Harremana

    OEH - Bilaketa

    802 emaitza hamar bilaketarentzat

    Sarrera buruan (27)


    Sarrera osoan (499)

    Emaitza kopurua 500 elementura mugatua
    Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
    goiburua
    bezpera.
    tradizioa
    Tr. La forma bispera se encuentra en Cardaberaz, J.J. Moguel, Astarloa y fray Bartolomé, no como forma única. Mezpera aparece en Eguiateguy, StJul e Iztueta, mespera en CatLan. En DFrec hay 88 ejs.
    sense-1
    1. (V-gip, G, AN, S; Urt IV 113 (bezper egun), Lar, Añ, VocBN , Hb, Gèze, Dv, H); bespera (Lcc, SP (<ues->)); bispera; bezpra (R); mezpera (B; Gèze, Dv (S), VocB ) Ref.: Bon-Ond 153; Lrq; A EY III 245; Iz Als; Iz R; Iz Ulz; Etxba Eib; Elexp Berg; Gte Erd 43; Izeta BHizt2 (mezpera); ZestErret .
     Víspera, día que antecede, a menudo, a uno de fiesta o de celebración, pero tbn. a cualquier otro día. "Bíspera de fiesta, eguzari bespera" Lcc. "Ogi bezperakoa [...] pain de la veille" H. "Mezpera, vigilia, esto es, día anterior a" VocB . "Bezperako gauan edandakoak kalte egin zion (G-azp-goi, AN-gip)" Gte Erd 43. v. aurregun, aitzinegun.
    Jandoneanez bezpera baten / igaro ninzan basoti. Lazarraga 1170v. Bezpera artan [=Jandoneanez bezperan] jentez oi da / aiuntamentu andia. Ib. (B), 1198vb. Bezpera eta Bazkoa. "Vigilias". Ber Trat 123v. Hiltzeko bezperan egin / zinduen othuruntza. EZ Noel 142. Birjinearen bespera, egun gustia, / sekula gorde eikezu, Ondar Ibaia. EgiaK 90. Orzegun Saindu arratsean, hil behar zuen bezperan. Ax 327 (V 217). Badakusazue nola nagoen neure azken pontuaren bezperan. Ib. 330 (V 219). Besta huna, bezperatik. Bela 6. Arratseko bespe[r]a arraiak biharamuneko goiza ilhun egiten du. "Laeta vigilia serotina". SP Imit I 20, 7. Bide huntaz orrhoit zediñ / Hilzearen bezperaz. Arg DevB 137. Hil-bespera sakratuan / Mundutik partitzean. Gç 123. Betleemen barrüki batetan egüberri bezpera gai minian. Bp I 152. Haren besta saintietan kofesatziaz eta errezebitziaz, hen besperak eta neskenegünak ahalaz barurtüz haren ohoretan. Ib. 147. Zeren sabatoaren bezpera eta preparazioneko eguna baitzen. He Mc 15, 42. Eliz-jaunak aski dute jai edo igande bezperatik urrengo eguneko irakur-aldia bein edo bitan irakurtzea. Mb IArg I 54. Ill-bezperan. Ib. 387. Jai-bispera batean probetxu andiko sermoi bat predikatu zuen. Cb Just 52. Natibitate mezpera gaian izan züzün sorthü. StJul 110. Zonbait Besten bezperan. CatLan 105. Hilabete bakhoitzeko bigarren igantiaren bespera. Mercy 28. Batailla handi baten mezperan Jinkoa ziala othoizten. Egiat 171. Egin zuan Sakramentu hau, ill behar zuan bezperan. Ub 200. Pazko bespera zan. Ib. 87.
    ( s. XIX) Zerén eméngo trabájuak baitíre [...] nola bézperak ángo festarén. LE Ong 52v. Artara irteteko zegoan bezperan bildu zan lagun batzuekin. AA II 144. Has beraz bezperatik urrikizko sentimenduak bere baithan erreberritzen. Dh 59. Gaurik jakiñeenak onetarako dira Gabon gaba, urte barri besperia, ta beste atxakijareen bat dabeenekua; barriz entzuneena Santa Ageda bisperakua. JJMg BasEsc 125. Baru egin biar da [...] Santuben batzuben jai besperako egun aurrekuetan. Astar II 243. Donostiako gaztetxoak iru errege bezpera gabean. Echag 196. Bere pasioniaren besperan. UskLiB 57. Maihatzaren lehenaren bezperan. MarIl 64. Bezperatik arranjatzen da propiki. Ib. 11. Ama Birjiñaren jaiotzako mezpera eguna. Izt C 357. Pazkua Espiritu Santukoaren mezperan. Ib. 422. Jai-bezpera batean. Lard 401. Egun da Jondoni Petri eta Jondoni Pauloren bezpera. Laph 15. Mendekoste bezperako Iruñepean ziren. Ib. 9. Ostegün Saintian, hilen zen bezperan. CatS 73. Apustura jokatzeko bezperan / dira orla ibilliyak. EusJok II 60. Bezperako tribulazione guziak. Elzb PAd 48. Badator Santa Ageda bezpera-gaba. Urruz Urz 26. Egingo ziotela ots aundiko pesta, bezperan barurtuaz. Zab Gabon 94. Etxetik atera nintzan besperan nere ama gaixoak lepotikan zintzilika jarri ziraden [...] eskapularioa. Apaol 57. Egin zuten hiltzeko gau bezperan komedia bat. Elsb Fram 122. Orhoit zen bere bezperako agintzez. Jnn SBi 69. Sarako besta bezpera batez. Zby RIEV 1908, 87. Eskerren erakusteko, emaiten deio bezperako ermithainari ebatsi zian zilhar gathülia. Ip Hil 157. Y hay una que recibe / arrain bialdua, / y a cómo es en el puerto / besperan saldua. Azc PB 182.
    ( s. XX) Erauntsiaren bezperan xin zen errena. Mdg 140. --Zer da, ik ere astelena al dek? --Ez, jauna, astearte bespera. (In Bil 172). Bezperatikan izan ziraden / burla ta despreziyuak. EusJok 25. Bezperatik beretik, baratxuri gordinez ongi xixta zazu [zikiro azpia] . Barb Sup 4. Aiako erasoaren bezperan. Or SCruz 67. Ni sano asko nitzan / Santo Tomas bezperan. Tx (in Imaz Auspoa 24, 143). Bezperatik etortzen direnak. Zub 78. Bezperaz geroztik. Barb Leg 126. Batere ez nakielarik urtheko jaien bezpera zutela Irundarrek. JE Ber 93. Hiltzeko bezpera arratsean ikusia ginuen eta mintzatua. Zerb Gerlan 101. Negu otz zan, / Erregetako bezpera. SMitx Aranz 42. Oiñaze bezperan begiak jasorik bere Aitagana. Or Poem 536. Bezperarako batari edo besteari idatziko zion agertzeko esanaz. JAIraz Bizia 88. Agirre-Lardizabaldarren eztei egun bezperan. Etxde AlosT 76. Ortan ez zurkerian ibilli; ezta zuloak egiteko aldaketa-bezpera arte egon ere. Munita 59. Irten-bezperan etxekoandreak gurasoen etxean bazkaltzeko baimena eman zion neskatxari. NEtx Antz 157. Bezperako arratsaldean. Mde Pr 297. Atharratze aldera erten bezperan. Etxde JJ 41. Bai dala pozgarria bakoitzaren sorterriko jaien bezpera! Erkiag Arran 181. Bezperako eran geiegiagatik damuturik. SM Zirik 74. Santa Kurtze bezperaz / asten dira jaiak. BEnb NereA 26. Labearen pizteko bezpera-arratsean. JEtchep 36. Bezperaz etorrita, egun artan bertan atera-bearra neukan. Anab Aprika 84. Goan bezperan. Izeta DirG 112. Krima bezperan eta biharamunean ez du euririk egin. Larz Senper 58. Ezkon-bezperako gabean. NEtx LBB 22. San Juan Jaiegunaren bespera-illuntzia. Alzola Atalak 80. Bezperan egon garanean itxosoan egozan etxura txarra(k). (V-ger). Holmer ASJU 1969, 176. Musu emanik utzia bezper'atsean, / ni atzartzean, zu ez bazira etxean, / tristura latz bat senditzen dut bihotzean. Xa Odol 298. Ikutuxka bat eman zion zatoari eta bezpera-gauean baiño zimurxeago arkitu zuan. Berron Kijote 98. Santa Krutz bezpera uan. Ataño TxanKan 220s. Bezperan atakea ematen asi giñan lekura ostera joan bear. Alkain 73. Bezperan tabakoak jorraturik, haitzurra han utzia nuen. Etchebarne 43. Au izaten zan Gabon bezpera gabien. Gerrika 28. Bazko bezperan. MIH 401. Igandearen bezperara bagatoz orain, larunbat da, segur aski, izenik zabalduena. MEIG VII 97.
    v. tbn. JesBih 402. ChantP 238. Arr May 190. Arb Igand 175. FLV 1988, 276. CatJauf 87. Ir YKBiz 509. Lf Murtuts 25. Txill Let 41. Bilbao IpuiB 236. Akes Ipiñ 33. Basarri 27. Ugalde Iltz 21. And AUzta 69. Osk Kurl 138. Ardoy SFran 166. Onaind STeresa 92. Uzt Sas 212. Bespera: EZ Eliç 359.
    azpiadiera-1.1
    (Sing. o pl.). Vísperas, tiempo inmediatamente anterior a algo.
    Gudaritzara joan bezperetan intzalako ez nikan kargurik artu. Etxde JJ 69. Eleizaldek, hiltzeko bezperan, eskatzen zigunari ez diogula iaramonik egin. MEIG VIII 56.
    azpiadiera-1.2
    (Fig.). Antesala, preludio, lo anterior a algo.
    Gure bekátuak dire askotán gorputzarén gaitztáko; ta estórbu, sendatzekó; ala nola aién kéntzea baita osasunarén bézpera. LE Ong 22r. Urguilua, erorikoaren bezpera. Zerb IxtS 58. Gañera, euskeraren eriotza aberriaren elizkizunen bezpera litzakela. JAIraz Bizia 8.
    sense-2
    2. (V-gip, G, AN-larr, S; VocBN , Gèze, Dv, H); bespera (Lcc, SP (<ues->), Gèze); bezpra (R); bispera; mezpera (B; Gèze, VocB ); mespera Ref.: Lrq; Izeta BHizt (mezpera); Iz R; Etxba Eib; Elexp Berg; ZestErret .
     (Gralmente. pl.). Víspera, una de las horas del oficio divino. "Besperak, l'office de vêpres [...]. Besperetarakoan, allant à vêpres" SP. "Vêpres, besperak" Gèze. "Bezperetakoan, al tiempo de vísperas" A Morf 164. "Domeka arrasaldetan, Elixan izaten diran kantu errezuak dira bezperak" Etxba Eib. "Lenago mezperetara gaten ginen" Izeta BHizt.
    Meza, besperak eta bertze elizako ofizioak entzun. Mat 111. Baldin othoitz hauk labur bazaikitzu, erratziketzu arrosarioan bihi guztietan besperek dirauteño. EZ Eliç 70. Mezaz, bezperaz eta orazinoz konturik egin gabe. Ax 480 (V 310). Abendoko lehen igandearen bezperetarik Eguberri Bezperaren bezperetaraino. Hm 31. Egun guziez enzuten zituen bi meza, besperak eta konpletak. SP Phil 540. Ordu da ordu, debotak, / Atenzionerekin, / Erratekotzat bezperak, / Saindu Helenarekin. Arg DevB 135. Arratsian besperen ondoan. Tt Arima 60. Egüerdi ondoan enzün bezperak nork bere parropian. Bp I 92. Meza Nagusi ta besperatara joatea. Cb Eg III 353. Obligatia da oraiño mesperetala, eta beste eguerdi onduan egiten diren ofiziuetara asestitzera. CatLan 102. Lehen bezperetarik ekhia sar artioko denboran. Mercy 7. Igandeko bezperak. Brtc 9. Noiz, edo zenbat hordutan esaten dira Salmo oek? --Zazpi hordutan, eta, onela bereizturik, derizte Besperak, Konpletak, Matutiak, Prima, Terzia, Sesta eta Nona . Ub 164.
    ( s. XIX) Ez badua sarri sermoiak enzutera, meza nagusi bere eleisakora, bespera, errosarijo ta beste gauza onetara. Mg CO 219. Ez uts egin meza nagusira, besperetara. Añ MisE 250. Erri batzuetan Meza nagusi eta bezperen denboraz landara edo kanpora, amuarekin arranzan ibiltzea, eta era berean eizean, ez oi da gauz anditzat artu. AA II 52. Dibersinoe publikuak eragotzita dagoz [...] bisperetako [...] denporeetan. fB Olg 40. Sermoe ta bisperaak. JJMg BasEsc 96. Bezperez ere eztezazüla hütsik egin arrazu lejitimorik gabe. UskLiB 78. Egoitekotzat Jesu-Kristoren adoratzen, meza bezperak artean. JesBih 423. Egun oroko meza, / errosarioa, / eta bezper-ondoren / zen kalbarioa. It Fab 113 (cf. BEZPERA-ONDO). Egun guztietan joaten dira Meza nagusi ta mezperak entzutera. Izt C 211. Erri onetako jendea bezperak emandakoan Elizaldeko plazan zegoela. Ib. 397. Meza nausitan, baita bezperetan. AB AmaE 234. Bezperetarik lekhora, lege da pilota partida bat bedere jokha dadin herriko pelotari hoberenen artean. Zby RIEV 1908, 83s. Iganteko besperak. Ip Hil 239. Igande arratsaldetan, bezperak ondoan. HU Aurp 111. Ez dut nik sekulan halako bezpera ederrik entzun. Arb Igand 138.
    ( s. XX) Bezperak erran eta portikoan, iriko bezino guziuen izenak isartan dra bapana bere zeduletan. Mdg 135. Beste beiñ kanpaiak bezperatara deiez ziarduela. Ag Kr 50. Atera zen bezperak entzunta elizatik. Goñi 40. Meza Nagusi ta Bezperetako abestiak. ArgiDL 170. Bezperetako ordua. Mok 16. Elizan arratz-otoitzak --Besperak-- abestu ondoren. Eguzk RIEV 1927, 426. Pipa erretzen exeita zegon aguretxoa besper-ondoren eliz-aurrean. Jaukol Biozk 4. Yondone Tropim-era bezperetara yoan nai ba duzu. Or Mi 75. Emen, ordua aurreratzen danean, ordu bat atzerago izaten dira mezak, bazkariak, bezperak eta danak. Anab Usauri 33. Apaizak egunero otoiztu bear dute [Magnificat] bezperetan. Ir YKBiz 9. Ildakoen Bezperetako otoitzari, Absolve esan oi diote Larraunen. Ib. 417n. Meza-bezperetan bultu baten pare xut-xuta egoitea. Lf Murtuts 24. Igande batez populu guzia deitu zuen bezperetarat, adioak egin behar zituela. Zerb Azk 17. Urte guziko Meza-Bezperak. Or MB (tít. de la obra). Jaietako meza nagusi ta bezperak. Etxabu Kontu 80. Jai-arratsaldean bezperetara joan. BAyerbe 135. Bezperak bukatu ta dotriña. JAzpiroz 131.
    v. tbn. Hb Esk 188. Bespera: Arg DevB IV. UskLiB 3.
    sense-3
    3. Víspera, una de las divisiones del día entre los romanos, correspondiente al crepúsculo de la tarde.
    Besperetan zinituzten / irautsi gurutzetik, / Iosef Arimatiarrak / konjia eskaturik. EZ Noel 101.
    azpisarrera-1
    BEZPERA-AITZIN.
    azpisarrerakoSense-1.1
    a) "Bezperainzine, avant vêpres" VocBN . "Bezperaintzin [...], temps qui précède les vêpres" Dv.
    azpisarrerakoSense-1.2
    b) "Bezperaintzin, avant-veille" Dv. v. BEZPERAGO.
    azpisarrera-2
    BEZPERA-BEZPERA.
    Antevíspera.
    Urte artan San Juan bezpera bezperan, illaren ogei ta biyan, izan zan Madrillen naspilla aundi bat. Sor Bar 73.
    azpisarrera-3
    BEZPERA-BEZPERAGO.
    "Bezpera-bezperagoan, la antevíspera (AN-5vill)" A Apend (la misma expr. tbn. al menos en G-azp).
    azpisarrera-4
    BEZPERA-DEI.
    Toque de Vísperas.
    Bezperadeiak daurontsa. "Voilà qu'on sonne les Vêpres". Birjin 113.
    azpisarrera-5
    BEZPERAGO (S; VocBN , Hb, Dv, H, Foix (ap. Lh)) Ref.: Lrq (/bespéago/).
     "Bezperagodanik, -gotik, dès l'avant-veille" Hb. "Bezperago, avant-veille" Dv. "Bezperagoan, l'avant-veille [...]. Ogi [...] bezperagokoa, pain de l'avant-veille" H.
    Jesusen gorputz piztua, / goiti hegaldatua, / Bezperagoko zuriez / sainduki edertua! Monho (ap. Herr 3-4-1958, 4). Ezkontzeko bezperan edo bezperagoan, bekhatu guziak erranen dituzte. Dih MarH 447 (ap. DRA ). Erraten baita biharamunaz ez girela orroitzen; are gutiago bezperagoaz. HU Zez 144. Bazkari hartan baginuen basaurdekia, ez bezperan edo bezperagoan hila izatu zen basaurde batetik. Prop 1903, 152. Mendekoste bezperagoan hamar erretor eskualduni manatu zioten beren parropiaren uztea. Lf (in HU Aurp 27).
    azpisarrera-6
    BEZPERAGOKOAN.
    En la antevíspera. "Bezperagokoan (BN-ciz), bezperan, hartan, biharamunean, biharamunagoan" Gte Erd 12.
    azpisarrera-7
    BEZPERA-ONDO.
    "Bezperondo, après vêpres" VocBN . "Bezperondo, temps après vêpres" Dv.
    Bezperondoan, neska ta mutil, / --artzai gaisoak mendira-- / larraiñetara, txelaietara. Or Eus 193. Iñauteri, Pazko-jaiaz, Korpus-egunez, eta Sanjuanetan zagi-ardoa ipintzen dute arkupetan, bezpera-ondoan. Munita 125. Bezpera ondoetako harreman eta ateraldietan. Larre ArtzainE 237.

    bezpera

    bezpera
    << bezala 0 / 0 bidenabar >>

    Egoitza

    • B
    • BIZKAIA
    • Plaza Barria, 15.
      48005 BILBO
    • +34 944 15 81 55
    • info@euskaltzaindia.eus

    Ikerketa Zentroa

    • V
    • LUIS VILLASANTE
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

    Ordezkaritzak

    • A
    • ARABA
    • Gaztelako atea, 54
      01007 GASTEIZ
    • +34 945 23 36 48
    • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
    • G
    • GIPUZKOA
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
    • N
    • NAFARROA
    • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
      31002 IRUÑEA
    • +34 948 22 34 71
    • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

    Elkartea

    • I
    • IPAR EUSKAL HERRIA
    • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
      64100 BAIONA
    • +33 (0)559 25 64 26
    • +33 (0)559 59 45 59
    • baionaordez@euskaltzaindia.eus

    Euskaltzaindia

    Hizkuntza baliabideak

    Azkue Biblioteka eta argitalpenak

    Orokorrak

    • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
    • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
    • +34 944 158 155
    • info@euskaltzaindia.eus
    © 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper