OEH - Bilaketa

104 emaitza ibilki bilaketarentzat

Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
goiburua
zirika.
tradizioa
Tr. Documentado en textos meridionales desde mediados del s. XVIII. Al Norte lo hallamos en J. Etchepare. Todos los testimonios corresponden a la forma zirika, excepto el de Etchepare que es zihika.
sense-1
I . (Sust.).
azpiadiera-1.1
1. (L, BN, S ap. Lh ; Lar, H; sirikaa V-gip ap. Iz ArOñ ), zihika (L, BN, S ap. Lh ; H), ziyika (H), zika (H).
Tentación, provocación, estímulo. "Estímulo" Lar. "Il se prend aussi pour tentation. Deabruaren, haragiaren zirikak, les tentations, les excitations du diable, de la chair" H. "Excitation, importunité, tentation, ennui" Lh.
Sulezeko gaistoaren zirika, sua ta tentanza ta bere nekarte orietan ez dio behar den begiz Jangoikoari begiratzen. Mb IArg I 229. Diabruaren zirika ta tentazinoiak indar geiagogaz goituten. CrIc 134. Arima geiago atzeratu oi dira Jainkuaren bideti mundukuen esames ta siñuben bildurrez, infernukuen alegin ta zirika guztiakaz baño. Ib. 96. Geroztik etzuen egundaño zirika edo tentaldi ezonestorik senti izan. Aran SIgn 12. Errezo luzerik etzien agintzen; zeren nai zuan espirituko lan oetara mugi zitezen gogoz agintiaren zirika gabe. Bv AsL 70. Adiazi nairik diabruari, etzeguala ura aren zirikai begiratzeko. Ib. 87. Ez ninduten hek aditu; aditu banindute ere, baditake lokartuko ziren berdin, ene kondera luzeak loa emanik, ematurik bere zilinaz xakolinaren beraren zihika gaixtoa. JE Ber 36. Aren zirikak! Egiteko are; argitaratzeko lenbailen. "Estímulos" . Or BM 6. Ordun asten dira esnatzen lenengoz sen-zirikak eta biozpeari ziztaka ekiten. TAg Uzt 52. Zerbaiten zirika barri, kilika bigun, ezezaguna orduraiño. Erkiag Arran 83.
azpiadiera-1.2
2. (L, BN, S ap. Lh ; H), zika (Lar).
"Espigón, zika, zia " Lar. "Toute espèce de bâton à bout pointu dont on se sert pour exciter en piquant" H.
azpiadiera-1.3
3. "(V), picadura" A, que cita a Moguel.
Eznabee iratzartuko ez ari, ez imitxen zirikak. Mg PAb 66.
azpiadiera-1.4
4. (L, BN, S ap. Lh ; H).
"Action de remuer le feu, le charbon, les tisons à l'aide d'un instrument, d'un bâton, de pincettes. Action de fouiller des nids de frelons, guêpes ou des retraites d'autres animaux et de les exciter" H.
sense-2
II . (Adv.).
azpiadiera-2.1
1. (gral.; Añ), zihika (H (L)), zika (H) Ref.: A; Iz ArOñ (sirika); Elexp Berg; Gte Erd 271.
Tentando, provocando; chinchando, soltando pullas. "Retozar, zirrika, zirika ibilli " . "Punzando, tentando" A. " Beti alkarri zirika dabitz " Elexp Berg. "Zirika ibiltzeko gogoakin dago (AN-gip)" Gte Erd 271.
Esan ta egin, bota omen zion aixeatuaz, eta mutila, belaun-buru larrugorrikoa aurrera zebala, berarekin ari omen zitzaion zirika. Izt C 252. Isterrak agirian zerabiltzala ikusirik, Moxoloneko ardangelan, batak eta besteak zirika, ezkontzeko bero bero jarri zuten. Ag G 299. Naiago zuan irakasleari ziñuka egon, edo lagun guztiai zirika, edo burura zetorzkion ames gaiztoai jarraika. Ib. 61. Andik eta emendik bai zegioten zirika ta narrika. JZ 1921, 130. Pernandorenak bildu ta argitaratzeko asmoa aspalditik nerabilkian zirika. Muj PAm 7. Entzuleen artean an zegon Ametza, bertsolari onenetakoa ta Pernandori zirika askotan aritzen zana. Ib. 55. Alkarri zirika beren aspaldiko ezaguera erakusten zuten. Anab Usauri 45. Mutil zentzunbako batzuk ibilten yakozan beti zirika, asarratu eragin nairik, mutil on areri. Kk Ab II 61. Kirikiño be zirika daukat / Ia noz asteko naizen. Enb 130. Gizaldi gazteak zaarrari zirika, zaarrari bultza. Ldi IL 58. EKIN-en agertu ziran lantxuok liburu baten, guztiak era batera, argitaratzeko ta muker nengoan; baña bazkide batzuk zirika ibilli yataz. Eguzk GizAuz 6. Irten gatzaizkion bidera irakurleak onaizkero kolkopean zirika darabilkin galdera bati. TAg Uzt 186. Ez aiz atsegiñez poztuko, nere aitzi iraiñez zirika ibilki. Zait Sof 182. Bertsolariak beren burutapenez eta alkarri zirika maikideak jolastu zitzaten. Etxde AlosT 78. Aingeru oiek ere zeruan zeuden, ez erbestean; guri zirika ari zaizkigun deabruak ere ipernuan zeudin. Or QA 60. Zelan diñozu iñon izenik, egia dan ala ez jakiteke, zirika ekin eutsan Mikelak, erreta. Erkiag Arran 144. Emakumeak Yose'ri orrela zirika ekin arren, ez zitzaion, Yose, ari ondoan etzatera ta arekin naastera makurtu. Ol Gen 39, 10 (Ker zirika; Dv bilhatu). Igelak, eten barik, eztarria apurtu ez egikien noizean-bein ur dsangada bat edan-da, kriki ta kraka, Bertoldineri zirika. Bilbao IpuiB 246s. Galdeka ta zirika, iteuliak bezala. Zait Plat 89. Pixka bat birbiztu ziraneko [...], ekin zioten alkarri zirika, geroago ta nabarmenago. NEtx LBB 119. Emendik aurrera errespetu geiago ekarri bear diogu elkarri, zirika ari gabe. Berron Kijote 228. Berriz ezkontzeko zirika aritu ziranak baitun. Ataño TxanKan 179. Asi zirika ta erantzuna / ez zan izango makala. Zendoia 226. Asi ziran zirika ortik eta emendik. Gerrika 232. Horrela ibili zen Aita Apalategi, bati galda eta besteari zirika. MEIG III 55. Txorakeria litzeteke hemen huskerien inguruan zirika hastea. Ib. 66.
azpiadiera-2.1.1
(Con reduplicación intensiva).
Azten iakazan batean Amama, bestean Ama, bestean biak batera, zirika zirika, lagunagaitik txakurrenak esaten. A BGuzur 118.
azpiadiera-2.1.2
Aitonak bezain mutillak daki / apustuan zer gertatu; / baiña, zirika, noiz-bein nai luke, / nâsten ez balu, berotu. "Insistiendo". Or Eus 302.
azpiadiera-2.2
2. + zika (V-arr ap. A). Pinchando, punzando. "Punzando" A.
Ibili izan bazara zirika, bultzaka, oraka, auska, itzulimurdika edo zapuzka. EL2 147. [Dantzetan] zirika, bultzaka, oratuka, itzulmurdika edo zapuzka ibiliagaz. Itz Berb I 73. Itzaiak idiak zirika deramatzi ikullura. Or Mi 76. Etzioten atergabeko ibilliak iñolaz ere biozpetik zirika zijoakion poza uxatuko. TAg Uzt 253. Zirika zebilkien ordurako gosearen eztena-ta, eldu bezain laster ekin zioten bazkariari. TAg Uzt 96. Lasai jasango lituzke amar urteak espetxean gorrotozko ezten onek gau ta egun zirika eragingo ezpalio. Etxde JJ 183. Lorik galerazi ez baldin badit ere, arantzatxo bat badaramat geroztik zirika. MEIG IV 71.
azpiadiera-2.2.1
(Con reduplicación intensiva).
Arriz egiña zan, baiña ez nire egunetan ikusi ditudan etxeen irudira, pitinga-pitinga, zirika-zirika, astiunearen-astiunez leundutako arriakaz iasoa. Ag AL 10. Maitetasunaren eztena, biotzaren erdian, geroago ta biziago daukat, zirika-zirika. Ag Kr 122.
azpiadiera-2.2.2
Lasto izpitxu bat artuta, etxean asko ezpaegoan bere, urteten eban etxetik agiñai zirika, ez tartean zerbait eukolako. Or Tormes 85.
azpisarrera-1
ZIRIKA EGIN. Tentar.
Bere buruaren besteko, beti, antzak zirika egiten dio. "La tienta" . MEIG IX 125. (en colab. con NEtx)
azpisarrerakoSense-1.1
(Con determinantes).
Yan-Pier-ek ikusten baitzun Piarresen goibeltasun eta muxinkeria eta etzitzaion zirikarik egiten ausartu. Etxde JJ 56. Libertadeak berak etzion alako zirikarik egiten, baiñan, bere gorrotoaren asegarria irixtekotan edozertarako gertu zegon. Ib. 185.
azpisarrera-2
ZIRIKA-MIRIKA (Vc, G, L-ain, B ap. A). "A empujoncitos" A (s.v. zirika).
Pekin da ari zirika-mirika, bainan ez gutienik milika, Mozku jauzarazi beharrez. GH 1950 (9), 69 (ap. DRA ; la ref. es incorrecta).
azpisarrerakoSense-2.1
Antoniyo loruarekin zirika ta mirika etzan gelditu asarreazi zuben arte. Sor Bar 69.
azpisarrera-3
ZIRIKAREN ZIRIKAZ. De tanto tentar, de tanto azuzar.
Etzion berealakoan atera berak nai zuna, baina, azkenean, zirikaren zirikaz onela mintzatu zitzaion andre xaharra. Etxde JJ 22.
azpisarrera-4
ZIRIKAZ. a) Txinarrak barna sartuz, amonak / autsa biltzen dun moduan, / biamonean autsa zirikaz / sua arki baitu barnean... "Agitándolo". Or Eus 263.
b) Provocando, tentando.
Neketan bainindagon ene griñen zirikaz eta nere doakaitzaren zama gero ta astunagoaz. Or Aitork 135. Argalago? Zirikaz aitatu eban albotxutik beste atso sorgin batek. Erkiag Arran 40.
zirika
<< zifri-zafra 0 / 0 zoko >>

Egoitza

  • B
  • BIZKAIA
  • Plaza Barria, 15.
    48005 BILBO
  • +34 944 15 81 55
  • info@euskaltzaindia.eus

Ikerketa Zentroa

  • V
  • LUIS VILLASANTE
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

Ordezkaritzak

  • A
  • ARABA
  • Gaztelako atea, 54
    01007 GASTEIZ
  • +34 945 23 36 48
  • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
  • G
  • GIPUZKOA
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
  • N
  • NAFARROA
  • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
    31002 IRUÑEA
  • +34 948 22 34 71
  • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

Elkartea

  • I
  • IPAR EUSKAL HERRIA
  • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
    64100 BAIONA
  • +33 (0)559 25 64 26
  • +33 (0)559 59 45 59
  • baionaordez@euskaltzaindia.eus

Azkue Biblioteka eta argitalpenak

Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.
  • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
  • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
  • +34 944 158 155
  • info@euskaltzaindia.eus
z-library z-lib project
Casino siteleri arasında yerinizi alın, kazançlı çıkmanın keyfini sürün! Heyecanı kaçırmayın.
© 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper