(B, BN-ciz-baig; SP, Dv), zimitza, tximitxa (V-m, G-to-bet-nav, BN, Sal, R; Lar, Añ, Mg PAbVoc 230), tximitx (Ae, Sal, R; ZMoso 66), ximitx (L, B, BN; Urt I 359, Arch VocGr, VocBN , H), tximitxe (Izt 24v), tximitz, zimintza (L-côte), tximintxa (V-ger-oroz; Añ), tximintxe (Zam Voc), tximutxa (G-azp-to-bet; VP 13v), tximutx, tximutz (V-gip), zumitz (BN-baig) Ref.: VocPir 522; A (tximitxa, tximintxa, tximutxa, ximitx, zimintza, zimitz, zumitz); Iz UrrAnz (tximútza), R 396.
Chinche. "Punaise, chinche" SP. "Pito, indietako tximitxa " Lar. " Etxe hortan eztitake lorik egin, oro zimitzez bethea da (BN-baig), en esa casa no se puede dormir, toda está llena de chinches" A. Tr. La forma zimitz se documenta en los septentrionales Elizanburu, Prop, J. Etchepare y Zerbitzari, tximitx en Bilintx, Noe e Iraola, tximitxa en Moguel, V. Moguel y R.M. Azkue, zimitza en Barbier y Zubiri, tximutxa en J.A. Irazusta y Ataño, tximutx en algunos textos guipuzcoanos y tximitz en Iturriaga.
Tximitxa edo imitxia esaten da tximurtxi, edo imurtxi legiten dabelako. Mg PAb 179. Zorri, arkakusu ta tximitxa zitalak. VMg XV. Arkakoso, tximutxak, / bata bezin beste, / nere odol txamarrak / txupatu dituzte. FrantzesB I 81. Zikiñak zokoak, / ez zaizkigu faltako / tximitz kukusoak. It Fab 116. Irua eta bigarrena / da gizonaren desditxa, / ala pegatzen zaiona / nun balitzake tximitxa. Bil 92. Egia duk Olhetako eta hauzo-herrietako kukuso eta zimitz guziak nere ohera deithuak eta bilduak zituztela, dudarik gabe nere erne egon arazteko. Elzb PAd 68. Zorri, kukuso eta zimitz edo phurnax okhaztagarriak. Prop 1902, 141. Ya tximitx abek akabatzen diran beiñ edo beiñ. Iraola 89. --Ba al dezu zigarro bat? [...] Onak izango dira, e? --Bai, atzo bati bi tximitxa billatu niyozkan, baña gusto ona dute. Ib. 54. Arkakusuk aurrian, / tximitxak atzian, / ixil etortzen dira / oiera sartzian. Noe 120. Jainkoari esker, ez dugu zimitzarik etxean. Barb Sup 110. Doi-doia ohean sartu ondoan, zimitza eta kukuso madarikatuak edatzen dira mihisetan. Zub 110. Ohe-zur arteketarik, zimitz batzu guriki haziak. JE Ber 29. Oin-azpian dagoan lurra etsera eroanda, tximitxa guztiak ilten dira (V-ger). A EY I 106. Tximutx bigati lo zu / beti zurra-zurra. Auspoa 68-69-70, 363. Gizonari arkakosoak, tximutxak eta gañerakoak batetik eta janari aulak bestetik irauten uzten ba zioten ez zan galesti. JAIraz Bizia 87. Loreek jauntzietarik zimitzak urruntzen dituzte. Zerb Azk 89. Xomorro txiki oiek tximutxak ziran, lotarakoan beldurgarriak. Ataño MLanak 41. Bistan da ez direla bakarrik sartzen ez batzuek ez besteak, behin bateko Madrilgo tximitzen antzera. MEIG VII 177.