Harremana

    OEH - Bilaketa

    971 emaitza horra bilaketarentzat

    Sarrera buruan (18)


    Sarrera osoan (497)

    Emaitza kopurua 500 elementura mugatua
    Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
    goiburua
    gaindi.
    etimologikoa
    Etim. De gain + suf. -ti; v. FHV 236.
    sense-1
    I . (Tema nudo usado como posposición).
    azpiadiera-1.1
    1. (BN; SP, Ht VocGr 396, Lecl, VocBN , Ith 49, Dv, H, Lf Gram 388), gainti (S; Dv (S), H (S)), gaindik (AN-5vill), gaintik (S, R), geindi Ref.: A ( gaindi, gainti ); A Apend ( gain ); Lrq ( gainti ); Gte Erd 71, 127, 305s .
     (Precedido de ines. o adv. de lugar). Por, a través de. " Etxean gaindi doa, il passe par la maison" SP. "Par, ga[i]ndi. Par ici, hemen gaindi " Ht VocGr 396. " Gaindi, non gaindi, où, par où?" Lecl. "Passant par... Bernard yoan da Pariserat Bordelen gaindi " VocBN. " Nun gaintik? (Bord [?]), ¿por dónde?" A Apend. "1. travers. Ex.: mendin gainti, à travers la montagne. 2. heben-gainti, dans ces parages-ci (sans mouv.)" Lrq. " Lohi haietan gainti iragan ziren (S), Zimitz errekan gaindi (BN-ciz), errejuma aizutan gainti (S), mendian gaindi (BN-lab-arb), gainti (S), bidexkanda baten gaindi [sic] dator (S)" Gte Erd 127. " Otsoa han gaindi zabilan (BN-lab), heben gainti (S), han gaindi iragaiten zen orga (BN-lab)" Ib. 127. " Bada behi ederrik hor gaindi (BN-lab), han gaindi jende anitz ikusten da (BN-lab), nun habila hemen gaindi? (BN-lab), ihiztariak han gaindi pasatzen ziren (BN-ciz)" Ib. 305. v. zehar. Gram. Son especialmente frecuentes las exprs. hemen gaindi 'por aquí', hor gaindi 'por ahí', han gaindi 'por allí'. Con verbos no de movimiento (como egon, etc.), convierte en imprecisa o subjetiva la localización del ines.: hor gaindi egon 'estar por ahí'. Tr. Documentado en Leiçarraga, aparece después en Larreguy, unos versos de finales del s. XVIII, Monho y Duhalde; desde la 2.a mitad del s. XIX se hace gral. entre los autores septentrionales. En el s. XX hay ejs. en autores meridionales cultistas (Orixe, Zaitegi, etc.). La forma más empleada es gaindi; gainti se encuentra en autores suletinos (gaintik en Casenave); geindi en un texto dialectal (BN-lab) publicado en Herr; gaindik en Gaztelu y, junto a gaindi, en Zaitegi. En DFrec hay 45 ejs. (26 sept.) de gaindi y uno de gainti . La construcción tradicional, y la consignada gralmte. por los lexicógrafos, es tras inesivo; desde mediados del s. XIX, con todo, se encuentran otros casos de la declinación que detallamos infra .
    Kappadozian, Asian eta Bithinian gaindi barreiatuak. Lç 1 Petr 1, 1 (He probinzietan, TB, Dv Bithinian ). Jauna iragaten zela eraintzetan gaindi sabato egun batez. He Mc 2, 23. Samariako bazterretan gaindi iragan zen Salbatzaillea Yerusalemerakoan. Lg II 208. Nora zoazte hor gaindi, ardi nahasiak? Iraultza 93. Begietan gaindi sar dakizun bekhatuaren phozoina. Dh 73. Bazabilan burregoen artean gaindi. Jnn SBi 127. Etxe gibelean gaindi, joan zen handik auzo hiri batetara. HU Zez 55. Egintzetan gaindi doakona deus ez da, gizon tzar horren barnea [...] betetzen duen pozoinaren haguna baizik. Ib. 179. Madriletik Moscoura, Prusian gaindi. Barb Sup 171. Uztaritzen ta Logroñon gaindi erre zituzten aztiak. Ox 32. Behakoa ximixtan derabila gure dafailako ondarretan gaindi. JE Ber 31 (v. tbn. 74, 99). Erran izadan hor gaindi zer berri dan. PierKat 48. Laborariak gira gu hemen gaindi, eta ez notariak! Lf Murtuts 91. Hemen gaindi ikus ditaken hegaztin harrapari handiena da. Zerb Azk 37. Garazitik, hemengeindi zabilan etxeko nagusi bat, muthil baten ondotik, nehun etziola hangeindi sehi bat harrapa, muthiko guziak Ameriketarak zohatzila. Herr 16-10-1958, 2. Hiretzat ibili behar izan diat, kontsulan, minixterioan eta bertze asko tokitan, hor gaindi... Larz Iru 40. Nun habila hemen gaindi? 'Zer abil emen?' . Larz Senper 18 (v. tbn. exprs. similares en Ox 53 y Ardoy SFran 200). Ez jakinik ere nun gaindi ibili beharko duten. Ardoy SFran 125. Lur guzian gaindi joan da heien mintzoa. Ib. 348. Khanbio handiak tiagü / heben gaintik iraganik. "Par ici" . Casve SGrazi 36. Beha zenbat euskaldun den munduan gaindi. Larre ArtzainE 77.
    v. tbn. Monho 38. Hb Esk 64. Laph 194. Zby RIEV 1908, 417. Arb Igand 35. StPierre 38. Etcham 54. Zub 119. Or Mi 121. Mde Po 57. Mde Pr 121. JEtchep 53. Xa Odol 47. Gainti: Const 25. Mde Pr 50. Gaiñdi: Gy 255.
    azpiadiera-1.1.1
    Por medio de.
    Zure pazienzia sainduan gaindi abiatzen gara zure gana. SP Imit III 18, 3 (Ch pazienziaren medioz, Mst pazentzia saintiaren moianez ).
    azpiadiera-1.1.2
    " Mutil ori denan gaindik sartzen da (AN-5vill)" Gte Erd 71.
    azpiadiera-1.1.3
    (S; Dv) .
    (Precedido de caso absoluto det. o indet.). " Mendietan gaindi ou mendiak gaindi ethorri da, il est venu par les montagnes" Dv. " Mendia gainti juan zen (S), bide phatarrak gainti (S), ühaitzak elgiak gainti duaz (S), ardia ixtilartiak gainti dua (S)" Gte Erd 127. " Herria gainti üngürü bat egin zian (S)" Ib. 305. " Baratzia gainti jin da (S), [...] sorhua gaintik juan da (S)" Ib. 306.
    Eta doako pegarra bizkarra-gaiñdi lurrera. Gy 15. Bazoazen paseari, / phentze buru bata gaindi. Ib. 181. Ordu hartan zihoan Iesus ogi alhor batzu gaindi. HeH Mt 12, 1. Haren odolak gureak bezala ibili behar du gorphutz guzia gaindi. Dv Dial 24 (Ip güzia gainti; It, Ur guztitik ). Bereala igorri zizien abisu territori kura gaindi. Samper Mt 14, 35. Mendiak eta desertiak gainti. Ip Hil 126. Urez ur, itsasoa gaindi, urruntzen zaiku. Arb Igand 157. Jo zazu aurrera [...] loizulo ta sasiak gaindi. Lh Yol 3. Bere erritik berze bateala bide bat gaindi oñez. ZMoso 52. Bertan, Hurjüntarik gora, / bühürgia hau hartürik, / gütük Santa Graziren, / Harrixilopia gaintik. Casve SGrazi 30.
    v. tbn. Zait Sof 62. Azurm HitzB 62. Gaindik: Gazt MusIx 185.
    azpiadiera-1.1.4
    (Precedido de instr.). " Mugaz gaindi ihesi gan zen (BN-lab)" Gte Erd 225.
    Et' ützültzeko joan / beste bidez gainti. UNLilia 21. Bertze pidaiaño bat ere eginen dugu mendiz gaindi. Zub 119. Orziren ttunttuna dabil soinutan / ezerezaz gaindi rhythmua heda. Mde Po 61.
    azpiadiera-1.1.5
    (Precedido de dat.). " Kharriker gainti (S), Xiberuari gainti (S)" Gazte 16 (1958) 3. " Larre horier gandi [sic] zabiltzan (BN-ciz), eremu handier gainti (S)" Gte Erd 127.
    azpiadiera-1.1.6
    (Precedido de -t(ar)ik ).
    Otsoa usainka etorri zen kaparretarik gaindi. Mde Pr 92 (v. tbn. 93). Sabaitik gaindi ateratzen da. JEtchep 41.
    azpiadiera-1.1.7
    (Precedido de gen.).
    Hispaniatik zirela izaro hartarantz abiatu, Bizkaiko itsasoaren gaindi. Mde Pr 213. Erdu, laister, ega / mendien gaindik. Gazt MusIx 101.
    v. tbn. Zait Plat 49 (gaindik).
    azpiadiera-1.1.8
    (Precedido de sintagma indet.).
    Ibar-mendi gaindik / nere maiteen billa joanen. Gazt MusIx 181.
    azpiadiera-1.2
    2. (AN, L ap. A ), gainti.(Precedido de instr.).
    Por encima (de), sobre. "Encima, sobre" A. Cf. ejs. de gaindik (=gainetik) s.v. gain. Tr. Propio sobre todo de la tradición suletina, aparece tbn. en algún autor de dialecto bajo-navarro (Duhalde, Etchamendi) y, en el s. XX, en autores meridionales cultistas (Orixe, etc.). Aparte del gral. gaindi (suletino gainti ), hay gaindi y gaiñtik en Eguiateguy, gaintik en CatS y gaindik (junto a gaindi ) en Orixe, formas estas últimas difícilmente separables de gainetik (cf. gain para más información).
    Zeren dena guzia / baita ber-zuhurtzia, / eta iakitarzunez / orozaz gainti utzia. O Po 34. Natüraz gainti. Bp I 72. Zeren naturalezaz gaindi altxatu den. AR 122. Buruz gaindi dago bekhatuz. Dh 435. Ibarretaz gaindi besoetan kulunkatzen zuten aingeruek ere. Or Mi 138. Jakiñez gaindi jokatu ginun, / ta atzeman diru-mordoska. Or Eus 230. Ona ni, nere animatik Zugana igoz, nitaz gaindi baitzaude. Or Aitork 265s. O gau biderakusle, / argi-urratzez gaindi atsegin. "Noche amable más que el alborada" . Gazt MusIx 175. Ez zuen hark inongo mugaz gaindi hegan egin nahi izan, ezta ere inoren markarik hautsi. MEIG II 53.
    azpiadiera-1.2.1
    (Precedido de ines.).
    Orotan gainti hon dira irakurtzen eztakienen. Bp I 123 (v. tbn. orotan gainti en FPrS 31, Mst III 18, 2, Mercy 23, UskLiB 12, CatS 18 y orotan gañti en Herr 5-1-1961, 3). [Emaztiak] direlakoz ere gaiza güzietan gaindi amorioa gizonak beno dela hanitzez biziago. Egiat 218. Orotan gainti behar zaio etzangia idor edüki. Ip Dial 60 (It, Ur batez (b)ere, Dv oroz gainetik ). Ürgaizten ahal dütügü gure othoitzez, gure obra hunez, eta orotan gaintik Mezako Sakrifizio Saintiaz. CatS 37.
    v. tbn. Or Eus 331.
    azpiadiera-1.2.2
    (Precedido de gen.). "Sobre, encima [...]. Y piden genitivo" Lar.
    Nobliak abantailla izigarri dü herri güzietan iripediarraren gaiñtik. Egiat 244. Bein, bitan, irutan Santu, / ezilkor eta indartsu; / guzien gaindi, Beraren itzez / eramankor, errukitsu. "Sobre todo" . Or Eus 265. Guzien gaindik euskalduna da / pelote basque-n abilla. Ib. 419.
    azpiadiera-1.3
    3. gaindik .
    (Tras gen.). Sobre, acerca de.
    Orrengatik izandu ziren izugarrizko diskusioneak gauza onen gaindik. Auspoa 77-78, 146. Aunitz bertso paratu zitun gai orren gaindik. Ib. 222.
    sense-2
    II. (Adv.).
    azpiadiera-2.1
    1. Colmadamente, abundantemente. v. gaindika.
    Gauza guzien ez xoilki osoki, baina bai frankoki, neurri mukurruz eta gaindi berriz konplitzeko. SP Imit III 30, 1 (Ip gaintika, Leon gaindika ). Anaia, aphezetan delarik maitena, / Izpirituz agertzen gaindi dariona. Hb Esk 112. Maria ere joan zen alegerarik eta bozkarioa bihotzetik gaindi. Jnn SBi 35.
    azpiadiera-2.2
    2. Por encima, por sobre. " Gainti (S; Foix), (tirer) trop haut" Lh. Cf. GAINDI JOAN.
    Ttirritta jauzi batez gaindi da pasatzen. Etcham 114.
    azpiadiera-2.3
    3. Sobre todo, especialmente.
    Iduzki kolpe eta osasunarentzat khontu haundia galtzen duena (Aboztuko ilhabeteak), gaindi mainoak hartzen diren kostetan. Alamaka Berria 1885, 8 (ap. DRA ).
    sense-3
    III. (Sust.)
    azpiadiera-3.1
    1. (AN, L, BN ap. A ; Ht VocGr 429, Lar, Lecl, Dv, H).
    Profusión, abundancia; plenitud, colmo; exceso. "Superflux" Ht VocGr 429 ( Lecl). "Rebosadura" Lar. "Excédant, surplus. [...] Hori da zorokeriaren gaindia, c'est là le comble de la folie. [...] Dinetik eman behar da, ez gainditik, il faut donner du suffisant, et non du superflu" Dv. "2. effusion, débordement [...]. Xukha zazu ur gaindia [...], essuyez l'eau qui a débordé et s'est versée. Bil ezazu gaitzeruaren gaindia [...], recueillez le grain qui a débordé du boisseau. 3. le surplus, ce qui reste, l'excédent [...]. 4.º (au moral) sentiment qui déborde, surabonde. Nere bozaren gaindia, ga[i]ntia [...], le débordement, l'effusion de ma joie. 5. (par extens.), ce qui est de trop. Badugu hemen [...] langilez gaindia " H. " Fruituetako gaindia bildua izan zen, se recogió el excedente de los frutos" A. v. gaindidura.
    Hain bethe dira [...] gaindirainoko bozkarioz non [...]. SP Imit III 58, 8 (Ip boztarioz gaintitürik ). Faboreez eta graziez gaindiraino <-reino> bethetzeko. SP Phil 213 (He 215 gaindiraiño ). Zerk eramanarazi ahal izan zaitu amodiozko gaindi hoin espantagarrira? JesBih 440. Amodioaren gaindia. 'L'excès d'amour' . Gy Visites 97 (ap. Dv ). Belharrezko gaindia. Hb Esk 93. Non hanbat koloreko banderen gaindia? Ib. 61. Gizontasunaren eskasa bethetzen zuelarik yainkotasunaren gaindiak. Hb Egia 46. Fruituetako gaindia bildua izan zen hiri bakhotxera. Dv Gen 41, 48. Eder duk modestia, bainan gaindi gabe. Larralde ( in Onaind MEOE 454 ). Zorion ezin erranezko horri bere gaindia emanen diona, hau izanen da: bethierekoa izanen baita. Lap 423 (V 193). Ezen ahoak bihotzaren gaindia dario. Leon Mt 12, 34 (Dv gaindidura ).
    azpiadiera-3.2
    2. (Lar, H, A).
    "Ventaja", "excelencia" Lar. "Superioridad, excelencia" A. v. gainde.
    Santu bien [...] gaindiak edo egzelenziak. Cb Just 3. O Jesusen bihotz kharsu! / Guretzat guziz idekia! / Gurutzean guziz dugu / ikhusten oi! zure gaindia. CantIzp (ed. 1826) 13 (ap. DRA ). Gaindi aundirekin. " Con gran ventaja" . Otag EE 1882c, 447. Era guzietako erraztasun, gaindi eta bentaja guziak eskeñtzen dizte. Arr EE 1885b, 471. Zure ontasunak, zure gaindiak (ventajas)... Ag Ezale 1897, 266. Hazpandarrak badauka zuretzat beti bere gainditik irriño baten dirdiran darion jakitate ixurki zuhurra. Larre ArtzainE 217.
    azpiadiera-3.2.1
    "Excelencia, tratamiento" Lar.
    azpiadiera-3.3
    3. (Dv), gainti (S; Dv (S), H (S)) Ref.: Lh; Lrq; AtSac 69; Gte Erd 225 .
     Parte, lado, zona. " Ez da gure gaindietan hain gizon argiturik, il n'y a point dans nos contrées" Dv. "Le bord, le côté opposé" H. "Côté, direction. Haigü gainti huniala (Esk), viens de ce côté-ci" Lh. "Côté, parage. Ex.: gainti huntarat, vers ce côté-ci" Lrq. "Vers (le bois), oihanilako gaintilat (Garindein (S))" AtSac 69. " Itsasoaren beste gaintitik (S)" Gte Erd 225. Tr. Propio de la tradición suletina desde finales del s. XVIII.
    Retira nurk bere gainti. AstLas 35 (v. tbn. 37). Franziako gaintitik / berri gaisto hanits badügü. Xarlem 1199. Batailla bi gaintitarat. 'Vers les deux côtés' . Ib. 355. Jesüs juan zen Galileako itxasuaren beste gaintiala. EvS Io 6, 1 (Lç berze aldera ). Ibañetako gaintitik / herots handi bat jaikiten. (Cantar de Altabizkar). BertsoB 301. Huraz beste gaintian. Ip Hil 201. Esküñeko aldialat, zure gaintialat. Ib. 207. Zerbait huntarzün ere, eta oro ützi, aitaren gainditik [sic] Tarban zütian askazier. Const 42 (v. tbn. 27). Vitorian, karriketan, bi gaintitarik eta goratarzün berian, etxek orok badütie galeriak. Ib. 38. Bortxarazi egoitera / bakhotxa gure gaintitik. Casve SGrazi 110. Gainti güzietarik. Ib. 128.
    azpiadiera-3.4
    4. "(Sal), desbordamiento de un río" A.
    azpiadiera-3.5
    5. " Gainti (S), parti, camp" Lh.
    Horrien gatik, lüzaz "suspense" delakoak irañ du, azken kintzetara artiño. Mündia botz barreiatü da, bi gañtiak ezin haboro lüzatü beitira. Herr 28-7-1960, 3.
    azpiadiera-3.6
    6. Parte alta; cima.
    Mendi gaindi aiek kaskar samarrak izanik ere. AZink 164. Gernikak daukan gaindi polita. Ib. 73.
    sense-4
    IV. (Adj.).
    azpiadiera-4.1
    1. Colmado, desbordante.
    Bere seillaru gaindiak / daozkatela hetsiak. Gy 49. Argi izan ez balitz egia, nork utziko zituen bere aisia, atsegin eta ontasun gaindiak? Hb Egia 88.
    azpiadiera-4.1.1
    (Dv) .
    (Acompñadon de instr.). Colmado (de), desbordante (de). Tr. Documentado en autores septentrionales (no suletinos) desde el s. XIX.
    Ongi lanez gaindi ta egitekoz lehertua. Dh 95. Orobat da ikhusten, gaitztagiñ handia, / karrosan ibilltzen, ohorez gaindia: // Urkhatzen aldiz ttipia. Gy 161. Eta gelditu zen ahalkeaz gaiñdi. Ib. 128. Ez da yende xirxila, ergel halakoa, / ahopaldi tzarrenez gaindia ahoa. Hb Esk 108. Gero dire ikusten, beharrez gaindiak; / nigarra daritela egorriz guziak. Ib. 210 (V 224). Plazerrez gaindi nago zuen aintzinean. Xa Odol 275.
    v. tbn. Prop 1876-77, 105.
    azpiadiera-4.2
    2. Excelente. En el ej., txit gaindi es, sin duda, 'excelentísimo'. Cf. gainditu (3).
    Jaun Uriz txit gaindi zenaren denboran. Legaz III.
    azpisarrera-1
    GAINDIAN.
    Desbordando.
    Jesus amodioz bihotza gaindian, / zein miragarri zen azken afarian! Zby RIEV 1908, 209.
    azpisarrera-2
    GAINDI EGIN.
    azpisarrerakoSense-2.1
    a) (AN-erro, L, BN ap. A ; Urt, Dv; gainti e. Lh) .
    (Sdos. prop. y fig.). Desbordar(se), colmar(se), sobrepasar la medida; abundar; sobrar. "Abundare" Urt I 65. " Izpirituz gaindi egina, rempli d'esprit [...] (Fig.) gaindi egiteko heinean zen, il était sur le point d'éclater" Dv. " Biotza gaindi-egin (L-ain, BN), conmoverse (el corazón)" A. v. gainditu (2). Tr. Propio de la tradición septentrional desde mediados del s. XVII.
    Mihia minzo dela, bihotzak gaindi eginez. SP Phil 388 (He 340 bihotzaren gaindiduratik ). Hantik indazu edatera behar den izariak eta mesurak gainti eginik ere. Tt Onsa 46. Bere merezimenduen bidez baitaude ohorez, errespetuz eta ontasunez gaindi eginak. ES 117. Non ere berretu izan baida bekhatua, han gaindi egin du graziak. He Rom 5, 20 (TB gaindika ugaritu, Dv gainditu da ). Bere burubaz gaindi egiña den bihotz batean, Jinkoak ez du edireten non pausa bere fagoreak. Mih 29. Gaindi eginen zuena emanen zitzaiela. Dh 181. Afrikanoek harat [Espainiarat] egin zuten gaindi. Hb Esk 49. Uholdeko urek gaindi egin zutenean lurraren gainean. Dv Gen 7, 6. Ene gainera ordean graziak gaindi egin du. Dv 1 Tim 1, 14 (TB gaindikatu ). Bozkarioak bihotzetik gaindi egin zion. Jnn SBi 140. Ur erakituak gaindi egiten duenean. HU Zez 15. Errabiazko khexu batek gaindi egiten dauku. JE Ber 93. Untzi hutsak ez du gaindi egiten. EZBB II 123.
    v. tbn. Arbill 125. Lg I 51. Laph 61. Prop 1902, 113. Etcham 123. Iratz 71. Zerb Ixt 67.
    azpiadiera-1.1
    Handiek dute hoben, baldin tzarkeriak / bazterretan baditu egiten gaindiak. Hb Esk 114.
    azpisarrerakoSense-2.2
    b) (Acompañado de ene buruaz, etc.).
    Hemeretzü denian, primajen xangriti / abanzü egin nian ene büriz gainti. Etch 178 (el ed. traduce 'je faillis mettre fin à mes jours).
    azpisarrerakoSense-2.3
    c) (gainti e. S; Foix (ap. Lh )).
    "Se tromper" Lh, Lrq.
    Bárda gáinti égin dit. Lrq Larraja RIEV 1935, 139.
    azpisarrerakoSense-2.4
    d) " Gainti egin (S; Foix), oublier involontairement" Lh.
    azpisarrerakoSense-2.5
    e) Superar. v. gainditu.
    Zuzenak ez ote dio gaindi-egingo kideari, kide eztanari baizik, zuzenbageak, berriz kideari ta kide eztanari? Zait Plat 142.
    azpisarrera-3
    GAINDI EGINARAZI.
    "Faire déborder" Dv. v. GAINDI ERAGIN.
    azpisarrera-4
    GAINDI ERAGIN.
    Hacer desbordar. v. gaindiarazi.
    Zeinetarik gaindi eragin baitu abundoski gure gainera sapienzia eta intelijenzia guzitan. Lç Eph 1, 8 (He gaindi eragin; TB hedatu, Dv gaindiarazi ). Gaitzak dolorez gaindi eraginik, ianhariaren harzea ahanzi zeitan. Harb 339.
    azpisarrera-5
    GAINDI IZAN.
    azpisarrerakoSense-5.1
    a) (Aux. intrans.). Abundar. "(Estar, ser) demás, gaindi izan " Lar. "Surabonder" T-L.
    Eskaldun herrian, / bihotzik hoberena gaindi den herrian. Hb Esk 207. Batek sobra den ura xurpatzen adarrei; / bertzeak gaindi dena izarturen lorei. Ib. 235.
    azpiadiera-1.1
    (Aux. trans.). Tener en abundancia. " Gauza guzietarik gaindi ou gaindizka badute, ils ont surabondance de toute chose" Dv. "Surabonder, gaindi izan, gaindi ukan " T-L.
    Garda, soldadu eta yandarmez du gaindi. Hb Esk 138.
    azpiadiera-1.2
    (Aux. trans.). Desbordarse, rebosar. v. GAINDI EGIN.
    Biba, biba! Imolako aphezpikua Aita Saindu izanen da [...]! Bozkarioak gaindi zuen. Hb Egia 17.
    azpisarrerakoSense-5.2
    b) "Aventajarse [...]. Le hace muchas ventajas, se le aventaja mucho, [...] gaindi zaio, gainditzen zaio " Lar. v. gainditu.
    azpisarrerakoSense-5.3
    c) (Aux. trans.). Ser cubierto, dominado (por).
    Ats eman, Iaun, ezperen / ilauna dut gaindi. " Me cubrirá" . Or BM 44.
    azpisarrera-6
    GAINDI JOAN.
    " Gaindi egitea ou goatea, déborder, aller par dessus bord" Dv. " Eltzeak zirakien gaindi zihoala " H (s.v. iraquitcea ). v. GAINDIZ JOAN.
    Neurri ona, asea, higitua eta gaindi dihoana emanen zaitzue altzora. Dv Lc 6, 38 (Lç, HeH mukurru, He gaindiz, TB gaindituko dena ).
    azpisarrera-7
    GAINDIKO.
    azpisarrerakoSense-7.1
    a) (Dv, A; gaintiko S ap. A ; Dv (S)) .
    (Tras instr., ines. o gen.). Superior, sobre-, supra-. "Supérieur, qui dépasse. Ez niri galda ene ahalaren gaindiko gauzarik, ne me demandez pas des choses qui surpassent mes facultés" Dv. " Gaintiko (S), qui est en surplus" Ib.
    Natüraz gaintiko gaizen egitera iarten direnak. Bp I 87. Huntarzün bethierekoa eta orotangaintikoa zirena. Ip Imit III 15, 4 (SP guzien gaineko ). Gizaz gaindiko zoritxarrez beti loturik. Zait Sof 108. Esku antzetsu aien bidez datorrena animaz gaindiko edertasun artatik baitator. Or Aitork 287. Izatez-gaindiko mundu bat. Gazt MusIx 169. Orok badakigu mundua gure izariz gaindikoa dela, bainan ez sinetsi nahi. EZBB II 82.
    azpiadiera-1.1
    (Tras tema nudo). v. gizagaindiko.
    Gaur nahiago dute meta edo parapsikologi esan, hots, psikologi gaindikoa. Mde Pr 317. Berjakintza gaindikoa ['subconsciente superior'] . Ib. 348 (v. tbn. 343). Aren ederra andere-gaindikoa. " Sobrehumana" . Berron Kijote 148.
    azpisarrerakoSense-7.2
    b) (Tras adv. de lugar). De por (aquí, ahí, etc.).
    Horra zertako, igandean zortziko pestan aurkituko diren, hemen gaindiko framazon guziak. HU Aurp 175. Hemen gaindiko eihera ederrenak baino ederrago da, eiki. Zerb Metsiko 325. Eskuara zakiatelakotz, hemen gaindiko krimen argitzale ni nuk. Larz Senper 20. Etzela aski elizan ibiltzea hor gaindiko paganoer etsenplu onaren emaiteko. Ardoy SFran 159. Ez naute gero ahalgetuko / hor gaindiko zonbait lilik. Xa EzinB 116. Hor gaindiko jendearekin. Larre ArtzainE 54.
    azpiadiera-2.1
    (Tras instr.). Que atraviesa.
    Hainbeste ihesle eta mugaz gaindiko mila kurutzamendu. Larre ArtzainE 121.
    azpisarrerakoSense-7.3
    c) " Izen gaintiko, surnom" Dv. v. izengain, izengaraiko, izengoiti.
    azpisarrera-8
    GAINDIRIK.
    (Estar, etc.) desbordante (de). Cf. gainditu (2).
    Basa jendez zelaiak gaindirik / Jen ginen mendietara. Zby RIEV 1909, 399.
    azpisarrera-9
    GAINDIZ.
    azpisarrerakoSense-9.1
    a) (L, BN, S ap. Lh ; Urt I 64, Dv, H).
    Abudantemente, colmadamente, en abundancia. v. gaindika, gaindizka. Tr. Aparece en autores septentrionales no suletinos desde Haraneder. No hemos encontrado ejs. en el s. XX.
    Jainkoa bada guziz botheretsu da grazia]k[ guziak zuen gaiñerat gaindiz isurtzeko. He 2 Cor 9, 8 (TB frangatu, Dv nasaiaraz ). Ala ordutik gaindiz saristatua bailiteke heien fagoretan hartu dudan nekhea! Lg I XI. Banago gaiñdiz boztua! Gy 281. Mendi oin guzia da ithurritan gaindiz. Hb Esk 97. Yainkoak eman dio gaindiz izpiritu. Ib. 144. Zer bihurtuko diot Jaunari, gaindiz egin darozkidan fagore guzientzat? ' Pour ses surabondantes faveurs' . Gy Visites 94 (ap. Dv ). Industarrek ez diote ohore berezirik bihurtzen Brahmari, gaindiz diren arren erresuma guzian Vixnu eta Sibaren Elizak. Hb Egia 57.
    azpiadiera-1.1
    Desbordando.
    Uholde baten pare orai bekhatuak gaindiz bazter guziak ditu hondatuak. Zby RIEV 1908, 289.
    azpisarrerakoSense-9.2
    b) "Par les sommets" H (ap. Lh ).
    azpisarrera-10
    GAINDIZ EGIN.
    " Gaindiz egina, qui surabonde" H.
    Aberastasunez betheak, atseginez gaindiz eginak. Ax (ap. H (sg. DRA), pero se trata sin duda de Ax 149 (V 98) atseginez eta plazerez gaiñez eginak, así tanto en la princeps como en al ed. de Ip).
    azpisarrera-11
    GAINDIZ JOAN.
    Desbordar. v. GAINDI JOAN.
    Isuriko zaitzue zuen altzorat neurri ona, ungi zapatua eta gaindiz dohana. He Lc 6, 38 (Dv gaindi dihoana ). Errabia ordutik gaiñdiz badoako. Gy 300.
    v. tbn. Monho 52.
    azpisarrera-12
    GAINDIZKO, (L-ain ap. A ; Dv).
    Desmesurado, muy grande. "Qui est au dessus de la mesure, superflu. Zure ontasun gaindizkoa (He), votre souveraine bonté. Gaindizko eztitasun bat ematen dio (id.), il lui donne un surcroît de douceur" Dv. "Superfluo, lo que está por encima de la medida" A. v. GAINDIZKAKO (s.v. gaindizka).
    Bere graziaren aberatstasun gaindizkoak. He Eph 2, 7 (Lç abundant, TB neurrigabe, Dv nasai, Bibl ezin handiago ). Eta mespretxatu dut zure ontasun gaindizkoa. He Phil 41.
    azpisarrerakoSense-12.1
    (En sdo. peyorativo). Exagerado, desmedido.
    --Zer da ohore gaindizkoa? --Hura da Jainkoa ohoratu nahi izatea pratika edo obra banoez eta alferrez. CatLav 199 (V 102). Gero lodituz mintzoa / lausengari gaindizkoa / eman zen laudatzen yaunaren kolera. Gy 176. Ontatik du biotzondo ain nabaria, ez gaindizkoa, ez belaxka. "Aunque no desbordada" . Or BM 22.
    azpisarrera-13
    GOGOZ GAINDI v. gogo.
    azpisarrera-14
    ITZULI GAINDI v. itzuli.

    gaindi

    gaindi
    << gain 0 / 0 gaitzarazi >>

    Egoitza

    • B
    • BIZKAIA
    • Plaza Barria, 15.
      48005 BILBO
    • +34 944 15 81 55
    • info@euskaltzaindia.eus

    Ikerketa Zentroa

    • V
    • LUIS VILLASANTE
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

    Ordezkaritzak

    • A
    • ARABA
    • Gaztelako atea, 54
      01007 GASTEIZ
    • +34 945 23 36 48
    • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
    • G
    • GIPUZKOA
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
    • N
    • NAFARROA
    • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
      31002 IRUÑEA
    • +34 948 22 34 71
    • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

    Elkartea

    • I
    • IPAR EUSKAL HERRIA
    • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
      64100 BAIONA
    • +33 (0)559 25 64 26
    • +33 (0)559 59 45 59
    • baionaordez@euskaltzaindia.eus

    Euskaltzaindia

    Hizkuntza baliabideak

    Azkue Biblioteka eta argitalpenak

    Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.

    Orokorrak

    • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
    • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
    • +34 944 158 155
    • info@euskaltzaindia.eus
    z-library z-lib project
    Casino siteleri arasında yerinizi alın, kazançlı çıkmanın keyfini sürün! Heyecanı kaçırmayın.
    © 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper