OEH - Bilaketa

22 emaitza hoska bilaketarentzat

Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
goiburua
txistu.
tradizioa
Tr. La forma propia de la tradición vizcaína y guipuzcoana es txistu. Entre los septentrionales domina xixtu, que aparece tbn. (alternando con txistu ) en textos meridionales del s. XX. Hay ziztu en autores guipuzcoanos y navarros del s. XX, además de en Hiribarren (sudur ziztu, q.v. s.v. sudur ) y Lafitte. Usan xiztu Urte e Hiribarren, y xistu Etcheberri de Sara, Goyhetche y Oxobi (además de, en alguna ocasión, Zaitegi, Gaztelu y Orixe e Ibiñagabeitia). Lizarraga de Elcano emplea fixtu, fistu y txistu. Hay además zistu en Voltoire (zistu egin ), txixtu en Lhande (en dialecto guipuzcoano), Alzaga (Ram 34), Orixe y J.A. Irazusta, y txiztu en Añibarro y Azkue. En DFrec hay 66 ejs. (5 septentrionales) de txistu, 4 (1 sept.) de xistu y 5 de ziztu, estos últimos correspondientes a la 4.ª acepción.
sense-1
1. (V, G, L, BN, S; Mic 9r, Aq 420 (G), Dv (<ch-> G), Zam Voc), txixtu, txiztu, xistu (L, BN; Arch VocGr, H), xixtu (L-sar, B, BN-baig; SP, Dv, H (que cita a EZ)), xiztu, txistru (V-gip), txustu (Sal), txuxtu (Sal), xustu ( VocB ), xuxtu (B), ziztu, zistu, sistu (Deen I 497), fistu (AN; Dv (AN)), fixtu (H), pixtu (AN-ulz) Ref.: A ( txistu, txuxtu, fistu, xixtu, xuxtu ); Lh ( txistu, xistu ); Iz ArOñ ( txístru ); Iz IzG ( pixtu ); Iz To; Iz UrrAnz; Etxba Eib; ZMoso 64; Elexp Berg; Izeta BHizt2 ( xistu ) .
Silbido; sonido sibilante, en gral. "Silbo [...], con acento breve" Aq 420. "Le sifflet" Arch VocGr. "Coup de sifflet, sifflement. Beharrietako xixtu, tintement d'oreille" Dv. " Xustu, silbar [xustu egin?], silbido" VocB . " Beharrietako xixtu, retintín de los oídos" A. " Txistua jo zetsan beste basoko arzaiñari " Etxba Eib. Cf. 1 ziztu. v. 1 histu (2). Tr. Documentado desde principios del s. XVII.
Suge eta animale pozoñtsuen xixtuak. EZ Man I 104. Zer kanta suerte den xirola xistua edo manjura soinua. ES 395. Hire sudurretako xiztuaz urak multzokatu izan dituk. Urt Ex 15, 8 (Ur, Bibl haize, Dv hats, Ker arnas; cf. SUDUR-TXISTU). Adirazten digu Jesusek aren ardiak ezagutzen dutela beraren hitza ta txistua. Mb IArg I 312. Zure dei edo txistu gozoak otsoen artetik atera. Cb Eg II 139. Egiten deutsez amodiozko txistu ta dei asko. CrIc 125. Artzái ónak egin zio fixtubát biotzéra. LE Urt (ms.) 75v. Azoteen fistu lotsagarriak. (94). LE-Ir (145 txistu ). Aditzen due Jesu-Kristoren itza ta txistua. AA III 594. Deituten badeustazu errukizko oles ta txistuakaz. Ur MarIl 48. Egiten betbetan ohitu xistua [sugeak] . Gy 162. Oihu khirats zarion inginadore bati, xiztu min bertze bati. Hb Egia 150. Ikatatuko ez ditu / txistu balatenak. Afrika 47. Xixtu batez ekharrarazten du muthil bat. Laph 6. Ez dira erraz biltzen / lenengo txistuan. JanEd I 17. Zer deusku barriz orain aiseak / txistu tristeak / jo arren. AB AmaE 368. Txorien txistuak. Ib. 354. Nahi bezenbat xixtu eta fuera eta tomate edo sagar ustel orok leihoetarik burura. HU Zez 182. Bapurraren xixtua. Prop 1898, 44. Geroago ta txistu geiago entzuten zirean. A BGuzur 116.
( s. XX) Eriotzearen txistua, arnasestua ta deadarra. Ag Kr 198. Hu! hu! egiten zioten, xixtu frangorekin. Eskual 5-6-1908 (ap. DRA ). Txirularen txixtua aditu bezaiñ laixter. Lh Yol 29 (30 txistu ). Makila haren xixtua, Lohilakaten eskuetan! Barb Sup 146. Asi zan txistu-jotzen. Muj PAm 59. Axia asten da txistua joten. Enb 49. Langilen ziztuak eta oiuak igesari eman zutenei. FIr 142. Trenen txistua eta marruak. Tx B II 113. Nere xixtua entzutean. Lek EunD 45 (47 txistu ). Biotzean pilpira ta ziztu belarrian. Or Eus 58 ( Tormes 57 txistu, QA 160 txixtu, ib. 181 xixtu ). Xixtu ederrik aditu behar gintuen haatik bidean. Zerb Gerlan 109. Zakurrak zaituko daiz- / kik alde batetik, / ik berriz ojua ta / ziztua bestetik. Yanzi 122. Xori arinen sistu gozoak. Iratz 67. Lau aldiz entzun ikaraz zure geziren txistua. EA OlBe 68. Txi[s]truek eta zaunkak entzuten dia. (V-gip). Gand Eusk 1956, 220. Xixtu mehar bat egiten zuten [sugek] . JEtchep 18. Txistu zorrotz batez bukaturik [tramankuluak] . Osk Kurl 128. Entzungo ditue balen txistu zoliak. Erkiag BatB 183. Aize eztien arnas-xistu. "Silbo de los aires" . Gazt MusIx 185. Birigarroaren txistua jotzen nuan. Salav 27. Kaiolan preso dagon xoriaren xixtua. Herr 22-9-1966, 3. Mutil guziak txistu luzea jo zuten Yolandaren izena entzun zutenean. NEtx LBB 148 (v. tbn. Antz 12). Txistuari ekiten dio. Lab SuEm 198. Holakorik ez! Laneko girelarik, lanean! Xixtu ona lukete bertzenaz nagusiek. Herr 8-8-1968, 1. Behin hargatik poza zitzaidan markistu, / entzulek eskainirik bost minutu xixtu. Xa Odol 317. Lenengo bala txistuak antxe aditu genituan. AZink 65 ( ib. 106 bala-zistu ). Trenaren txistu batzuk. Gerrika 104.

v. tbn. Arr May 59. Zink Crit 50. Mok 16. Jaukol Biozk 25. Anab Poli 52. Bilbao IpuiB 52. Ugalde Iltz 16. Onaind in Gazt MusIx 205. Ibiñ Virgil 113 (47 xistu). Ataño TxanKan 74. Xixtu: Jnn SBi 123. JE Bur 25. Berron Kijote 153. Ziztu: TAg Uzt 131. JAIraz Bizia 45 (44 txixtu).
azpiadiera-1.1
Sonido estridente.
Segoa edo grasa ez bazitzaion ematen, txistua jotzen zuan gurdiak, zijoanean. JAzpiroz 119.
azpiadiera-1.2
(En contextos comparativos para expresar rapidez).
Musturreko bi emongo deuadaz txistua baiño arinago. A BGuzur 149. Tentatzen banau, txistua baña azkarrago da leiotik kanpora tiñosu ori. Iraola 66. Txistuba baño ariñago aterako zattut neuk estura orretatik. Otx 47.
sense-2
2. (V-ger-gip, AN-ulz; Aq 420 (G), ), xistu (L, BN; Urt) Ref.: Lh ( xistu ); Iz UrrAnz; Iz Ulz; Etxba Eib; Holmer ApuntV; Elexp Berg .
Chistu, flauta vasca de tres agujeros; flauta en gral. "Arguta fistula, xiróla, xixtu mehárra" Urt II 308. "Flauta" . " Txistua joten eban tanbordunagaz, kalietako egunetan " Etxba Eib. "Dena den danboliñ-txistu deitzen dio adineko askok ohizko txistuari eta txistu flautari" Elexp Berg.
Peruk txistua, / Praiskok alboka zolia. AB AmaE 369. Arrabots aundia egiten dubela, txistu, tronpeta, atabal eta ojuakiñ. Alz STFer 112s. Txistu aizezko-pelotadun bati aize emanaz. Ib. 133. Tuntun jotzalleak bere txistua zorroan gordetzen duan irudira. Ag G 282. Orkestak diran erriyetan jaio izango zan eta ez txistu ta danbolin-erriyan. LzM EEs 1912, 107. Xistuarekin jozak atabal. Ox 116. Jasotzen du ezpaiñetara txistua. Mok 16. Ara aizezko pelotak eta / karamelozko txistuak. Tx B II 145. Atabal ta duntzaña, txuntxun eta txistuaz. Enb 207. Txistu da danboliña aurretik. 'Galoubet' . Or Mi 87. Pilarmonika ta txistuaren soñua. Lab EEguna 106. Txistuak naiz kitarrak ots berezirik aterako ez balute. Ol 1 Cor 14, 7 (Lç xirula ). Ta txistu eze orrek, artzain irarrijoi, / aintziran igiko dau kisñien pinpiña. "Flauta" . Laux AB 31. Ez al da zizturik eta danboliñik? Or QA 192 ( Eus 35 txistu ). Jo'zazute txistu / eta danbolinak. Mde Po 18. Txistua, etorreran lez, aurretik ebela. Erkiag Arran 43. Euskaldunen txistuai / ondo begiratu, / iru zulo besterik / beragan ez ditu. BEnb NereA 222. Txilaba azpitik txistu antzeko bat atera. Anab Aprika 24. Zergatik ez zuk txistu ariñari putz egin. Ibiñ Virgil 45. Zuk beti, txistuarekin, pieza bat bakarra yotzen duzu. Auspoa 77-78, 18. Arratza eta txistue / oiek goien geldituek. (AN-larr). CEEN 1971, 199. Txistuaren otsa be gauza utsa da; txiroa emoten dau, apur bat urruneratu ezkero. Etxabu Kontu 45. Jaia omen zan. Txistua ari omen zuan. JAzpiroz 32. Ez baitzen besta eguna bainan lanekoa, utziko zuen Irigoyenek xixtua bere lekuan. Larre ArtzainE 192. Gazteluk, gainera, txistu edo alboka zaharrari egokitu behar zion flauta aberatsaren soinua. MEIG III 106.
v. tbn. Echta Jos 85. Eguzk RIEV 1927, 436. Jaukol Biozk 96. MendaroTx 447. Etxde AlosT 16. Bilbao IpuiB 238. Alzola Atalak 141. Basarri in Uzt Noiz 45. Ataño TxanKan 215. Gerrika 220.
azpiadiera-2.1
(Con -zko, adnom.).
Dultzaiña, alboka, txilibitu ta / txistuzko soñu leguna. AB AmaE 55.
azpiadiera-2.2
(V, G; VP 13v, Lar, , Zam Voc), pistu (AN-larr), txuxtu (Sal), txuztu (Sal), xustu ( VocB ) Ref.: A ( txistu, txuxtu, txuztu ); A Apend .
Silbato. "Pito, silbato" Lar. "Silbo" Lar, . "Chiflar, chiflo, txilibitua, txistua jo " . " Txuztu (Sal), silbo que los niños hacen con vegetales" A.
Io eben txiliña eta txistua, eta trena lenengo birtatsi edo putzkadak botetan asi zanean [...] entzun zan diadar [...] luze bat. Ag Ioan 109. Gure gizonak hartzen du xixtua eta jotzen du behin. "Sifflet" . Barb Leg 133. Lau bost aldiz jo zuan bere xixtua kañaberazkoa. "Silbato" . Berron Kijote 48.
azpiadiera-2.3
" Ziztu, grand sifflet" Hb (forma aumen. de xixtu ).
sense-3
3. (V-ger-m-gip, G; VP , Lar, Aq 419 (G), , Izt 108v, Zam Voc; <ch-> Hb, H (V, G)), xixtu (H) Ref.: A; EI 90; Iz urrAnz ; Iz To; Etxba Eib; Holmer ApuntV; Elexp Berg .
Saliva. " Txistu tantoak, rociada de saliva" VP 21v. "Saliva" Aq 419. "Escupidura" Ib. 1215. " Txistua bota (V-ger-m), escupir" A. " Txistua iruntzi, tragar la saliva. Txistuak garbitu, limpiar las salivas" Iz UrrAnz. " Txistua jaurtitzia alkarri, Judasak izatia beste " Etxba Eib. v. 1 listu, 1 histu. Tr. Documentado exclusivamente en la tradición meridional.
Azotez, txistuz ta afrentaz betea. Cb Eg III 289. Boatzen eutsezala bere arpegira txistu ta gorro asko. Oe 157. Janaren izpi edo apurren batzuek irinsten badira txistuarekin batera. Mg CC 228. Txufeaturik eskárnios ta txistus. LE Doc 162 (161 lixtuz ). Ordu laurden batean bederik ez det txisturik botako. AA I 460. Txistu edo gorrua beraganunz botaten dabenak. Astar II 85. Arpegi ederrera txistu ta gorro loi atsituak egin eutsezan. EL2 218 (197 txiztu ). Txistuz, zanbroz ta zauriz betia. Ur MarIl 114. Oiek berriz isekatu, txistuz bete. Lard 424. Igurtzi ziozkan bere txistuaz betazalak. Bv AsL 102. Da minagaz igortzi / atzamar parea, / lodia ta urrengoa / txistuz bete barik. Azc PB 68. Aingeruen alaitasuna zan arpegia txistu zikiñakiñ loitu. Ag Serm 200. Txistuz [...] loituba. Enb 102. Ta txistutan ere bai [zerbait gastatu zuen]; ikusten danez aitu zitzaion guztia. Orduan esan zizkigun kontuak ta abar. Lab EEguna 74. Berak egindako mozorroa arpegiari txistuz itsatsita. Ldi IL 18. Mingainpetik ateratako ziztu legorra ortzartetik jaurtitzen zuen. TAg Uzt 83. Bere txixtun odol izpi bat azaldu zan. JAIraz Bizia 85. Aoko txistuaz ezotuaz. Erkiag BatB 109. Txintxurrean txistua korapillatu. MAtx Gazt 92. Bere txistua iru aldiz irentsi. NEtx LBB 124. Beatz bat txistuz bustita. Ataño TxanKan 220. Leenguekin gañera, txistu garratz asko iruntsi biar gure aldetik. Gerrika 109. Oiñetako garbiak / beti nai dituzte [...] naiz txistua ibilli / batzuetan lustre. Insausti 57.
v. tbn. Zuzaeta 75. CrIc 139. AJauregi EE 1885b, 216. EEs 1914, 245. JanEd II 19. ArgiDL 92. Tx B II 37. MendaroTx 381. Otx 36. TAg Uzt 35. Anab Poli 22. Osk Kurl 49. And AUzta 87.
sense-4
4. (V-ger-gip) Ref.: EAEL 288; Elexp Berg .
Pene (gralmte. puer.). " Zetan abill i txistua bistan? " Elexp Berg.
Kontseju osterutz juan zan eta asi zan nasai, txistua atarata ormara zarra-zarra txixa-eiñan. SM Zirik 80.
sense-5
5. (V-m, G-azp), txiztu (V-m, G), tziztu (AN-gip) Ref.: A ( tziztu ); AEF 1960, 21, 45; Zubk Ond 239 .
"Pez marino semejante a un pequeño gaian " A. "Las crabas (aquí se las llama kabrak), dontzellak, txistuak, etc., se pescan durante todo el año (G-azp)" AEF 1960, 45. "Gayano" Ib. 21. "Lucio" Zubk Ond.
azpisarrera-1
AHO-TXISTU.
Silbido.
Eurak iratzartuten dira ao txistubaz, soñuba joten dabenian biarrian daguanak. Mg PAb 130.
azpisarrera-2
ERI-TXISTU.
Silbido que se hace con los dedos en la boca.
Erhi txistua joten zekian. Sartu bi atz ahoan eta huuuiii! egin zuan. Osk Kurl 158.
azpisarrera-3
MATEO-TXISTU.
" Mateo-txistu (G-goi), nombre del cazador errante" JMB At.
azpisarrera-4
MATEO-TXISTURENAK.
" Mateotxistunak in, izugarriak egin; nahi zituenak eta bi egin. Goñik aurrian mateotxistunak intzizkonan Eugiri " ZestErret.
azpisarrera-5
TXISTU-AIRE.
Melodía silbada.
Itzuli zen etxera, bere axtiko xixtu aireak segituz. Barb Leg 146.
azpisarrera-6
TXISTUAN.
Silbando.
Bortz, sei aldiz ethortzen eskularruz yoa, / aphaletik duela ziztuan hegoa. Hb Esk 214. Betbetan atera zan soiñu bat aize bizkorra ziztuan bezala. Or Aitork 399.
azpisarrera-7
TXISTU-AURTIKIKA.
" Txistu-urtika (V, ...), escupiendo" A. " Urteak baiño lenago zigarroa erreten asten dira ta gero txu ortik, txu emetik, egun guztian diardue txistu-urtika (V-m)" Ib. (s.v. txistu ).
Uletiraka, txistu urtika ta burla minbera guztiak egiten deutseezala. fB Ic I 72. Bideetan kabiu ezin dirala, prakaak jaso ezinik, berba bakotxian txistu urtika. JJMg BasEsc 207.
azpisarrera-8
TXISTU-BELAR (txixtu- S, xixtu-belhar BN, xistu-belhar L; H, ziztu-belhar Hb) Ref.: A ( txixtu-belar, xixtu-belhar ); Lh ( xistu-belhar ) .
"Sorte de gramminée qui vient dans des terrains arides" H. " Xixtu-belhar (BNc), hierba de cuyo tallo se valen los muchachos para producir un sonido como el del flageolé" A. "Avena silvestre" Ib.
Adixkide zirea xixtu-belarrarekin eta laparrarekin? HU Zez 85. Nere etsaiak, jauna, azken hatseraino barkhatuko ez diotedanak dire: lapharra eta xistu-belharra. EGAlm 1897, 29. Xixtu-belharra eta laparra. Eskual 21-11-1913, 2.
azpisarrera-9
TXISTU-DANBOLIN .
(Pl.). Chistu y tamboril.
Txistu-danboliñai eldurik. Mok 22. Lepotik beera berriz, txistu-danboliñak zintzilik. Ib. 4. Batek eskatu zituan etxera txistu-tanboliñek, eta ezpata-dantzari talde bat batu eban guztion artian. Gerrika 49. Txistu, tanbolin, agintari ta / erriaren alkartean. Insausti 2678.
azpisarrera-10
TXISTU-EGIKERA.
Modo de silbar.
Ziztualdi ariñez otsegiten zion noizbeinka Malentxori. [...]; ondo ezagutzen zun neskatxak ziztu-egikera ua. TAg Uzt 165.
azpisarrera-11
TXISTU-EGILE.
Flautista. "Chaules, xixtularia, xixtugillea, xirolaria, xirola iotzáillea " Urt V 2.
azpisarrera-12
TXISTU EGIN.
azpisarrerakoSense-12.1
a) (V, G, L, BN, S; Mic 9r, VP 13r, Lar, ; xistu e. L, BN; H, xixtu e. T-L, txuztu e. Sal) Ref.: A ( txistu egin, txuztu egin ); Lh ( txistu, xistu ) .
Silbar. "Chiflar, silbar" Lar. "Siffler, appeler en sifflant; chanter (parlant des oiseaux)" H. " Unaiak txoriak bezala txuztu egiten dizie " A. "Siffler" T-L.
Eramazu ene abrea establiora, zistu egiozu. "Sifflez" . Volt 157. [Arzaiak ardiak] erakarzeko txistu egitea. Mb IArg I 116. Suge baten moduban txistu egite ebala. Zuzaeta 135. Zakurrei txistu egiñaz. Apaol 44. Deadar ta txistu egiten zion berriz ere Josek. Ag G 155. Bekoak "pit" txistu egingo zuan. Anab Usauri 71. Nik xixtu egingo dizut, eta nere xixtua entzutean, nik agindutako guztia ta nik agindu bezela egin bear duzu. Lek EunD 45. Txistu egiñaz txakurrari. Ib. 30. Artzaiak ziztu dagionean. Or Eus 221. Txomini txistu egin zion. Etxde JJ 18. Txakurrai txistu egiten. (V-gip). Gand Eusk 1956, 220. Txistu egiten hasten da. Arti Tobera 285. Nikanor geldi lotu zan txakurrari begira. Eta baita txistu egiten bere, beingoan. Erkiag BatB 82. Ori esaten zaio otordura berandu datorrenari, maipera fistu egiñez. Inza NaEsZarr 2058. Arek sarea jarri zula-ta txistu egiten zunean, utziko zioken lepotik artuta zeukan txakurrari. Ataño TxanKan 75.
azpiadiera-1.1
"Chiflar, chiflo, txilibitua, txistua jo, txistu egin " .
Oindiño giltza agoan neukola, ez bai neban bertan-bera itzi, erdia agerian, txistu egin nebanean neukon edo lez. Or Tormes 59. Tutuak txistu egin zuan. Anab Poli 64.
azpiadiera-1.2
Tocar el chistu.
Ikusi atanian aize bete betian, txistu egiñaz. Alz STFer 121.
azpiadiera-1.3
Baketa biguin arek txistu egiten zun bakoitzeko. Ataño TxanKan 54.
azpisarrerakoSense-12.2
b) "Escupir, [...] txistu egin " .
Aurpegi beneragarrira txistu-egin. EL2 220.
azpisarrera-13
TXISTU-EGITE.
Silbido, acción de silbar.
Ohartuko da eri handiaren aurpegiaren itxurari [...], asots egiteari, zurruka edo ziztu egiteari: orietarik guztietatik ezagupide asko bildu daiteke. FIr 191. Arnas edo egurats orrek bi gauza omen dakartzi belarrira: ukitzea, ta xixtu egitea. Or QA 181.
azpisarrera-14
TXISTU EMAN, TXISTUA EMAN.
Escupir, echar saliva.
Eman zioten eskuai txistua. Ag G 102. Orain itxogin piska batean, nik eskuai txistu eman artean. BAyerbe 128.
azpisarrera-15
TXISTUETAN (V-gip; txistruetan V-gip) Ref.: Iz ArOñ ( txistrúetan ); Etxba Eib .
Silbando. " Lana eiñaz, txistuetan eitten eban zoragarri " Etxba Eib.
Gero, bere lanerat itzultzen da xixtuetan. "En sifflotant" . Barb Leg 131.
azpisarrera-16
TXISTU-GORRO.
Flema, gargajo.
Elexan txistu-gorroa botatea. MisE 146.
azpisarrera-17
TXISTU-HIZKI.
Sonido sibilante (del habla).
Gero, xistu-izki esaten zaienetan, oso ugaria da euskera: s, z, x, ts, tz, tx . Or ( in Gazt MusIx 16 ).
azpisarrera-18
TXISTU JO.
Silbar, emitir un silbido. Cf. supra ejs. de txistua jo, txistu bat jo, etc., o de txistu jotzen (en formas no conjugadas).
Eltzeak txistu jo du, ba, oraintxe. NEtx Antz 128. Bere lanean diardu txistu joaz. Lab SuEm 198. Tenteka antzean [...], Xalbador, txistu jo zion jendearen aurrera. Zendoia 229.
azpisarrerakoSense-18.1
Malezi geio balitz / bere burun piztu, / gaur beste txori batek / joko zion txistu. Insausti 314.
azpisarrerakoSense-18.2
(Con compl. drecto). Silbar (una melodía, etc.).
Lurretik zerbait jaso, ta garbitu ondoren sakelean sartzen du moda berriko doñu bat txistu joaz. Lab SuEm 196.
azpisarrera-19
TXISTU-JOKA (V-gip).
Silbando. " Zeintzuk ibilli die bart txistu-joka? " Elexp Berg.
Argatik asi giñan / txistu joka azkar, / itsusi ta zakar, / gizalegez kaskar. Zendoia 231.
azpisarrerakoSense-19.1
Tocando la flauta.
Txistu joka masaill puztutubaz dagola. Alz STFer 133.
azpisarrera-20
TXISTU-JOTZE.
Acción de tocar el chistu.
Joaren joaz txistujotzeari berari artu zion zaleagatik. Mok 8.
azpisarrera-21
TXISTU-MIRULA.
Melodía silbada.
Maite nituen Urdoze aldetik mutil gaztearen maitasun-kantuak, edo berdin, donado zuhurraren xixtu-mirulak. Larre ArtzainE 84.
azpisarrera-22
TXISTU-ONTZI (V, G, AN ap. A ; Aq 1216 (-nz-)).
Escupidera.
azpisarrera-23
TXISTU-HOSKA.
Silbando.
Nikanor-ek agin artean txistu-oska asteko eretia ta gogoa agertu eban. Erkiag BatB 74.
azpisarrera-24
TXISTU-HOTS.
azpisarrerakoSense-24.1
a) Sonido de chistu.
Medelek ere, besteak bezen bizkor ezarren, txiztu-otsari egoki zerraikion. A Ardi 70 (al bailar el aurresku ). Ttunttun-soiñuaren artetik txistu-ots berritxuak noiz jaikiko diran zai, neska-mutil gazteak, sail banatan, dantzan asteko pozez. Mok 12. Txistu ots ori edertu egin bear litzake; loditu. Etxabu Kontu 45.
azpisarrerakoSense-24.2
b) Silbido.
Sugearen txistu-otsera geldi geldi eldu zan. Or Tormes 57. Bat-batean, txistu- / ots ezaguna, / naiz igaz urrenik / Gaztek entzuna. Ldi UO 38. Zarata ta txistu otsa badakar [egoaizeak] munduaren jaun da jabe bailitzakean. Etxde AlosT 40.
azpisarrerakoSense-24.3
c) Sonido sibilante (del habla).
Xixtu hotsekin, sibilanteekin, ere bada horrelakorik. MIH 99.
azpisarrera-25
TXISTU-SOINU.
azpisarrerakoSense-25.1
a) Música de flauta o chistu.
Su-gaiaren karrakarekin naasten da txixtu-soñu bizia. ' La petite musique du galoubet' . Or Mi 95. Txistu-soiñua baixen zoli ta alaia dogun Bizkaia yator au. Akes Ipiñ 4. Airean ikusten duzue txistu soinua dantzan. MEIG I 63.
azpisarrerakoSense-25.2
b) Sonido estridente.
Zure gurdiak oraindik ere / txistu-soiñuak baditu. Zendoia 122.
azpisarrera-26
TXISTUTAN.
"Silbando. Txistutan zetorren zuen mutikua " Elexp Berg. " Beti txistutan eo kantuan bere lanak ingottu " ZestErret.
azpisarrerakoSense-26.1
( Txistutan egin ).
Artu pardela eta martxa, txistutan egiñez, bide-estratan beera. Zendoia 173.
azpisarrera-27
TXISTU-TTUNTTUN, TXISTU-TUNTUN.
Chistu y tamboril.
Don Emeterio, asi al ditezke txiztu-ttunttunak? A Ardi 65. Txistu-tuntuna aurretik ebela atara eben kutxa jatorra lau gizon gaztek. Erkiag Arran 36.
azpisarrera-28
TXISTU-TTUNTTUNKA.
Tocando el chistu y el tamboril.
Amasako antzelariak txiztu-ttunttunka ta ibiltzen zekiten aur ta nexka-muttilak, jauzi ta zapart, aurretik genituela, astiro jatxi ginan Urkietako bazkaltegira. A Ardi 64.
azpisarrera-29
TXISTU-TTUNTTUNLARI.
Chistulari, que toca el chistu y el tamboril.
Erdi-inguruan mai txiki oboki bat zetzan, txiztu-ttunttunlarientzakoa. A Ardi 61.
azpisarrera-30
TXISTUZ.
Silbando; a silbidos. " Xixtuz dago " SP.
Sugeak xistuz dagoela ausikitzen du. ES 197. Zala kaltegillea, / trast, eutsen igarri. / Txistuz, barrez, biraoz, / deutsea eskuz eusten. Zav Fab, RIEV 1907, 538. Itzaiñ bat almazenera xistuz zoala behin. Gy 131. Orai tretu horlakoa / xistuz laite yokatua. Ib. 157. Ikustekoak ziren / esku huska biak, / xixtuz zohazinean / hoien ukhaldiak. Zby RIEV 1908, 90. Gure taulazko etxearen arteketarik xixtuz haize hotza sartzen ohi zaukulakotz. JE Bur 115. Xixtuz eta kantuz hasten dire liztor pullit hoik. Barb Sup 110. Xoxoak xixtuz ari ziren oihanetik. Ib. 168. Ixil ixila gabiltzalarik pentsatuz gure hileri, / hek... guri beha sistuz, dabiltza izarrez izar dantzari. Iratz 149. Itsasoan ditazken galerna edo ekhaitz izigarrienak ziztuz altxatzen. Lf Murtuts 13. Ur-liliak txistuz zeuden beren ohetan. Mde Pr 120. Moro abiatu zen Senpereko alderat, xixtuz eta kantuz. Zerb Azk 35. Aizea txistuz jostari dabil. BEnb NereA 149. Xixtuz oldar dakioke sofista, sugea bezala. Zait Plat 151. Moda berriko doñua txistuz joaz. Lab SuEm 196. Urrundik deitzen dut xixtuz. Xa Odol 97. Eta xixtuz sartu zen etxean. GH 1973, 147. Baitzakien orduan kantuz eta xixtuz euskaldunak. Larre ArtzainE 84.
v. tbn. Lh Yol 37. Zendoia 229. Xixtuz: Ox 58. GH 1926, 99.
azpisarrerakoSense-30.1
Tocando el chistu.
Ez dire loharkatzen kantaz eta xiztuz. Hb Esk 80.
azpisarrera-31
TXISTU-ZARATA.
Silbido.
Alako txistu-zarata entzun nire nagosiak. Or Tormes 57.
azpisarrera-32
TXISTUZKO.
Acompañado de música de chistu.
Nai izan neban zerbait egin txistuzko dantzaren alde. Etxabu Kontu 40.
txistu
0 / 0

Egoitza

  • B
  • BIZKAIA
  • Plaza Barria, 15.
    48005 BILBO
  • +34 944 15 81 55
  • info@euskaltzaindia.eus

Ikerketa Zentroa

  • V
  • LUIS VILLASANTE
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

Ordezkaritzak

  • A
  • ARABA
  • Gaztelako atea, 54
    01007 GASTEIZ
  • +34 945 23 36 48
  • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
  • G
  • GIPUZKOA
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
  • N
  • NAFARROA
  • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
    31002 IRUÑEA
  • +34 948 22 34 71
  • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

Elkartea

  • I
  • IPAR EUSKAL HERRIA
  • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
    64100 BAIONA
  • +33 (0)559 25 64 26
  • +33 (0)559 59 45 59
  • baionaordez@euskaltzaindia.eus

Azkue Biblioteka eta argitalpenak

Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.
  • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
  • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
  • +34 944 158 155
  • info@euskaltzaindia.eus
z-library z-lib project
Casino siteleri arasında yerinizi alın, kazançlı çıkmanın keyfini sürün! Heyecanı kaçırmayın.
© 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper