OEH - Bilaketa
61 emaitza ibiltari bilaketarentzat
Sarrera buruan (6)
Sarrera osoan (55)
- agindu
- 1 albo
- alkantze
- antzina
- atsotxo
- 2 baita
- bakarrizketa
- baketsu
- bizkor
- borrokazale
- burloso
- deskantsu
- dina
- ebilari
- ebildai
- ebildari
- edozer
- ezinegon
- galdu
- gero
- goitar
- harengana(tu)
- 1 hartu
- helde
- ibilari
- ibildari
- ibililari
- ibilkari
- inor
- irabazi
- iritsi
- itxura
- joan
- labana
- laster
- logura
- mundu
- nahaste-borraste
- noiz
- oin
- 1 on
- ongi
- 1 sail
- sailtxo
- tarteko
- txairotasun
- txiki
- urrats
- 1 usu
- xehe
- zaldun
- zaldungo
- zein
- zerbitzu
- zuzi
goiburua
helde.
sense-1
1.
(elde L-côte ap. A
; O-SP 220, Lar, Añ, Hb, Dv, H),
helbe (A).
Epidemia, plaga, peste (sentidos prop. y fig.). " Heldeak, maladies populaires" O-SP 220. "Épidemie" Hb. "(Au fig.), abondance, multitude, infinité. Aurthen bada sagarrez heldea. Athera zen bestara gizonezko helde bat " H. " Helbe, helberi (BN-lab), epidemia" A. Cf. IC II 124: "Elbea o elba, que es todo uno, quiere tanto decir como 'pestilencia general' o 'mortandad contagiosa'". v. helderia.
Heldeak, ondikoak, eskarnioak eta berze gainerako damuak komunzki bekhatuaren azoteak baitira. Harb 233s. Estilikonek zuen ideki bidea, / berritz abiarazi gerlako heldea. Hb Esk 48. Urruntzeko herritan [uda hastean ohi den] marmalo heldea. Ib. 237. Mainhotako heldeak duela segitzen, / Donibane hasiren burua altxatzen. Ib. 131 (se refiere al turismo, del que se queja tbn. en ib. 25). Heldea ere ez da bere baitharik ethortzen. Dv Lab 214. Hain aise hedatu zelakotz gure herrian [sorginetako sinestea], helde, helde ikaragarri bat zela erran ginezake kasik! Zerb Azk 95. Min hoik baino helde izigarriago bat ari da gero eta gehiago hedatzen: [...] "avortement épizootique". Herr 20-11-1958, 1.
Epidemia, plaga, peste (sentidos prop. y fig.). " Heldeak, maladies populaires" O-SP 220. "Épidemie" Hb. "(Au fig.), abondance, multitude, infinité. Aurthen bada sagarrez heldea. Athera zen bestara gizonezko helde bat " H. " Helbe, helberi (BN-lab), epidemia" A. Cf. IC II 124: "Elbea o elba, que es todo uno, quiere tanto decir como 'pestilencia general' o 'mortandad contagiosa'". v. helderia.
Heldeak, ondikoak, eskarnioak eta berze gainerako damuak komunzki bekhatuaren azoteak baitira. Harb 233s. Estilikonek zuen ideki bidea, / berritz abiarazi gerlako heldea. Hb Esk 48. Urruntzeko herritan [uda hastean ohi den] marmalo heldea. Ib. 237. Mainhotako heldeak duela segitzen, / Donibane hasiren burua altxatzen. Ib. 131 (se refiere al turismo, del que se queja tbn. en ib. 25). Heldea ere ez da bere baitharik ethortzen. Dv Lab 214. Hain aise hedatu zelakotz gure herrian [sorginetako sinestea], helde, helde ikaragarri bat zela erran ginezake kasik! Zerb Azk 95. Min hoik baino helde izigarriago bat ari da gero eta gehiago hedatzen: [...] "avortement épizootique". Herr 20-11-1958, 1.
azpiadiera-1.1
"
Ur-heldea, affluence d'eau. Odol heldea, flux de sang"
Dv.
sense-2
2.
"(L, BN, S), occasion, rencontre, circonstance, cas"
H.
v. helantza.
Gertha ahal dakizketzun okasionetan edo heldetan. He Phil 111. Elkhargana hurbildu gabe egon behar duteno aipatu ditudan akzidenten edo helden gatik. Ib. 258.
Gertha ahal dakizketzun okasionetan edo heldetan. He Phil 111. Elkhargana hurbildu gabe egon behar duteno aipatu ditudan akzidenten edo helden gatik. Ib. 258.
sense-3
3.
"Aventura, suerte"
A, que cita en su apoyo, pero sin nombrarlo, el ej. de Hiribarren discutido infra (HELDEZKO) y de donde deduce la marca dialectal L-azk, de Azkain, villa natal del autor.
La nueva acepción tiene un cierto éxito en algunos autores, con nuevos derivados como eldeka, eldeko o eldekoi (q. v. ).
Eldetara doazin "zaldun ibiltari" direlako oriek. (Quijote IX). Or RIEV 1929, 6 (AIr gertagai, Ldi zorigerta). Ua bakarra naikoa baitzen gure zaldunaren burruka ta eldeak oro betiko itzaltzeko. Ib. 8 (AIr gertakari, Anab adurreta-madurretak, Ldi zoribear).
Eldetara doazin "zaldun ibiltari" direlako oriek. (Quijote IX). Or RIEV 1929, 6 (AIr gertagai, Ldi zorigerta). Ua bakarra naikoa baitzen gure zaldunaren burruka ta eldeak oro betiko itzaltzeko. Ib. 8 (AIr gertakari, Anab adurreta-madurretak, Ldi zoribear).
azpisarrera-1
HELDEAN
(Tras posesivo). "Lacombe en un voc. ms. dice que su madre solía decir ene heldian, en el sentido de '(he dicho eso) accidentalmente, por casualidad, sin pensar, sin querer ofender a nadie'" DRA.
azpisarrera-2
HELDEZKO
(Adnom. de helde (1)). De epidemias.
Goza edo hil beraz! Labur eta on! Hortik heldezko labasia. Atseginek ustelduz gizontasuna, akhabo litezke laster mendeak. Hb Egia 122 (Azkue, s.v. elde, traduce "de ahí (proviene) una inundación de aventuras", basándose sin duda en las exclamaciones precedentes; téngase en cuenta, sin embargo, que en Hb helde es siempre "epidemia" (cf. supra), por lo que hay que atenerse al contexto posterior: atseginek ustelduz gizontasuna...).
Goza edo hil beraz! Labur eta on! Hortik heldezko labasia. Atseginek ustelduz gizontasuna, akhabo litezke laster mendeak. Hb Egia 122 (Azkue, s.v. elde, traduce "de ahí (proviene) una inundación de aventuras", basándose sin duda en las exclamaciones precedentes; téngase en cuenta, sin embargo, que en Hb helde es siempre "epidemia" (cf. supra), por lo que hay que atenerse al contexto posterior: atseginek ustelduz gizontasuna...).
azpisarrerakoSense-2.1
"Épidémique"
Dv
(→)
A.
helde
-
helde....
-
1. (elde L-côte ap. A ; O-SP 220, Lar, ...
-
" Ur-heldea, affluence d'eau. Odol helde...
-
2. "(L, BN, S), occasion, rencontre, cir...
-
3. "Aventura, suerte" A, que cita en su ...
-
HELDEAN (Tras posesivo). "Lacombe en un ...
-
HELDEZKO (Adnom. de helde (1)). De epide...
<< 1 hartu 0 / 0 ibilari >>
Egoitza
- B
- BIZKAIA
- Plaza Barria, 15.
48005 BILBO - +34 944 15 81 55
- info@euskaltzaindia.eus
Ikerketa Zentroa
- V
- LUIS VILLASANTE
- Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
20018 DONOSTIA - +34 943 42 80 50
- donostiaordez@euskaltzaindia.eus
Ordezkaritzak
- A
- ARABA
- Gaztelako atea, 54
01007 GASTEIZ - +34 945 23 36 48
- gasteizordez@euskaltzaindia.eus
- G
- GIPUZKOA
- Tolare baserria. Almortza bidea, 6
20018 DONOSTIA - +34 943 42 80 50
- donostiaordez@euskaltzaindia.eus
- N
- NAFARROA
- Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
31002 IRUÑEA - +34 948 22 34 71
- nafarroaordez@euskaltzaindia.eus
Elkartea
- I
- IPAR EUSKAL HERRIA
- Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
64100 BAIONA - +33 (0)559 25 64 26
- +33 (0)559 59 45 59
- baionaordez@euskaltzaindia.eus
