten Jesu Kristo. Jaur 134. Itxasoz edo tren eta kotxez / jendezko abundantziyak. Ud 138.
jende
<< jei 0 / 0 joan >>

Egoitza

  • B
  • BIZKAIA
  • Plaza Barria, 15.
    48005 BILBO
  • +34 944 15 81 55
  • info@euskaltzaindia.eus

Ikerketa Zentroa

  • V
  • LUIS VILLASANTE
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

Ordezkaritzak

  • A
  • ARABA
  • Gaztelako atea, 54
    01007 GASTEIZ
  • +34 945 23 36 48
  • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
  • G
  • GIPUZKOA
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
  • N
  • NAFARROA
  • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
    31002 IRUÑEA
  • +34 948 22 34 71
  • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

Elkartea

  • I
  • IPAR EUSKAL HERRIA
  • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
    64100 BAIONA
  • +33 (0)559 25 64 26
  • +33 (0)559 59 45 59
  • baionaordez@euskaltzaindia.eus

Azkue Biblioteka eta argitalpenak

Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.
  • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
  • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
  • +34 944 158 155
  • info@euskaltzaindia.eus
z-library z-lib project
Casino siteleri arasında yerinizi alın, kazançlı çıkmanın keyfini sürün! Heyecanı kaçırmayın.
© 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper