OEH - Bilaketa
127 emaitza iaio bilaketarentzat
Sarrera buruan (2)
Sarrera osoan (125)
- abere
- adoretsu
- ahal
- ainube
- ai(t)-
- aitakietxe
- aitona
- 3 ala
- antzo
- argal
- arnasa
- arradaka
- 1 aska
- askatxo
- atzeratxo
- baizen
- barkabera
- begiko
- behar izan
- beharrezko
- bekatu
- berehala
- berregin
- berri
- bertatik
- bezain
- bigarren
- bihotz
- bilduma
- birjina
- borondate
- bruma
- burdina
- burgesia
- 1 dena
- desiros
- ditxa
- edertza
- egundaino
- 2 erne
- errege
- errekaitu
- erruez
- ezbai
- 1 ezin
- fama
- 1 garai
- 1 gatzatu
- gibelatu
- 1 gino
- 1 gor
- gorringo
- gurutze
- hantu
- hantxe
- haragiztatu
- harrigarri
- hauteman
- hauts
- herritasun
- hona
- iaioki
- 1 iduri
- igual
- ilun
- inor
- itaska
- izen
- 1 jaio
- jaio
- jaioarazi
- jaioberri
- jaioera
- jaioleku
- jaiotordu
- jaio-une
- larderia
- leku
- lizunkeria
- lodi
- 1 lotu
- madarikatu
- makartxo
- 1 marroiz
- 1 mende
- mendi
- mihiskando
- multzo
- mundu
- neke
- nor
- oihal
- 1 on
- oraino
- orban
- orduko
- pailardiza
- parte
- pentsamendu
- 1 pila
- prezatu
- salbadore
- 1 sendagaila
- soil
- 1 sortu
- trapu
- uauatxo
- uda
- 1 uki
- umetxo
- 1 urre
- urteurren
- yaio
- yayo
- zahar
- zaldizain
- zerbitzu
- 1 zerki
- zerori
- zeu
- zikindu
- zikiratu
- zipokalari
- zorion
- zortzi
goiburua
orban.
tradizioa
Tr. Documentado en autores vizcaínos desde RS y en guipuzcoanos desde finales del s. XIX. Al Norte aparece, con el sdo. de 'cicatriz', en Etcheberri de Ziburu. En DFrec hay 11 ejs. de orban.
sense-1
1.
(V; Lar, Mg PAbVoc, Añ (V), Zam Voc),
norban (H)
Ref.:
A;
Etxba Eib
.
Pinta, mota; mancha; lunar. "Mancha que deja alguna herida y equivale a cicatriz" Mg PAbVoc (cf. infra (2)). "Mancha", "peca", "pinta" Añ. "Intxaur-orban (V-arr-oroz), mancha que deja en los dedos el pericarpio de la nuez" A. "Fig., pecado. Gure orbanak zeñek garbittu?" Etxba Eib. v. orbain(2).
Indak mika bat orban baga, diada neskea gaxpaga. RS 174. Anima edertu ta zurituaz agertuko dira notarik ta orbanik txikienak. Mg CC 28. Garbitu egizuz, Jauna, nire arimeko orban ta loi atsituak. Añ EL1 105. Birjina Ama Marijak, / grazijan sorturik, / ez eban iñoz euki / orban, ez errurik. FrantzesB II 28. Pekatubaren loi edo norban baga aurkituten dan arima. JJMg BasEsc 23. Zelan borrau gurako diran pekatubeen norbanak. JJMg Mayatz 68. Izan bedi guztietan matrimonioa garbia eta eztai oea orbanik gabea . (He 13, 4). Ur BOEg 1850 (Lç makula, Dv notharik, Ol kutsurik; v. tbn. Ur MarIl 82). Jesusen Ama bera lez garbi / eta orban barik sortu zan. Azc PB 42. Nola zeruetan ezin leitekean sartu orbanik txikiena duan arima. Ag Serm 246. Egindako bizitza okerraren aztarren ta orbanak kentzeko. KIkV 101. Sortu ta jaio, bixi ta il / ziñen orban bagarik. Enb 108. Dontzella galant ori, / orbanik gabia, / zeure izena dozu / Birjiña Maria. Balad 197. Larru zurian odol-orban ugariak azaldu. Anab Poli 16. Urre orail ta zidar zurizko / orban argiak zirean. Gand Elorri 181. Astandu ezazu bildots iaio berrien larrua orban arrez iosi eztedin. Ibiñ Virgil 102. Arpegian, ezker aldetik, iru orban, garija pitin lez. " Tres lunares levantados como verrugas pequeñas" . Onaind STeresa 12.
v. tbn. Astar II 274. Bv AsL 206. AB AmaE 137. Itz Azald 170. Ayerb EEs 1915, 277. Kk Ab I 37. Eguzk LEItz 24. Zait Sof 61. Etxde AlosT 41. Mde HaurB 97. Erkiag Arran 147. Larrak EG 1959 (3-6), 185. Gazt MusIx 148. BEnb NereA 207.
Pinta, mota; mancha; lunar. "Mancha que deja alguna herida y equivale a cicatriz" Mg PAbVoc (cf. infra (2)). "Mancha", "peca", "pinta" Añ. "Intxaur-orban (V-arr-oroz), mancha que deja en los dedos el pericarpio de la nuez" A. "Fig., pecado. Gure orbanak zeñek garbittu?" Etxba Eib. v. orbain
Indak mika bat orban baga, diada neskea gaxpaga. RS 174. Anima edertu ta zurituaz agertuko dira notarik ta orbanik txikienak. Mg CC 28. Garbitu egizuz, Jauna, nire arimeko orban ta loi atsituak. Añ EL1 105. Birjina Ama Marijak, / grazijan sorturik, / ez eban iñoz euki / orban, ez errurik. FrantzesB II 28. Pekatubaren loi edo norban baga aurkituten dan arima. JJMg BasEsc 23. Zelan borrau gurako diran pekatubeen norbanak. JJMg Mayatz 68. Izan bedi guztietan matrimonioa garbia eta eztai oea orbanik gabea . (He 13, 4). Ur BOEg 1850 (Lç makula, Dv notharik, Ol kutsurik; v. tbn. Ur MarIl 82). Jesusen Ama bera lez garbi / eta orban barik sortu zan. Azc PB 42. Nola zeruetan ezin leitekean sartu orbanik txikiena duan arima. Ag Serm 246. Egindako bizitza okerraren aztarren ta orbanak kentzeko. KIkV 101. Sortu ta jaio, bixi ta il / ziñen orban bagarik. Enb 108. Dontzella galant ori, / orbanik gabia, / zeure izena dozu / Birjiña Maria. Balad 197. Larru zurian odol-orban ugariak azaldu. Anab Poli 16. Urre orail ta zidar zurizko / orban argiak zirean. Gand Elorri 181. Astandu ezazu bildots iaio berrien larrua orban arrez iosi eztedin. Ibiñ Virgil 102. Arpegian, ezker aldetik, iru orban, garija pitin lez. " Tres lunares levantados como verrugas pequeñas" . Onaind STeresa 12.
v. tbn. Astar II 274. Bv AsL 206. AB AmaE 137. Itz Azald 170. Ayerb EEs 1915, 277. Kk Ab I 37. Eguzk LEItz 24. Zait Sof 61. Etxde AlosT 41. Mde HaurB 97. Erkiag Arran 147. Larrak EG 1959 (3-6), 185. Gazt MusIx 148. BEnb NereA 207.
azpiadiera-1.1
"Mancha, melladura. Vocablo muy usado en la armería"
Etxba Eib.
sense-2
2.
(V ap. A
; Izt 24v, Dv (V), H).
"Cicatrice" Dv. v. orbain.
Tomasek bezala eztut orbanik begietzten, / alabañan, neure Iainko, zu zaitut kofesatzen. EZ Man II 80. Kopetan artutakoarekin orbana geldituko omen zaion, baño, ez al dun uste non zauria aundia ez ba-dan, gizoneri askotan eder diela orban bat edo beste arpegian? Anab Usauri 88. Ta natua bere metxean edatzeke badago zauriaren orbana da. Ol Lev 13, 23 (Ker orbana; Dv, Bibl orbaina, BiblE mantxa).
"Cicatrice" Dv. v. orbain.
Tomasek bezala eztut orbanik begietzten, / alabañan, neure Iainko, zu zaitut kofesatzen. EZ Man II 80. Kopetan artutakoarekin orbana geldituko omen zaion, baño, ez al dun uste non zauria aundia ez ba-dan, gizoneri askotan eder diela orban bat edo beste arpegian? Anab Usauri 88. Ta natua bere metxean edatzeke badago zauriaren orbana da. Ol Lev 13, 23 (Ker orbana; Dv, Bibl orbaina, BiblE mantxa).
Egoitza
- B
- BIZKAIA
- Plaza Barria, 15.
48005 BILBO - +34 944 15 81 55
- info@euskaltzaindia.eus
Ikerketa Zentroa
- V
- LUIS VILLASANTE
- Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
20018 DONOSTIA - +34 943 42 80 50
- donostiaordez@euskaltzaindia.eus
Ordezkaritzak
- A
- ARABA
- Gaztelako atea, 54
01007 GASTEIZ - +34 945 23 36 48
- gasteizordez@euskaltzaindia.eus
- G
- GIPUZKOA
- Tolare baserria. Almortza bidea, 6
20018 DONOSTIA - +34 943 42 80 50
- donostiaordez@euskaltzaindia.eus
- N
- NAFARROA
- Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
31002 IRUÑEA - +34 948 22 34 71
- nafarroaordez@euskaltzaindia.eus
Elkartea
- I
- IPAR EUSKAL HERRIA
- Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
64100 BAIONA - +33 (0)559 25 64 26
- +33 (0)559 59 45 59
- baionaordez@euskaltzaindia.eus
