Harremana

    OEH - Bilaketa

    203 emaitza ibar bilaketarentzat

    Sarrera buruan (14)


    Sarrera osoan (189)

    Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
    goiburua
    elkartu.
    tradizioa
    Tr. Propio de la tradición meridional al menos desde el s. XVIII; al Norte sólo lo hemos encontrado en Pouvreau, Eguiateguy, Oxobi y Xalbador. Los autores vizcaínos emplean alkartu; entre los guipuzcoanos no es infrecuente encontrar elkartu y alkartu en un mismo autor. En DFrec hay 235 ejs. de elkartu, 24 de alkartu y uno, septentrional, de elgartu . En todas sus acepciones elkartu puede funcionar como verbo trans. o intrans. sin más (p.ej. A eta B elkartu dira o apaizak elkartu ditu ), o bien acompañado de otro complemento que gralmte. es el sociativo (A B-rekin elkartu da o apaizak A B-rekin elkartu du ), incluso en un mismo autor; aparecen tbn., aunque con mucha menor frecuencia y no en todas las acepciones, dativo e instrumental. En todos los casos la construcción sin sociativo se documenta primero y, salvo tal vez en la primera acepción, es bastante más frecuente. v. elkarganatu.
    sense-1
    1. (AN-ulz, L, BN, S; Lar, Añ (G, AN), H; -kh- H), alkartu (V, S; Lar DVC 153, Añ (V), Dv (V, G), H), elgartu, arkaldu (V-al-gip), algartu, arkaltu Ref.: A ( alkartu, arkaldu ); Lh ( elkartu, alkhartü ); Iz ArOñ ( alkártu ); Iz Ulz ( elkartuko ); Etxba Eib ( alkartu ); Elexp Berg ( alkartu ) .
     Unir(se), juntar(se), reunir; asociar(se); unir(se) en matrimonio, emparejar(se); (euf.) ayuntar(se); emparentar(se). "Adjetivar así [apropriar unos nombres con otros], elkartu. Lat. concordare" Lar. "Hermanar, conformar, unir" Ib. "Mancomunarse", "unirse, confederarse" Lar, Añ. "Agregar", "trabar, juntar" Añ. "Aliarse, asociarse" A. " Arkaldu (V-gip-al), emparentarse" Ib. " Oiñgo alkartu dira bidian ziran guztiak. Senar emazte alkartu ditu abadiak " Etxba Eib. v. batu, bildu.
    Nekezago da ori, gaba eta eguna alkartutzea baño. Lar SAgust 10. Beste Santu guztiak alkartuta baño bere, gloria ta birtute geiago dabena. CrIc 51. Kontuak alkartzen baditugu, gaitz baño mesede geiago egin diot. VMg 38. Guziak alkartzen diradela ni banatu ta eriotza gogorrera eramateko. Ib. 19. Onetarako egin leitez [arimako] lora oneek nai alkartuta nai bakarrian. Ur MarIl 7. Ezkontzaz elkartzea. Lard 45. Ez dira biak etsaiak, baña gutxik elkartzen ditu biak. Bv AsL 201. Gorputz batean elkartuak. Urruz Urz 53.
    ( s. XX) Ibar batetik besterako bideak alkartzen diran tokietan. JMB ELG 89. Esku ôk elkar etzazute. "Dáos ambos las manos" . Or Eus 373. Garazi ta Mikel an elkar ziran maitez. Ib. 11. Non-elkarra, ta noiza, are, / tiñel daduzkate: / Muno-txikin bil ditugu / Liorko ta Gazte. Ldi UO 45. Erri guztietako langilleok, alkartu zaiteze. Eguzk GizAuz 67. Guztien indarrak alkartu. Ib. 112. Zenbalariok alkartu ditezke, saleroste izenbe bat osatuaz. "Podrán asociarse entre sí" . EAEg 2-3-1937, 1189. Ohart'ikasi guztiak galde bakar baterat elkartzen zaizkio buruan. Mde Pr 104. Bere kontra alkartutako gudari-taldeak. Etxde JJ 180. Itz oituenak berriki elkarturik esan-nai berria irixten dute. Zait Plat 27. Sariaren ideia eta lege moralarena elkartuak daude. Vill Jaink 102. Gurasoak, umetxo bat izan nai dutenean, alkartu egiten dira. MAtx Gazt 21s. Ar eta emeak nola zaitu, elkartu aurretik. Ibiñ Virgil 94. Eta egun zoragarri batean, biak aldare-aurrean elkartu ziran. NEtx LBB 144. Elizara gabe alkartuak bizi gerala. Ib. 45. Heieri esker Amerika ta Europa ziren elkartu. Larre ArtzainE 345. Ba horrek ondorengo hotsik aldatzen ez duenez gero, beti elkarturik idaztea [litzake errazenik]: bai, badator eta baldin badator . MIH 103. Esango nuke odola bera baino lokarri sendoagoak elkartzen gaituela. Ib. 147. Zergatik berezi gaitu, elkartu beharrean, batasunerako gogo honek? MEIG VIII 46.
    v. tbn. It Fab 107. AB AmaE 141. Ag G 159. Ill Testim 3. ABar Goi 34. Osk Kurl 66. Berron Kijote 117. Tene in Etxabu Kontu 182. Alkartu: Mg CC 259. Añ LoraS 119. JJMg BasEsc 46. fB Olg 90. Izt C 64. Aran SIgn 46. AB AmaE 90. Bv AsL 172. Apaol 121. Ag AL 68. Itz Azald 61. Echta Jos 116. Kk Ab I 21. GMant Goi 81. Laux BBa 28. TAg Uzt 197. Lek SClar 120. Anab Poli 21. Basarri 155. SM Zirik 120. Gand Elorri 215. Vill Jaink 102. BEnb NereA 81. Gazt MusIx 70. Uzt Sas 240. Etxabu Kontu 112. Ataño TxanKan 143.
    azpiadiera-1.1
    Aita Sabiño, poztu zakiguz / [...] Euzkadi orain alkartuten da, zeuk esan zendun moduen. Enb 62. Aldi artan zorionez Euskalerria alkarturik zegon. Etxde AlosT 38.
    azpiadiera-1.2
    (Con comparativo).
    Gure gazteok euren izapen ta asmoak alkartzenago zituen. Erkiag Arran 176.
    azpiadiera-1.3
    (Con bata bestearekin, bata besteaz... ).
    Partaletasunak bertze eta bertze dira, batak bertzearekin elkhartzen dituen ontasun diferenten arauera. SP Phil 282s. Uri askok, bata-besteaz alkartu ta guztientzat agintaritza bat ipiñiaz, estadua egin daroe. Eguzk GizAuz 95. Izaki bizidunen mailladi luze ortako ar-maillak, bata-bestearekin elkartuak daudela probatzen bada noizbait. Vill Jaink 51s.
    azpiadiera-1.4
    (Con sociativo).
    Anima alkartzen da Kristorekin komunioan. Mg CC 218. Zure asaben artean arkituko nituke Loiolakoak ere ta alkartzen ta odoltzen zerala [...] San Ignaziorekin. VMg II. Iñaxio gizagaxoak ez du merezi, al ditekeala, noiz nai ordituta dabillen neskatx orrekiñ elkartzia. Moc Damu 23. Urlia ezagunarekiñ elkartu ta sal-erosketa berrietan asi. Ag G 255. Girñakaz alkarturik badator guzur baltza. GMant Goi 15. Irurok itunez Abramekin elkartuta zeuden. Ol Gen 14, 13 (Ur elkartu, Ker alkartuta, Bibl elkartuak ). Sokrate sofistekin elkartzea, idia astoarekin uztartzea lizake Platonen ustez. Zait Plat 115. [Txakurrari] makillaren irudia, berak egindako gauza orrekin loturik, elkarturik gelditzen zaio. Vill Jaink 71.
    v. tbn. Bv AsL 186. Mde Pr 88. NEtx LBB 150. Alkartu: Añ LoraS 131. Zav Fab RIEV 1907, 534. Izt C 92. Ur MarIl 50. Ag AL 69. Itz Azald 45. ArgiDL 69. Kk Ab II 178. Jaukol Biozk 53. Enb 68. Or Aitork 398. Etxde JJ 143. Akes Ipiñ 10. SM Zirik 84. BEnb NereA 158. Gazt MusIx 70. MAtx Gazt 16. Uzt Sas 204. Arkaltu: Ur BulaAl 11.
    azpiadiera-1.5
    (Con dat.).
    [Arima] bere khorpitzari algartü nahiz egarria baitago. Egiat 184. Batzaldia egiteko erri bat aukeratuko da, ta beste erri edo erriyak lenenguari elkartuak bezela ezagutuak izango dira. "Agregados" . ForuAG 333. Neskatxak mutileri zapi xuriaren lotkarri politaz alkartuak. Lh Yol 31. Irundik etorritako Karmeleri erriko sendalari gaztea elkartu zitzaion. Anab Usauri 24. Ez baita egizko adiskidegoa Zuk Zuri elkartuengan itsasten duzun bezalakoa. "Agglutinas" . Or Aitork 80. Iainkoa animari urbiltzen eta elkartzen zaionean. Or ( in Gazt MusIx 40 ). Dagokizun senarrari elkartuta. Ibiñ Virgil 55.
    v. tbn. MAtx Gazt 90.
    azpiadiera-1.6
    (Con instr.).
    Asaba zaarren gogoaz elkartzen gaituan urrezko kate zaarra. Ldi IL 141. Banco San Sebastian. Hispano Americano Diru-etxeaz alkartua. NEtx Nola 15.
    azpiadiera-1.7
    (Part. en función de adj.).
    Odolez ta ikaraz Italia bete eban, bai erri-jabe alkartuen indarrari, bai Aita Santuen exkomuniñoai barre eginda. Belaus Andoni 16. Erki-Alkartuetan (Estados Unidos). Inza Azalp 95. Kimi-ko gorputz alkartuai izenak iminteko legeak. GJaur Kimia 57. Laspel alkartuaren andierea. Ib. 63. Ogasuntegiko trebe alkartuei aurkeztu bearko zaizkiela. "Inspectores técnicos de Hacienda constituidos en Cuerpo" . EAEg 2-3-1937, 1188. Haren bi lagun betikotz elkartuen bila. Mde HaurB 108. Uste dan baño indar geiago / dute gizon alkartuak. Uzt Sas 295. Egundo baño alkartuago geratu itun bi lagunak. Ataño TxanKan 55. Bi egur alkartuk egindako / gurutze apala. Azurm HitzB 52. Hitz berriak sortzeko --hitz elkartuak batez ere. MIH 355. [Leizarragak] gogor egin zion, bada, anima, âme eta alma femininoen indar elkartuari. MEIG VI 182.
    azpiadiera-1.7.1
    Hizkuntzan bertan ezagun diren hitzez eta morfemez osatuak [hitzak], elkartuak nahiz eratorriak edo erakarriak. MEIG VII 94.
    azpiadiera-1.8
    (Part. en función de sust.). Compuesto (químico).
    Metalantzekoak metalegaz be alkartu daitekez, eta alkartuoi izena ezarteko [...]. GJaur Kimia 60. Posporodun alkartuak. Ib. 118.
    sense-2
    2. (SP, H), alkartu.
    Comparar. v. berdindu (2).
    Elkhar etzatzu bertuteak eta hekin kontrako bizioak. SP Phil 526s (He 534 elkharkara zatzuia eta konpara ).
    azpiadiera-2.1
    (Con sociativo).
    Alkartu egun bateko utsak bestekoakaz. Añ EL1 74.
    sense-3
    3. (Lar, Añ, H), alkartu (AN-gip ap. Gte Erd ), algarretu (S ap. Gte Erd ).
    Componerse, avenirse, entenderse; conciliar; aliarse. (Es especialmente frecuente la expresión ondo elkartu 'llevarse bien, avenirse, congeniar'). "Compadecerse, venir bien una cosa con otra, ongi, ondo bata bestearekin batzea, etortea, elkartzea " Lar. "Avenirse" Lar, Añ. "Conformarse" Añ. "Conspirar" Ib. " Ongi alkartzen dira (AN-gip), ontsa algarretzen dituzu (S)" Gte Erd 202 (s.v. konpondu ).
    Etsai inoiz alkartu ez diradenakin bizi pakean. Mg CC 232. Alaba bat daukazu / Ioane, beargina; / neure semeak deutso / begi on da zina; / alkartuten bagara, / Txomin Anton, biok, / eztauke ezkondu baino / ezkon-barrigeiok. Azc PB 90. Ire aittamak eta Natale alkartuta egon dozan, iri Aristonegaz ezkondu eragitteko. Echta Jos 171. Ondo alkartzen diran bik obeto asma lezateke. ABar Goi 27. Gizartekeria ta gizonaren azkatasun edo libertadea sua ta ura baño geiago ezin alkartu lediz. Eguzk GizAuz 115. Buru-argia ta bioz-beroa ezin obeki elkartzen ditu. Or BM 20. Jatordu baten janari klase / asko badirade jaten, / urdabillara sartutakoan / ez dira ondo alkartzen. And AUzta 142.
    v. tbn. Anab Poli 99. Arti MaldanB 214. Alkartu: Sor AuOst 101. Ag G 329. Or Eus 225. Basarri 155.
    azpiadiera-3.1
    Etxeko mirabea ere elkartua egongo zan! Ill Testim 15.
    azpiadiera-3.2
    (Con sociativo).
    Sartu ditu Bizkaijan [lege] aetarik batzuk alkartu leizanak bere forubakaz. (1846) "Compatibles" . BBatzarN 163. Deabruarekin elkartuta. Lard 506. Deabruarekin elkartuta ez dirudi aiñ ederki umiltasunarekin alkartzen dala. "No se aviene" . Aran SIgn 113. Zu, alkarturik neska zirtzill lotsa gabe arekin, moldatu zerate nere etxian neuzkan diruan jabe egiteko. Ill Testim 12. Zaingoko Lege-onuemalletza notin batean alkartu diteke Epailletza, Auzi-Maisutza, bein-beingo Salataritza eta Ziñaldaritzarekin. "Se declaran compatibles" . EAEg 5-11-1936, 221.
    v. tbn. Itz Azald 214.
    azpiadiera-3.3
    (Con instr.).
    Gizon eta gizarteatzazko uste ta eretxi oker ori, erlejiñoaz ezelan be alkartu ezin leiken gauzea da. Eguzk GizAuz 84.
    sense-4
    4. (AN-ulz ap. Iz Ulz ; H), alkartu (AN-gip, B ap. Gte Erd ) .
    (Aus. intrans.). Reunirse, juntarse, encontrarse. " Elkartuko gara, nos juntaremos" Iz Ulz. " Non alkartuko gera itz egiteko? (AN-gip, B)" Gte Erd 154.
    Elkartu ziranean eseri ziran atsedeten lurrean. Apaol 24. Harrok'artetan elgartu dire multzoka xori belatsak. Ox 31. Asmorik onenagaz alkarturik giñan / milloi bat abertzale kementsu Begoñan. Enb 52. Haatik, han [Amerikan] ere zintzoki / elkartzen dira Batzoki / abertzaleetan. Mde Po 34. Lagun zarrok oso gogoko izan degu egun oietan, noizean bein, erri txikiren batean alkartzea. NEtx LBB 119. Ia, ba, guztiok lenbailen alkartzeko zoria izaten degun. Ib. 83. Pentsa zazue zenbat eleiztar / alkartu giñan orduan. Ayesta 140. Gau batez elkartu giñen apari batean. Ostolaiz 95.
    v. tbn. Moc Damu 19. Urruz Zer 67s. ArgiDL 49. Or SCruz 99. Alkartu: Ag G 351. SMitx Aranz 76. SM Zirik 52. Anab Aprika 83. Ugalde Iltz 50. Uzt Noiz 32. Onaind STeresa 109. BBarand 159.
    azpiadiera-4.1
    (Con sociativo).
    Jai arratsalde batean elkartu zan Ernanin bertsolari batekin. Bil 174. Lagunekin elkartzean, inork baino geiago edaten omen zuen. Zait Plat 84. Eibartarrak, nun nai, plaentxiatarren batekin alkartzen badira, laster asten dira zirrikatzen. SM Zirik 51. Egun on batez bertsoen bidez zurekin alkartu nintzan, / zu baino lagun hoberik ez det aurkitu ene bizitzan. Xa Odol 311. Mutil gazte batekin alkartu nintzan. AZink 80. Erroman alkartu zan Iñaki Deunagaz. Onaind STeresa 101. Iru euretatik bategaz alkartu zan. Gerrika 160.
    v. tbn. Bv AsL 130. Etxde JJ 202.
    azpisarrera-1
    EZIN-ELKARTU v. elkartuezin.
    Zu ta ni nunbait, gaua ta argia, / ezin alkartuak gera. SMitx Aranz 21.

    elkartu

    elkartu
    << elge 0 / 0 elorri >>

    Egoitza

    • B
    • BIZKAIA
    • Plaza Barria, 15.
      48005 BILBO
    • +34 944 15 81 55
    • info@euskaltzaindia.eus

    Ikerketa Zentroa

    • V
    • LUIS VILLASANTE
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

    Ordezkaritzak

    • A
    • ARABA
    • Gaztelako atea, 54
      01007 GASTEIZ
    • +34 945 23 36 48
    • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
    • G
    • GIPUZKOA
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
    • N
    • NAFARROA
    • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
      31002 IRUÑEA
    • +34 948 22 34 71
    • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

    Elkartea

    • I
    • IPAR EUSKAL HERRIA
    • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
      64100 BAIONA
    • +33 (0)559 25 64 26
    • +33 (0)559 59 45 59
    • baionaordez@euskaltzaindia.eus

    Euskaltzaindia

    Hizkuntza baliabideak

    Azkue Biblioteka eta argitalpenak

    Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.

    Orokorrak

    • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
    • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
    • +34 944 158 155
    • info@euskaltzaindia.eus
    z-library z-lib project
    Casino siteleri arasında yerinizi alın, kazançlı çıkmanın keyfini sürün! Heyecanı kaçırmayın.
    © 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper