OEH - Bilaketa

12 emaitza idazte bilaketarentzat

Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
goiburua
medio.
sense-1
1. (L, BN, S ap. Lh ) .
(Sust.). Medio. Tr. Documentado en Beriayn, Etcheberri de Ziburu y algunos autores de los ss. XVIII, XIX y principios del XX. Posteriormente lo emplea tbn. Villasante. En DFrec hay 76 ejs., la mayoría de d(ir)ela medio .
Zer medios erdesten da? Ber Doc 170v. Zerengatik illkhitzera baitute desiratzen / Iongoikoak ordinatu probetxos medioez. EZ Man I 121 (cf. infra MEDIOZ). Bear ditudan medio guztiak emango dirauztala. OA 52s. Ez naiz ezen ahalke Ebanjelioaz, zeren hura baida medio botheretsua, Jainkoak hautatu izan duena sinhesten duen guziaren salbamenduko. He Rom 1, 16. Medio güzietzaz errekeitatzen. Egiat 189. Berze medioz obratüren ziala. Ib. 219. Guziéi utzitígu salbátzeko médioak. LE Prog 96 (v. tbn. 116). Ainbeste okasiño eta mediyo. Zuzaeta 161. Asmo edo fin ona eta medio egokiak. Gco II 86. Bizimodu on bat egiteko medio eragille eta laguntasun andiak. Gco I 400. Legiak eskintzen dituban medijo guztiakin. fB Ic II 168. Pekatuak parketako mediyoak. CatLlo 27s. Beste medio hoberik ez edireiten. Arch Fab 97. Iru probintziako / Diputaziuak / orain artu dituzte / beren mediuak. Afrika 68. Lehen ibili dira / disputa bilatzen, / indarren medioz / ziren baliatzen. Bordel 150. Galdetu gabentanik / zer den mediyua, / pagatuko digula / bere baliyua. Auspoa 97, 31. Zenbat medioz barkatzen zaio? CatUlz 43. Laster artu zirian / medio barriak: / itxi arriari ta / akuluka biak. EusJok II 114. Xedeen eta medioen arteko kidetasun arrigarri ori nola esplikatu? Vill Jaink 62.
v. tbn. ZBulda 45. El 87. Urqz 6. He Gudu 171.
sense-2
2. (G-azp, AN-gip ap. Gte Erd 74 ), merio.
(Tema nudo usado como posposición, precedido de dela, zela, direla, etc.). A causa de, por causa de, con motivo de; mediante. " Hura dela medio, grâces à lui" Lh. Tr. Documentado al Sur desde mediados del s. XVIII, fundamentalmente en autores populares y bersolaris. Al Norte lo emplean Duvoisin, J.B. Elissamburu, Etchamendi, Etchepare de Jatsu y Mattin (43 merio ).
Pekatua dala medio galdu dituzalako zeruko gloriak. Oe 130. Adanen pekatuba dala mediyo. Zuzaeta 80. Piestia ta dantzia dala medijo baseerri etxeetan egiten diran kastu alperrikakuak. fB Olg 96. Ta bera dala medijo, daukagu zeruko esperantzia. fB Ic I 32. Eta hori dela medio, nere hoben guziez damu hartzen dut. Dv LEd 78. Sobra dakit, / zer dala meriyo / errezibitzen nazun / orlako seriyo. Bil 100. Galtzalliaren pamili orrek / setari segitu dio, / gero baikuntza egin digue / lan ori dela medio. PE 43 (136 meriyo). Anima asko salbatutzen da / limosna dala mediyo. Ud 141 (87 meriyo). Laburrago iruditu zitzaitan bide hori, nere laguna zela medio. Elzb PAd 35. Zu zerala mediyo / sortu ziran gerrak. AzpPr 52. (98 meriyo) Arbola eder bat dala mediyo / jartzera nua bertsuak. Tx B I 49. Manuel etzan asko estutu / gauz ori zala meriyo. Tx B II 81. Pena hau dela medio gare / beraz hemen dohakabe. Etcham 36. Zeruan diran santu ta santak / daude triste ta serio, / Atsotenean bizi den atso / sorgin oi dela medio. Auspoa 97, 137. Nola moldatua zuen [...] artalde hori? Emeki-emeki [...] bere lana dela medio. JEtchep 52. Terreno batzuek zirala medio zuten auzi ori. Uzt Sas 339 (325 merio). Mundu onetan bat izateko / ezkontza dala medio. FEtxeb 123. Kiratsa ta [...] autsa dirala medio, begiak ta sudurra azala kentzeraiño azkureka. Ostolaiz 118. Eta zenbaiten jokabide zentzugabea dela medio, sortu da bitasuna, batasunaren truk. MEIG VIII 46. Haiengandik jaiotzez, kromosomak direla medio edo, jaso ditugunak. MEIG IX 61. (III 122 zirela merio) Paga albanitza [...] ni naizela medio sofritu dituzuen nekeak! Ib. 98.
v. tbn. CatLlo 56. Legaz 66. CatUlz 6. Etxde JJ 243. Merio: EusJok 24 y II 90. Xe 233. Arrantz 125. JanEd II 102. MendaroTx 27.
azpiadiera-2.1
(Sin concordancia).
Zergatik gizon ebek dela medio, erreino au esponiturik dago arruinatzera. FrantzesB I 91.
azpiadiera-2.2
(Precedido de -(e)lako ).
Zu zeralako meriyo baldin / juaten banaiz lur azpira [...]. Bil 107. Farrez lertu biarrik / [...] gure istoriko ate ori / zalako meriyo. JanEd II 123. Zori gaiztoko gerra zibilla / sortu zalako meriyo / lau probentziyak gelditu giñan / fetxaz beteta seriyo. Tx B II 52. Etxe asko ustu ziraden / ori zalako merio. Uzt Sas 246.
azpiadiera-2.3
(Precedido de frase relativa).
Orrenbeste graziya / dituen meriyo, / arentzako gordia / zenbat amoriyo. Bil 47. Ez du txoriyak sentimentu geiago artzen [...] zeukan kabia norbaitek ostu dion meriyo. Ib. 157. Gaur nago seriyo / kontu txarrak atera / diran meriyo. AzpPr 58. Desprezio bat egin / diraten meriyo / bi bertsolari gabiltz / oso seriyo. Imaz Auspoa 24, 142. Ardozalea naizen meriyo / ez naiz probatu gabia. Auspoa 39, 107.
azpiadiera-2.4
(Precedido de gen.).
Noizbait, esanen meriyo, dana azaldu zanian [...]. Iraola 97. Lastima da [...] / bere meriyo / alperrik galtzia. Ib. 61 (v. tbn. 65). Zure meriyo estu nagola, / arren sinizta nazazu. Iraola EE 1880a, 113. Zuri etzaizu ajolik baño / askori inporta zaio, / orrenbeste itz eragitia / salsera baten mediyo. Tx B I 265. Eskatzen dizut luzaro / zure Amaren medio / [...] bedeinka zazula. Azurm HitzB 54. Beste gauza bat izango dogu / ur-jausi baten medio. Ayesta 15.
azpiadiera-2.5
(Precedido de instr.).
Manobratzen zuten ontsa / Engañuaz medio. (1929). LuzKant 116.
azpiadiera-2.6
(Precedido de absoluto).
Jakitea zabaltzearekin, idazte-irakurtzeak medio, ez ziotela babeslekurik indartsuenek haize berriei gogor egingo. MEIG VI 56.
azpiadiera-2.7
Onei bizia salbatuteko / rekete bat zan medio.FEtxeb 22.
azpisarrera-1
MEDIOAREKIN (Precedido de gen.). Por medio de, mediante. v. infra MEDIOZ.
Gizonaren medioareki / lasterrez atzamanen diela / uste ukeiten du behala. Arch Fab 153.
azpisarrera-2
MEDIOZ. (L, BN, S; Urt, Ht VocGr 388, Lecl, Dv). Ref.: Lh; Lrq.
a) (Precedido de gen.). Por medio de, mediante. "Bona tua venia, [...] zure bidez, zure laguntzarekiñ, [...] zure medioz" Urt III 382. "Hirur presuna kontent idukitzen ditu [...] emetasunaren medioz" Ib. I 326. "Zure medioz, grâces à vous, par votre intervention. Diruaren medioz, par le moyen de l'argent" Dv. "Bidez, medioz, par l'intermédiaire de" Lf Gram 381. "Haren medioz, grâces à lui" Lh.
Tr. Documentado en autores orientales desde la primera mitad del s. XVII, y en VJ (9), Ochoa de Arin, Irazusta (36), Urquizu (20), Olaechea, Guerrico (II 36) y CatLlo (54).
Haien medioz pagaturik. MRos 11.1r. Zeñen medios Iaungoikoa minzatu baizen. Ber Trat 45r. Zuk zeure Krutzearen medioz redemitu zenduan mundua. OA 15. Pazienziaren medioz goaz zureganat. Ch III 18, 3. Librü hunen medioz ezagüt erazirik. Mst XV. --Ze gauza dira Sakramentuak? --Dira Jesu-Kristo geure Jaunak emoniko señale batzuk, aen medioz emoteko guri grazia. Oe 122. Zeren Apostolien medioz [...] ministeriua eta fedia jin izan baitira [...] gütaraino. CatLan 53 (v. tbn. 139). Yabetu dire manatzeaz terrorearen medioz. FrantzesB I 91. Zeren bekatuaren medioz galtzen da zerua. CatB 66. Kofesione hun baten medioz behar da konzenzia xahatü. CatS 76. Jaun aundi egin dire / gerlaren medioz. Bordel 181. Piarresek, zenbait salto eta burfurien medioz etsaieri harmak pausarazi ondoan [...]. Elzb PAd 53. Egizü, zure othoitzen medioz, egon gitian bethi khiristi hun. Ip Hil 167. Jaun errientek dutela beren eskuko Frantzia, bozen medioz. HU Zez 210. Pagamendu horren medioz / Herria da erori. LuzKant 83. Bere eskolaren medioz heldua sardiangorat. JEtchep 89. Paper botigak! Zenbeit gizentzen da horien medioz. Larz Iru 40. Dela hitz sortuen medioz, dela bestetariko hitz "arrotzen" bitartez. MEIG VII 187. v. tbn. INav 136. Tt Onsa 160. CatLav 363 (V 175). El 48 (-os). He Gudu 116. Mih 103. AR 64 <medies>. Brtc 261. Egiat 251. LE Prog 96 (-os). UskLiB 24. CatLuz 22. MarIl 132. Jaur 172. Etch 246. Dv LEd 144. CatAe 52 (-os). CatR y CatSal 53. Lap 30 (V 17). Elsb Fram 158. CatUlz 37. CatJauf 92. Etcham 210. Lf in Zait Plat XIV. Ostolaiz 66.
(Precedido de dat.).
Bainan, haizeari medioz, aditurik kanta errepikaz zagola [...]. Elzb PAd 5.
b) (Precedido de frase relativa). Ya que, porque, debido a que, a causa de que.
Tr. Documentado en autores populares y bersolaris guipuzcoanos desde finales del s. XIX.
Erregu egin zazu, / Ama, gugatikan, / irten geran medioz / bada Zugatikan. PE 104 (v. tbn. 96 merioz). Obedentzirik eztan medioz / orra zenbaten galera. Noe 76. Gauza oek onela diran medioz eta agintariak bear bezela erreparoak jartzen ez dituztelako [...]. "Debido a ésto principalmente". Aran-Bago ManMed 209. Orra amasei bertso berri / [...] motibo asko dauren medioz / egin nintuen tentatu / pasadizuen amarretik bat / alare ez det kontatu. EusJok 42. Santa Agedak kulparik gabe / orra zer paraderuak, / gorrotu artu zion medioz / ereje majaderuak! Ud 118. Alper aundi bat zeran meriyoz / iñork etzaitu artuta. Imaz Auspoa 24, 157. Mingaiñ zikiña dezun mediyoz / badira naiko mudantzak. Tx B I 266.
medio
<< kontatze 0 / 0

Egoitza

  • B
  • BIZKAIA
  • Plaza Barria, 15.
    48005 BILBO
  • +34 944 15 81 55
  • info@euskaltzaindia.eus

Ikerketa Zentroa

  • V
  • LUIS VILLASANTE
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

Ordezkaritzak

  • A
  • ARABA
  • Gaztelako atea, 54
    01007 GASTEIZ
  • +34 945 23 36 48
  • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
  • G
  • GIPUZKOA
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
  • N
  • NAFARROA
  • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
    31002 IRUÑEA
  • +34 948 22 34 71
  • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

Elkartea

  • I
  • IPAR EUSKAL HERRIA
  • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
    64100 BAIONA
  • +33 (0)559 25 64 26
  • +33 (0)559 59 45 59
  • baionaordez@euskaltzaindia.eus

Azkue Biblioteka eta argitalpenak

Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.
  • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
  • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
  • +34 944 158 155
  • info@euskaltzaindia.eus
z-library z-lib project
Casino siteleri arasında yerinizi alın, kazançlı çıkmanın keyfini sürün! Heyecanı kaçırmayın.
© 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper