Harremana

    OEH - Bilaketa

    1214 emaitza horren bilaketarentzat

    Sarrera buruan (3)


    Sarrera osoan (500)

    Emaitza kopurua 500 elementura mugatua
    Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
    goiburua
    eragile.
    tradizioa
    Tr. Documentado en todas las épocas y dialectos, salvo en suletino. En DFrec hay 72 ejs. de eragil(l)e, todos ellos meridionales.
    sense-1
    1. (gral.; SP, Urt II 16, Lar, Añ, H) Ref.: A; Lrq .
     (El) que provoca; promotor, animador, que hace hacer. "Autor, causa del bien o del mal" Lar, Añ. "Promotor [...] (Ax)" A.
    Marearen eragillea. EZ Man II 190. Haren guziaren egilea edo eragilea zu zarela. Harb 125. Bekhatuaren eragille Deabruaganik heldu dena. Ax 510 (V 329). Zeren ezpaitugu orai [...] geure eginbidearen eragillerik. Ib. 30 (V 17). Dorre haren eragille buruzagia eta aitzindaria zen Nembroth. ES 389. Jainkoaren etsai da bekatuaren eragillea. Mb IArg I 49. Ustaritzeko distrikeko ajent nazionalak edo eragileak du kargua hunen exekutaraztekoa. Revol 147. Hanbat kalte nerorriri erakharle eta eragile izatu haizena. Dv LEd 84. Etxandre aundia zala, egilea ta eragilea. A Ardi 19. Egille baño, eragille hobe. (G). Lander Eusk 1925 (IV) 38. Euskeltzaleen eragille ozena. Ldi IL 60. Oraingo matxinadaren zirikalari eta eragilleak. "Fomentadores y participantes" . EAEg 7-11-1936, 236. Tzeu, danaren yaurle ta eragille aipatua bazera. Zait Sof 81. Liskarraldi lotsagarri aren eragille Mayi izan zela. Etxde JJ 131. Iauna, izadiaren eragille zuzen zuzena. "Moderator" . Or Aitork 164. Komunismuaren eragille ankerrak. Vill Jaink 132. Fray Luis izan zan [...] kultura zar-berrien arteko elkartearen eragilletako bat. Gazt MusIx 61. Zu ere, Mekena [...], nere ospearen eragillerik aundiena. Ibiñ Virgil 83. Arduradunak, bitartekoak, auteskunde-eragilleak. Erkiag BatB 103. Auxen zalakotan dudarik gabe txukun-une guziaren eragillea. Berron Kijote 180. [Liburu sailaren] eragileen adinari eta gogoari bagagozkio. MIH 279.
    azpiadiera-1.1
    Agintarien eragillek burnibidez edo tximist-gurdi eta berebiltzarretan. "Agentes de la autoridad" . EAEg 23-3-1937, 1133. Salerosketa Eragilleak. "Agentes comerciales" . Ib. 28-2-1937, 1174.
    azpiadiera-1.2
    Eragille baimenduak, 4. 250 [laurleko]. Eragilleak, 4. 000. Eragille-laguntzalleak, 3. 650. "Factores [de tren]". EAEg 27-12-1936, 660.
    azpiadiera-1.3
    Ikasle edo mutillak, ia-eragilleak eta zaindari emakumezkoak. "Aprendices [de agente ferroviario], meritorios y guardesas" . EAEg 27-12-1936, 659.
    azpiadiera-1.4
    (Lar, Añ, H), eragila. (No referido a personas).
    Motor, lo que mueve; causa; incentivo, estímulo. "Fomes" Lar, Añ.
    Beharra eragile handi. O Pr 80. Jaungoikuaren naija da gorputzeko ta espirituko jira guztien lelengo ta azkeneko Eragilla nausija. fB Ic III 262. Ortara bultzatzen dute iru eragille altsuk: aldia aurreztu; txindia eskutatu, eta nekea gutxigotu. Zink Crit 61. Gure-gurea dan yakintzaren azalpide ta eragile diteken aldizkingirik gabe. "Estímulo" . Y 1933, 6. Eskakizunaren oñarritzat, uritutze muetako eragilleak ezartzen ditu. "Aduce razones de carácter urbano" . EAEg 1-3-1937, 1181. Gizarteko eginbideak zituen eragile. Mde HaurB 6. Maitasuna [...], buruaren eragillerik bortitzena. Txill Let 35. Amodioa eragile ta giza legea uztarri. Xa Odol 312. Analogia izan bide da aldaketa horren eragilea. MIH 81. Irakurleari lagundu nahia al dugu eragile bakarra. MEIG II 22.
    sense-2
    2. (Lar), eraginla. (Como segundo miembro de compuestos, de valor adj. o sust.).
    (Lo)que hace hacer, que causa, que produce, que induce a. "Diurético [...] gernu-eragillea " Lar. "Concupiscencia, raíz de los deseos y apetitos, naieragillea " Ib.
    Iainko iborziriari oihu eragillea. EZ Man II 111. Ote dira loeragille iñudeonak? Lar DT VI. Gutizia, nai-eragille ta griñarekin gelditu ziran. Ub 9. Gura edo nai-eragillea. Añ MisE 157. Ezauturik Jaungoikuak geure gatx-eraginla nausijak. fB Ic III 315. Farra-eragille bat zen behiñ-batean / Bankero dirutsu baten mahaiñean. Gy 155. Jakingai sakon ulert-errezak, / On eragille askuak. Enb 139. Kopla irri-eragille. Lek SClar 136. Uraren zabaldura amets-eragile horren aurrean. Mde HaurB 64. Argi-eraillia aiskuamente mutiko bat izaten zan. Iz LinOñ 180. Aristofane parre-eragile zorrotza. Zait Plat 103. Irripar eragile. Xa Odol 19. Mira-eragille batzuk. Berron Kijote 101 (146 ezkutuko eragile). Beste batzuk, asieratik aurka egonak [...], zarrapasta eragille ikusten ziran. Onaind STeresa 70. Bazituan ateraldi par-eragille oso patxadakoak. AZink 136. Irri-eragille / ta ongi-egille. Zendoia 51.
    azpiadiera-2.1
    (El, lo) que mueve.
    Aurzain ta seaska-eragile izan dadin. A Y 1934, 15. Andre ezpain-eragillea. Or Eus 418.
    sense-3
    3. (G ap. A ; Lar, Añ, Dv, H), eragila (V ap. A ).
    (Adj.).Eficaz, efectivo; eficaz, que hace hacer. "Coactivo" , "operativo" Lar. "Gracia eficaz [...] doain eragillea " Ib. "Efficient, moteur" Dv. v. eraginkor.
    San Agustiñen argia, aiñ bizi, aiñ andi, aiñ eragille. Lar SAgust 9. Bizia da ezen Jainkoaren hitza eta eragillea. He He 4, 12 (Dv eragilea; Lç efikaziotako, TB obratzaile, Ol y Ker eragintsu, IBk eraginkor ). Amore bero erazaki eragille bat. Cb Eg II 162. Gogo firme eragilla bat. Cb CatV 81. Propositu guztiak izan oi diriala gezurrezkoak; bada eragilliak izan balira [...] ez zirian berriz jausiko. msOñ 156v. Jangoikoaren grazia eragillea. Añ EL1 60. Erremedioa da, eta guztiz eragillea. Gco II 43. Eragillea da, esan nai det, esnatzen eta azkartzen duela bekataria. AA I 125. Ezta asmo antzua edo legorra, baizik eragillea. AA III 512. Sendarri ain eragilleak. Izt C 38. Zuk badaukazu gu salbetako gurari sendo ta eragilla bat [...]. Ur Bisit 81 (ap. A). Indazu zure argi bizi eragile bat. Dv LEd 150. Zeintzuben ardura eragilla eta argitasuna ikusiko dozubeez, eurai kargu bat zuzenduten jakeezan denopran. (1868). BBatzarN 243. Aiñ bide on, eragille ta seguruarekin. Aran SIgn 30. Nere aldekoen laguntz eragillearekin. Otag EE 1882c, 476. Arma guztiyak baño eragilleagoa. Etxeg EE 1883b, 553. Zer ikusgarri eragilia au zure biotza mugitzeko Jaungoikua serbitzera! Bv AsL 93. Bere erreguaren indar eragillea. Arr May 37. Izan bear da errimea, eragillea eta guztirakoa [erabagia] . Itz Azald 145. Onegandik libratzeko erremediorik eragilleena. ErleG 29. 29. Ez itzez, baizik egintz eragillez. JBDei 1919, 227. Zeruko laguntza eragillea. Inza Azalp 140. Eztut uste pizgarri eragillerik or izango duten. Vill Jaink 81. Iduri bizi ta eragilleak. Onaind ( in Gazt MusIx 145 ). Asmoak [...] eragileak ez badira. MIH 281.
    azpiadiera-3.1
    Tximist-argizko tresnatxo piztutzalleak era onetakoak izan bitez: bi anperetatik gora ireintsitzen ez dituztenak; eta ohminika eta eragille zailtasunak dituztenak. "Resistencia óhmica y resistencia inductiva" . EAEg 7-1-1937, 748.
    azpiadiera-3.2
    Ejecutivo.
    Batzorde eragillerako [= 'Comité ejecutivo'] be sozialista ezagun onexek autu ebazan batzarrak. Eguzk GizAuz 127. Baitutako ogasunak zorra [...] zuritzeko lain ez dirala baderizkio lanari eragilleak. "Agente ejecutivo" . EAEg 29-5-1937, 1721.
    azpiadiera-3.2.1
    Lendakariari dagozkion eragille eskubideak erabilliaz. "Atribuciones ejecutivas". EAEg 2-11-1936, 195.
    sense-4
    4. Que conmueve.
    Biotza ez du "Lizardi"-k ixuria bai ordea eraginbera (sensible) ta eragillea (que hace sentir). Or Y 1933, 407.
    sense-5
    5. (Dv, H).
    Conductor de un tiro de animales. "Aide de laboureur qui aiguillonne l'attelage" H.
    Eragillearen sudurraren puntan. "Cocher" . Gy 179. Mikel Eleder eragilleak, / pausoa balute lasa, / zartailluz, oiuz, aizea jo ta / estutzen die arnasa. Or Eus 337.

    eragile

    eragile
    << epopeia 0 / 0 eraiki >>

    Egoitza

    • B
    • BIZKAIA
    • Plaza Barria, 15.
      48005 BILBO
    • +34 944 15 81 55
    • info@euskaltzaindia.eus

    Ikerketa Zentroa

    • V
    • LUIS VILLASANTE
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

    Ordezkaritzak

    • A
    • ARABA
    • Gaztelako atea, 54
      01007 GASTEIZ
    • +34 945 23 36 48
    • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
    • G
    • GIPUZKOA
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
    • N
    • NAFARROA
    • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
      31002 IRUÑEA
    • +34 948 22 34 71
    • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

    Elkartea

    • I
    • IPAR EUSKAL HERRIA
    • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
      64100 BAIONA
    • +33 (0)559 25 64 26
    • +33 (0)559 59 45 59
    • baionaordez@euskaltzaindia.eus

    Euskaltzaindia

    Hizkuntza baliabideak

    Azkue Biblioteka eta argitalpenak

    Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.

    Orokorrak

    • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
    • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
    • +34 944 158 155
    • info@euskaltzaindia.eus
    z-library z-lib project
    Casino siteleri arasında yerinizi alın, kazançlı çıkmanın keyfini sürün! Heyecanı kaçırmayın.
    © 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper