Harremana

    OEH - Bilaketa

    805 emaitza hamar bilaketarentzat

    Sarrera buruan (27)


    Sarrera osoan (499)

    Emaitza kopurua 500 elementura mugatua
    Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
    goiburua
    kasu.
    tradizioa
    Tr. Al Norte sólo se documenta la forma kasu; al Sur, aunque domina kaso, hay tbn. ejs. de kasu en Lazarraga y en textos del s. XX. Con kh- aparece en Haraneder, Laphitz, Elissamburu y ChantP . En DFrec hay 310 ejs. (23 septentrionales) de kasu y 34 de kaso .
    sense-1
    1. (AN, L, BN, S; SP, Urt IV 342, Gèze, H; kh- VocBN, Gèze, Dv), kaso Ref.: A; Lrq; Gte Erd 239, 136 .
     Caso, ocasión; acontecimiento. "Cas, aventure, accident" SP. "Cas, circonstance, occurrence" VocBN . " Kasu hoberenean (BN-arb)" Gte Erd 239. " Zer nahi kasuz jinen niz (BN-arb)" Ib. 136.
    Obedezidu dagidala / nik zure mandamentua; / errazoa da naturala / neure aoaz dasadala / itaundu jatan kasua. Lazarraga B16, 1183r. Zuen komisionean ezta deus ola kaso onzaz tratatzen. MRos 10.1v. Kasu reserbatuak. EZ Man I 21. Gertha ditekeien kasua da [...] eror baitzindezke zubi azpiko hosinera. Ax 143 (V 94). Legeak aginetan daben kasuetan eta okasiñoetan. Cap 115. Kasu iakin batzuetan. SP Phil 423. Ezkondurik emakume ura arkitzen zan kasoan. OA 161. Konsola zazu zeronek kasu berean nahi zinduken bezala. Ch I 13, 4. Demonio, ifernu eta kaso desastratu aietatik [libratu] . El 45. Holako kasietako ordenatiak. Mercy 42. Eman diozoten [Lapurdiko Bailliajeari] kasu roialak daritzoten altxatu zaioen partea. Revol 107. Hekien hantatzea, khentze penaren kasua da. JesBih 429. Kaso banakaen batzuek. CartAnd 402. Gu garen kasuan eta estatuan. Jaur 372. Hedatzen zaio [behiaren] kasua. "Le cas est proposé" . Gy 260. Bethi da kasuan soldado txarrena. Ib. 254. Gaur suertez ikusitzen / zaitutan kasuan. Bil 73. Gure etxian / khasü horrez asarra güntüzün. ChantP 164. Kaso oietan esaten diran gauza [...] guztiyak. Sor Bar 74. Txakur orren kasuan / amar bertso berri. Noe 38. Kasua da holakoa. HU Zez 103. Jakizu kasu presatua dela gero gure eri hunen kasua. Lf Murtuts 32. Kaso arrisku haundiko bat dadukagu. Arti Ipuin 75. Kasu au edo ura aipatzen digute. Vill Jaink 51. Ene kasu berean. Xa Odol 230. Beste urte batean gertatu zitzaidan beste kaso au ere. BAyerbe 74. Nire kasu onetan be olan urten eban. Gerrika 169. Handik laster dudatu, eta gero ezetz, eta baietz eta bazirela kasuak nun... Larre ArtzainE 119. Hau bistan da, Agirreren kasuan. MIH 382.
    v. tbn. Etchart 8.1r. Harb 430. Tt Arima 72. ES 166. CatLan 103. Egiat 166. Dh 57. UskLiB 88. CatS 69. Etcham 63. Tx B I 123. PierKat 46. Zerb Gerlan 70. Mde Pr 52. Larz Senper 32. Matttin 50. Uzt Sas 262. Etchebarne 35. Ayesta 40. Zendoia 155. Kaso: Xe 280. PE 136. Ud 65. Arrantz 76. AzpPr 113. EusJok 105. Tx B II 90. JAzpiroz 45. Albeniz 127.
    azpiadiera-1.1
    Accidente, azar, imprevisto.
    Ezen kasuaz landan eztute faltatu behar. Harb 437. Ethorkizuneko kasuetako ere zerbait gelditu. Ax 225 (V 149). Halako iokoetan irabazia ezta heldu arrazoinaren arauera, bainan kasuak eta sorteak emanik. SP Phil 368 (He 371 zorthe). Zerbait khasü nitan gerthatzen bada. ChantP 392.
    azpiadiera-1.2
    Ocasión de pecar.
    Zeren anhitz kasu, behatztopa eta peril da hartan [ahoa iuramentura usatzean] . Ax 263 (V 175). Aitzina darama [lizunkeriak] kasu eta erorte handietara. SP Phil 258 (He 260 helaranza). Kasuz eta perillez betheak [danzak] . Ib. 370.
    azpiadiera-1.3
    "Occasion, conjoncture. Kasu batean erran nioen, je lui dis en une circonstance" H.
    sense-2
    2. (S ap. Lrq ; Gèze, H; kh- VocBN, Gèze), kaso (H (G)).
    Atención; cuidado. "Attention, soin" VocBN . " Kasu handirekin egin beharra da " H. Cf. KASU EGIN, KASU EMAN, KASU HARTU.
    Ainbat sentidu eben, bada, Silverok Sirenak agaz egin eben kaso gutxia, eze etorri zan eriotzako puntura. Lazarraga A, 1142r. Sarri denaz sepulturan [gorputzaz] / baizen ez kasurikan. Arg DevB 52. Gorpútzas kuidádo ánitz izátea, ta káso gúti arímas. LE Ong 76r. Kaso bereari ta / bertzenari utzi. Balad 228. Kasu handirekin zebilelarik. Mde Pr 164.
    azpiadiera-2.1
    (AN-5vill, B, BN-arb; H) Ref.: Izeta BHizt; Gte Erd 203, 204.
    (Interj.). " Kasu horrekin! " Izeta BHizt. " Kasu minik hartu gabe " Ib. " Kasu, ez in ori! (B, BN-arb)" Gte Erd 204.
    Khasu ongi huni. Elsb Fram 167. Kasu mihiari. Zub 73. Bainan kasu! Kasu otoi! Kasu Puxka zakur itsusiari! JEtchep 32. Kasu, gero, nere boltsa orrekin. Izeta DirG 78. Kasü hede xuriari! Casve SGrazi 168. Eguberriz ulitzak ... kasu! Ikusiko ditutzu Pazkoz horma ziriak. EZBB I 87. Ez hunki, kasu! Larre ArtzainE 88.
    v. tbn. Ox 123. Lf Murtuts 51. Mde Pr 102.
    sense-3
    3. (Urt).
    Caso gramatical. "Casus accusativus, kasu akusatiboa " ; "casus laudativus, laudatzeko kasua, kasu laudatibóa" Urt I 90.
    Kasuen diferentziak egiten baitituzte emendailluen laguntzarekin. ES 127. Bere sei kasoetan erregla [...] firmeak ditu. Cb EBO 33. Atzizkia daramanak ez du ametitzen kasu gehigarririk. MEIG VI 174. Leku kasuetan. MEIG VII 123.
    sense-4
    4. "Necesidad de lo que hace falta, bearra, mengoa, kasua " Lar.
    azpisarrera-1
    DELA KASU (ZELA KASU, NAIZELA KASU, etc.). A causa de, con motivo de. v. DELA KAUSA.
    Ni kaso naxala baldin badator / euroen artera tentazioa. Lazarraga B15, 1180v. Senarraren jokua / izan dala kaso. Xe 257. Azpeitiko juntaera / izan zala kaso, / iru gizon gabiltza / txit orgulloso. AzpPr 61. Orai gaude kemen fiesta banen igartan kobra baten dela kaso. Mdg 128. Deliberatuko naiz / ori dala kaso. Tx B I 198.
    v. tbn. Ud 75.
    azpisarrerakoSense-1.1
    Beti nabil kasoau dala / trabajadua azkero. Lazarraga B16, 1200v.
    azpisarrera-2
    KASUAK HALA EMAN. Darse la ocasión.
    Arrosarioa erran diteke bidean, kasuak hala ematen badu. Dh 56. Gaztean ez dut aditu / gizon zuhurren erranik, / gero dut ongi frogatu / kasuak hala emanik. Etcham 44.
    azpisarrera-3
    KASUAK EMAN GABE. Sin venir a cuento.
    Isartan dazkad gaizak kasoak emon bage. Mdg 132.
    azpisarrera-4
    KASUAN (Tras frase relativa). Ya que.
    Orren majo zaudezen kasuan tori zigarrotxo bat. Sor Bar 36. Beok eskatzen nauten kasuan, logratua dago. Iraola 80. Ez nuke nai gelditu / nik fama txarrian, / jarri naizen kasuan / gaur zure aurrian. Yanzi 111. Berdin dan kasuan, exeri nadin. NEtx Antz 103. Alaxe egin nituan Tolosako Berazubin [...] zortzi kilometro, nola etzegoan beste gauzarik egiterik. [...] Bein joan nintzan kasoan, konpromisoa bete nuan eta etxera. Albeniz 200.
    v. tbn. Auspoa 39, 11. Zendoia 34.
    azpisarrera-5
    KASU ARI IZAN. Tener en cuenta, hacer caso.
    Loria egiazkoa eta eternala billhatzen duena ezta kasu hari mundu huntakoaz. Ch II 6, 2. Nagusia ordean kasu hari ezta. Gy 199. Kasu guti hari da nahastaile tzarra / izan dadin ala ez yendea beharra. Hb Esk 171. Hortaz kasu ari ez direnek ez dute girixtino adimendurik. Zby RIEV 1908, 87.
    azpisarrera-6
    KASU HARTU. Hacer caso.
    Zure alhabaz orai / kasü har dezazün. Xarlem 739. Manü hoien begiratziaz har dezagün kasü. Etch 666.
    azpisarrera-7
    KASU EDUKI. Hacer caso.
    Napoleon lehenak zaukan kasu guti / Zer ethorki zukeien bere aitaz goiti. Hb ( in BOEl 45 ).
    azpisarrera-8
    KASU-EGILE.
    azpisarrerakoSense-8.1
    a) Atento, que atiende amablemente. "Amagoia kasu egillea da (G-azp)" Gte Erd 27.
    Ez nak ni kasogillia [...] eta i bezelako arlotiari ez ziuat nik begiratzen ere. Alz STFer 141.
    azpisarrerakoSense-8.2
    b) Cuidadoso, vigilante, prudente. "Kasu egilea (= arta hartzen duena) (BN-arb)" Gte Erd 27.
    ikoitzak dio kasu egile dela. Beldurtiak dio zuhurra dela. EZBB II 143.
    azpiadiera-2.1
    (Uso sust.). Supervisor.
    Hori nuen kasu egile eta lanen manatzaile. Etchebarne 95.
    azpisarrera-9
    KASU EGIN.
    azpisarrerakoSense-9.1
    (V-gip, G-azp, AN-5vill, BN-arb, S; H; kaso V-gip). Ref.: Lrq; Etxba Eib (kaso eiñ, kasu eiñ); Gketx Loiola (itz legor); Elexp Berg (kaso eiñ); Gte Erd 28, 189, 293. Hacer caso. "Prestar atención [...]. Kaso eirazu, zeure onerako esaten detsut ba esaten detsurana" Etxba Eib. "Kasu egin behar dut (= diot) haurrari (BN-arb)" Gte Erd 28. Tr. Empleado generalmente en oraciones negativas, hasta bien entrado el s. XIX no se documenta tbn. en forma no negativa, y en este caso a menudo en oraciones interrogativas, imperativas o condicionales; cf. sin embargo infra hanbat kasu egin ya en Axular, y kasu guti egin desde Haraneder. En los ejs. antiguos predomina la construcción con instrumental, mientras que en los modernos es más frecuente el dativo.
    Lurreko gauzez [...] kasurik egin gabe. Harb 95. Muste Sempek eskribatu du presoneren libratzeaz bainan ezta kasurik egiten. CartUrruñ 136. Zirkunstanzia oez kasorik egiten ez debanak. OA 137. [Othoitzez] ezta kasurik egiñen. Ch III 49, 4. Ezteue nizaz kasorik egiten. Lar SermAzc 55. Mündü hunez kasürik egin gabe. Mst I 20, 4. Itsuak zionaz kasorik egiten etzutela. Mb IArg II 353. Ez kasurik egin eta ez jaramon emeko alegria eta jolas falsoai. Oe 66. Eztuténak iten kasorik sazerdoteén erránes. LE Prog 108. Besterenaz kasorik egin bage. Gco II 22. Inok kasurik egin ez deutsan neska epel bat. fB Olg 62. Pertsekuzione guziei kasurik egin gabe. Jaur 390. Mortifikatzeari geiago begiratzen ta kaso egiten zion. Aran SIgn 46. Egiyegun kaso. Ub 126. Gizonek ezpadeioe kasürik egiten. Ip Hil 91. Jainko legeaz kasurik egin gabe. Arb Igand 75. Ez adiskideai ez etsaiei kasorik egin gabe. Or SCruz 47. Nehork ez baitzioken kasurik egiten. JE Ber 72. Kaso egin baliote. NEtx Antz 32. Eguraldiaren txarraz kasorik batere egin gabe. Txill Let 32. Alako gertakizuneri tabernari geienak ez detse kasurik eiten. SM Zirik 49. Ez zozula kasurik egin! Larz Iru 32. Euskalduna dala ezagututa, amerikano zaar batek kaso egin dio. TxGarm BordaB 141s. Esku artean darabilten lanari kasurik egiten ez bagenio. MEIG VIII 111.
    v. tbn. Ax 443 (V 290). Tt Onsa 147. ES 199. Oe 66. Brtc 174. Xarlem 724. Monho 98. JesBih 430. Etch 688. Bordel 201. Jnn SBi 138. EusJok II 123. Iratz 119. Mde Pr 171. Or Aitork 283. Gand Eusk 1956, 223 (V-gip). BEnb NereA 184. Vill Jaink 24. Lab SuEm 183. Xa Odol 147. Mattin 110. Gerrika 162. Larre ArtzainE 178. Kaso: SermAN 6r. Cb Eg II 94. It Fab 254. Xe 269. Zab Gabon 93. Sor Gabon 36. Apaol 85. Alz STFer 140. AzpPr 117. Arrantz 125. TP Kattalin 186. Tx B 127. Lab SuEm 115. Etxde AlosT 9. Basarri 25. Ugalde Iltz 21. Arti Tobera 285. And AUzta 58. Anab Aprika 76. Vill Jaink 30. MAtx Gazt 101. Uzt Sas 258. JAzpiroz 176. FEtxeb 58.
    azpiadiera-1.1
    (Con determinantes).
    Oinhazeaz hanbat kasu eta kontu egiten duzuna. Ax 605 (V 389). Kasu gehiago egiten dut zure obedienziaz. SP Phil 16. Zer kaso egiñ gindiro orai emen xarri baledi Sn. Paulo predikatzen? SermAN 2r. Hek entzuteaz khasu guti egiñik. He Gudu 155. Añ kasu gitxi egiten dabelako [...] Pasinoe Santuko misterio andiakaz. Oe 118. Hanitz kasü egiten diala uhuratzen dütianez. Mercy 13. Lurreko ontasunari / kasu guti eginez. Monho 96. Ez jako oni kasu andirik egiten. fB Ic III 352. Khasu guti egin zezoten beldur zen. Laph 69. Eguzkiari kaso / asko egin gabe. Basarri 148. Osabaren esanari kaso geiegi egin gabe. TxGarm BordaB 151. Haiek guri ez digute kasu gehiegirik egiten. MEIG VII 131.
    v. tbn. Mst III 28, 1. Mih 93. Brtc 93. CatLan 3. Gy VII. Elsb Fram 61. Arb Igand 46. Or Aitork 284. Kaso: LE Prog 108. Bv AsL 214. Vill Jaink 187. JAzpiroz 57.
    azpiadiera-1.2
    (Con el vb. elidido).
    Zure abiso ta inspirazioai kasorik ez. Cb Eg II 109. Uhurez kasü gabe. Etch 604.
    v. tbn. Or Eus 50. Kaso: PE 86. And AUzta 102.
    azpiadiera-1.3
    (BN-ciz-baig; H; kaso e. V-gip, G-azp). Ref.: AtSac 38; Elexp Berg; ZestErret. Vigilar. "Kasu egizu, prenez garde!" H. "Lapikuai kaso eiñ" Elexp Berg. "Egurra eitten igual hiru laun ta geo txondorrai kaso itten, hamar" ZestErret.
    Sukria hartzen duten arabera, egizu kasu biziari. ECocin 44. Kasu egiteko zuten [zubian] . Lf Murtuts 22. Kasu in zazue potzu ortaa eror. (L-sar). JMB Mund IV 112. Bainan sosari kasu egin behar du. JEtchep 29. Osagarriari eta sosari, delarik behar da kasu egin. EZBB II 84. Egon ziren bi arreba han azinder kasu egiten. Etchebarne 20. Gau guzian gure arropari kaso egiten egon zan [zakurra] . BBarand 54.
    v. tbn. Larre ArtzainE 60.
    azpiadiera-1.3.1
    Bainan oraino behar zen sabaian kasu haundia egin, zeren zoladuran baitziren taulak falta. Etchebarne 28.
    azpiadiera-1.3.2
    "Kaso ingoizut, telefonoz deituko dizut edo era batera edo bestera jakinaraziko dizut" ZestErret.
    azpiadiera-1.4
    b) (Ht VocGr, Lecl). "Mentionner, kasuegitea. [...] Il ne fait pas mention, ez du kasurik egiten" Ht VocGr 384.
    azpisarrera-10
    KASU EMAN.
    azpisarrerakoSense-10.1
    a) Suponer. "Emazu kasu, posez le cas" SP.
    Kasu emanen duzu Kalbarioko mendian zarela. SP Phil 102 (He 104 emanen diozozi gogoari ). Bainan hori aditzen dela kasu emanik nihola ere trabu hura ezin khen ditekeiela. Ib. 165. Baina kasu emanik gazteek eztutela nahiko ederkitasunaz kontentatu, egon behar da zuhurren erranetan. Ib. 334 (He 336 baldiñ ).
    azpisarrerakoSense-10.2
    b) Vigilar; tener cuidado. "Kasu emak! (L, BN), ¡ten cuidado!" A. "Hemen kasu emanez era(b)il (BN-arb)" Gte Erd 203. "Kasu eman zure argiari! (BN-arb)" Ib. 204.
    Khasu emak muse Sarri ihizlari zorrotz hura. (In Michel LPB 293 ). Otoi, emazue kasu. StPierre 31. Hirizainek kasu eman behar baitziguten. Mde Pr 297. Kasumazu nun sartzen ziren! JEtchep 82. Ez baduk hobeki kasu emaiten, edanak galduko hu. Larz Iru 90. Untsa kasu emak azinder. Etchebarne 25.
    v. tbn. Barb Sup 15.
    azpiadiera-2.1
    Hacer caso, tener en cuenta. "Jainkoak erranari etzuen (etzion) kasu eman (BN-arb)" Gte Erd 293.
    Zertaz dutan solasa / emazue kasu. Bordel 105. Haren erraneri batere kasurik eman gabe. Lf Murtuts 48. Ez ziola etxeko andereak kasurik ematen. Mde Pr 99. Eman ezaiozu kasu eta arreta guthun hartan erraiten nizunari. Osk Kurl 28. Uste balin bauk hire bihotzari kasu emanen duten neskatxek, hirekin ezkontzeko! Larz Iru 108.
    azpiadiera-2.1.1
    (Part. en función de adj.). Atento.
    [Garat apeza zen] gu ginen haurreri bai arras hurbila eta kasu-emana. Larre ArtzainE 118.
    azpisarrera-11
    KASU IZAN (Trans.). Hacer caso. v. KASU EGIN.
    Gutiago hanbatenaz / gorputzaz kasu zuen / gehiago zenbatenaz / kontenplatzen baitzuen. Arg DevB 48. Eztüzüla kasürik / Js. Kristen legiaz. Xarlem 721.
    azpisarrera-12
    KASUZ.
    azpisarrerakoSense-12.1
    a) Por accidente; por casualidad. "Par accident" SP. "Kasuz ethortzen bada, si par cas il arrive" H.
    Edo kasuz edo gure bizitze thaillutik heldu zaizkigunak [beheramenduak] . SP Phil 219 (He 221 akzidentez ). Erituz edo kasuz [hillen zara] . Ib. 47. Hark aurtikhi duen pozoinak bere kolpea kasuz egin eztuelarik [...] guziarekin ere ezta haren falta izan zeren eztituen hil. Ib. 337s (He 339 menturaz ).
    v. tbn. Hn in BOEl 54.
    azpisarrerakoSense-12.2
    b) (kasos AN-egüés-ilzarb-olza ap. Bon-Ond 166). (Precedido de gen.). A causa de.
    Eta arraziogonen kasos dio S. Tomasek gauza guzietarik egin bear dela amarren. SermAN 5v. Nork ere utziko baidu bere emastea, adulterioaren kasuz landan, adulterioa egiñarazitzen dio. He Mt 5, 32 (Lç kausaz ). Etzeikéla ibili oñes [...] oñazeén kásos. LE Ong 66r.
    azpiadiera-2.1
    (Precedido de -(e)la ).
    Aurten, tenpra dela kasoz, iñaute eguna izan da gorexima egun baten bikain triste. Mdg 137.
    azpisarrera-13
    KASUZKO (SP, sin trad.).
    Concreto.
    Nihor iniuriatzea, eskarniatzea, ihakinzatzea edo gauza ansiazkoz berzela desohoratzea da mortal, eta hala erran behar da nolako desohorea den, gero kasuzko gauzaren gainean barkhazino eskaraztea gatik. Harb 171.

    kasu

    kasu
    << 1 kaskarin 0 / 0 kateagailu >>

    Egoitza

    • B
    • BIZKAIA
    • Plaza Barria, 15.
      48005 BILBO
    • +34 944 15 81 55
    • info@euskaltzaindia.eus

    Ikerketa Zentroa

    • V
    • LUIS VILLASANTE
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

    Ordezkaritzak

    • A
    • ARABA
    • Gaztelako atea, 54
      01007 GASTEIZ
    • +34 945 23 36 48
    • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
    • G
    • GIPUZKOA
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
    • N
    • NAFARROA
    • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
      31002 IRUÑEA
    • +34 948 22 34 71
    • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

    Elkartea

    • I
    • IPAR EUSKAL HERRIA
    • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
      64100 BAIONA
    • +33 (0)559 25 64 26
    • +33 (0)559 59 45 59
    • baionaordez@euskaltzaindia.eus

    Euskaltzaindia

    Hizkuntza baliabideak

    Azkue Biblioteka eta argitalpenak

    Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.

    Orokorrak

    • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
    • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
    • +34 944 158 155
    • info@euskaltzaindia.eus
    z-library z-lib project
    Casino siteleri arasında yerinizi alın, kazançlı çıkmanın keyfini sürün! Heyecanı kaçırmayın.
    © 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper