OEH - Bilaketa
52 emaitza horrez bilaketarentzat
Sarrera buruan (11)
Sarrera osoan (41)
- 2 a
- abisatu
- aburu
- aditu
- 1 arrabaska
- arrangura
- asko
- 1 ba-
- bahikunde
- bait-
- behar
- beratu
- berritu
- deboir
- desturatu
- egonleku
- eskandalo
- 1 ezin
- feit
- gain
- gertaldi
- haboro
- hau
- haurride
- haurtasun
- 1 hori
- inkonbenient
- inorante
- jartze
- kasu
- kausita
- konbertiarazle
- lehor
- 1 marka
- mondoil
- nahi izan
- 1 on
- pauso
- prefaziotto
- ukanduru
- zantar
goiburua
haurtasun.
sense-1
1.
(BN-ciz ap. EI
155
; Urt, Ht VocGr,
VP
4v, Dv, H),
haurtarzun.
Infancia. "Adolescentia, haurtxotásuna, haurtasuna" Urt I 216. "Ab infantia, haurrétik, haurtasunétik" Ib. 7. "A puero, a parvulo, ab pueritia, [...] haurttipidanik, haurtasunetik" Ib. 8. "Enfance" Ht VocGr 352. "Niñez" VP. "Haurtasuneko, qui appartient à l'enfance" Dv. "Enfance, temps de l'enfance" H. v. haurtzaro. Tr. Documentado en la tradición septentrional ya desde Leiçarraga; al Sur lo emplean autores guipuzcoanos desde mediados del s. XVIII.
Haurra ninzenean, haur anzo minzo ninzen, [...], baina gizon egin naizenean, abolitu ukhan ditut haurtasuneko manerak. "Ce qui était d'enfance" . Lç 1 Cor 13, 11 (TB haurtasuneko zena; He haurreko maiñak, Dv haur lanak, IBk ume-gauzak ). Lehenik hiltzen da haurtasuna; haurtasunaren ondoan hiltzen da morrointasuna; morrointasunaren ondoan hiltzen da gaztetasuna. Ax 62s (V 41). Zure sortzeaz, begira gaitzatzu. Zure haurtasunaz, begira gaitzatzu. Gç 97. Jesusek galdegin zioen haurraren aitari: "Zenbat denbora du hori gerthatzen zaioela?". Eta hark erran zioen: "Bere haurtasunetik". He Mc 9, 20. Zure aurtasuneko, zure gaztetasuneko, zure giza-denborako, ta zure pasioneko neke guziak. Mb OtGai III 58. Predikari egiten diranean arkitzen dira aurtasunean diña euskar ere ez dakitela. Mb IArg I 53. Nere aurtasunetik dudan kristau siñistaren alde. Mb IArg II 323. Gazte bat aurtasunetik nola ondo azi bear dan. Cb EBO 4. Ütz nazazie, arren, othoi, / haurtarzünetik jalkitera, / arrazuaren entelegatzeko / adinaren atzamaitera. StJul 20v. Ezdeuskeriei eman diotet ene haurtasuna, erhokeriei ene gaztetasuna. Brtc 81. Nolakoa izatu zare haurtasunetik lekhora? Ib. 247. Gaiza horrez ignorent nüzü / Ez ükhen dit aditü / Zeren Ene haurtarzünian / Ezpeiniz izan instruitü. Xarlem 157. Ala ikasi zenduan, Kristaua, aurtasunetik. AA I 438. Aurtasuneko konfesioak. Ib. 605. Perillak aurtasunean, perillak gaztetasunean, perillak zartzean. AA III 329. Zure haurtasunaz, libra gaitzatzu, Jesus. Dh 79. Biak guztiz azkarrak / eta jakintsuak, / beren aurtasunetik / nekean oituak. Echag 256. Presentatu zinen tenploan, zure haurtasunetik Jaunari zure burua kontsekratzekotzat. MarIl 111. Gure aurtasunean bazakiten / Hek gure ongi altxatzen. Bordel 34. Jainkoak Ejipton egindako mirariak aurtasunean eta gaztetan ikusi zituztenak, illak ziran. Lard 122. Lurreko bizia haurtasuna da; handitasuna bethiereko bizian izanen du. Hb Egia IX. Haurtasuneko solasak utzirik, gizonaren eginbideak burutan hartzeko. Dv Lab 1. Aurtasunetik azaldu ziran Jenobebagan adimenturik argiena, biotzik prestuena eta jeniorik gozo eta paketsuena. Arr GB 5s. Sinistu bear degu ere, On Sebastian Elkanok artuko ziola zion jaiera Guadalupeko Amari, [...] bere gaztezaroan, aurtasunean edo menturaz bere gurasoetatik. Zab Gabon 88. Igaro zituan aurtasuneko urtiak ait-amen itzalian. Bv AsL 25. Gaztetasuna bertze haurtasun suerte bat da; haur handiek egiten dituzte haurkeria handiak. Arb Bok 325. Nere haurtasunaz, Pello, amets batez bezala orhoitzen nauk. Elzb PAd 15. Huna zertarik dakigun iragan zuela sainduki bere haurtasuna. Jnn SBi 59. Haurtasunetik ikasi dugun Baionako gure katiximak. Lap 322 (V 147). Eskualdun seme-alabek haurtasuneko ezkila dorrearen itzalean beren lehen eta azken loa egiten ohi duten tokikoari. HU Aurp 217. Aurtasunetik ateratzen diranean. Etxeg RIEV 1908, 117. Badabiltza holaxet zenbeit urtez, lurrak bere ganat emeki emeki ukurtzen deielarik gorputza, adimenduz haurtasunerat itzultzen direlarik. JE Bur 106. Ene ama maite, ene haurtasuneko argi eta gozo bakarra. Ib. 12. Aurtasunetik asi bear litzakela bera [zuaitza] maitatzen eta zaintzen. Munita 31. Ez baiginen gehiago lehen edo bigarren haurtasun hartan. Larre ArtzainE 190.
Infancia. "Adolescentia, haurtxotásuna, haurtasuna" Urt I 216. "Ab infantia, haurrétik, haurtasunétik" Ib. 7. "A puero, a parvulo, ab pueritia, [...] haurttipidanik, haurtasunetik" Ib. 8. "Enfance" Ht VocGr 352. "Niñez" VP. "Haurtasuneko, qui appartient à l'enfance" Dv. "Enfance, temps de l'enfance" H. v. haurtzaro. Tr. Documentado en la tradición septentrional ya desde Leiçarraga; al Sur lo emplean autores guipuzcoanos desde mediados del s. XVIII.
Haurra ninzenean, haur anzo minzo ninzen, [...], baina gizon egin naizenean, abolitu ukhan ditut haurtasuneko manerak. "Ce qui était d'enfance" . Lç 1 Cor 13, 11 (TB haurtasuneko zena; He haurreko maiñak, Dv haur lanak, IBk ume-gauzak ). Lehenik hiltzen da haurtasuna; haurtasunaren ondoan hiltzen da morrointasuna; morrointasunaren ondoan hiltzen da gaztetasuna. Ax 62s (V 41). Zure sortzeaz, begira gaitzatzu. Zure haurtasunaz, begira gaitzatzu. Gç 97. Jesusek galdegin zioen haurraren aitari: "Zenbat denbora du hori gerthatzen zaioela?". Eta hark erran zioen: "Bere haurtasunetik". He Mc 9, 20. Zure aurtasuneko, zure gaztetasuneko, zure giza-denborako, ta zure pasioneko neke guziak. Mb OtGai III 58. Predikari egiten diranean arkitzen dira aurtasunean diña euskar ere ez dakitela. Mb IArg I 53. Nere aurtasunetik dudan kristau siñistaren alde. Mb IArg II 323. Gazte bat aurtasunetik nola ondo azi bear dan. Cb EBO 4. Ütz nazazie, arren, othoi, / haurtarzünetik jalkitera, / arrazuaren entelegatzeko / adinaren atzamaitera. StJul 20v. Ezdeuskeriei eman diotet ene haurtasuna, erhokeriei ene gaztetasuna. Brtc 81. Nolakoa izatu zare haurtasunetik lekhora? Ib. 247. Gaiza horrez ignorent nüzü / Ez ükhen dit aditü / Zeren Ene haurtarzünian / Ezpeiniz izan instruitü. Xarlem 157. Ala ikasi zenduan, Kristaua, aurtasunetik. AA I 438. Aurtasuneko konfesioak. Ib. 605. Perillak aurtasunean, perillak gaztetasunean, perillak zartzean. AA III 329. Zure haurtasunaz, libra gaitzatzu, Jesus. Dh 79. Biak guztiz azkarrak / eta jakintsuak, / beren aurtasunetik / nekean oituak. Echag 256. Presentatu zinen tenploan, zure haurtasunetik Jaunari zure burua kontsekratzekotzat. MarIl 111. Gure aurtasunean bazakiten / Hek gure ongi altxatzen. Bordel 34. Jainkoak Ejipton egindako mirariak aurtasunean eta gaztetan ikusi zituztenak, illak ziran. Lard 122. Lurreko bizia haurtasuna da; handitasuna bethiereko bizian izanen du. Hb Egia IX. Haurtasuneko solasak utzirik, gizonaren eginbideak burutan hartzeko. Dv Lab 1. Aurtasunetik azaldu ziran Jenobebagan adimenturik argiena, biotzik prestuena eta jeniorik gozo eta paketsuena. Arr GB 5s. Sinistu bear degu ere, On Sebastian Elkanok artuko ziola zion jaiera Guadalupeko Amari, [...] bere gaztezaroan, aurtasunean edo menturaz bere gurasoetatik. Zab Gabon 88. Igaro zituan aurtasuneko urtiak ait-amen itzalian. Bv AsL 25. Gaztetasuna bertze haurtasun suerte bat da; haur handiek egiten dituzte haurkeria handiak. Arb Bok 325. Nere haurtasunaz, Pello, amets batez bezala orhoitzen nauk. Elzb PAd 15. Huna zertarik dakigun iragan zuela sainduki bere haurtasuna. Jnn SBi 59. Haurtasunetik ikasi dugun Baionako gure katiximak. Lap 322 (V 147). Eskualdun seme-alabek haurtasuneko ezkila dorrearen itzalean beren lehen eta azken loa egiten ohi duten tokikoari. HU Aurp 217. Aurtasunetik ateratzen diranean. Etxeg RIEV 1908, 117. Badabiltza holaxet zenbeit urtez, lurrak bere ganat emeki emeki ukurtzen deielarik gorputza, adimenduz haurtasunerat itzultzen direlarik. JE Bur 106. Ene ama maite, ene haurtasuneko argi eta gozo bakarra. Ib. 12. Aurtasunetik asi bear litzakela bera [zuaitza] maitatzen eta zaintzen. Munita 31. Ez baiginen gehiago lehen edo bigarren haurtasun hartan. Larre ArtzainE 190.
sense-2
2.
(G, AN, L, BN ap. A
; SP, Lar, Añ, Dv, H),
haurtarzun (S ap. A
).
Cualidad de niño. "Humeur enfantine. Haurtasunekoa " SP. "Puerilidad" Lar, Añ. "Qualité de l'enfant. Haurtasunak eginarazi dio hori, c'est son jeune âge qui lui a fait faire cela" Dv.
Nola ez dakiela galzen du aurtasuna ta arkitzen da mutill egiña. Mb IArg I 285. Leku artan bere aurtasunari etzegozkion erako gorputz-nekagarri eta penitenziak egiten zituen. Arr May 200. Hain aurki Theresaren haurtasun oso egonaz egingo zuen sakrifikatzeak ere ez zion lotsarik ematen. Mde HaurB 96s. Handik urte gutxi batzuetara, hiruzpalau urteren bururako, betiko joana zatekeen haren haurtasuna. Ib. 19. Aitatxiren adina ikusiz batetik eta gure haurtasuna bestetik. Larre ArtzainE 70. Baina hemen eskatzen zaigun haurtasuna ez da gogo garbia eta apala. Gehiago eskatzen zaigu: haurtasunaren orde umekeria, ate atzean uztea sartzerakoan arrazoi-eskarmentuak. MEIG I 141.
Cualidad de niño. "Humeur enfantine. Haurtasunekoa " SP. "Puerilidad" Lar, Añ. "Qualité de l'enfant. Haurtasunak eginarazi dio hori, c'est son jeune âge qui lui a fait faire cela" Dv.
Nola ez dakiela galzen du aurtasuna ta arkitzen da mutill egiña. Mb IArg I 285. Leku artan bere aurtasunari etzegozkion erako gorputz-nekagarri eta penitenziak egiten zituen. Arr May 200. Hain aurki Theresaren haurtasun oso egonaz egingo zuen sakrifikatzeak ere ez zion lotsarik ematen. Mde HaurB 96s. Handik urte gutxi batzuetara, hiruzpalau urteren bururako, betiko joana zatekeen haren haurtasuna. Ib. 19. Aitatxiren adina ikusiz batetik eta gure haurtasuna bestetik. Larre ArtzainE 70. Baina hemen eskatzen zaigun haurtasuna ez da gogo garbia eta apala. Gehiago eskatzen zaigu: haurtasunaren orde umekeria, ate atzean uztea sartzerakoan arrazoi-eskarmentuak. MEIG I 141.
azpisarrera-1
HAURTASUNEAN ERORI (H).
Chochear. "Tomber en enfance" H.
haurtasun
-
haurtasun....
-
1. (BN-ciz ap. EI 155 ; Urt, Ht VocGr , ...
-
2. (G, AN, L, BN ap. A ; SP, Lar, Añ, D...
-
HAURTASUNEAN ERORI (H). Chochear. "Tombe...
<< haurride 0 / 0 1 hori >>
Egoitza
- B
- BIZKAIA
- Plaza Barria, 15.
48005 BILBO - +34 944 15 81 55
- info@euskaltzaindia.eus
Ikerketa Zentroa
- V
- LUIS VILLASANTE
- Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
20018 DONOSTIA - +34 943 42 80 50
- donostiaordez@euskaltzaindia.eus
Ordezkaritzak
- A
- ARABA
- Gaztelako atea, 54
01007 GASTEIZ - +34 945 23 36 48
- gasteizordez@euskaltzaindia.eus
- G
- GIPUZKOA
- Tolare baserria. Almortza bidea, 6
20018 DONOSTIA - +34 943 42 80 50
- donostiaordez@euskaltzaindia.eus
- N
- NAFARROA
- Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
31002 IRUÑEA - +34 948 22 34 71
- nafarroaordez@euskaltzaindia.eus
Elkartea
- I
- IPAR EUSKAL HERRIA
- Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
64100 BAIONA - +33 (0)559 25 64 26
- +33 (0)559 59 45 59
- baionaordez@euskaltzaindia.eus
