OEH - Bilaketa
29 emaitza ide bilaketarentzat
goiburua
ide.
tradizioa
Tr. Atestiguado en textos antiguos vizcaínos, y más tarde en Cardaberaz, CrIc (en la var. ida ), Añibarro, Astarloa, J.J. Moguel y autores meridionales del siglo XX, principalmente vizcaínos.
sense-1
1.
(Vc... ap. A; Lar, Añ, H (+ h-)),
ida.
"Coetáneo" , "contemporáneo" Lar. "Los que son de una edad" Ib. "Igual en edad y otras calidades" Añ. "Los que son de un tiempo" Ib. " Adinez, handitasunez, indarrez, gogoz, iakitatez ideak, égaux d'âge, de taille, de force [...]" H. "Égal, pareil. Iderik eztu, il n'a pas son pareil" Ib. "Igual" A. v. 1 idea, kide.
[Peru Garziak] egin dau andra Marina Arrazolako. / Ezkon bekio, bere idea dauko. MLastur 15. Larrea Burgos baño obea, Toledoren idea. RG A, 50. Ire ideaz ezko adi ta axa ondo beti. RS 240. Edozein bere ideaz. Ib. 489. Egin nituban zirimonia zikiñak neure ida ta lagunakaz. CrIc 180. Begiratu zein dan murmuragillia [...]; bere ida edo eredukua bada [...]. Ib. 94. Pekatariak alkar esturik [...] egongo direala infernuan [...] bakotxa bere ide ta lagunakaz. Añ GGero 372. Ez daukee lotsaririk, idiak ziran ta eurak erremedijau ebeen. (Interpr?). JJMg BasEsc 259. Azala beti da mamiaren ide jatorra. MEIG I 198.
v. tbn. Cb EBO 47. Astar II 26. Azc PB 92.
"Coetáneo" , "contemporáneo" Lar. "Los que son de una edad" Ib. "Igual en edad y otras calidades" Añ. "Los que son de un tiempo" Ib. " Adinez, handitasunez, indarrez, gogoz, iakitatez ideak, égaux d'âge, de taille, de force [...]" H. "Égal, pareil. Iderik eztu, il n'a pas son pareil" Ib. "Igual" A. v. 1 idea, kide.
[Peru Garziak] egin dau andra Marina Arrazolako. / Ezkon bekio, bere idea dauko. MLastur 15. Larrea Burgos baño obea, Toledoren idea. RG A, 50. Ire ideaz ezko adi ta axa ondo beti. RS 240. Edozein bere ideaz. Ib. 489. Egin nituban zirimonia zikiñak neure ida ta lagunakaz. CrIc 180. Begiratu zein dan murmuragillia [...]; bere ida edo eredukua bada [...]. Ib. 94. Pekatariak alkar esturik [...] egongo direala infernuan [...] bakotxa bere ide ta lagunakaz. Añ GGero 372. Ez daukee lotsaririk, idiak ziran ta eurak erremedijau ebeen. (Interpr?). JJMg BasEsc 259. Azala beti da mamiaren ide jatorra. MEIG I 198.
v. tbn. Cb EBO 47. Astar II 26. Azc PB 92.
sense-2
2.
Edad.
Cf. infra IDE BATEKO.
Denpora ta ide onetan komunki au uts egitean, eztabe pekaturik egiten ume gazteak ezjakinaz. Añ MisE 160.
Denpora ta ide onetan komunki au uts egitean, eztabe pekaturik egiten ume gazteak ezjakinaz. Añ MisE 160.
azpisarrera-1
IDE BATEKO.
"Los que son de un tiempo, [...] ide batekoak" Añ. "Igual en edad y otras calidades" Ib. "Contemporáneo" Ib. v. IDEA BATEKO.
azpisarrera-2
IDEKO (Vc ap. A).
a)
(Precedido de gen.). "Ene idekoak, mes égaux en âge, taille, etc" H. "Eztu bere idekorik" Ib. Cf. idekotsu.
Samarien ostikoa da gestoa, nok berak ar bez bere idekoa. "Cada cual tome su igual". RS 363. Atera arpegia Jainkuaren bando geure idakuen artian. CrIc 77. [Baserritarrak] itz gutxikoa dirudi [...] andikien aurrean, baño iztuna [...] da bere ideko adiskidien ondoan. Ag G 80. Umekondo [...] bi, Manueltxo ta Joxeren idekoak gutxi gora bera. Ib. 60 (v. tbn. 129 y 197). [Bertolda] Esoporen idekotzat eukija ixan zana. Otx 92s. Tira kortara, zeure ideko astuen ondora. Ib. 64. Erle nagien ideko [...] agintari. Eguzk GizAuz 110. Maiana zen [...] aitaren idekoena. Aren arpegi lerroak [...] aitaren berdin-berdiñak ziran. Etxde JJ 215. v. tbn. Anab RIEV 1928, 608. Erkiag Arran 184. Ibiñ Virgil 32.
(Tras tema nudo).
Ume-abots ideko zara, Andrane Birjin / [...] garden, totil, zuri. Gand Elorri 131.
(Tras frase relativa).
Ekauta onek, berak artu daun ideko erabagija, Bizkaiko Udal gustijai eskatutia erabagi eban. ForuAB 93.
b)
(V; Lar Sup, Añ, Lh; ireko V-m). Ref.: A; Etxba Eib; Etxabu Ond (ireku). (Sin que le preceda gen.). "Son para en uno, ideko dira" Lar Sup y Añ. "Coetáneo" Añ. "Contemporáneo" Ib. "Proporcionado" A (que cita el ej. de RS). "1.º égaux. Gizonak ez dire deusetan ideko hiltzean baizik, les hommes ne sont égaux que devant la mort. 2.º congénère, complice (en mauv. part)" Lh. "Semejante, que coinciden. Zure semia eta nere anaia, idekuak juan da etorri guztietarako" Etxba Eib. "Ireku: creo que de parecida edad" Etxabu Ond 118.
Argalok ideko eiten badira aek indarsuen izango dira. "Si los débiles se hacen iguales". RS 403. Gaurdañokoan idekorik ez duten orrelako lan aundi bi. Ol EEs 1919, 26. Eginkizun artan alkarren bearra izango zuten ta ez da ukatzekoa idekoaren laguntza. Anab Usauri 118. Langillek alkartu bear ei-dira, idekoak alkarrekin dirala, bakotxa bere sallean. Eguzk GizAuz 86 (v. tbn. 165). v. tbn. Erkiag BatB 34. Enpedokelek eta Omer-ek neurria besterik ez omen zuten ideko. Zait Plat 78. Ba dakar / erantzuki ideko. "Consonante respuesta". Gazt MusIx 85 (v. tbn. 68, 70 y 61). Ezin diteke idekoago gerta. Ib. 66.
Samarien ostikoa da gestoa, nok berak ar bez bere idekoa. "Cada cual tome su igual". RS 363. Atera arpegia Jainkuaren bando geure idakuen artian. CrIc 77. [Baserritarrak] itz gutxikoa dirudi [...] andikien aurrean, baño iztuna [...] da bere ideko adiskidien ondoan. Ag G 80. Umekondo [...] bi, Manueltxo ta Joxeren idekoak gutxi gora bera. Ib. 60 (v. tbn. 129 y 197). [Bertolda] Esoporen idekotzat eukija ixan zana. Otx 92s. Tira kortara, zeure ideko astuen ondora. Ib. 64. Erle nagien ideko [...] agintari. Eguzk GizAuz 110. Maiana zen [...] aitaren idekoena. Aren arpegi lerroak [...] aitaren berdin-berdiñak ziran. Etxde JJ 215. v. tbn. Anab RIEV 1928, 608. Erkiag Arran 184. Ibiñ Virgil 32.
(Tras tema nudo).
Ume-abots ideko zara, Andrane Birjin / [...] garden, totil, zuri. Gand Elorri 131.
(Tras frase relativa).
Ekauta onek, berak artu daun ideko erabagija, Bizkaiko Udal gustijai eskatutia erabagi eban. ForuAB 93.
Argalok ideko eiten badira aek indarsuen izango dira. "Si los débiles se hacen iguales". RS 403. Gaurdañokoan idekorik ez duten orrelako lan aundi bi. Ol EEs 1919, 26. Eginkizun artan alkarren bearra izango zuten ta ez da ukatzekoa idekoaren laguntza. Anab Usauri 118. Langillek alkartu bear ei-dira, idekoak alkarrekin dirala, bakotxa bere sallean. Eguzk GizAuz 86 (v. tbn. 165). v. tbn. Erkiag BatB 34. Enpedokelek eta Omer-ek neurria besterik ez omen zuten ideko. Zait Plat 78. Ba dakar / erantzuki ideko. "Consonante respuesta". Gazt MusIx 85 (v. tbn. 68, 70 y 61). Ezin diteke idekoago gerta. Ib. 66.
ide
-
ide. Tr. Atestiguado en textos antiguos ...
-
1. (Vc... ap. A; Lar, Añ, H (+ h-)), id...
-
2. Edad. Cf. infra IDE BATEKO. Denpora t...
-
IDE BATEKO. "Los que son de un tiempo, [...
-
IDEKO (Vc ap. A). a) (Precedido de gen.)...
<< ide 0 / 0 aur(h)ide >>
Egoitza
- B
- BIZKAIA
- Plaza Barria, 15.
48005 BILBO - +34 944 15 81 55
- info@euskaltzaindia.eus
Ikerketa Zentroa
- V
- LUIS VILLASANTE
- Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
20018 DONOSTIA - +34 943 42 80 50
- donostiaordez@euskaltzaindia.eus
Ordezkaritzak
- A
- ARABA
- Gaztelako atea, 54
01007 GASTEIZ - +34 945 23 36 48
- gasteizordez@euskaltzaindia.eus
- G
- GIPUZKOA
- Tolare baserria. Almortza bidea, 6
20018 DONOSTIA - +34 943 42 80 50
- donostiaordez@euskaltzaindia.eus
- N
- NAFARROA
- Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
31002 IRUÑEA - +34 948 22 34 71
- nafarroaordez@euskaltzaindia.eus
Elkartea
- I
- IPAR EUSKAL HERRIA
- Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
64100 BAIONA - +33 (0)559 25 64 26
- +33 (0)559 59 45 59
- baionaordez@euskaltzaindia.eus
