(V, G; SP, Urt, Lar, Dv, H), itxasalde (V-gip; Añ), itsaso alde Ref.: A; Etxba Eib y Elexp Berg (itxasalde).
Costa, litoral. "Amoenia, itsasaldeko lekhu miragárriak " Urt II 4. "Costa de mar" Lar, Añ. "Marina, la costa" Añ. " Itsas-alde, pays avoisinant la mer; terre maritime" Dv. " Itsasaldeak (REusk III 306), terres maritimes" Ib. " Itsasaldeko, qui est de pays maritime" Ib. "1. rivage de la mer, terre qui l'avoisine. [...] 2. la côte qui regarde la mer. Itsas aldetik heldu den haizea, le vent qui vient du côté de la mer" H. " Udan itxasaldiak izaten dau tiria " Etxba Eib. Cf. Lar Cor 87: "Todos estos pueblos de Guipúzcoa tienen otro modo de división en tres distritos: goierri, beterri, kostaldea o itxasalde". v. itsasbazter. Tr. Atestiguado ya en Leiçarraga, Lazarraga e INav (81 itsaso alde ), no vuelve a documentarse hasta principios del s. XIX. A partir de ésta época es de uso frecuente en autores meridionales. Al Norte lo encontramos sólo en TB, Hiribarren (Esk 75; 78 itsaso alde ), Bordel (105 itsaso alde ), J. Etchepare (Ber 84), Lafitte y Arradoy. En DFrec hay 9 ejs., meridionales, de itsasalde .
Galileako itsas aldean zabilala. Lç Mt 4, 18 (TB itsas alde; He itsas baster, Dv, Ech, IBk itsas bazter, SalabBN, Ip itxas bazter, Ol, Or itxasondo, Leon, IBe itsas hegi, Ker itsasondo). Etxea itsas aldean [du] . Lç Act 10, 6. Itsasaldea beera doa / bere buruaz berbaetan. Lazarraga A25, 1197v. Alegere dago itsas aldean / uda ta negu beti naranjea. Ib. B15, 1180v. Handik bihurtu zen berriz itsaso alderat. He Mc 2, 13. Itxasalde, marinel asko daguanetan [...]. JJMg BasEsc 168. Gure kai, itsasalde edo kostan. Astar II V. Andaluziako itsas-aldeetako Kapitan Jeneral. Izt C 456. Orregatikan itsasaldeak / nasten zituzten ontziak, / itsaslapurrez ondo ornituak / ziran ikaragarriak. REusk III 306. Pozik eman zion erriak tokia itsas aldian etxe santu bat egiteko. Bv AsL 128. Bide orren itxasaldetik dagozan atx zati andiak. Ag Kr 139 (v. tbn. G 92). Tiro ta Sidongo itsas-aldetik. Ir YKBiz 117. Itxasaldeko euskaldunak arrantzatik bizi izan ziran. JMB ELG 68 (v. tbn. 42). Kantauri-itxasaldeko lurretan. Ib. 29. Itxasaldeko aize biguña. TAg Uzt 44. Haize hotxkara eztiño bat itsas-aldetik. Lf Murtuts 43. Itxas-aldeko lurretan. Munita 59. Itsaso aldera abiatu naiz, talai aldera. Txill Let 33. Itsasaldera, Medina auzoa ikusten zan. Anab Aprika 19 (v. tbn. Poli 41). Ibaiko urak [...] itsas aldera dijoaz. NEtx LBB 345. Galiziko itxas alde argia. Ib. 31. Gerla sobera piztua zela eta itsas alde hetan hedatua. Ardoy SFran 133. Kantauri itxasaldeko arraunlari guztien gañetik gelditu ei ziran nausi. (In Etxabu Kontu 148 ). Baxenabarretik Lapurdi eta itsasalderat. Larre ArtzainE 123. Gure lurbarren eta itsasaldearen irudia. MIH 273. Lekeitioko lur-itsasaldeak. MEIG II 99.
v. tbn. EE 1880a, 130. A Ardi 6. Lh Yol 37. Jaukol Biozk 36. Or Mi 17. Erkiag Arran 150. Osk Kurl 83. Ibiñ Virgil 76. Zendoia 181. Itxasalde: Zav Fab RIEV 1907, 536. Zab Gabon 86. A BGuzur 107. Echta Jos 80. Kk Ab I 83. Belaus Andoni 7. Enb 162. Erkiag BatB 34. Gazt MusIx 97. Ibiñ Virgil 50. AZink 56. Itsaso alde: Erkiag Arran 20. Azurm HitzB 39. Itxaso alde: Echag 22. Gazt MusIx 67. Salav 37. Alzola Atalak 41.