OEH - Bilaketa
41 emaitza honat bilaketarentzat
Sarrera buruan (7)
Sarrera osoan (34)
goiburua
mezu.
etimologikoa
Etim. En último término de lat. missum, con evolución románica representada en el vocalismo en -e- .
sense-1
1.
(AN-egüés, L, B, BN, S, R; SP, Ht VocGr 330, 385 y 393, Lar, Arch VocGr , VocBN , Gèze, H)
Ref.:
A;
Lrq;
Iz R 293;
Izeta BHizt
.
Mensaje, recado, aviso, comisión. " Zure mezura laster egin nahia naiz " SP. "Amonestación" , "aviso", "denunciación, aviso", "orden, mandamiento" Lar. " Bidali zerautan mezua bihur nindadila etxerat, il m'envoya message [...]. Mezu bat badut zuri dakhardana, j'ai une commission que je vous apporte" H. Cf. MEIG VII 65: "Beste hitz ezagun bat badagoela gogoraturik "mandatu" esateko, mezu alegia". v. mandatu. Tr. Documentado en la tradición septentrional desde Dechepare. Al Sur se encuentra en Lizarraga de Elcano, Mendigacha y autores modernos. En DFrec hay 31 ejs.
Egin oroz rezebitu gure merexituia / erioa dauginian, baita haren mezuia. E 35. Aharrausi usua, gose edo lo-mezua. O Pr 11. Errege hark entzun zian bezain fite profetaren ahotik bere herioaren berria eta mezia [...]. Tt Onsa 49. Zerutik izan zuen / mezu dibinoa, / ez zuela izanen / agorren laidoa. Gç 67. Lehenik zeuen bihotzetan errezibi detzatzuen, orai aiphatzera daramatzadan bi mezu hauk. ES 187. Mariagana bidaldu izan zen mezu edo enbaxada handiaz [...] eskerrak [...] Jainkoari bihur diotzotzu. He Gudu 143. Jinkoaren mezütik haratko bazirade, zeren honat jin zirade? Egiat 179 (cf. infra MEZUZ). Mezü bat hartü dit zuretako / Halihatanek emana. Xarlem 1031. Jaunak igorriren dü zelütik mezia. Etch 656. Kurrierez heldu zuen orotara mezua. Gy 153. Eta lotan izanik Herodesengana ez bihurtzeko mezua, bertze bide batetarik itzuli ziren. Dv Mt 2, 12 (HeH mezu izanik, Leon mezua ukan; He, Samper abisu, Hual abiso, SalabBN abis, TB abisatu, Ip mezütü, IBk albiste, IBe ohar). Komentuko anaia bat ethorri zitzaion mezu batez. Laph 232. Biek ber mezia ükhen beitzien. Ip Hil 101.
( s. XX) Eltan bada faitra Frantziara [...] mezu oil beztad. 'Envíeme aviso' . Mdg 129. Uste dud orren maitetarzunian, ez daitadala ukaten mezu gidatia. 'Que no me negará el enviarme aviso' . Ib. 152. Ogetabat urte mugara eldu zanean, agintarien mezu ta deia jasoteko unea orduko [...]. Erkiag BatB 26. Pekatu-bide ematen dutenengatik bai al dakizu nolako mezu ikaragarriak esan dituan Jaungoikoak? MAtx Gazt 85s. [Frai Luisen ertia] ondo korapillotsu dala esan bear [...]; mezuaz ere bere bere dugu. Gazt MusIx 68. Etzion nehork mezurik helarazia egun hartan. Ardoy SFran 199. Zein mezu astun dakarte / hodeiek. Azurm HitzB 40. Han bi amoros zoin amultsuki zauden elgarri begira; / heien arteko mezu guziak zatozkidan beharrira. Xa Odol 320. Jainkoari mezu hau diot helarazi. Ib. 246. Zilatu die gure mezua kasernako telefonaren kudeatzaileek. Larre ArtzainE 179. Ezaguna da harako "poetikotasunaz" Jakobsonek dioen hura: mezuan bertan, mandatuaren hitzez-hitzezkoan datzala honen izaera. MEIG IV 87. Bere barruko eremu zakarren irudimen-mezu izkutua. MEIG IX 117. (en colab. con NEtx)
v. tbn. Bp I 122. Lg I 207. AR 247. LE-Ir (130, s.v. erastun). CatJauf 57. Barb Sup 166. Zerb IxtS 64. Txill Let 63. NEtx LBB 32. Gerrika 92.
Mensaje, recado, aviso, comisión. " Zure mezura laster egin nahia naiz " SP. "Amonestación" , "aviso", "denunciación, aviso", "orden, mandamiento" Lar. " Bidali zerautan mezua bihur nindadila etxerat, il m'envoya message [...]. Mezu bat badut zuri dakhardana, j'ai une commission que je vous apporte" H. Cf. MEIG VII 65: "Beste hitz ezagun bat badagoela gogoraturik "mandatu" esateko, mezu alegia". v. mandatu. Tr. Documentado en la tradición septentrional desde Dechepare. Al Sur se encuentra en Lizarraga de Elcano, Mendigacha y autores modernos. En DFrec hay 31 ejs.
Egin oroz rezebitu gure merexituia / erioa dauginian, baita haren mezuia. E 35. Aharrausi usua, gose edo lo-mezua. O Pr 11. Errege hark entzun zian bezain fite profetaren ahotik bere herioaren berria eta mezia [...]. Tt Onsa 49. Zerutik izan zuen / mezu dibinoa, / ez zuela izanen / agorren laidoa. Gç 67. Lehenik zeuen bihotzetan errezibi detzatzuen, orai aiphatzera daramatzadan bi mezu hauk. ES 187. Mariagana bidaldu izan zen mezu edo enbaxada handiaz [...] eskerrak [...] Jainkoari bihur diotzotzu. He Gudu 143. Jinkoaren mezütik haratko bazirade, zeren honat jin zirade? Egiat 179 (cf. infra MEZUZ). Mezü bat hartü dit zuretako / Halihatanek emana. Xarlem 1031. Jaunak igorriren dü zelütik mezia. Etch 656. Kurrierez heldu zuen orotara mezua. Gy 153. Eta lotan izanik Herodesengana ez bihurtzeko mezua, bertze bide batetarik itzuli ziren. Dv Mt 2, 12 (HeH mezu izanik, Leon mezua ukan; He, Samper abisu, Hual abiso, SalabBN abis, TB abisatu, Ip mezütü, IBk albiste, IBe ohar). Komentuko anaia bat ethorri zitzaion mezu batez. Laph 232. Biek ber mezia ükhen beitzien. Ip Hil 101.
( s. XX) Eltan bada faitra Frantziara [...] mezu oil beztad. 'Envíeme aviso' . Mdg 129. Uste dud orren maitetarzunian, ez daitadala ukaten mezu gidatia. 'Que no me negará el enviarme aviso' . Ib. 152. Ogetabat urte mugara eldu zanean, agintarien mezu ta deia jasoteko unea orduko [...]. Erkiag BatB 26. Pekatu-bide ematen dutenengatik bai al dakizu nolako mezu ikaragarriak esan dituan Jaungoikoak? MAtx Gazt 85s. [Frai Luisen ertia] ondo korapillotsu dala esan bear [...]; mezuaz ere bere bere dugu. Gazt MusIx 68. Etzion nehork mezurik helarazia egun hartan. Ardoy SFran 199. Zein mezu astun dakarte / hodeiek. Azurm HitzB 40. Han bi amoros zoin amultsuki zauden elgarri begira; / heien arteko mezu guziak zatozkidan beharrira. Xa Odol 320. Jainkoari mezu hau diot helarazi. Ib. 246. Zilatu die gure mezua kasernako telefonaren kudeatzaileek. Larre ArtzainE 179. Ezaguna da harako "poetikotasunaz" Jakobsonek dioen hura: mezuan bertan, mandatuaren hitzez-hitzezkoan datzala honen izaera. MEIG IV 87. Bere barruko eremu zakarren irudimen-mezu izkutua. MEIG IX 117. (en colab. con NEtx)
v. tbn. Bp I 122. Lg I 207. AR 247. LE-Ir (130, s.v. erastun). CatJauf 57. Barb Sup 166. Zerb IxtS 64. Txill Let 63. NEtx LBB 32. Gerrika 92.
azpiadiera-1.1
(Dv, H).
"Message secret" Dv. " Atoz, esanen dizut mezu bat, venez, je vous dirait un secret" H. Cf. mezuka.
Han arizan zitzun luzaz ez dezakezit zer yestu egiten, zer mezu elgarri beharrira adi-arazten. Elsb Fram 174.
"Message secret" Dv. " Atoz, esanen dizut mezu bat, venez, je vous dirait un secret" H. Cf. mezuka.
Han arizan zitzun luzaz ez dezakezit zer yestu egiten, zer mezu elgarri beharrira adi-arazten. Elsb Fram 174.
sense-2
2.
(Gèze; H y A, que citan a O).
Mensajero, recadista. "Messager" , "commissionnaire" Gèze. v. mezulari.
Ikhusirik ezen [...] kreatura guziak ahal ziratekeela Iainkoaren gloriáz testimonio eta mezu gizon guziak baithara. Lç Adv ** 1r. Gomendatzen derauzüt Larrey mezü eta marxant haur. Etchart 9.1v. Otsoak eztu bera iduri mezurik. 'El lobo no tiene recadista a su semejanza' . Saug 11bis. Mezu egin nezan herabea, berant ioan zedin, eta baratx, eta itzul deus gabea. " J'employai pour messager le paresseux" . O Pr 316. Mezu bat heldu da kanpotik eta dio Iob saindiari gisa huntan: [...] Ni ihesi eskapaturik heldu niz zuri berriaren kondatzera. Tt Onsa 51 (v. tbn. 52ss). [Gure Iaunak abertitzen gitu] ene mezia baita herioa, zien aldian da, heldu da, meziaren ondoan heldu nitz. Ib. 59. Mezü igorri berhala / Donaphaleü hirila / Musde Lojieren xerkhara. 'Un messager' . ChantP 318. Gabriel mezü saintiak / Maria salütatü dü. UNLilia 10.
Mensajero, recadista. "Messager" , "commissionnaire" Gèze. v. mezulari.
Ikhusirik ezen [...] kreatura guziak ahal ziratekeela Iainkoaren gloriáz testimonio eta mezu gizon guziak baithara. Lç Adv ** 1r. Gomendatzen derauzüt Larrey mezü eta marxant haur. Etchart 9.1v. Otsoak eztu bera iduri mezurik. 'El lobo no tiene recadista a su semejanza' . Saug 11bis. Mezu egin nezan herabea, berant ioan zedin, eta baratx, eta itzul deus gabea. " J'employai pour messager le paresseux" . O Pr 316. Mezu bat heldu da kanpotik eta dio Iob saindiari gisa huntan: [...] Ni ihesi eskapaturik heldu niz zuri berriaren kondatzera. Tt Onsa 51 (v. tbn. 52ss). [Gure Iaunak abertitzen gitu] ene mezia baita herioa, zien aldian da, heldu da, meziaren ondoan heldu nitz. Ib. 59. Mezü igorri berhala / Donaphaleü hirila / Musde Lojieren xerkhara. 'Un messager' . ChantP 318. Gabriel mezü saintiak / Maria salütatü dü. UNLilia 10.
azpisarrera-1
MEZUA EGIN,
MEZU BAT EGIN.
Transmitir, comunicar un mensaje o recado.
Bestia [...] joaiten duzu [...] erregeren meziaren egitera [...] eta ihardesten dirakozie erregeren ordria edo mania egin dutela. AR 247. Egin mezia / Xarlemañaren kortian. 'Porte message à' . Xarlem 480. Adrian aita Saintiari / zure mezia eginik. Ib. 145. Honat lasterka beitira jiten / berri horren ekhartera, / meziaren egitera. Arch Fab 113. [Muthilak] bere mezua egin duenean, Aita Iñaziok erraiten dio: Ontsa da, bazohazke. Laph 242 (v. tbn. 249). Bazuela mezu edo mandatu bat egiteko. Jnn SBi 52. Sankristiarat erakarri zuen, mezu handi bat egin behar ziola. Hola eta hola erran zion: [...]. Lf Murtuts 24.
Bestia [...] joaiten duzu [...] erregeren meziaren egitera [...] eta ihardesten dirakozie erregeren ordria edo mania egin dutela. AR 247. Egin mezia / Xarlemañaren kortian. 'Porte message à' . Xarlem 480. Adrian aita Saintiari / zure mezia eginik. Ib. 145. Honat lasterka beitira jiten / berri horren ekhartera, / meziaren egitera. Arch Fab 113. [Muthilak] bere mezua egin duenean, Aita Iñaziok erraiten dio: Ontsa da, bazohazke. Laph 242 (v. tbn. 249). Bazuela mezu edo mandatu bat egiteko. Jnn SBi 52. Sankristiarat erakarri zuen, mezu handi bat egin behar ziola. Hola eta hola erran zion: [...]. Lf Murtuts 24.
azpisarrerakoSense-1.1
(
Mezu egin
).
Eta opa zukeana mezu eginik, andrak eta semetxoak alde egiteko agindu zuen. Zait Plat 107.
Eta opa zukeana mezu eginik, andrak eta semetxoak alde egiteko agindu zuen. Zait Plat 107.
azpisarrera-2
MEZUA EMAN,
MEZU BAT EMAN.
Dar el aviso; hacer el anuncio.
Eman zuela mezua edo manamendua hitz arrotza khendurik haren lekhuan herrikoa ezarriko zela. ES 165. Aingürü handienetarik bati eman zeion mezia, joan ledin berriaren eramaitera. Ip Hil 69. Euskal Erriko lau aizetara / mezua eman naiean. Zendoia 121. Gehienetan apezpikuak [...] mintzatzen baitu orai, kargu baterako mezua eman baino lehen. Larre ArtzainE 215.
Eman zuela mezua edo manamendua hitz arrotza khendurik haren lekhuan herrikoa ezarriko zela. ES 165. Aingürü handienetarik bati eman zeion mezia, joan ledin berriaren eramaitera. Ip Hil 69. Euskal Erriko lau aizetara / mezua eman naiean. Zendoia 121. Gehienetan apezpikuak [...] mintzatzen baitu orai, kargu baterako mezua eman baino lehen. Larre ArtzainE 215.
azpisarrera-3
MEZU-EMAILE.
Mensajero.
Mezu-emale garbia, berriz, / irrati -leiatilletan. Zendoia 239.
Mezu-emale garbia, berriz, / irrati -leiatilletan. Zendoia 239.
azpisarrera-4
MEZU IGORRI
(B ap. A; mezu egorri L ap. A). "Avisar, enviar aviso" A.
Eta Miletetik mezu igorririk Efesera, dei zitzan Elizako Anzianoak. Lç Act 20, 17 (He mezua igorri; Dv igorri, TB egorri, BiblE mandatua bidali). Eta partzunerrer daie egortzen mezu: [...]. Gy 61. Probintzier mezu egorri zioten [...] froguak nola eginen ziren. Ib. 212 (v. tbn. 233).
Eta Miletetik mezu igorririk Efesera, dei zitzan Elizako Anzianoak. Lç Act 20, 17 (He mezua igorri; Dv igorri, TB egorri, BiblE mandatua bidali). Eta partzunerrer daie egortzen mezu: [...]. Gy 61. Probintzier mezu egorri zioten [...] froguak nola eginen ziren. Ib. 212 (v. tbn. 233).
azpisarrerakoSense-4.1
(
Mezua igorri
).
Mezua igorririk Efeserat. He Act 20, 17. Amak berehala mezua igorri zion Erregeari [...] bi xakur izan zituela erreginak. Barb Leg 68. Zoinek igortzen daut mezua? Lf Murtuts 29. Biharamunean berean igorri nion mezua: baietz ba, entseatuko nintzala. Larre ArtzainE 184.
Mezua igorririk Efeserat. He Act 20, 17. Amak berehala mezua igorri zion Erregeari [...] bi xakur izan zituela erreginak. Barb Leg 68. Zoinek igortzen daut mezua? Lf Murtuts 29. Biharamunean berean igorri nion mezua: baietz ba, entseatuko nintzala. Larre ArtzainE 184.
azpisarrera-5
MEZU LASTER.
Telegrama.
Morde Delpech-ek... izan du Hong-Kongo hiritik mezulaster bat, jakinaratzen diotena... Prop 1898, 145. (ap. DRA)
Morde Delpech-ek... izan du Hong-Kongo hiritik mezulaster bat, jakinaratzen diotena... Prop 1898, 145. (ap. DRA)
azpisarrera-6
MEZUZ (SP, H)
(Precedido de gen.). Por mandato de, por orden de. "Zure mezuz, par votre ordre" SP.
Ikhusi dugu eta irakurri, Iaun Bikario Jeneralen mezuz [...] liburutxo hau. (In EZ Noel 20 ). Ene jaun iphizpikuaren mezuz arthoski irakurri dut liburu hau. ES 146. Garbiki mintzo gare eta Jainkoaren mezuz bezala. He 2 Cor 2, 17. Aingeru bat hedatu zait Jainkoaren mezuz eta erran darot [...]. Lg I 344. Juntaturik ténpluan Jangoikoaren mezus. LE Matr6 273.
Ikhusi dugu eta irakurri, Iaun Bikario Jeneralen mezuz [...] liburutxo hau. (In EZ Noel 20 ). Ene jaun iphizpikuaren mezuz arthoski irakurri dut liburu hau. ES 146. Garbiki mintzo gare eta Jainkoaren mezuz bezala. He 2 Cor 2, 17. Aingeru bat hedatu zait Jainkoaren mezuz eta erran darot [...]. Lg I 344. Juntaturik ténpluan Jangoikoaren mezus. LE Matr6 273.
mezu
-
mezu....
-
Etim. En último término de lat. missum...
-
1. (AN-egüés, L, B, BN, S, R; SP, Ht V...
-
(Dv, H). "Message secret" Dv. " Atoz, es...
-
2. (Gèze; H y A, que citan a O). Mensaj...
-
MEZUA EGIN, MEZU BAT EGIN. Transmitir, c...
-
MEZUA EMAN, MEZU BAT EMAN. Dar el aviso;...
-
MEZU-EMAILE. Mensajero. Mezu-emale garbi...
-
MEZU IGORRI (B ap. A; mezu egorri L ap. ...
-
MEZU LASTER. Telegrama. Morde Delpech-ek...
-
MEZUZ (SP, H) (Precedido de gen.). Por m...
<< lasterrez 0 / 0 nahi izan >>
Egoitza
- B
- BIZKAIA
- Plaza Barria, 15.
48005 BILBO - +34 944 15 81 55
- info@euskaltzaindia.eus
Ikerketa Zentroa
- V
- LUIS VILLASANTE
- Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
20018 DONOSTIA - +34 943 42 80 50
- donostiaordez@euskaltzaindia.eus
Ordezkaritzak
- A
- ARABA
- Gaztelako atea, 54
01007 GASTEIZ - +34 945 23 36 48
- gasteizordez@euskaltzaindia.eus
- G
- GIPUZKOA
- Tolare baserria. Almortza bidea, 6
20018 DONOSTIA - +34 943 42 80 50
- donostiaordez@euskaltzaindia.eus
- N
- NAFARROA
- Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
31002 IRUÑEA - +34 948 22 34 71
- nafarroaordez@euskaltzaindia.eus
Elkartea
- I
- IPAR EUSKAL HERRIA
- Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
64100 BAIONA - +33 (0)559 25 64 26
- +33 (0)559 59 45 59
- baionaordez@euskaltzaindia.eus
