OEH - Bilaketa

512 emaitza ibai bilaketarentzat

Sarrera buruan (22)


Sarrera osoan (490)

Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
goiburua
hegi.
Onom.: Hegiraz. (Álava, 1025) TAV 2.1.5, 26. Orti de Eguiuarren. (1100) Arzam.
sense-1
1. (gral.; SP, VocBN , Gèze, Dv, H (+ e-)), hei (A s.v. ehi (sin indicación dialectal)) Ref.: A; Lrq; Gte Erd 103, 104, 106, 225.
Borde, orilla; extremo, límite. "Línea de los montes" A. Cf. IC II 242: "Egia cosa que se descubre desde lejos, como costa, villa"; cf. tbn. SaraskHizt 20: "Enchullio [='enjulio, madero horizontal del telar'], enegia". v. bazter, ertz. Tr. Documentado al Norte desde principios del s. XVII; al Sur sólo se encuentra en Vicenta Moguel y algunos autores del siglo XX. En DFrec hay 14 ejs., 7 de ellos meridionales.
Beheretik hurbilltzen da [Linboa] munduaren hegira. EZ Man I 127. [Xirripa] haren hegian belhaunikaturik. SP Phil 134. Itsasoaren hegian. 205. Ilkhi izan giñen hiriko portaleez kanporat arriberaren hegirat. He Act 16, 13 (Lç flubio bazterrera, Dv ibai aldera ). Hiriko murruen hegitik. Lg I 376. Babiloniako ur-hegi / Ederretan. Monho 88. Ibai bateko egi edo ondora. VMg 31. Konfrarioko aldarearen hegian. JesBih 465. Españako hegilat. Etch 616. Estaltzen zituztela plazako hegiak. Hb Esk 100. Nere arima ezpain hegira ethorririk. Dv LEd 277. Furnego hegian. ECocin 31. Franzizkoren bozkarioa Xinako hegiak ikhustean! Laph 228. Lezearen hegian. Lap 108 (V 51). Erraten zuten Angleterra zela lurraren azken hegia. HU Aurp 50. Lur haren hegiraino ereman zituen Moisek. CatJauf 27. Betespal hegiak gorri zituen. JE Bur 131. Buru batean dago errebota [...], burdin sarea hegian. 'En el borde superior' . Ib. 25. Bide hegian jarri nintzan. StPierre 28. Ohe-hegian zagona. Barb Leg 60. Pareta-gainetako hegiak mailka antze handirekin ozkatuak. JE Ber 55. Gúe Larrája hegíko mintzáje zaharín. "Du haut-Larraja" . Lrq Larraja RIEV 1931, 233 (de interpr. no segura). Ganibeta mahain-hegian pausa. Lf Murtuts 9. Ur-egi orlegiak. Zait Sof 193. Hazparneko hegiraino. Ardoy SFran 36. Baratze baten hegira. Xa Odol 320. Ühaitz hegian. Casve SGrazi 168. Ohantze hegian bazuen ezarria [pipa], hegitik eta goraxagoño. Etchebarne 40. Futbolekoena utziz pentze-hegiko murruraino. Larre ArtzainE 113.
v. tbn. Hm 72. Mih 110. Gy 54. Elzb PAd 33. Zby RIEV 1908, 291. Elsb Fram 132. Arb Igand 156. Ox 126. Or Eus 202. Iratz 116. Zerb IxtS 33. Mde Pr 207. Larz Iru 130. Ibiñ Virgil 116. MEIG II 143.
azpiadiera-1.1
"(L, BN-baig), pequeña planicie sobre un precipicio" A.
azpiadiera-1.2
(V-gip).
" Epaitza, la línea saliente de un terreno, egixa (?)" Iz UrrAnz. "Cima alargada con dos vertientes" Iz ArOñ.
sense-2
2. (gral. ap. A; Lar, H). Ladera; cuesta, pendiente. " Egia, cosa q(ue) se descubre desde lejos como costanilla" IC 447r. La acepción fig. "ce qui est pénible, fatigant comme une montée" que trae Harriet, citando a EZ Eliç 310s (zergatik egin nauzu neure hegi, eta neure buruaren unhagarri), se debe sin duda a una errata (hegi por begi). v. hegal (2). Tr. Menos usado que en la acepción anterior; documentado desde Oihenart, es algo más frecuente al Sur.
Iokariaren lasterra, gora behera: goratzea hegi erdirano, beheratzea ondarrerano. "Au milieu de la montagne" . O Pr 269 (Mg PAb 172 egi). Oriek ez beste guziak itoak utzi zituen, egi, aldapa, mendi ta mundu guziarekin batean. Mb OtGai I 196. Aldapa, egi, muno ta malkorrak. Izt C 25. Zuen hegi-muthurrak / Mihise batek hila gisa / Gorde ditik elhurrak. Elzb Po 199. Eztauz artuko mendi eskerga / Eregiaren egiak? AB Olerk 365. Mendi bat [...] bizkarra ta egi edo egalak baiño eztabezana. A Txirrist 243. Sartaldeko egi gañean. Ag G 154. Gallur, aldapa, egi ta ibarrak. Ag EEs 1917, 170. Zelaia edo malda den [...], egi edo buru. FIr 166. Dena hegi diren harrizko mendoitz hits batzu. JE Ber 41. Gure mendi egietan. Y 1936, 6. Malta deritzan ibarreko egi leun eta zabal batean. Etxde JJ 8. Peña Pobre-ko egi zabalean. Berron Kijote 26. Auto batzuen tutakoak entzuten baiginituen Amoztoiko bihurgunean, edo beste batena Nazabalarreko hegian. Larre ArtzainE 94. Mendi-hegietan barrena bezala dabiltza, gailurrak bazterrean utziaz. Izenak, Xurio, Maister, Haraneder [...]. MEIG VI 59.
v. tbn. Ub 15.
sense-3
3. (AN-ulz ap. A Apend; SP, Lecl; Dv y H (+ e-)).
"Montagne" SP. " Egi (Ast Apol 102), colline" Dv. Cf. supra "montagne" en la trad. del proverbio de Oihenart.
Muño ta egi askotan ikusi ditut baseliza edo ermitak. A Y 1934, 8.
sense-4
4. (V-gip, G-to, S; Dv) Ref.: Lrq; Etxba Eib; Iz To.
Cima. " Egi [...], pointe de rocher" Dv.
Anbuluteko egira (gaiñera). Or Eus 89. Bere hegi eta konkorretik karrika bazter hetara jaustera behartzen dela gaintarra. Larre ArtzainE 63.
azpiadiera-4.1
Soin hegitik oinetaraino.Mde Pr 119.
sense-5
5. (G-azp, S; Lar, H) Ref.: A; Lrq; Gketx Loiola .
Esquina, ángulo. "Canto, ángulo, punta, extremidad" , "cantón" Lar. " Egia, arista, perfil. Egiak txorroztu arri orri, saca o perfila las aristas a esa piedra. (Era en trabajo de mampostería)" Gketx Loiola.
Hegi batean estoka, erdi estoka, erdi ungide. JE Bur 59. Zortzi egiko oial (zortzi puntako mantoia) andi loretua. Ag G 70. Bere ezkila-dorre lau hegiekilako apalskoekin. JE Ber 22. Kartak ditu lau egi. Or Eus 162.
azpiadiera-5.1
(G-goi).
"Curva" JMB At.
sense-6
6. (En casos locales de declinación). " Su hegian da, il est près du feu" H.
Hurbildu zirenean Ierusalemera, eta ethorri Bethphaieko aldera, Olibetako mendi hegira. "Ad montem Oliveti" . HeH Mt 21, 1 (Lç y Dv mendi aldera). Ioan izan zen mortu hegirat, Ephren zaritzon herri batetarat. "In regionem iuxta desertum" . HeH Io 11, 54 (He desertuaren aldeko parterat). Baiona hegian, Hiriburun. Dv Lab 67. Bortü hegiala. EvS Io 11, 54.
sense-7
7. (A DBols).
Lugar, zona. " Egijortakua, de esa zona, comarca" Lek (comunicación personal). " Egi artan bizi da, vive por allí, en aquel paraje (G-bet)" SHLV I 450. v. bazter (2).
sense-8
8. (S ap. A ), hei (A s.v. ehi (sin indicación dialectal)).
Alero del tejado.
sense-9
9. hei (S ap. A; Foix ap. Lh). "Soportal, tejavana" A s.v. ehi. "Hangar" Lh.
sense-10
10. " Egia, llanura" VP 23v.
azpisarrera-1
HEGIAZ, EGIEZ. "(Estar de) canto, kantalez, egiyez, kantalaz, egiyaz" Lar.
azpisarrera-2
HEGI-BURU. Parte alta de una pendiente.
Anboton edo Izarraitzen, naiz egi buruan naiz egal gerrian [...] beti da lañoa inguruetako argi kentzaille. Ag Serm 569.
azpisarrera-3
HEGITARA (V-gip; egietara V-gip; egiera V-gip). "De canto" Iz ArOñ. "Egiera jarri, ponerse de costado en la cama" Ib.
azpisarrera-4
HEGIZ HEGI. (Dv, H, Foix ap. Lh, A; egiz egiz V-gip).
a) Siguiendo el borde. "Hegiz hegi zamariak dabiltza, las acémilas andan de línea en línea de los montes" A. "Siguiendo el perfil de los montes. Egiz egiz eldu giñan Ondarruara" Etxba Eib.
Arrokaz-arroka, leze-hegiz-hegi, / Net artexki badabiltza [ahuntzak]. Gy 183. Beti hegiz-egi dabilana errexki erortzen da. Dih MarH 43 (ap. DRA). Mazelaren gaineko hegiz hegi. JE Ber 50.
"Urak hegiz hegi dohaz, les eaux coulent à pleins bords" H.
b) "Bi adarailu hegiz hegi iartzea, poser deux briques champ contre champ" H.
hegi
<< hegal 0 / 0 hereje >>

Egoitza

  • B
  • BIZKAIA
  • Plaza Barria, 15.
    48005 BILBO
  • +34 944 15 81 55
  • info@euskaltzaindia.eus

Ikerketa Zentroa

  • V
  • LUIS VILLASANTE
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

Ordezkaritzak

  • A
  • ARABA
  • Gaztelako atea, 54
    01007 GASTEIZ
  • +34 945 23 36 48
  • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
  • G
  • GIPUZKOA
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
  • N
  • NAFARROA
  • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
    31002 IRUÑEA
  • +34 948 22 34 71
  • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

Elkartea

  • I
  • IPAR EUSKAL HERRIA
  • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
    64100 BAIONA
  • +33 (0)559 25 64 26
  • +33 (0)559 59 45 59
  • baionaordez@euskaltzaindia.eus

Azkue Biblioteka eta argitalpenak

Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.
  • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
  • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
  • +34 944 158 155
  • info@euskaltzaindia.eus
z-library z-lib project
Casino siteleri arasında yerinizi alın, kazançlı çıkmanın keyfini sürün! Heyecanı kaçırmayın.
© 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper