Harremana

    OEH - Bilaketa

    214 emaitza jagi bilaketarentzat

    Sarrera buruan (1)


    Sarrera osoan (213)

    Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
    goiburua
    trumoi.
    tradizioa
    Tr. Los autores guipuzcoanos emplean las formas trumoi (muy frec. en el s. XX) y turmoi, y los vizcaínos trumoe (hasta el s. XX) y trumoi. Hay además tormoi en Cardaberaz, trunboi en Goyhetche y Ayesta, trugoi en Echeita y trumo en un texto vizcaíno recogido en EY (cf. además trumo-euri en Gerrikagoitia). En DFrec hay 2 ejs. de trumoi.
    sense-1
    1. (V-och-gip, G-azp-to-bet-nav, AN-5vill; Mg Nom 68 (G), Añ, VocCB , Dv, H, Zam Voc ), trumoe (V-gip, G-azp), trumore (AN-gip), trumo, trugoi, trunboe (V-gip), trunboi (V-gip), tormoi, turboi (Añ), turmoi (G; VP 89r, Lar, Añ, Hb, VocCB , Dv (G), H), turmobe (AN-larr), tumoi (AN-gip) Ref.: Bon Trueno 415s; A (turmoi); Asp Leiz ; Iz UrrAnz (trumoe), To 181 y 187; Etxba Eib (trunboia); Echaide Nav 30; Elexp Berg ; Gte Erd 290.
    Trueno (tbn. en sentido fig.). "Trueno" , "tronada" Lar y Añ. Cf. Echaide Orio 145: "Trumon, trueno". Tr. Al Norte sólo se documenta en Goyhetche y Mirande.
    Trumoiez urratzen den odei baten soñuaren erako soñu edo aize andi bizi bat. Mb IArg I 366. Tximista, turmoi ta oñaztarriak erriak ta errietakoak ondatzen dituztela. Cb Eg I 255. Tormoi ikaragarri au: "Piztu, ta jaiki zaitezte illak, ta atozte Juiziora" aditu. Cb Eg II 143. Trumoiak aditzen dira / trrrum, trrrum. BorrB 8. Suz, kez, trumoiez ta tximistaz beterikako odei ikaragarri bat. Ub 26. Jagi bere bai laster trumoe ikaragarri bat. Mg CO 190. Ain trumoe andijak eurija ekarriko ebana. fB Ic III 375. Askotan andik sortzen bide ziran turmoi, tximista eta ekaitzak. AA II 194. Bapore oietatik datoz tximistak eta turmoiak. It Dial 111. Airetan zebillan [aren boza] trunboiaren pare. Gy 109. Turmoi eta iñusturi izugarriak. Lard 70. Itsasotik sortuko lanbro dokaitzak, / burrunbadan igoak turmoi tartean. SBaroj in FrantzesB II 122. Nire mingañak ots egin begi / trumoe baten baten soñuan. AB AmaE 48. Turmoi, jasa eta tximista bildurgarriak eraso zioten. Arr May 52. Oñastu zoli, abarrotz andiko trugoi ta aize indartsuaz. Echta Jos 139. Urrutiko trumoiaren orrua. Ag G 2. Abek trumoi eta tximista ikaragarriak! Ill Testim 18. Trumoia lez juan zan [...] gelara. Otx 84. Trumo gogorra danean gatz bedinkatua sutara botaten da. A EY I 166. Burrunba izugarria dagie berriro turmoiak bata bestearen ondoren. TAg Uzt 131s. Trumoia ortzearen jabe egiten dan unea. Etxde AlosT 43. Trumoia itzali zen. Mde Pr 120. Apurka-apurka abotsa loditu ta trumoi izateraño elduten. Bilbao IpuiB 237. Turmoiak eta tximistak aguro aitu ziran. Anab Aprika 42. Banakijen nik, trumoi-ostien euri-zaparradie etorriko zala. Alzola Atalak 58. Trumoien otsak aditzen nitun. Uzt Sas 266. Turmoi-urtea, arto-urtea (AN-5vill). Inza NaEsZarr 1506. Tximista ta trumoia asten duenean, [erramu] pusketa bat suari bota. Ostolaiz 102. Trunboi aundi bat entzun orduan / Santa Barbara deitzea. Ayesta 97. Trumoiaren deiadarra. MEIG VI 99.
    v. tbn. Añ MisE 110. Gco I 124. A Ardi 100. Lh Yol 45. Ir YKBiz 425. NEtx Antz 14. Gand Eusk 1956, 210 (V-gip). Erkiag Arran 145. Akes Ipiñ 32. Arti MaldanB 195. Gand Elorri 140. Vill Jaink 31. MAtx Gazt 40. Trumoe: JJMg BasEsc 186. Astar II 266. Zav Fab RIEV 1907, 542. Azc PB 272. Ag Serm 450. Turmoi: ErleG 63. Camp EE 1883b, 519. JMB ELG 82. Insausti 45. JAzpiroz 210.
    azpiadiera-1.1
    (Como exclamación).
    Tximist eta turmoiak! [...] nik era berean nai det ill. Camp EE 1882a, 35.
    azpiadiera-1.2
    D. Jose Antonio ikusi ebanean, trumoi ta tximiztakaz eioalakoan, [...] asi jakon esaten. Ag Kr 183.
    sense-2
    2. Tormenta (sentidos prop. y fig.). "Tormenta. Trumoian bildurrez, txabola batera batu giñan " Etxba Eib. "Mendebaleko trumoia baino zakarrago da (G-azp)" Gte Erd 212.
    Turmoitik ixuritako euri jasa andi baten bidez egiñeratutako ujolak. Izt C 381. Kargatzen da trumoi aundi bat arratsaldera. Sor Bar 47 (22 turmoi). Trumoia urrerago da ta / etzaitu bapere atzeratuten? AB AmaE 381. Etzan egun bi edo iruko trumoia guk erritik urteeran ikusi genduana, negu baltz luzearen asierea zan. Ag AL 129s. Ura zan burni zarrezko trumoi ta kaskabarra! Ag G 301s. Gizonen bekokietan trumoia ikusita. Ib. 230. Turmoi eta eudi-jasa, gosaitako orduan astian. Iraola 118. Galdu zituen ifar garbiyak, / jarri du trumoi nasiya. Tx B I 58. Agorrillaren ogei-ta-amarreko trumoiean galdutako gizona. Txill Let 145. Mutillak trumoia zeraman bere barruan. NEtx LBB 14. Trumoia kanpuan da / trumoia etxian... (In Uzt LEG II 164 ).
    v. tbn. Arrantz 130.
    azpisarrera-1
    TRUMOIA ARI IZAN. Tronar. "Trumoia ari du (G-azp)" Gte Erd 290 (junto a odeiek jo, ortoska ari, etc., de otras zonas). v. TRUMOIA JO.
    Trumoia ari omen zuan, da tximista. JAzpiroz 34.
    azpisarrera-2
    TRUMOI-ADAR (G-to; trumon-adar V-m, G-azp-bet; turmobe-adar AN-larr). Ref.: A (trumoi-adar, trumon-adar); Asp Leiz (turmobe). "Nubes y nieblas acompañadas de trueno" A. "Nube de tormenta" Asp Leiz.
    Trumoiek jotebanien, trumo adarretatik urtenda les [Anbotoko Señorie] etortesan alakoik! Rollo 20T.
    azpisarrera-3
    TRUMOIA JO (V-gip, G-azp-goi, AN-gip; trunboia jo V-gip). Ref.: Iz To 187; Etxba Eib (trunboia jo); Gte Erd 111 y 290. Tronar. "Trumoia jo do, ha tronado (G-azp)" Iz To 187. "Trunboia jo biar dau illuntzia baño len" Etxba Eib. v. TRUMOIAK JO.
    Irugarren egunean goizean-goiz mendia odei illun batek artu zuen, eta asi ziran tximistak irteten, eta turmoia jotzen. Lard 77. Zer dek, mutill, kopeta orrekin? Trumoia jo al dik? NEtx LBB 126. Goizetik egualdi ona, ta arratsaldean trumoia jo ta elur-zaparrada aundia igual. BasoM 134.
    azpisarrerakoSense-3.1
    Ipar-alde latzetik oiñeztuak argitzen duenean, Eurus eta Zephiren etxeak trumoia iotzen duenean alegia.Ibiñ Virgil 77.
    azpisarrera-4
    TRUMOIAK JO (V-gip; turmobeak AN-larr). Ref.: Asp Leiz (turmobe); Elexp Berg. "Turmobeak yo, comenzar a tronar" Asp Leiz. "Tronar. Bart trumoiak jo dau baiña eztau euririk eiñ" Elexp Berg.
    Egoaldi sargoia zeguan, turmoiak jo du, ta beriala azaldu dira. Sor Bar 62. Jotzen du trumoiak gogor. Ill Testim 19. Trumoiek jotebanien. Rollo 20T.
    azpisarrera-5
    TRUMOI-HARRI. Rayo.
    Bota dozu trumoi arria erriaren gañera. Gerrika 282.
    azpisarrera-6
    TRUMOI-BURRUNDA, TRUMOI-BURRUNDARA. Ruido de trueno.
    Txistu izugarriak, eta berebiziko trumoi burrundara batzuek erortzen asi ziran gure gañera. Ugalde Iltz 16. Tximistak eta turmoi-burrundak eta euri-zaparrada gogorra basamortuan. Anab Aprika 42.
    azpisarrera-7
    TRUMOI-BURU. Nube de tormenta.
    Trumoburu zuriskak, odeitxu biribil eta luzanga kiriñauak agiri ziran ortzean. Erkiag Arran 23. Goietan, odei biribillak gero ta lodiago, trumon-buruak. Erkiag BatB 112.
    azpisarrera-8
    TRUMOI-DENBORA. Tiempo tormentoso.
    Trumoi-denboran oso / oi zerade beztu, / ta zure aurpegia / erabat trakestu. Insausti 164.
    azpisarrera-9
    TRUMOI EGOSI. "Trumon egosi, bochorno (V-ger)" A Apend.
    azpisarrera-10
    TRUMOI-EGUN. Día de tormenta.
    Subeak trumoi egunetan edo saguzarrak ilunabarrean urteten daben antzera. Ag AL 76.
    azpisarrera-11
    TRUMOI-EGURALDI. Tiempo tormentoso.
    Trumoi-eguraldia zanean, iñoiz beintzat, Aitzgorritik Aralarra joaten zala. Insausti 163.
    azpisarrera-12
    TRUMOI-EURI (V-gip; trumonebi G-azp). Ref.: Bähr ArcGp 398; Elexp Berg. Tormenta.
    Egun orretan trumo-euri ikaragarria egin eban. Gerrika 291.
    azpisarrera-13
    TRUMOI-INTXAUR. Clase de castaña grande.
    Azala txibur ebenei, trumoi-intxaurra (aletako andia) sartzen eutsoen aboan, masalla arrotuaz tximurretako bizarrak arrapatzeko. Abeletxe GaziG 120.
    azpisarrera-14
    TRUMOI-IRA. v. trumonira.
    azpisarrera-15
    TRUMOI-KONKOILO. Nube de tormenta. "Trumoi konkoiloak daude (trumoi laino borobilak) (AN-gip)" Gte Erd 108 (junto a laino tontorrak, laino koskak, odei popolloak, etc., de otras zonas).
    azpisarrera-16
    TRUMOI-LAINO (V-gip, G-to). Ref.: A; Iz To (trumoiya); Elexp Berg. Nube de tormenta.
    azpisarrera-17
    TRUMOI-ORRO. Ruido de trueno.
    Eta trumoi orruaz bat batera asi ziran orruntz onuntz [...] oñaztuak. Apaol 56. Trumoi-orroi-burrunda tellatu-gañean. Lek EunD 31.
    azpisarrera-18
    TRUMOI-HOTS (V-m-gip; trumonots V; Dv). Ref.: Bon Trueno 415; A (trumoi-ots, trumonots); Elexp Berg. Trueno, ruido de trueno.
    Trumon ots krubel, oñaztu, suba, garra eta keia ez besterik agiri zala mendi guztiti. Zuzaeta 122. Onetan asi zirean trumoi ots arrigarriak. Añ MisE 143. Lurrun oneetatik datoz oñaztubak ta trumonotsak. Ur Dial 111 (It turmoiak, Dv ihurtzuriak). Eta jarlekutik urteten eben oñaztubak, eta bozak eta trumonotsak. Ur Apoc (V) 4, 5 (Ur (G) turmoi, Ker, IBk, IBe trumoi; He ihurziri, Ip ühülgü, Echn ortots). Gaztela-aldeko / trumoi-ots bildurgarriak. AB AmaE 76. Turmoi-ots samingarria. Lh Yol 12. Oñestu ta trumon-ots andiyak zirala. Kk Ab II 170. Trumoi-hotsez bezala, hau entzun nion esaten. IBe Apoc 6, 1 (Ur (V) trumonadiarena lako boz bategaz). Trumoi-ots batekin bezela esnatu ziran. TxGarm BordaB 108. Bat-batera, alako axe gogor, lur dardara eta trumoi-ots! Gerrika 75. Ez dira oraindik ixildu dardara berrien aitzin-gidari datozen trumoi-hots ilunak. MIH 334.
    azpisarrera-19
    TRUMOI SIKU. Tormenta seca, sin lluvia.
    Gizon andia da emen urrea / eta ezer-eza kobrea: / trumoi sikua iakituria, / daukana bada pobrea . Azc PB 308.
    azpisarrera-20
    TRUMOI-SOINU. Ruido de trueno.
    Trumoi soñuaren antzeko deadar lodi garratzakaz. Ag Kr 188. Ots au batzuek turmoi-soñutzat artu zuten. Lard 431.
    azpisarrera-21
    TRUMOI-ZARATA. "Ruido de trueno. Iru trumoi-zarata entzun jituat gabian" Elexp Berg.
    azpisarrera-22
    TRUMOIZKO (H). De truenos; tormentoso. "Trumoizko ekaitza, tempête où il tonne" H.
    Jaiki zan ostia illun edo eguraldi tromoezkoa. Mg CC 131.

    trumoi

    trumoi
    << toki 0 / 0 txalupa >>

    Egoitza

    • B
    • BIZKAIA
    • Plaza Barria, 15.
      48005 BILBO
    • +34 944 15 81 55
    • info@euskaltzaindia.eus

    Ikerketa Zentroa

    • V
    • LUIS VILLASANTE
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

    Ordezkaritzak

    • A
    • ARABA
    • Gaztelako atea, 54
      01007 GASTEIZ
    • +34 945 23 36 48
    • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
    • G
    • GIPUZKOA
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
    • N
    • NAFARROA
    • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
      31002 IRUÑEA
    • +34 948 22 34 71
    • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

    Elkartea

    • I
    • IPAR EUSKAL HERRIA
    • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
      64100 BAIONA
    • +33 (0)559 25 64 26
    • +33 (0)559 59 45 59
    • baionaordez@euskaltzaindia.eus

    Euskaltzaindia

    Hizkuntza baliabideak

    Azkue Biblioteka eta argitalpenak

    Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.

    Orokorrak

    • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
    • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
    • +34 944 158 155
    • info@euskaltzaindia.eus
    z-library z-lib project
    Casino siteleri arasında yerinizi alın, kazançlı çıkmanın keyfini sürün! Heyecanı kaçırmayın.
    © 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper