Harremana

    OEH - Bilaketa

    375 emaitza ja bilaketarentzat

    Sarrera buruan (14)


    Sarrera osoan (361)

    Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
    goiburua
    zeharo.
    tradizioa
    Tr. Documentado en autores meridionales de los ss. XIX y XX; tbn. se encuentra en algunos septentrionales posteriores a 1950. La primera acepción es la más empleada por los autores del s. XIX. Ya en el XX, la segunda acepción (que no se documenta hasta finales del XIX) se va haciendo más frecuente. Ze(h)aro es la variante más empleada en ambas acepciones. Para la primera hay además zeero en Mogel y Añibarro, y zeoro en Guerrico. En la segunda acepción hay ziaro en Udarregi (26), EuskJok (II 43), Otxolua (104), E. Arrese (OlBe 22), J.A. Irazusta (Bizia 50), Etxaide, Anduaga (AUzta 97), N. Etxaniz (también zearo ), y Uztapide, y ziero en Arrese Beitia, Olabide (estos dos junto con zearo ), Enbeita, Zaitegi (también zearo ), Bilbao (IpuiB 464), San Martin y B. Enbeita (NereA 93). En DFrec hay 89 ejs. de ze(h)aro y sendos de ziaro y ziero.
    etimologikoa
    Etim. De ze(h)e + suf. -ro.
    sense-1
    I . (Adv.).
    azpiadiera-1.1
    1. (zea- V, G ap. A , zea- Dv (G), Zam Voc), zehero (zee- V, G ap. A , zee- Mg Nom 66 (G), Izt 95v, Añ, H (V, G)), zeoro.
    Detalladamente. "Menudamente" Añ. " Zeero, en détail, par le menu" H (s.v. xehero). "Exactement, vigoureusement" H. "Al por menor, minuciosamente" A. v. xehero.
    Konfesio ta Komunioko Sakramentuak zeero ta banan azaldu ta adieraztea. Mg CC III. Guziak zeoro eziñ azalduko edo explikatuko dizkizuet. Gco I 203. Ebanjelio Santuan edo Kristauaren dotriñan eta bere lau parteetan zeoro eta argiro erakusten digu. Ib. 209. Konfesoreak aginduriko penitenzia zeero egitea. Añ EL2 130. Egia onen argibidea zearo ikusi nai debanak. Izt C 14. Ontzi oroitpengarri onen barriak emango ditut zearo, garbi eta zuzenkiro. Ib. 128. Eta oen argibide zuzena nork emango du aiñ garbi ta zearo, nola Euskarazko itzkuntzak. Ib. 236. Erakutsi zien zearo gero egin bear zuten guzia zorionekoak izateko. Lard 106. Zearo esan zioten zer gertatu zitzaien. Ib. 108. Jesu-Kristo gure Jauna zerura igo zan arterañoko berriak zerbait zearoago eta zabalkiago ematen dituena. Lard III. Gauza bakoitza zearo adierazorik. Aran SIgn 115. O, Bitoria zeñbat direan zure umantak! / ai, albaneizuz zearo kantau gaur gloriak! AB AmaE 192. Anjel, esarleku batean urriñera begira jarrita, bere barrualdea zearo ikusteko asmoetan gelditu zan. Ag Kr 153. Geroztik, Leonen berriak zearo eman al izateko, garagarrilari lekuratzen utzi diot. A Ardi 29. Irudipen bat artzen du ta zearo ta osotara azaltzen du. Inza ( in Jaukol Biozk XI ). Inza in Jaukol Biozk XI. Gertakari guzi oiek bere asieratik zearo ezagutzen saiatu ondoan. Ir YKBiz 1. Neskak zearo jalkitzen dio / ziradela muxarretan. "Le da cuenta detallada" . Or Eus 88. Aski zearo mintzatu ziran Iragarleak. Or QA 66. Atera gaitezen, bada, eta ikusten dukegun lehen iragaileari galde diezaiogun, gure metodu bereziak zeharo azaldu eta, hoberena zein den, hartaz hilko baitugu. Mde Pr 138. [Entzun al diezu] eiztarieri ibillitako lanbide guztiak zearo adierazten? Anab Aprika 68. Lasai-lasai hasi giñean saltokietako erakus-leihoak astiro ikusten, ziñetako fotografiak zearo aztertzen eta tebeo-ak erosten. Osk Kurl 86. Grazi berberaren berri zearo emaitean. Or ( in Gazt MusIx 30 ). Arrastoai zearo / txakurrak jarraitu. Ayesta 112. Nahiz batean nahiz bestean nahiz hurrengo hartan behar bezala egin baitu beti lana zeharo eta zintzoro. MEIG II 129. Tauer-en izena eta luma ezagunak ditugu, biana ez dakigu guztiok hain zeharo noiz eta nola sortua den bere euskaraganako joera sutsua. MEIG III 114.
    v. tbn. Arr May 78. Zab Gabon 100.
    2. + ziaro (V), ziero (V-gip, G-azp). Ref.: A (ziaro); Etxba Eib (ziero); Elexp Berg (ziero); ZestErret (zihero). Completamente, del todo, enteramente; absolutamente. "(V; FSeg), (cortar) al cercén, a raso" A. "Del todo, de cabo a rabo, enteramente. [...] Ziero jan dau aurrian ipiñi jakon guztia" Etxba Eib. "Del todo, completamente. Eztotsau pagauko obria ziero akabau arte" Elexp Berg. "Zihero jun, erabat erotu" ZestErret.
    Itzali gabetanik oraindik zearo komunidadeen gerra sutu galgarria. Aran SIgn 7. Batoz illtera zearo gure gazte guztiak. AB AmaE 438 (347 ziero). Arkaitzean erorita bilatu genduan, ikatza baño beltzago, zearo kixkaldurik, zearo baña. Ag G 345. Medelen itz oriek, burua zearo gogortu ezpazait, aberats batek egindakoak dirudite. A Ardi 12. Aiztu daiguzan geure arteko asarre danak ziero. Enb 68. Ziaro arruinatu / digu naziua. MendaroTx 175. Baña guk eztiogu utziko zearo erdelduntzen. Ldi IL 81. Pelota-toki estalia zearo beterik. Ib. 45. Katoliko asko eta zenbait apaiz eta Gotzai edo Obispo, zearo arrotzaren aldera yarri ziran. Ib. 162. Aurten mullo-belarra zearo du moztu. Or Eus 247. Ez diagu osiña zearo agortu arte utzi bear. TAg Uzt 288. Oker dagozan gauzak gizartekeriak zearo aldatu ta azpikoz-gora ipiñiko ei ditu. Eguzk GizAuz 79. Batzordea zearo osatua izan dedin. EAEg 7-1-1937, 746. Amar milloiko piñu-sail ederra zearo ondatu zuten. Munita 26. Itz oek entzutean arrotza ziaro asaldatu zan. Etxde AlosT 44. Onek ziaro bere mende zeukan. Ib. 32. Izadigaindikoa ukatzen dute zeharo. Mde Pr 310. Oreka galdu dut zearo. Txill Let 61. Amakelen oroipena eguzkipetik zearo ezabatuko dudala. Ol Ex 17, 14 (Ker, BiblE ze(h)aro; Urt osoki, Ur arras;
    v. tbn. Ol Imit III 34, 3 ziero). Urratu egin eban zearo. Erkiag Arran 176. Bizimodua, dana zearo / bear dezute aldatu. Basarri 136. Estomangutik ziero izurrauta nabin. SM Zirik 15. Gizarteko zoritxarra zearo bukatu eta ezkutatuko den aroa. Vill Jaink 179. Mutilla ziaro egiña zegoen bizimodu berrira. NEtx LBB 39. Yolanda, zoratu al aiz zearo? Ib. 150. Orma beltzak jo eta ziaro usteldu. Uzt Sas 85. Erregek gauzak zeharo itzulipurdikatzen ditu bere erresuman. Etxarren Huarte 106 (ap. DRA). Zearo sendatu zala pentsatu zuan. Berron Kijote 188. An egon ziran zearo mariata. Etxabu Kontu 35. Itxaropena ez genduan zearo galtzen. AZink 90. Ia zeharo erdaldunduak daude. MIH 184. Aldizkarian ez zen zeharo agertu: atsotitzak bai, baina poesien zati bat bakarrik. Ib. 237n. Bizkaiera zeharo ikasi zuen. Ib. 260. Hor konforme naiz, zeharo, erabat. MEIG IX 82. Horretara errege eta rey zeharo bi hitz dira. MEIG VII 128.
    v. tbn. KIkV 2. Lab EEguna 74. Etxde JJ 30. SMitx Aranz 154. Zait Sof 30 (37 ziero). Anab Aprika 92. Ibiñ Virgil 104. Ataño TxanKan 92.
    Badakigu elea ez dela zeharo hizkuntza. MEIG VI 170.
    (Con adj.).
    Batzuk zearo apalak, bidegabeko arrokerietan beñere ibilli eztiranak. Ag G 296. Bizitza-bidea ez da zearo garratz; ez du beti eguzki, besteetan bezela odeiak yartzen baitira bitarte. Ldi UO 26. Egin gaitean leenbizi zearo guretar, zearo euskotar. Ldi IL 171. Ur jator, arraiz aberatsa ta ziaro garbiya beti. EA OlBe 104. Amona gaixoa ziaro ezinduta. Etxde JJ 232. Zure maitearen maitez ari naiz ene bide zearo tzarrak oroitzen. Or Aitork 37. Bizimodu desberdiña, zearo ezagugabea. Txill Let 28. Bere burua batere kolorerik gabea, zearo nabarra, grisa zala konturatu zan. NEtx LBB 129. Garai bateko basarritarra / etzan ziaro eroa. Uzt Sas 79. Etorkizuna zearo goibel / geure begien aurrean. MMant 82. Guretako batzuk zearo aulak agertu zirala. Alkain 90. Hauen joerari zeharo arrazoizko deritzat. MEIG VII 182.
    (Con adv.). "Tontua zihero!" ZestErret.
    [Itzulkizunak] zearo zintzo egiñak. Or in Gazt MusIx 50. Bakarraldia. Zearo ongi itzulia dago. Or in Gazt MusIx 50. Gauzak jarri baño len / ziaro trabeska. Uzt LEG II 310. Naiz leku batzuk motel samar zeuden, [plaza] etzan zearo gaizki. Albeniz 266.
    azpiadiera-1.2
    3. " Zearo [...] (G-azp), para siempre" A.
    sense-2
    II . (Adj.).
    azpiadiera-2.1
    1. Completo, entero, cumplido.
    Bere erlijio sagraduko zertarako ta bizilegearen arrazoi txit garbi zearoa eman zuen. 'Razón muy cumplida' . Aran SIgn 15.
    azpiadiera-2.2
    2. Ez egiñ muziñ arau-bide zearoari. "Preceptivas rígidas." Or in Gazt MusIx 46.
    azpisarrera-1
    ZEHARO ETA MEHARO. "Zain ta muin, ots, ipi-apa, zertzelada guziz" Zait Sof II 159.
    Bera iauzika oldartu zala ikusi zun ikusle batek esan eta zearo ta mearo azaldu zidan. Zait Sof II 14.
    azpisarrera-2
    ZEHAROKO. a) Total. "Zearoko gaixoa, enfermo muy grave" DRA. "Zieroko zarboa da (G-azp)" Gte Erd 285. "Zieroko zorue" (G-azp).
    Gazte-ren oporra / zearoko opor; / iru illabeteko / zer ta nora-nai! Ldi UO 30. Noizbait ere, orratio, eman diote zearoko etsia. Ldi IL 84. Gañerantzeko lanariak jarrai bezate bere lekuan, zearoko erabakia artu bitartean. "Resolución definitiva". EAEg 10-2-1937, 1030.
    b) "Ez da zearokoa, no es normal, tiene rarezas" DRA. "Zierokua izan ez, bete-betea izan ez, normala izan ez. Subnormala izan ez arren guztiz normala ere ez izan. Orrek badauke anai bat zierokua eztana" Elexp Berg. "Hori eztek ziherokua!" ZestErret.
    azpisarrerakoSense-2.1
    (Con reduplicación intens.). " Ezta zearo zearokoa (G-azp)" Gte Erd 233 (junto a ez da arras sanoa, ezta buruz osatutakoa, etc., de otras zonas).
    azpisarrera-3
    ZEHAROKOA EGINDA.
    a) "Zierokua eindda egon, guztiz zoratuta egon. Amandrioi zierokua eindda dauke" Elexp Berg.
    b) "Guztiz mozkortuta egon. Atzo zierokua eindda jeuan Patxiko" Elexp Berg.
    c) "Guztiz gaixotuta egon. Zierokua eindda gero asi zien medikutan" Elexp Berg.
    azpisarrera-4
    ZEHARO-MEHARO. Detalladamente, minuciosamente.
    Dakusgun berak idatzia, itzik itz eta zearo-mearo ezin bada ere apur anditxoenak beintzat. Sorarrain Lili 77.
    azpisarrera-5
    ZEHAROXE (Forma con suf. -xe, de valor aprox.).
    Ongi dirudi bai oraingoan zearoxeago emen nolatan bere sarrera ta egonera izandu ziraden azaldutzea. Aran SIgn 75.

    zeharo

    zeharo
    << zantzo 0 / 0 zenbait >>

    Egoitza

    • B
    • BIZKAIA
    • Plaza Barria, 15.
      48005 BILBO
    • +34 944 15 81 55
    • info@euskaltzaindia.eus

    Ikerketa Zentroa

    • V
    • LUIS VILLASANTE
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

    Ordezkaritzak

    • A
    • ARABA
    • Gaztelako atea, 54
      01007 GASTEIZ
    • +34 945 23 36 48
    • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
    • G
    • GIPUZKOA
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
    • N
    • NAFARROA
    • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
      31002 IRUÑEA
    • +34 948 22 34 71
    • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

    Elkartea

    • I
    • IPAR EUSKAL HERRIA
    • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
      64100 BAIONA
    • +33 (0)559 25 64 26
    • +33 (0)559 59 45 59
    • baionaordez@euskaltzaindia.eus

    Euskaltzaindia

    Hizkuntza baliabideak

    Azkue Biblioteka eta argitalpenak

    Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.

    Orokorrak

    • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
    • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
    • +34 944 158 155
    • info@euskaltzaindia.eus
    z-library z-lib project
    Casino siteleri arasında yerinizi alın, kazançlı çıkmanın keyfini sürün! Heyecanı kaçırmayın.
    © 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper