OEH - Bilaketa

1121 emaitza ia-ia bilaketarentzat

Sarrera buruan (12)


Sarrera osoan (500)

Emaitza kopurua 500 elementura mugatua
Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
goiburua
erantzun.
sense-1
I. (Vb.).
azpiadiera-1.1
1. (V, G, AN-5vill; Gèze, Dv, H; -nz- Lcc, VP 84r, Lar, ), erantzu Ref.: A; Etxba Eib; Iz ArOñ .
Responder. En AxN se explica ihardesten (51) por erantzuten. v. ihardetsi. Tr. Documentado desde Lazarraga, es de uso general en autores vizcaínos y guipuzcoanos; parece faltar en los textos alto-navarros, por lo menos en los anteriores al s. XX (hay sin embargo erantzun en las versiones de Arbizu, Betelu, Auza, Saldias, Erasun y Legasa del tercer capítulo de Orreaga). Al Norte sólo lo encontramos en CartEsp, Etcheberri de Sara, J. Etchepare y Larre (ArtzainE 330). En DFrec hay 693 ejs. (2 sept.) de erantzun (vb. o sust.). A partir de principios del s. XX, algunos autores --como Kirikiño, Enbeita, Eguzkitza, T. Agirre, Orixe, Zaitegi, etc.-- utilizan tbn. formas sintéticas de conjugación. En cuanto a su comportamiento sintáctico, encontramos algún ej. aislado del tipo galdera erantzun (así, p.ej., galde ori erantzuten badidazue en Ir YKBiz 383, o galdera hau erantzuteko en MEIG I 205; cf. tbn. kartak [...] eranzuten en CartEsp o eranzuten [...] zorrak en CrIc 39), pero la forma habitual es galderari erantzun . Hay un ej. de erantzu (rimando con indartsu ) en Enb 39. Arana Goiri (v. NeolAG ) propone irantzun "contestar", distinto de erantzun "hacer oir", pero no lo emplea en sus escritos.
Zeñak eranzun eusten manera onetan. Lazarraga A, 1147r. Jauna: zure señoriak barka biezat zeren ezpaitut zure señoriaren kartak merexi duen bezala eranzuten. CartEsp 459. Zure karta rezibidu zebala; ez nabrabendasunik izateagatik eztebala eranzun. CartAzp 125. Bear da jakin eranzuten iteundu dakionean. VJ 4. Asko dan adina erantzun dezu, kristauba. OA 70. Berealaxen eranzun zion. LasBer 576. Eranzungo dabe. Urqz 80. Eranzuten badiotet badirauela oraindikan. Lar SAgust 11. Eranzun diezazun Jesusek bertan Santa oni eranzuna. Mb IArg I 314. Zer erantzungo diot nik zure amoriozko deiari? Cb Eg III 291. Itaune oni eranzutia. Mg CO 132. Brindiska asitzen bazatzaizka erantzun naiko dizula basoa jasotzeko kemena duan artean. AA III 368. Egija erantzuten ebeen. fB Ic II 180. Argudio mueta au ifinten dabeenai erantzuten zaiote. Izt C 185. Orra nun erantzuten daben tximiñuak dala demonioa. Ur MarIl 14. Etzion itzik erantzun. Lard 432. "Bai, jauna, bai" erantzun ziran. Sor Bar 52. Erantzun eustanagaz bildurturik nago. AB AmaE 274. Ezetz erantzungo ete eutsan. Echta Jos 210. Oar onari gaizki erantzun. Ag G 165. Ori dok, darantzutso lagunak. Kk Ab I 93. Gogor erantzun zion. Inza Azalp 128. Axurien marrakari marraka luzez erantzuki. Or Mi 42. Eskuaraz zaundan erantzun. JE Ber 57. Iruzur bateri darantzuion beste ziria. Zait Sof 112. Egiten zizkioten galderei ez zien deus erantzun nahi. Mde HaurB 104. Ia ezetzik erantzuten deutsuen. Bilbao IpuiB 159. Bai zuri ere --erantzun zion. Izeta DirG 116. Iru-lau neurtitzez labur eta zailu elkarri erantzuten. Ibiñ Virgil 45. Nik esaten dedanari Amen erantzutea besterik eztezu egin bear. NEtx LBB 173. Zabala orren galdera bati / gaur nai nioke erantzun. MMant 85. Eta nik amari onan erantzun ei neutsen. Gerrika 17. Desafioari erantzutera. MEIG V 103.
azpiadiera-1.1.1
Pozarren ibilten ekien olatuen dantzai gora-beeraketaz erantzunaz. Erkiag Arra 78.
azpiadiera-1.1.2
Corresponder (a un favor, etc.). "Corresponder" .
Oiek, bai, dakitela seme-alaba leial piñak bezela zure argiai eranzuten! Lar SAgust 16. Txarkeriei txarkeriz eranzun. Mb IArg I 108. Ainbeste benefizio espiritual [...] nola pagatu dituzun, ta nola erantzun didazun. Cb Eg II 108. Nik bere eranzungo ezpaneutsa zure egitada prestubari. Mg PAb 112. Ezin eranzun leioe mesede andi oneei. LoraS 3. Jaungoikoaren ontasunari eranzun eta korresponditu zion. Gco I 471. Bere ongilleari esker onakin bederik erantzutera. AA I 466. Gizonaren neke izerdizkoari ondo erantzuten dakien lur leial maitagarria. Izt C 180. Erantzun esker txarragaz bere mesediai. Ur MarIl 26. Alan da gauza egoki eta justuba guk bere ondo erantzutia mesede ain andi eta ugarijei. " Corresponder" . (1858) BBatzarN 179. Ontarte aiñ berezi ta andiai ez eranzun izanak. Aran SIgn 87. Zenbat aldiz Jaungoikuaren graziari erantzuten diogu gaizki? Bv AsL 196. On eta mesedeai esker beltz itsusiaz eranzutea. Arr May 35. Esker gaiztoagaz erantzun deutsue. Ag AL 107. Nola erantzun bear diogun maitasun orreri. ArgiDL 132. Maitaliari maitasunagaz / erantzun yakon unian. Enb 149. Zuk egin dauskuzun onegin gustijai oztaz erantzuteko. Otx 132. Erabateko maitasunari erantzuten dion onginai orrek. Zait Sof 16. Gizonak, berriz, ba-du joera bere amodioaz erantzuten dionari laguntzeko. Vill Jaink 165.
azpiadiera-1.1.3
( ( -nz- ), A).
Responder (a un deber, a una deuda, etc.). "Corresponder [...] a las deudas, zorrai eranzun " . " Egikizunari erantzun, cumplir (responder a) los deberes" A. " Zorrei erantzun (V)" A EY III 320.
Eztela gai bere eginbideari erantzuteko eta ihardesteko. ES 106. Obligazio au ondo ezagutu, ta orri ondo eranzun nai badiozu. Cb EBO 29. Eranzuten edo pagetan [...] euren pekatuben zorrak. CrIc 39. Bere obligazioari eranzun. Mg CC 190. Nik eta mundu guztiak zor deutsugun guztiari eranzuteko. EL1 103. Nola Jaungoikoa amatzeko Aginte andi oni erantzungo diozu. AA III 450. Zorrai ez erantzutetik. AA II 166. Sazerdotetziari ondo erantzuten badeutsee. fB Ic III 303. Erantzun obligazinoiei. JJMg BasEsc 199. Izadian eztagoela ezertxo ere nai orri erantzuteko? Vill Jaink 114. Zorrai erantzuteko txalupa saldu? Txalupa galdu ta zorra garbitzeko. EZBB II 145. Etxeko arazuei be erantzuten geuntsen. Gerrika 147. Behar edo premiaren bati erantzuteko. MEIG IV 65.
azpiadiera-1.1.4
Corresponder, ajustarse a.
Zerenetariak ezin ediren baitzetzaketen berbo pasiboari justuki erantzun zezokion sinifikantzarik. ES 96. Ediren arren [...] berboak izenetarik atheraiak eta moladatuak, hala nola [...] gezurtatzea, urreztatzea, guztiarekin ere eztirela edireten hei erantzun behar lioketenak, eta manera berekoak, hala nola egiztatzea, handiztatzea . Ib. 101.
azpiadiera-1.1.5
Responder (por).
Jangoikuari pekatubagaz egin eutsan injurija gaitik erantzuteko. JJMg BasEsc 34. Nere biziak arenagatik erantzungo du. Lard 56. Gizon guztiongatik Aittari erantzuteko gizon egin zalako. Inza Azalp 63. Egindakuari gero erantzuteko baldintzapian [...] libre itxi eban. Kk Ab II 63.
azpiadiera-1.1.6
"Reconvenir [demandar el demandado a su vez al demandante, al responderle]" . Cf. erantzukitu (1).
azpiadiera-1.2
2. (S; SP, Gèze, Dv, H) Ref.: A; Lrq .
Proclamar, dar a conocer, hacer oir. " Eranzun diazadazu bakezko hitza " SP. "Faire entendre; publier (O, BN-ad)" Dv. "(S), aclarar. Jakileak erantzun behar dizie, egia denez iakiteko " A (parece significar 'declarar'). v. entzunarazi. Tr. Documentado en textos septentrionales (especialmente suletinos) desde comienzos del s. XVII; al Sur lo encontramos en R. Artola. No hemos encontrado ningún testimonio del s. XX.
Eranzun diezadazu / Othoi bakezko hitza. EZ Eliç 330. Adimenduz, eranzun / Nik ezin bezalako. O Po 34. Berria herri orori, / Berri hon hori, / Dinat goraki eranzunen. Ib. 26. Eranzun bere baia naturala, edo irriz iokatu. Hm 195. Zeñü danga airian eranzünik galzen direnek. Bp I 145. Zure laidoriua largoki erantzün dezadan zure khorte saintian. Mst III 23, 4 (Ip erantzün ditian; SP adi dadin ). Erantzun bedi munduan / Ene bozkarioa. Monho 150. Ethorri zen Judeako mortuan erantzunez eta erranez: Egizkitzue urrikizko eginkariak. Dv Mt 3, 1s (Lç, He, TB, Ur, Ip, Leon p(he)redikatu, Ol aldarrika esanaz, IBk, IBe hotseginez ). Botz bat erantzün zen zelütik. Ip Mt 3, 17 (sg. Azkue "oir", pero la traducción más probable sería 'se hizo oir'). Ebanjeliua erantzünik izan den mementotik. CatS V. Oijuska bat erantzun da Euskaldunen mendiyetan. (1879). RArt BertsZB 295. Eliza katholikoak Mariari alde orotarik erantzünen deitzon khantü eta othoitzer. Ip Hil 3. Gure othoitzak erantzun dietzatzugun. Arb Igand 205.
azpiadiera-1.2.1
Hacer oir, obligar a oir. "Hacer oir (msLond). Goizean goizean mezea erantzuten deutset " A (que tbn. cita a Añibarro, aunque no encontramos este significado en su dicc.). ni en sus obras).
Meza osoki enzüten eztianak [...] bere haur eta zerbütxarier ahalaz eranzüten eztienek. Bp I 107.
azpiadiera-1.2.2
"Répondre une chose pour en faire comprendre une autre" Lrq.
azpiadiera-1.3
3. (R-vid ap. A ; SP, Dv, H).
Reprochar. " Eranzun diot " SP. " Amak erantzuten du gaizki bizi den semea (R-vid)" A. v. ERANTZUKI EGIN, ERANTZUTE EGIN.
Eniozokeo neure bihotzari eranzun hitz hautaz. SP Phil 239 (He 241 erreportxu egiñ ). Orduan hasi zitzaien erantzuten hiriei [...] zeren ez zuten egiten penitenzia. He Mt 11, 20 (Dv erantzukika ). Ez uste izan nik erantzunen darotzuetala ene Aitaren aitzinean. HeH Io 5, 45 (He akusatuko ). Izurridunak ez du maite erantzuten dioena. Dv Prov 15, 12. Gü ehiñera ekharirik ginatekian erraldi hoietarik erantzütera. Ip Hil 126.
sense-2
II. (Sust.).
azpiadiera-2.1
1. (SP ( -nz- ), Dv, H).
Reproche. v. erantzuki.
Zenbatetan eranzunak egin diotza zure bihotzari zure oneratzeko? SP Phil 41. Hura berehala igorten du ihesi bere eranzunez. Ib. 313. Komentüko mehatxiak eta erantzünak. Ip Hil 114.
azpiadiera-2.2
2. (V-gip, G-azp, AN-gip; -nz- Lar, H) Ref.: Etxba Eib; Gte Erd 44s .
Respuesta. "Demandas y respuestas, galde eranzunak " Lar. "Malas respuestas, eranzun gaistoak " Lar ( in Aq 1411 ). v. ihardespen, erantzuera, erantzuketa, erantzuki (2), erantzute (2), erantzupen. Tr. Propio de la tradición meridional, el primer testimonio es de mediados del s. XVIII; en el s. XX su uso aumenta, encontrándose tbn. en algunos autores septentrionales como Lafitte.
Egondu baziran ere aren eranzunen begira, etzioten hitzik aditu. Mb IArg I 223. Ederki galdetzen didazu; ona eranzuna. Mg CC 235. Agure santuaren eranzuna. LoraS 29. Dantzeen paboreko errazoiak ta erantzunak. fB Olg 133. Erantzuna emon eban / dameak orduan. Azc PB 156. Erantzun orrek dakar minduben zoruna. Laux BBa 18. Nik emen darabildan sermoe ta misiñuek eztauke erantzunik. Kk Ab II 55. Erantzunik ez. Aitzol ( in Ldi UO 6 ). Bidali gaituztenei erantzuna eraman bear diegu. Ir YKBiz 51. Par murritza du erantzun-orde. Or Eus 82. Algarazko eztanda bat izan zan Txirritari Teatro guztiak eman zion erantzuna. Lek SClar 142. Erantzun garratza. Etxde JJ 101. Gai diot erantzun gordin bat egin. Mde Pr 60. Galdera honi ematen zaion erantzuna. Arti Tobera 265. Mainkerraren erantzuna. Izeta DirG 23. Zutik gelditzen da beti eta erantzun-eske galdera zorrotz au. Vill Jaink 32. Aren erantzun mingotsarentzako osterakorik ez dau. Erkiag BatB 132. Erantzun azkarra da nik eskatzen dizudana. NEtx LBB 112. Erantzunak itzez-itz eta berak darabiltzan moduan artu deutsaguz. Alzola Atalak 119. Botazioan erantzun ori / entzun det arpegi alaiz. Basarri ( in Mattin 22 ). Erantzuna hauxe izan da. Lf ( in Casve SGrazi 17 ). Erantzun au eman zidan. Alkain 62. Baña onek be aitu bai, baña erantzuna erderaz. Gerrika 29. Erantzunik gabe utziko dut galdera. MIH 215.
v. tbn. CatBus 8. KIkV 5. KIkG 3. Inza Azalp 59. Enb 145. Otx 51. TAg Uzt 62. EA OlBe 61. SMitx Aranz 243. Munita 131. Txill Let 53. SM Zirik 59. Bilbao IpuiB 218. Akes Ipiñ 35. BEnb NereA 175. Ugalde Iltz 18. Zait Plat 126. Gand Elorri 80. Anab Aprika 90. MAtx Gazt 69. Etxba Ibilt 459. Olea 62. Uzt Sas 50. Berron Kijote 209. Etxabu Kontu 95. Ataño TxanKan 73. Onaind STeresa 70.
azpiadiera-2.2.1
Respuesta (a un estímulo).
Edozer pozaldik edo samiñaldik arrigarrizko erantzuna du zure biotz-muñean. MAtx Gazt 30.
azpiadiera-2.2.2
"Eco, resonancia, zumbido, ruido que impide una audición radiofónica. Gaur etzegok Loiolatik ezer jakiterik, erantzuna zeukak radioak-eta " Gketx Loiola.
Kartzelako ormak dardaraz eman ditek erantzuna. NEtx LBB 85.
azpiadiera-2.2.3
Lai zanari goi-erantzun [= 'oráculo'] bat eldu zitzaion. Zait Sof 77.
azpiadiera-2.3
3. Declaración. Cf. supra (I, 2).
Aitatzen diranei buruz ziñ-erantzuna emateko aginduaz. "Declaración jurada" . EAEg 16-10-1936, 59.
azpiadiera-2.4
4. Responsabilidad. v. erantzukizun.
Gaur zure buru-gain emango zutela, omen-zioten, orduko eriotzen erantzuna. NEtx Antz 22.
azpisarrera-1
ERANTZUN-EMAILE.
Consultor.
Bein-beingo Injenieroak eta Zuzendaritzaren edo Batzarkideen galdekizunen erantzunemalle diran Injenieroak. "Ingenieros agregados y consultores" . EAEg 30-10-1936, 172.
azpisarrera-2
ERANTZUN-EZINEKO.
Irrefutable.
Aitortu eutson onek agirikoak ta erantzuneziñekoak zirala deunaren itzak. Belaus Andoni 14.
azpisarrera-3
ERANTZUTEKE.
Sin responder.
Txintik ere erantzuke igorriaz. Zait Sof 142. Agur egin zion Mateori onek erantzuteke. NEtx Antz 147. Itzik erantzuteke. Berron Kijote 126.
azpisarrera-4
EZ-ERANTZUN EGIN.
No responder, dejar sin respuesta.
Ez gero, gizonak, gure dei oni ez erantzun egin. A Ardi 134. Baño Santa Cruzek ez erantzun egin du ofizioari. Or SCruz 111.
azpisarrera-5
ZER-ERANTZUN Sólo incluimos los ejs. claramente nominalizados
azpisarrerakoSense-5.1
a) Respuesta.
Ainbeste iraiñ, eraso ta destaiñak zer erantzun andiak dakarkuz aora. Ag AL 160.
azpisarrerakoSense-5.2
b) Responsabilidad.
Zer-erantzun andia daukela euren semealabatxuai [...] bateo baga ilten itxiten deutsen gurazoak. Itz Azald 130.
erantzun
<< 2 eralde 0 / 0 erantzupen >>

Egoitza

  • B
  • BIZKAIA
  • Plaza Barria, 15.
    48005 BILBO
  • +34 944 15 81 55
  • info@euskaltzaindia.eus

Ikerketa Zentroa

  • V
  • LUIS VILLASANTE
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

Ordezkaritzak

  • A
  • ARABA
  • Gaztelako atea, 54
    01007 GASTEIZ
  • +34 945 23 36 48
  • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
  • G
  • GIPUZKOA
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
  • N
  • NAFARROA
  • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
    31002 IRUÑEA
  • +34 948 22 34 71
  • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

Elkartea

  • I
  • IPAR EUSKAL HERRIA
  • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
    64100 BAIONA
  • +33 (0)559 25 64 26
  • +33 (0)559 59 45 59
  • baionaordez@euskaltzaindia.eus

Azkue Biblioteka eta argitalpenak

Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.
  • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
  • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
  • +34 944 158 155
  • info@euskaltzaindia.eus
z-library z-lib project
Casino siteleri arasında yerinizi alın, kazançlı çıkmanın keyfini sürün! Heyecanı kaçırmayın.
© 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper