Harremana

    OEH - Bilaketa

    709 emaitza haize bilaketarentzat

    Sarrera buruan (224)


    Sarrera osoan (485)

    Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
    goiburua
    geriza.
    etimologikoa
    Etim. Probablemente, derivado postverbal de gerizatu (q.v.).
    sense-1
    1. (V, G; Mic 9r (-sea), H), gereiza (V-ple-arr-oroz; Lar, Dv (G), H), gerize (Urt II 269), gereize, gerexa (V-arr-oroz; Dv (V)), gerixa, keriza (V-arr-m-gip, G; Dv (V), H), kereiza ( VP 80r, Lar, Dv (G), H), kerisa (G-azp), kereixa, keiza Ref.: A (geriza, gereiza, gerexa, keriza); Etxba Eib (kerizia); Elexp Berg (keriza); ZestErret ( kerisa ) .
     Sombra; (pl.) las sombras, oscuridad. "Sombra" , "silueta oscura en fondo más claro" Elexp Berg. v. itzal. Tr. Usado, ya desde Refranes y Sentencias, por autores vizcaínos; hay además, ya desde Larramendi, algunos ejs. guipuzcoanos (además de uno en Hiribarren no muy seguro). En DFrec hay 3 ejs. de geriza .
    Edozein ulek bere geriza. RS 495. Gabak, illunak eta gereize itxusiak. Lar SAgust 8. An zebillen dama edo aur baten gereizeari apa edo musu ematea. Cb Just 31 (Azkue traduce erróneamente "rostro"). Orra nun lanparako argijan dakusan keriza balz ikaragarri bat. Mg CO 204. Keriz utsari kolpe egin. VMg 6. Bero badago, keizara, aleginaz. fB Ic III 182. Harmada gerizea bakharrik iduri. Hb Esk 37 (v. ed. de PAlt, 45). Pozuak gura dau kerizia, ez baldin bada nai ura atsitutia. Ur Dial 37s (It, Dv e Ip itzala ). Eguna argitu, eta gerexak alde dagien artean. CantCS 4, 6. (V-m kerizak, Ker gerizak; Echn y Ol itzal) Eta keriza ederra bere / eurok deutsue botaten. AB AmaE 464. Norberen gerizarik bere ikusten eztan gau illun baten. A BeinB 81. Eta igaroko dozu / zeure bizitzea / agurea dozula / beti gerizea. Azc PB 139 (en Ur PoBasc 347 kerizia). Ni naiz kereiza bat, nere itzak kereiza edo año baten itzak dira. Ag Serm 243 (ib. 115 kereixa). Berak orman egiten eban gerixiaz. Kk Ab I 47. Joxe Mokoren kerizia ikusi orduko. SM Zirik 68. Gereiza dira..., gauza baiño. Gand Elorri 77. Atean geldirik dago keriza bat. NEtx LBB 108. Eguzkia nora, keriza bere ondora. (V-m). EZBB I 87. Bere zerua zeharkatzen duten laino-geriza olatuak. "Oleadas de sombras agitadas" . MEIG IX 117. (en colab. con NEtx)
    v. tbn. GMant Goi 32. Ldi BB 152. Erkiag BatB 102. Gand Elorri 79. NEtx LBB 345. Gerize: Añ LoraS 73. Erkiag BatB 144. Gerixa: Altuna 33. EZBB I 83. Keriza: JJMg BasEsc 190. Ag AL 101. Kerize: Etxba Ibilt 464.
    azpiadiera-1.1
    (L, BN, S; SP, Urt I 299, Dv, H), gerize (Urt V 417, H), gereiza (Dv (G), H), geitza (Darric ap. DRA), keriza (L-ain; Dv (kh-), H), kereiza (H), kerisa (G-azp), kereize, gerizi (AN-5vill), girizi (AN-gip), girize (AN-gip-5vill). Ref.: A (geriza, keriza, gerizi, girizi); Gte Erd 253; ZestErret (kerisa. Abrigo, refugio (de la lluvia, del sol, etc.); (en gral.) protección, amparo, refugio. Cf. GERIZAN, HAIZE-GERIZA. v. gerizpe, kerizu. Tr. Empleado sobre todo al Norte; al Sur se documenta en algunos pocos autores modernos (cf. infra -en gerizan ya en RS y en Larramendi).
    Theilla garabik etzuen / ez athe eta ez leihorik, / edo berze haizearen / kontrako gerizerik. EZ Noel 52. O Birjina eztia, abandonatuen geriza. Harb 63. Zu harturik geriza. Hm 89. Hartzazu irla gerize. INav 4. Otoitzeko etxea / ohoinen gerizea / orai da bilatu. Monho 30. Eginak izan ziren zenbeit gerlatetan / Gerizeak [= 'defensas'] ageri harloza azpitan. Hb Esk 91. Geriza nahi du lehenbiziko bortz edo sei urtheetan [izaiak] . Dv Lab 320. Geriza guzia gibelatu da hekien ganik. "Praesidium" . Dv Num 14, 9 (Ol babeski zuten itzala, Ker laguntzailletzat eben gerizea). Konpainia xumea bere gerizaren pean har dezan. Laph 171. Eskualdun haurren geriza garbia. Ox 62. Zimentaz eginikako geriza ederretan alemanak gure beha zaudela. Zerb Gerlan 64. Korrale handiak, ardi geriza batzu. Zerb Azk 23. Sendi artako aldartea, ama Joakiñaren keriza galdu zanetik amildegian bera zijoan. NEtx LBB 66. Familiaren geriza berriz zure eskutan dagola. Xa Odol 211. Goiko erasoetatik girizia izateko. Berron Kijote 124.
    v. tbn. SP Phil 122. Iraultza 79. Dh 104. In SMitx Aranz 224. Mde Pr 225. Mattin 46. Gerize: Volt 151. Arg DevB 222. He Phil 137. Lg I 332s. MarIl 43. Zerb Azk 45. Berron Kijote 124s.
    azpiadiera-1.2
    Imagen.
    Egin oi duenaren aintzura ta gerizia. Mb IArg I 84. Etziran [lege zarreko sakramentuak] gure legekoen gereiza baizik. AA I 10. Ez dira elduten pena areen keriza labur bat adierazotera. JJMg BasEsc 94. Mezako sakrifizijuaren irudi eta gerizia zirialako. Astar II 216.
    azpiadiera-1.2.1
    Simulacro.
    Ez zan izan Samuel Saul erregeari agertu jakona, ezpada keriza edo irudi bat, Samuelen korputzaren antz guztia eukana. Itz Berb I 157.
    azpiadiera-1.3
    Sombra, rastro, indicio.
    Andrearen gereizetik iges egitea ere erakutsi zuena. (Interpr?). Cb Just 9. Eztaukala [auzia] emoten deutsunak errazoien gerizarik bere. Astar II 113. Gerizarik txikijena [...] da asko ziertu ziertu sinistuteko. Ib. 180. Iges egizu edozein bere pekaturen kerizatik. Ur MarIl 101. Gelditzen ziñala Birjiña garbi, loiaren keriza-gabe. EE 1884b, 133. Danen arpegietan poztasun da atsegiñ barrukoaren keriz gozoa agiri zan. Ag Ioan 91. Kaxarrenka, orain egiten dan bezela, antziñakoaren geriza, itzal, oroipena besterik ezta. Eguzk RIEV 1927, 422. Jauntxu orren gerizarik be ez eban guretarikok ikusi. Gerrika 203.
    v. tbn. Erkiag Arran 67 (gerize).
    azpiadiera-1.4
    keiza. Excusa.
    Zeinbat ezkongeik, alkar jasoteko keiziagaz, onestidadia galdu ta asarratuten ete dabee Jaungoiko Santuba? fB Ic III 337. Sakramentu Santubaren keiziagaz egiten dan pekatu loijari. Ib. 362.
    azpiadiera-1.5
    " Tratatzen degu baña gerizarekin, con frialdad" Izt.
    azpiadiera-1.6
    Preocupación; tristeza, abatimiento. "Preocupación [...] Kerizia dauka neregana agertzeko " Etxba Eib. "Tristeza. Etxean iñor gaixo dagonean geriza sentitzen da " Gketx Loiola.
    Zergaitik ezekiala keriz andi bat sartu jakon mutillari biotzaren erdiraño. Ag Kr 152. Itandu zetsan errenteruari, ez keriza barik, nundik eta zelan ainbeste ongarri. Etxba Ibilt 466. Errezoi batek emoten desta kerizia. Ib. 481. Oben irrikaz nere bizia / josi dek, inpernu-keizez / gal zedin nere zoria. (Interpr?). NEtx LBB 247.
    azpiadiera-1.7
    + kerixa. Disimulo, encubrimiento; propósito o pensamiento oculto.
    Mintzo ziren gerizerik gabe Jesu-Kristoren bizte mirakuilluzkoaz. Lg II 288 (v. tbn. 135). Susmau barik gizonak erebixan aixelko-kerixia. Etxba Ibilt 470.
    azpiadiera-1.8
    "(L-sar, BN-baig), escondrijo" A.
    sense-2
    2. Sombrío.
    Untzi geriza untan nai aut igaro. "Umbría nave" . Ldi BB 124.
    azpiadiera-2.1
    Sombrío, sombreado, protegido del sol.
    Al den giriziena ta al den legorrena dagoen lekuan egin itxoin-aldiak. Ostolaiz 35.
    azpisarrera-1
    HAIZE-GERIZA. v. haize.
    azpisarrera-2
    GERIZA EGIN.
    a) Dar sombra, proyectar una sombra.
    Espiritu Santuak keriza eginik / Jesusa xaioko da Birjinieagainik. Acto 73 (cf. Lc 1, 35 "obumbrabit tibi"). Gauza andi ta beren moduko bat [...] baltzaren baltzaz illunetan bere geriza egiten eban. A BeinB 86. Gerizik eztagije euraen zugatzak. Laux BBa 58.
    b) Ser importante, mostrarse digno de admiración. "Keriza eiñ, imponer respeto, hacer sombra. Gazte agertu arren, kerizia eitten zetsan nausixari, ikusten ebalako zer izango zan denbora asko baño len" Etxba Eib.
    Ea, gizona, egiten badozu / geriz apur bat, ez arren arrotu. Zav Fab RIEV 1907, 95.
    azpisarrera-3
    GERIZA EGON (gerize e. H). (Precedido de dat.). Estar al abrigo (de).
    Iguzkiaren azpian nihon eztuk sorhorik / hire pasioneari gerize dagokanik. EZ Man I 44.
    azpisarrera-4
    GERIZA EMAN. Dar sombra; dar cobijo, abrigo, protección.
    Hunek prestik bethiere / beroaren, uriaren, / eta haize furiosen / kontra bazeman gerize. Gy 262. Keriza emoten deutsan / ganeko arantzean. (V-ger). Balad 203. Jinkoak eman geriza. Ox 174.
    azpisarrera-5
    GERIZA-KONTSEILU. Consejo de seguridad.
    Nazioarteko geriza kontseiluan berriz entzunak izan dira Irakiak bere gerlako muntadurak zertan dituen ikertzen ari direnak. Herr 20-2-2003, 2.
    azpisarrera-6
    GERIZA-LEKU. Refugio, lugar donde refugiarse.
    Gelattoa behar d-izan harentzat ber-arimako etsaien eginahalen kontra geriz-elkhu bat. Birjin 512.
    azpisarrera-7
    GERIZAN.
    a) A cubierto; a buen recaudo.
    Uri eta babazuzak noiz daitezkeen ahi, / gerizean egonen da jende guztia geldi. EZ Man I 79. Haren beldur xoilaz emana zuen [Susanak] garbitasuna gerizean. Hb Egia 26. Hok oro gerizan ezarriak zorionez. JE Bur 76. Ordu huntan hirian nintzateke gerizan. Mde Pr 92s.
    (B ap. A Apend; gerizean A, que cita a Echn). En secreto; escondido.
    O Salbatzaille, gerizean / hor ikhusten zaituguna. Gç 117. Nik bethi irakatsi izan dut sinagogan eta tenpluan, zeiñetarat judutar guziak biltzen ohi baidire, eta gerizean deusere ez dut erran. He Act 18, 20. Hori da zorion bat Jinkoak egiten darozkitzun graziak gerizean ematen dituena. Mih 37. Zure limosna izan daien gerizean 'ina, eta zure Aita, gerizean ikusten duenak, premiatuko zaitu. Echn Mt 6, 4 (Lç, He sekretuan, Ur, IBk e IBe ezkutuan).
    (Tras gen.). Bajo la protección de.
    Gextoak on jaunen gerizan. RS 371. Zure gerizean gaizko / Satani defendatzen. EZ Noel 103. Zure gerizan doha [liburua]. Ax 10 (V 5). Zure egalen kereizean. Lar Fueros 8. Gerizpean, kañaberaren estalpe ta gerizan egiten dau bere loa, an geratuten da. Añ GGero 28. Maria gure Amak bere gerizan hartzen duena ezta nihoiz galduko. Jnn SBi 51. Indarraren gerizan / apezen sosak ebatsiz / ari dire ohointzan. Etcham 50. Iragaitze untan zituzten itzalkiak edatuak zauden eta bearrik, eken gerizan gordetzeko. FIr 141. Fede zintzo eta oitura zuhurren gerizan. JE Ber 49. Bere gerizan hartzeko [...] haur bat. Ardoy SFran 68s. Euskalduna zai zegokion alaberean, ezpata gora jasorik eta burukiaren girizian. Berron Kijote 106.
    v. tbn. Dv LEd 176. Zby RIEV 1908, 286. Zubiri 26. Larz Senper 22. Xa Odol 153. Gerizean: INav 14. Dv LEd 208.
    A la sombra de.
    Holako batez egin gintuen zuhatz motz batzuen gerizan Blazy Uztaritzeko jaun aphez-nausiaren ezagutzak. Zerb Gerlan 72. Ni berari begira / zuaitzen gerizan. Zendoia 106.
    b) (Tras gen.). Al abrigo de, protegido de. "Aizen girizen gaude (AN-gip-5vill)" Gte Erd 2.
    Bañan iduki gaitzatzu kalteen gerizean. EZ Man II 142. Bere burua eman bere aitaren haserraduraren gerizean. Lg I 310. Haren ostoak haize bero guzien gerizean, bethi ferde izanen dire. Mih 71. Eman behazate ene kolpeen gerizean. Brtc 124. Ez gaztetasunak, / hain guti osasunak / ez dute nihor eman / herioaren gerizan. Monho 140.
    (Tras tema nominal nudo). Cf. HAIZE-GERIZA.
    Lanyer gerizean zaitut idukiko. Gy 92.
    (Con ablativo).
    Gaitz guzietarik gerizean izanen dire. Dh 181.
    azpisarrera-8
    GERIZA-PARETA. Muro de defensa.
    Hura da ner-arimaren phazka, haren indarra, haren habea, haren geriza-pareta. "Son mur de défense" . Birjin 447.
    azpisarrera-9
    GERIZATAN. "Gerizetan (Vc), a la sombra" A.

    geriza

    geriza
    << HAIZE-GAZTAINA 0 / 0 HAIZE-GERIZA >>

    Egoitza

    • B
    • BIZKAIA
    • Plaza Barria, 15.
      48005 BILBO
    • +34 944 15 81 55
    • info@euskaltzaindia.eus

    Ikerketa Zentroa

    • V
    • LUIS VILLASANTE
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

    Ordezkaritzak

    • A
    • ARABA
    • Gaztelako atea, 54
      01007 GASTEIZ
    • +34 945 23 36 48
    • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
    • G
    • GIPUZKOA
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
    • N
    • NAFARROA
    • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
      31002 IRUÑEA
    • +34 948 22 34 71
    • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

    Elkartea

    • I
    • IPAR EUSKAL HERRIA
    • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
      64100 BAIONA
    • +33 (0)559 25 64 26
    • +33 (0)559 59 45 59
    • baionaordez@euskaltzaindia.eus

    Euskaltzaindia

    Hizkuntza baliabideak

    Azkue Biblioteka eta argitalpenak

    Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.

    Orokorrak

    • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
    • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
    • +34 944 158 155
    • info@euskaltzaindia.eus
    z-library z-lib project
    Casino siteleri arasında yerinizi alın, kazançlı çıkmanın keyfini sürün! Heyecanı kaçırmayın.
    © 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper