OEH - Bilaketa
149 emaitza idazki bilaketarentzat
Sarrera buruan (14)
Sarrera osoan (135)
- adiezin
- ageri
- agiri
- agurgarri
- ahaldun
- aintzat
- aipagarri
- 1 aitatu
- aitzin
- aitzingo
- albiste
- aldeztu
- 1 ale
- antzeman
- antzina
- apain
- araudi
- 1 ardi
- argazki
- argibidetu
- argitaratu
- arras
- aspaldikotasun
- asteazkenero
- atsegedun
- aurkatu
- aurkibidetxo
- aurkitu
- azken
- baimen
- bakantxo
- banan
- barrendu
- batasunzale
- 1 batzaldi
- begietaratu
- begiztatu
- behar
- beizendu
- berezitasun
- beti
- 2 bidezko
- birrindu
- bitxi
- bizitza
- britainiara
- buru-gain
- buruhauste
- 1 deitu
- deuseratu
- dimisio
- egikera
- ekoiztu
- epaikari
- era
- eserialdi
- 1 eske
- eskuratu
- eskutitz
- frantziskotar
- gaitz
- garrantzitsu
- gehien
- gogoragarri
- 2 goxoki
- gutun
- hamaikatxo
- haratol
- harritu
- hauxe
- hebreera
- herrixka
- hiri
- hitzaldi
- hoben
- hogei
- 1 huts
- hutsune
- idazkai
- idazkin
- idazkorokar
- idazkutxa
- idazti
- idaztizahartegi
- idaztur
- ikaserraz
- ikasgu
- ilundura
- iragarki
- 5 irazki
- irazki
- 1 itxi
- izparringi
- jabe
- karta
- kaskarkeria
- keltiko
- larru
- lazkura
- lehengo
- letra
- liburu
- marratz
- menia
- mintzategi
- 1 mozkin
- niganatu
- nobela
- noiz
- oniritzi
- orduko
- orokar
- orri
- ospegai
- 2 oste
- otarre
- politika
- 1 puska
- sakela
- solasbide
- sorta
- sortatxo
- 1 sortu
- txar
- txiki
- ukatu
- xehetasun
- xuxenki
- zatika
- zeingi
- zenbait
- zerutxo
- zildaikatu
- zinkide
- zuhaitz
goiburua
xuxenki.
tradizioa
Tr. Documentado ya desde Leiçarraga en autores septentrionales. Al Sur se encuentra en los alto-navarros SermAN , Lizarraga de Elcano e Iraizoz y tbn. en Etxaide. Además del gral. xuxenki, hay -gi (alternando con -ki ) en Leiçarraga y CatLan, y txuxenki en los escritores alto-navarros (excepto en Iraizoz, que emplea xuxenki ).
sense-1
1.
(AN, L, BN, S, R; H),
txuxenki,
xuxengi
Ref.:
A;
Lh
.
Directamente; rectamente. " Xuxenki igorriko darotazut mezua, vous m'enverrez directement le message" H. "Rectamente" A.
Populua Iesus Kristgana xuxengi ioaitetik harzara ahal lezakeen inpedimendurik ezlizenzat. Lç Ins B, 2v. Signoa rezebitzen dugu aiutatan, xuxenki Iesus Iaunagana gure salbamenduaren eta ontasun ororen ukhaitera gida gaitezenzat. Ib. F, 2r. Ofensatu zaitudala aithor dut nabarbenki, / baita zure kontra dela bekhatua xuxenki. EZ Man II 71. Eta eztu ur bazterrik erresakak hezatzen, / norat bidea xuxenki]n[ ezbaitute aurkhitzen [itsasturiek] . Ib. 127. Xuxenki gida dezazun / arren zeure bidean. EZ Eliç 300. Jardukagun guti bat galbidea ematen dutenez txuxenki. (153) 'De los que dan escándalo directamente' . LE-Ir. [Bazakien] lurreko biden xuxenki segitzen. Hb Esk 133. Artoski garbitu ondoan, abiatzen dira berriz bideari, oraikoan xuxenkiago. Zub 43. Ezin zitzaizkioten xuxenki mintza [...]. Beraz, bitarteko bat billatu bearra zegon. Etxde JJ 120.
Directamente; rectamente. " Xuxenki igorriko darotazut mezua, vous m'enverrez directement le message" H. "Rectamente" A.
Populua Iesus Kristgana xuxengi ioaitetik harzara ahal lezakeen inpedimendurik ezlizenzat. Lç Ins B, 2v. Signoa rezebitzen dugu aiutatan, xuxenki Iesus Iaunagana gure salbamenduaren eta ontasun ororen ukhaitera gida gaitezenzat. Ib. F, 2r. Ofensatu zaitudala aithor dut nabarbenki, / baita zure kontra dela bekhatua xuxenki. EZ Man II 71. Eta eztu ur bazterrik erresakak hezatzen, / norat bidea xuxenki]n[ ezbaitute aurkhitzen [itsasturiek] . Ib. 127. Xuxenki gida dezazun / arren zeure bidean. EZ Eliç 300. Jardukagun guti bat galbidea ematen dutenez txuxenki. (153) 'De los que dan escándalo directamente' . LE-Ir. [Bazakien] lurreko biden xuxenki segitzen. Hb Esk 133. Artoski garbitu ondoan, abiatzen dira berriz bideari, oraikoan xuxenkiago. Zub 43. Ezin zitzaizkioten xuxenki mintza [...]. Beraz, bitarteko bat billatu bearra zegon. Etxde JJ 120.
sense-2
2.
(Urt I 82).
Correctamente, como corresponde, como es debido; justamente, conforme a la justicia.
Nihork ongi eta xuxenki mira eta pisa baletza bere obrak eluke zer iujeamendu gaiztorik eman bertzeak gatik. SP Imit II 5, 1 (Ch zuzenki). On da batbederak hauta dezan zenbait bertute berezirik, haren arauera obratzeko [...], bere espirituaren xuxenkiago iarririk idukitzeko bere lanetan. SP Phil 176 (He 179 bidezkiago). Iuia dezadan gauza ageri direnez eta espiritualez xuxenki eta egiaren arabera. Ch III 50, 7. Bere bekhatu guziak xuxenki eta xeheki deklaratzeko zer egin behar da? CatLav 290. (V 145) Zertan dago leialtasun hura? --Kofesorak ordenatu duena fruntki eta xuxenki egitean hark ordenatu duen denboran eta maneran. Ib. 300 (V 149). [Relijiusek] gaiza orotan xüxenki bere xedia begiratzen beitie. Mst I 25, 8. Bakoitxak nahi izan behar du / xuxenki hil dadila / ogentsuenik nor dena. "Selon toute justice" . Arch Fab 205. Barur eta Bijilian gañen eman dian mania xüxenki begiratü. CatS 102. Yainkoak gauza guziak zuurki ta xuxenki egiten dituela. Ir YKBiz 154n. [Erdaldunek] hamazazpi gisaz [...] deitzen zuten gure yakintsua: Pizkueta, Pazkueta, Pilazkueta, eta holako izen [...] errebesekin, ezin xuxenki erranez deitura! Zub 45.
Correctamente, como corresponde, como es debido; justamente, conforme a la justicia.
Nihork ongi eta xuxenki mira eta pisa baletza bere obrak eluke zer iujeamendu gaiztorik eman bertzeak gatik. SP Imit II 5, 1 (Ch zuzenki). On da batbederak hauta dezan zenbait bertute berezirik, haren arauera obratzeko [...], bere espirituaren xuxenkiago iarririk idukitzeko bere lanetan. SP Phil 176 (He 179 bidezkiago). Iuia dezadan gauza ageri direnez eta espiritualez xuxenki eta egiaren arabera. Ch III 50, 7. Bere bekhatu guziak xuxenki eta xeheki deklaratzeko zer egin behar da? CatLav 290. (V 145) Zertan dago leialtasun hura? --Kofesorak ordenatu duena fruntki eta xuxenki egitean hark ordenatu duen denboran eta maneran. Ib. 300 (V 149). [Relijiusek] gaiza orotan xüxenki bere xedia begiratzen beitie. Mst I 25, 8. Bakoitxak nahi izan behar du / xuxenki hil dadila / ogentsuenik nor dena. "Selon toute justice" . Arch Fab 205. Barur eta Bijilian gañen eman dian mania xüxenki begiratü. CatS 102. Yainkoak gauza guziak zuurki ta xuxenki egiten dituela. Ir YKBiz 154n. [Erdaldunek] hamazazpi gisaz [...] deitzen zuten gure yakintsua: Pizkueta, Pazkueta, Pilazkueta, eta holako izen [...] errebesekin, ezin xuxenki erranez deitura! Zub 45.
azpiadiera-2.1
Con razón, acertadamente.
Xuxenki beita erraiten: / nolako arbolia halako fruitia. Arch Fab 219.
Xuxenki beita erraiten: / nolako arbolia halako fruitia. Arch Fab 219.
azpiadiera-2.2
(Dv).
Exactamente, con exactitud, con precisión. " Xuxenki, exactement" Dv, que cita el ej. de Chourio.
Testimoniaje hauk iunktatzen eta bardinzen dirade guziak hanbat ungi eta xuxenki, non hain konformitate handitik ageri baita klaroki, ezen erran den guzia segur dela eta egiazko. Lç Adv ** 4v. Gaitz ere da xuxenki iakitea ea gure desirak heldu diren espiritu ona ganik ala gaixtoaganik. Ch III 15, 1 (SP egiazki iujeatzea). Gizon oien izenik / nik ez det erranen, / erriyan badakite / xuxenki nor diren. Auspoa 97, 126. Aitzineko denbora urrundu hetan eremuen izenak, herrietako zedarriak [...], etziren oraiko egunetan bezain xuxenki, argiki eta xeheki ezagutuak. Zub 29. Bainan Oliteko gaztelua ez da hainbeste gaztelu eder ikusten diren horietarik bat. Xuxenki erraiteko ere etzen gaztelu bat. Ib. 81. Buru-austeak izan ditut zonbait aldiz idazki batean hitzaldi bat ezin arras ulertuz [...] xuxenki yakiteko zer erran nahi ote zuen. Ib. 93s. Bi basahüntz gizen dütük / eijerrenetarik hilik / Eiherabarrenek hürrüntik / xüxenki tirokatürik. Casve SGrazi 106.
Exactamente, con exactitud, con precisión. " Xuxenki, exactement" Dv, que cita el ej. de Chourio.
Testimoniaje hauk iunktatzen eta bardinzen dirade guziak hanbat ungi eta xuxenki, non hain konformitate handitik ageri baita klaroki, ezen erran den guzia segur dela eta egiazko. Lç Adv ** 4v. Gaitz ere da xuxenki iakitea ea gure desirak heldu diren espiritu ona ganik ala gaixtoaganik. Ch III 15, 1 (SP egiazki iujeatzea). Gizon oien izenik / nik ez det erranen, / erriyan badakite / xuxenki nor diren. Auspoa 97, 126. Aitzineko denbora urrundu hetan eremuen izenak, herrietako zedarriak [...], etziren oraiko egunetan bezain xuxenki, argiki eta xeheki ezagutuak. Zub 29. Bainan Oliteko gaztelua ez da hainbeste gaztelu eder ikusten diren horietarik bat. Xuxenki erraiteko ere etzen gaztelu bat. Ib. 81. Buru-austeak izan ditut zonbait aldiz idazki batean hitzaldi bat ezin arras ulertuz [...] xuxenki yakiteko zer erran nahi ote zuen. Ib. 93s. Bi basahüntz gizen dütük / eijerrenetarik hilik / Eiherabarrenek hürrüntik / xüxenki tirokatürik. Casve SGrazi 106.
azpiadiera-2.3
(VocB),
txuxenki, xuxengi
. Puntualmente. "Xuxenki, rectamente, al tiempo preficado (sic) y cantidad convenida" VocB.
Detxema primiziak paka itzak xüxenki. Bp I 112 (CatLan 15 xüxengi; 106 xüxenki). Irur ondasun andi dio S. Agustinek, ditu ongi, txuxenki eta gauza onas amarren primiziak egiten tuenak. SermAN 6v. Xüxenki tiagü urthoroz / egin gük artzanidiak. 'Fidèlement chaque année, / Nous répartisson le travail des bergers' . Casve SGrazi 92.
Detxema primiziak paka itzak xüxenki. Bp I 112 (CatLan 15 xüxengi; 106 xüxenki). Irur ondasun andi dio S. Agustinek, ditu ongi, txuxenki eta gauza onas amarren primiziak egiten tuenak. SermAN 6v. Xüxenki tiagü urthoroz / egin gük artzanidiak. 'Fidèlement chaque année, / Nous répartisson le travail des bergers' . Casve SGrazi 92.
azpiadiera-2.4
Jende xeheak [...] guk baino xuxenkiago badaki egia hori.JE Bur 102.
xuxenki
-
xuxenki. Tr. Documentado ya desde Leiça...
-
1. (AN, L, BN, S, R; H), txuxenki, xuxen...
-
2. (Urt I 82). Correctamente, como corre...
-
Con razón, acertadamente. Xuxenki beita...
-
(Dv). Exactamente, con exactitud, con pr...
-
(VocB), txuxenki, xuxengi . Puntualmente...
-
Jende xeheak [...] guk baino xuxenkiago ...
<< xehetasun 0 / 0 zatika >>
Egoitza
- B
- BIZKAIA
- Plaza Barria, 15.
48005 BILBO - +34 944 15 81 55
- info@euskaltzaindia.eus
Ikerketa Zentroa
- V
- LUIS VILLASANTE
- Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
20018 DONOSTIA - +34 943 42 80 50
- donostiaordez@euskaltzaindia.eus
Ordezkaritzak
- A
- ARABA
- Gaztelako atea, 54
01007 GASTEIZ - +34 945 23 36 48
- gasteizordez@euskaltzaindia.eus
- G
- GIPUZKOA
- Tolare baserria. Almortza bidea, 6
20018 DONOSTIA - +34 943 42 80 50
- donostiaordez@euskaltzaindia.eus
- N
- NAFARROA
- Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
31002 IRUÑEA - +34 948 22 34 71
- nafarroaordez@euskaltzaindia.eus
Elkartea
- I
- IPAR EUSKAL HERRIA
- Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
64100 BAIONA - +33 (0)559 25 64 26
- +33 (0)559 59 45 59
- baionaordez@euskaltzaindia.eus
