OEH - Bilaketa

709 emaitza haize bilaketarentzat

Sarrera buruan (224)


Sarrera osoan (485)

Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
goiburua
1 txoro.
sense-1
1. (G; VP, Lar, Mg Nom, Añ). Ref.: A; ZestErret.
Insensato, alocado; necio, estúpido. "Dementado, loco" VP 13r. "Txoro orrek nazkatzen nau, me da en rostro ese figurilla" Ib. 21v. "Botarate", "loco", "mentecato", "orate" Lar y Añ. "(Cada loco con su) tema, txoroak oker, edozein aier" Lar. "(A palabras) locas, orejas sordas, txoroen hitz, belarriak itx" Ib. "Fatuo" A. Cf. VocNav s.v. chorúa. v. 1 xoro, 1 zoro, ero.
Tr. Documentado en la tradición guipuzcoana desde mediados del s. XVIII. Tbn. se encuentra en Moguel. En DFrec hay 5 ejs.
Ez zirudien [San Agustiñek] bere gazte denboran lagunak baño txoroagoa, errazago limuriagoa? Lar SAgust 6. Ai ama txoroak. Cb Eg III 363. Bada txoroa, etzenuen batere batere bekaturik egin, etzenukan ordu artan zer konfesatu ere. Mg CC 108 (CO 152 txorua). Andik laster badijoa ardi txoroa otsoagana. AA III 491. Txoroak izan gera alkarri ez laguntzeaz. VMg 69. Eta ez zaitu txoro biurtzen ikusteak gure odol biurtzen guk jaten ditugun gauzak? It Dial 14 (Ur zoratu eragiten, Dv zoratu, Ip xorotu). Badakit nik, txorotzat emango nautena askok eta askok. Izt C 239. Jende txoro aben buruan zer ote dago? Alz STFer 113. Txoroa dek Ameriketara eztijoan gaztea, al izan ezkero. Ag G 253. Ni apaiñ zaletasun geiegiz txoro bat egiñik. ArgiDL 33. Erua, txorua edo orrelako itz txarrik esan diezu? Ib. 26. Juiziorikan eztezun txoro / arlote buru ariña. Tx B III 41. Oillar txoro bat kukurruka. MendaroTx 97. Ezin oar txoroak zerk elkarrengana / darakartzien. Ldi UO 53. Ortixek zetorkion, nunbait, emakume txoroak zorarazteko indarra. TAg Uzt 63. Aitona zarren esanak / egiak dirade danak, / gazte txoruak sinistu nai ez. And AUzta 128. Orain, berriz, mutiko billakatu zaigu, gazte txoro izatera eldu da. Vill Jaink 26. Mutil txoro ori al-darabillen buruan. NEtx LBB 15. Ori sinisteko ez pentsatu / orren txoruak gerala. Uzt LEG I 47. Ero bat obe, lau txoro baiño. EZBB I 97. Etxeberria txoro ori nun dabillen etzekiat. Alkain 127. Txoro xamarra [astoa]. Ostikolaria ez, baiña kargatzerakoan-da jaten uzten bazitzaion, juuu ta juuu, etzan ixiltzen. JAzpiroz 200. Txoruak engañatzen / ordukoz asiya. In MEIG VIII 35.
v. tbn. Arr GB 59. Bv AsL 136. Sor Bar 57. AzpPr 67. Apaol 120. Moc Damu 10. Iraola 126. JanEd II 135. Jaukol Biozk 4. Or Mi 30. Lab EEguna 100. JAIraz Bizia 127. Txill Let 81. MAtx Gazt 61. Berron Kijote 13. Ataño TxanKan 128.
(Ref. a cosas).
Musika txoro oiek. Urruz Urz 12. Baztanga erua baña gauza txoruagorik ezta. Iraola 137. Oraindik bada gure artean ume siniste txoro au. Ag G 126n. Parre txoroak egiñaz. Ib. 172. Orain billera txoroak baño, / kanposantua naiago. Jaukol Biozk 88. Ai, Eguntto txoro. Ldi UO 21. Ez dik agoan itz-jario txororik erabilli bear gizon egiñak. TAg Uzt 48. Olduzkun onetxek zoratzen zion burua ta amaika bider damutu zitzaion berotasun txoro batean egindako ziña. Etxde JJ 67. Ez nuan siñesten Artaz, nere idurimen txoroak zedukana baizik. Or Aitork 119. Orduan lotsatu ziran arratoi gazteak eta ezagutu zuten gaztetasuna beti dala txoroa. And AUzta 83. Nere ama txiki au da / buru txorokua. Gorrotxategi in Mattin 145. Etzendun maite parre txoroa. Insausti 123. Pentsatuko ere du ez ote den hori oraingo moda txoro horietakoren bat. MIH 191.
v. tbn. NEtx LBB 258. Ataño TxanKan 126.
(Uso pred.).
Gurdi bidetik bera zijoazen, [...] neskamutill pilla batzuk, oso apain, txit alai, guziz urduri, egundokorik txoroen. Ag G 42. Zein pozik nagon, zein txoro, elorria arima dauan paraje oneri begira. Azurm in Gand Elorri 43. Arrasti epeletan eliza torreari bueltaka dabiltzan elaiak baiño txoroago. Id. ib. 145. Atseginaldi dezun garaian / bazabiltz txoro-antzian, / uste baiño len izango dezu / naigaberen bat etxian. And AUzta 149.
(Con reduplicación).
Orain ere lanak ziran lêngo alderantziz: / alaba, txoro-txoro, parra ezin geldiz. Or Eus 53. Garai au da [...] elkar ezagutzeko garaia, ez txoro-txoro, pozik, alai ta arinki, bi usoren antzera, egun guzian alkar limurtzen egoteko. ABar Goi 52. Gure sasoian ezin gindezke orrela ibilli, txoro-txoro, geroko asmo geiago gabe, gaizki bukatuko genuke. Ib. 52. Ni baño mutil ederragoa dek ori, ta neskatxak txoro-txoro atzetik joan zaizkiok. Ataño TxanKan 81.
sense-2
2. (Sust.). Locura.
Txoroa buruan ta ibilli munduan. Anab Usauri 9 (tbn. el mismo refrán en Anab Aprika 105).
sense-3
3. "Rodeo, txoroa edo zomorro gaitze (G-goi)" AEF 1955, 105 (en una lista de enfermedades de ovejas).
azpisarrera-1
TXORO-HAIZE. a) (Adj.). Insensato.
Lau neskatxa serbitzen, / etziran luziak, / ez gaur asko bezela- / ko txoro aiziak, / Ama Birjina bera / bezelakoxiak. PE 113.
b) (Sust.). Insensatez, locura. "Txoro-haize earra daka" ZestErret.
Baltzategikoen artean ez diñagu txoro-aizeak jotakorik. NEtx Antz 38s.
azpisarrera-2
TXOROAN (Tras bere, etc.). En su locura.
Bazitekean berarekin Mirele atsegin egotea, baldin bere txoroan goizeko alkarrekin egonari itxura ematen ez ba-zekian. Anab Usauri 61.
azpisarrera-3
TXORO-HARRO.
"Txoriburua, buruarina" ZestErret .
azpisarrera-4
TXORO-FABRIKA. Fábrica de locos.
Zinema amets-fabrika izan daiteke, norbaitek deitu zuenez, baina ez du horrek esan nahi, nik uste, txoro-fabrika izan behar duenik nahitaez. MEIG I 172.
azpisarrera-5
TXORO-FARRE. Risa loca.
Jenobebaren hitzket onek bere semetxoa esnatu, eta orduan lenengo txorofarra agertu zion. Arr GB 25.
azpisarrera-6
TXORO-FLAUTA (G-azp). Insensato "Txoriburua, kaskarina; buruan txoro-haize handia duena. Haudek txoroflauta hau! " ZestErret.
Zu bezelako txoro-flauta dala uste al dezu? Arrek diruba egiten du an ere. Alz Bern 51. Txoro-flauta alena, zer egin didazu? Ib. 68.
azpisarrera-7
TXORO-PITO.
" Txoropito, txoriburua, buruarina. Hi ze txoropito haiz holakua " ZestErret.
azpisarrera-8
TXORORIK. Alocadamente.
Gazte baten itz biguñ gezurrezkoak aditzean, txoratzen dira eta or ibilli oi dira txororik [emakume gaztiak] . Ag Serm 262.
azpisarrera-9
TXORO-TXOROAN. Irreflexivamente, sin pensar " Txoro-txoruan ezin da holako dieta bat iten hasi " ZestErret.
Zeinbaitez baiño txoro-txoroan / nornaik ez gaitu nâsiko. "Inocentemente" . Or Eus 234. Txoro-txoroan ala jakinaren gainean. MIH 64.
azpisarrera-9.1
TXORO-USAIN.
" Txoro-usai, txoro-haizea, buru arinkeria. Oain txoro-usaiak earki aldeinda do " ZestErret.
txoro
<< 2 txoki 0 / 0 tzar >>

Egoitza

  • B
  • BIZKAIA
  • Plaza Barria, 15.
    48005 BILBO
  • +34 944 15 81 55
  • info@euskaltzaindia.eus

Ikerketa Zentroa

  • V
  • LUIS VILLASANTE
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

Ordezkaritzak

  • A
  • ARABA
  • Gaztelako atea, 54
    01007 GASTEIZ
  • +34 945 23 36 48
  • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
  • G
  • GIPUZKOA
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
  • N
  • NAFARROA
  • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
    31002 IRUÑEA
  • +34 948 22 34 71
  • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

Elkartea

  • I
  • IPAR EUSKAL HERRIA
  • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
    64100 BAIONA
  • +33 (0)559 25 64 26
  • +33 (0)559 59 45 59
  • baionaordez@euskaltzaindia.eus

Azkue Biblioteka eta argitalpenak

Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.
  • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
  • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
  • +34 944 158 155
  • info@euskaltzaindia.eus
z-library z-lib project
Casino siteleri arasında yerinizi alın, kazançlı çıkmanın keyfini sürün! Heyecanı kaçırmayın.
© 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper