OEH - Bilaketa

1214 emaitza horren bilaketarentzat

Sarrera buruan (3)


Sarrera osoan (500)

Emaitza kopurua 500 elementura mugatua
Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
goiburua
1 ero.
etimologikoa
Etim. v. 2 ero .
sense-1
I . (Adj.).
azpiadiera-1.1
1. (V, G, AN, B, BN, S, R; Lcc, Mic 7v <-rr->, VP 23r, Lar, Mg Nom , Mg PAbVoc , Añ, Dv, H; -rh- L, BN, S; SP, Urt I 38, Ht VocGr 362, VocS 134, Lecl, Arch VocGr , VocBN , Gèze, Dv, H), err(h)o (Volt 80), eho (-hh- Dv) Ref.: A; Bon-Ond 155; Etxba Eib ; Iz R 306, Ulz ; Asp Leiz ; Gte Erd 168, 287, 289, 311.
Loco, demente; insensato; necio, estúpido (referido a personas o a cosas). "Mentecato", "orate", &c. Añ. "En ciertos dialectos (V, G), zoro es propiamente 'loco', y ero es 'necio, fatuo'. En otros (G-to, AN, L, BN, S, R), ero o erho es más bien 'loco'" A. "Ero, baño bero (AN-ulz), ande yo caliente y ríase la gente" Inza Eusk 1928 (II), 102. "Aize eroa, viento huracanado" Asp Leiz. Cf. IC I 506: "Lo llamaba Semero [...] que quiere decir 'hijo loco'". Sg. Dv, "ehho [...] est peut-être le seul mot où les deux aspirations se font sentir successivement". Tr. Documentado desde el s. XVI; encontramos ejs. de todas las épocas y dialectos. Aparece con vibrante múltiple en Voltoire, Arambillaga, Chourio, Haraneder (Mt 23, 17), Larreguy, Hiriart-Urruty e Hiribarren --en este último sin aspiración, en Voltoire con (232) y sin ella (80)--; hay además algún ej. moderno de eho . En DFrec hay 20 ejs.
Yaz zoegia ninzan / aurten erua. Perucho 2s. Ni erhoa, zu iakintsu. E 217. Eta [birjina] hetarik borzak ziraden zuhur, eta borzak erho. "Folles". Lç Mt 25, 2 (He, TB, Dv, Ur, Ip, SalabBN er(h)o; Echn, Ol, Leon, Or ergel, Samper nezia, Hual talentubagedun, Arriand zuntzun, Ker buruarin, IBk e IBe zentzugabe). Andrea eder ta aberatsa, edo ero edo farata. "O loca o presuntuosa". RS 134. Hain ziren erho eta itsu. Mat 103. Zaietan zur eta iriñetan ero. "En los salvados cuerdo, y en las harinas loco". RIs 19. Gizon erhoa zeinuzain. Saug 190. Gizon heroa eta juizio bagea. Ber Trat 11r. Ala gure zoratuak, baikinduen pensatzen / Gu zuhurrak giñela eta onak erho ziraden! EZ Man I 82. Gogoeta erho, bano, deus balio eztuten batzuetan egoiteaz. Ax 160 (V 108). Ero bakotxa bere erasunagaz. Mic 13v. Erhoa da hasten duena lan urhent eztezakeena. O Pr 582. Erho bati min egitea. SP Phil 329. Errhoen aitziñean justu ez agertu arren. Arbill 120. Erho baten [= 'por loco'] hartü baitzien. Bp II 48. Konparatua da bestia erhoekin. "Iumentis insipientibus" (Ps 48, 13). ES 171 (Dv adimendugabeko). Errotzat itxikiko dela munduaren artean. Ch I 17, 1 (24, 1 erho). Ezta oraikoa amak ero izate[a] beren humen konbenienzia eta honraetan. SermAN 2v. Eta erraten dioenak Erroa, merezituko du ifernuko surat kondemnatua izatea. "Fatue". He Mat 5, 22 (ib. 7, 26 erho). Jesü Kristen amurekatik erho. Mst I 24, 5. Sulezeko, mundu eroko ta geren pasioneen otsotzar guziak. Mb IArg I 310. Estimazio ero ori. Cb Eg II 84. Gehien errho iduriak dire askotan zuhurrenak. Lg I 285. O gizonen itsutasun eroa!LoraS 14. Gutxitzen dio zenzua edo juzioa, eta ero baten antzeko egiten du. Gco II 52. Oi, gure erhoak! Dh 162. Ya nezijua dan, ya erua dan. fB Ic III 333. Emazte erho horiek. Etch 278. Eroen kontua da / nekez bizitzea. It Fab 35. Zer izango da irabazi eroagorik au baino? Izt C 154. Apaindurija ero. Ur MarIl 94. Eroa bazan bezala, soñeko zuri bat janzita. Lard 452. Atsegin erhoak. Dv LEd 250. Erro behar da horren errateko. Hb Egia 151. Solaz erho suerterik batere gabe. CatS 94. Esan au artu zuten ero baten esantzat. Bv AsL 49. Eroen artean, tontoa alkate. EE 1893, 11. Zure adixkide erro edo gaixtagin hura. HU Zez 86. Zu izango ziñatekezala ero eta zoro andi bat. Itz Azald 109. Gizon basaren barneko zorionik erhoena. JE Bur 150. Eroa izango litzake ba nerekiñ ezkontzeko. Ag G 299. 100 erotik 15 edariak jarri ditu. Ayerb EEs 1916, 32. Ero errabiatu bat. Zub 64. Gaztetasun eroaren erorikoa. Or Mi 107. Maitetasunarren ero. Ldi BB 30. Zoruak egin naiz eruak egin, egiña egin. Otx 50. Zuhurrekin dabilana zuhurtuko, erho tzarren adixkidea hek bezalakatuko. Zerb IxtS 58. Bultzakada eroz. Zait Sof 165. An nengoen ero-antzean. NEtx Antz 51. Poz ero bazterrik gabekoa. Mde HaurB 46. Eho bat bezala sartu da plazan. Herr 1-9-1960, 2. Arinkeriaz asiriko joko eroa ta ezea. Erkiag BatB 172. Maitasun ero au. Ibiñ Virgil 34. Jenden hasarre erhoa. Ardoy SFran 199. Gezur horren sinesteko / ez gir'aski ero. Xa EzinB 49. Bere ero-izketan. Berron Kijote 145. Oihantzaina pentzen gainaldeko bidetik jausten ari dela eroa bezala. Etchebarne 50. Zirudien geundela / eroen etxean. Zendoia 152 (v. eroetxe). Arrotz guztiak ero sortu ote ditu Jainkoak, eta gu bakarrik zuhur? MIH 205.
v. tbn. Volt 232. Harb 190. ReinEusk 150 (Berriozar, 1661). Tt Onsa 91. Gç 103. Gamiz 227. Lar DT CXCIV. Brtc 97. Egiat 173. AstLas 34. Mg CC 184. VMg 84. JJMg BasEsc 253. Astar II 137. Zav Fab RIEV 1907, 94. Arch Fab 235. Gy 152. Laph 81. Arr GB 26. ChantP 270. Xe 274. PE 59. AB AmaE 4. Elsb Fram 76n. Azc PB 64. Auspoa 97, 23. Echta Jos 304. Iraola 132. JanEd II 63. Alz Bern 52. Barb Sup 57. Ox 85. ArgiDL 26. Jaukol Biozk 91. MendaroTx 79. Lek EunD 27. Ir YKBiz 224n. TAg Uzt 97. JAIraz Bizia 124. Txill Let 97. Arti Ipuin 68. Izeta DirG 51. Vill Jaink 110. BEnb NereA 221. Gazt MusIx 125. Uzt Sas 79. Ayesta 90.
azpiadiera-1.1.1
(Tras gen.). Cf. infra (III).
Zentzudunago agertzen zaigu bere eroan gaurko gazte zuhurrak baino. MIH 362.
azpiadiera-1.2
2. Inconsistente, sin sustancia (aplicado a cosas).
Ikatzkiñaren lapikotua, andija baña erua. Mg PAb 122. Egur erozko txingarrari garrik ezin atera. "Leña desvirtuada" (V-arr). A EY III 277.
sense-2
II . (Adv.).
azpiadiera-2.1
Locamente; alocadamente. v. ERO-ERO.
Horla erraitia errax duzu, erho botzen badakizu. E 189 (PAlt: 'alegrarse locamente'). Erho iokhatuia date hartan fida dadina. Ib. 99.
sense-3
III . (Sust.).
azpiadiera-3.1
Locura.
Erho batek gainditzen dako gizonari bihotza. JE Bur 150.
azpiadiera-3.1.1
"Gaitz harek bazuen ordukotz bere izena frantsesez: tournis. Euskaraz erraiten zakoten eroa " JE Med 39 (se refiere a una enfermedad de las ovejas).
Ardieri erhoa edo zoramarroa deitzen den gaitza sendatzen diotelakotz. Herr 4-5-1961 (ap. DRA ).
azpisarrera-1
BAZTANGA ERO. v. 1 baztanga.
azpisarrera-2
ELLO (AN-erro, BN-lab, Sal, S, R; ellho S; elho H, Foix ap. Lh). Ref.: A; EI 142; ContR 531. "Imbécil, tonto. Dim. de ero, erho" A. "Imbécile" Lh. "Éllo (R-uzt), simple" ContR 531.
azpisarrera-3
ERDI ERO. "Le suelen llamar [...] ert eroa, que quiere decir medio loco" (Aranguren, 1565). ReinEusk 59.
Naiko xelebrea zan, erdi eroa. And AUzta 80.
azpisarrera-4
ERO-BELAR (-bedar V-m ap. Arzdi Plant). Ceñiglo (Chenopodium polyspermum, Chenopodium album).
azpisarrera-5
ERO-BOLTA. Ataque de locura.
Gizon batek erho bolta batean emaztea fuxinaz xehatu du. Eskual 11-3-1913, 1 (ap. DRA s.v. fuxina ).
azpisarrera-6
ERO-ERO. Alocadamente.
Ezkonsaria ero ero emango ziotela. Ag G 126. Amodio burugabeak begi-aurrean ipiñitako bidexkaetan ero-ero doazenak. "A rienda suelta" . Berron Kijote 150.
azpisarrerakoSense-6.1
(Estar, etc.)loco de contento.
Egozan alan ama-alabak / ero ero txoriagaz. Zav Fab, RIEV 1907, 94.
azpisarrera-7
ERO-EROAN. Irreflexivamente, a la ligera.
Ero eroan oldartu nindunan. Or Mi 14. Ez ziran alferrik eta ero-eroan esanak izan itz aiek. Berron Kijote 81. Ez dituzte nolanahi, ero eroan, hartuko. MIH 303.
azpisarrera-8
ERO-ERORIK (Dv). Insensatamente, irreflexivamente. "Follement" Dv. v. infra ERORIK.
Zuritasuna ekusita ez zan ero erorik iru sagutxoak bezela geiegi urreratu. VMg 65. Ala ero erorik / gizendu zan olloa. Mg ( in VMg 92 ). Yabea bertan ero erorik / ta yaleari ez ken bat ortik . Zav Fab, RIEV 1907, 540.
azpisarrera-9
ERO GARBI. Loco de remate. "Erho garbi bat da, c'est un fou fieffé" H.
Ero garbiak dira probetxo gabeko ta kalte andiko konfesioak egiten dituztenak. Mg CC 141 (CO 209 zoro garbi). [Esango dabe izan giñala] ero ta zoro garbiak. AB Olerk 18.
azpisarrera-10
ERO-MODUAN. Como un loco, locamente.
Ero modun nabil. Txill Let 116. Ero modun ixuri dizkiot nere musuak. Ib. 69.
azpisarrera-11
ERORIK. Insensatamente, irreflexivamente.
Nihaur ere ebili niz anhitzetan erhorik. 'Je me suis conduit en fou' . E 99. Eta, onen erorik edaten dodaz ur otza legez zarra zarra bekatuak? EL2 26.
azpisarrera-12
EROTAN. A lo tonto.
Zorotan, erotan, iazoten da askotan / mustur-ioka mutilkoak. Azc PB 63.
azpisarrera-13
ERO-USTEKO.
Jarri biar dituzte izendatuak erriko ero-ustekoen lerrokadak. "Presuntos dementes" . (1919) ForuAG 319.
azpisarrera-14
EROZ. Irreflexivamente. "Erhoz egin du, il l'a fait par folie" SP.
Ustegabez, edo erhoz, nihor ofensatu edo eskandalizatu badut. SP Phil 218.
ero
<< erkidetasun 0 / 0 erori >>

Egoitza

  • B
  • BIZKAIA
  • Plaza Barria, 15.
    48005 BILBO
  • +34 944 15 81 55
  • info@euskaltzaindia.eus

Ikerketa Zentroa

  • V
  • LUIS VILLASANTE
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

Ordezkaritzak

  • A
  • ARABA
  • Gaztelako atea, 54
    01007 GASTEIZ
  • +34 945 23 36 48
  • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
  • G
  • GIPUZKOA
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
  • N
  • NAFARROA
  • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
    31002 IRUÑEA
  • +34 948 22 34 71
  • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

Elkartea

  • I
  • IPAR EUSKAL HERRIA
  • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
    64100 BAIONA
  • +33 (0)559 25 64 26
  • +33 (0)559 59 45 59
  • baionaordez@euskaltzaindia.eus

Azkue Biblioteka eta argitalpenak

Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.
  • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
  • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
  • +34 944 158 155
  • info@euskaltzaindia.eus
z-library z-lib project
Casino siteleri arasında yerinizi alın, kazançlı çıkmanın keyfini sürün! Heyecanı kaçırmayın.
© 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper