OEH - Bilaketa

18 emaitza hagoan bilaketarentzat

Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
goiburua
1 pikatu.
sense-1
I . (Vb.).
azpiadiera-1.1
1. (AN, L, BN, S; SP, Deen I 502, Urt I 42, Ht VocGr 343, Hb, Dv, H; ph- VocBN, Gèze, H), piketu (B). Ref.: Bon-Ond 157; Alth Bot 7; A; Lh; AtSac 63; Peillen in VocS 134; EAEL 267; Izeta BHizt2 (piketu).
Cortar; talar, podar; tallar, labrar. "Couper un corps quelconque avec une arme tranchante" VocBN. "Dépecer" Bon-Ond 157. "Phikatu, couper, trancher, tailler" Gèze. "1. couper, diviser avec un instrument tranchant. Ogia, haria, haritza errotik, erditik pikatzea, [...]; 2. couper, enlever, retrancher une partie d'une chose. Lephoa, zuhaitzari adarrak, ilea, azkazalak pikatzea, [...]. Faucher. Belharra, garia phikatzea, [...]. Amputer. Zango bat phikatzea, [...]. Tailler une haie, une vigne, un arbre fruitier. Hesia, mahastia phikatzea, [...]; 3. tailler une pierre. Harria phikatzea" H. "Pincer" Lh.
Tr. Propio de la tradición septentrional, ya desde Leiçarraga. En DFrec hay 2 ejs. de pikatu.
Fruktu onik egiten eztuen arbore guzia pikatzen da eta sura egoizten. Mt 7, 19 (TB pikatua da; He ebakiak izan, Dv ebakia, BiblE moztu ). Adarrak pikatzen zituzten arboretarik. Ib. 21, 8 (He, TB hautsi, BiblE moztu ). Nola pikatzen baititu segak belhar ferdeak. EZ Man I 44. Zeure larrua pikatu deratzute eta martiriatu zaituzte. Harb 139 bis. Mahastiak behar zirela ebaki, eta pikatu. Ax 408 (V 266). [Hil da] ohoinek kolpaturik pikaturik. (se trata de dos redacciones alternativas). SP Imit I 23, 7 (Leon garbitu ). [Adiskidetasun erho] hekin iosturak eztira baratxe lexatu behar, hautsi edo pikatu behar dire. SP Phil 308 (He 309 pikatu eta porrozkatu ). Bizioak behar dire bortizki eta zorrotzki pikatu. Ib. 231 (He 233 zenzatu eta ebaki ). [Fruituak] behin pikatuz edo idekiz gero. Ib. 253. Arrokek kableak pikatzen dituzte. INav 133. Idiari aztaparra lanzeta zorrotz batez pikha diozozue. Mong 591. Lotteron da belhar bat [...], zeina pikhatu eta esnia baitario. Ib. 594. [Eskuara] hain da bizia, zorrotza, agudoa eta lasterra, non zaurthu gabe pikhatzen baitu. ES 191. Hari behar duzu zuhaitza errotik pikatzen. Ch III 53, 3 (Mst aixkora phikua eman ). [Bizarra khokotsetik edo illeak burutik] pikatzen baizen edo moixten baizen ez badire, berriz ere handituko dire. He Phil 227. Kaxetak lehenago grabatuak eta pikatuak ziren erhietako errestunetan. Ib. 398 (SP 394 eskiribatuak eta inprimatuak ziren ). Pika zitezen Libango zedroak. Lg I 329. Abrahamen karitateak urrun zetzakeien harenganik hirrisku hek guziak, berak ere bidea pikatuko zioten. Ib. 43. Zoaz berehala gaitzaren erhorat: pika zazu zur bihotza aldazken hil arazteko. Mih 121. Biziaren hari flakoak zauzka hagoan, baldin herioak pikatzen balu, zein eternitatetarat othe zindoazke? Brtc 133. Haren [estatuaren] sendarazteko, / zenbait menbro pikatzea bertzen kontserbatzeko. Monho 56. Eztüte ogia phikatzen, nere maitea; zathikatzen düte. "On ne coupe pas son pain, mon cher, on le casse" . Arch Gram 161. Yabeak ber-berak ziotzan pikatu [beharriak] . Gy 142. Egiari mihia pikatzen denean. Hb Esk 198 (v. tbn. 231 ilea pikatzen y Hb Egia 147 lephoa pikatzerat ). Nihongo etxek harri hala pikaturik. Ib. 102. Pika zatzu ogi puxka ttipi batzu. ECocin 4. Artuxaut farzituak; egos zaitzu urian, pika zoizute hosto punta eta khen belharra. Ib. 23. Pikazatzu filet trantxak arras mehe. Ib. 6. Phika zazue haragia hezurreraino. Laph 16. Hezurraren phikatzen abiatzean kolorez khanbiatzen da barberra. Ib. 18. Hortan gezurrik bada lephoa phika. "Qu'on me coupe le cou" . ChantP 92. Eriari menbroak phikatu. Elsb Fram 60. Buxeriako haragi bat hezurren artetik phikatzen den bezala, emeki emeki, phikatu zuen de Launay aiphatu dugunari burua. Ib. 79. Ogi landa osoak, oraino pherde zirelarik phikatu zituztela. Ib. 70. Bizarra zuen arras pikatua. Elsb LehE 8. Ur beroa bizarraren phikatzeko. Darthayet Manuel (ed. 1876) 328.
(s. XX) Kuntsuda, kilotako sei kupa emaiten diana urthin behientako, 20 egünetarik behar da phikatü. Alth Bot 7. Belhar lerroa, ephaiten edo pikatzen denaren arabera. Alth ( in Lander RIEV 1911, 598 ). [Urguiluaren arbola] pika dezagun errotik. Etcham 100. Ogi zerra bat zarrastan pikaturik. Barb Leg 131. Esku hetako erhiak oro pikatzen diozka, kanit handi batekin. Ib. 68. Zühañ gaztiak oro phikatzen zütien eta zühañ handiak xerdekatzen. GH 1933, 87. Ganibet-ukaldi batez soka pikatu zuen. Lf Murtuts 15. Errexago da arbol kolpatua, sendatzea baino pikatzea. Bati koleraz bizia pikatu diozula-eta, ez ahal diozu orai, zure buruari, etsimenduz, gauza bera egingo? Larz Senper 36. Halaz zütien harrigilek / [harriak] oso khantian phikatzen. Casve SGrazi 68. Ilargi berriz ez pika, otoi, belarrik. EZBB II 16. Pentze zaharra pikatu zuela. Larre ArtzainE 48.

v. tbn. Volt 262. CatLav 430 (V 203). Elzb Po 201. Jnn SBi 108. JE Med 42s. Zerb Azk 43.
azpiadiera-1.1.1
(Part. en función de adj.). "Coupé, ebakia, pikatua " Ht VocGr 343. "Pelado, raso, [...] pikatüa (BN-bard)" EI 36. v. HARRI PIKATU.
Sukaldeko harri lauz pikatu mendikoak. (1754). SenperEus 47. Haizkora hartu eta joaiten da arbola pikatu hartara. Etchebarne 47.
azpiadiera-1.1.2
" Gaur belar piketzera " Izeta BHizt2.
Lauetan hogoi milla presuna zur eta harri pikatzekotz menditan. Lg I 329. Guzientzat egur pikatzerat eta ur ekhartzerat. Ib. 197. Eskalapoinak hartuz othe pikatzeko / eta zapatak utziz besta handitako. Hb Esk 164. Arri pikatzeko misarda bat arriñaturik. HerVal 193. Ganaduentzat belar pikatzera goiko aldeko muntora. EE 1884a, 8. Egun batez Pantzua othe pikatzen hari zen, noiz eta ere ikusten baitu betizo bat hari buruz heldu. Larz GH 1930, 83s. Harri pikatzen ari zirenak. Zerb IxtS 58.
azpiadiera-1.1.3
Castrar.
Altxatzen du Sathan herratsuak / arroka baten gañera pikatzeko saguak. EZ Man I 103.
azpiadiera-1.1.4
Sinan emeki eraitea edo pikatuz eraitea deitzen dute, eta beren gurasoak hil dituztenen gastigurako usatzen da. Mde Pr 76.
azpiadiera-1.2
2. (V-gip (-au), S; Lcc, Volt 110, Lar, Añ, Hb, H), piketu (AN-olza) Ref.: Bon-Ond 159; Lrq (phika); Elexp Berg (pikau) .
Picar con algo punzante, pinchar. "Picar, pikadu " Lcc. "Picar, con instrumento agudo" Lar. "Pincer, éperonner, piquer" Hb. " Eztenak bezala phikatzen du sagarroiaren ileak, le poil du hérisson pique comme une alène" H. "1.º [...] Erliak pikau dost. [...] 3.º [...] Arri zaparrariak ziero pikauta lagaittu madarixak " Elexp Berg.
[Pipiak]lenik pikatzen du zura barrendik, [...]; bada au berau egiten du Demonioak itxea egiteko bekatorearen animan; lenik pikatzen dizkio pensamentu onak. MurSerm 74s. Ardijak [= pulgas] pikatu. DurPl 85. Oihal landerki puxka, bi errien artean hartzen dena, hariari lotzeko, eta astalkatzean errien ez pikatzeko. Alth ( in Lander RIEV 1911, 596 ). Aren [zezenaren] adarrak atzetik pikatzen badu. Urruz Zez 136. Oiloek zioten oilarrari kolpatu; / oila-lokak ere arraultzetan pikatu. Arti MaldanB 201. [Erleak] pikau egin nabe. And AUzta 101. Pipiek erropara pikatu dio. ZMoso 62.
azpiadiera-1.2.1
[Pikadoriak] gaur orren ondo / nola irten diran, / pikatuko dituzte / gaur bezela biyar. Bil 145. Zezena pikatzera. Urruz Zer 137.
azpiadiera-1.2.2
Izotz aundia egiten zuanean, [...] bideak pikatzen jarduten ziran goizean [...] atxurrakin da pikatxoiakin. BasoM 134.
azpiadiera-1.3
3. "Piquer, offenser, dépiter" Lh.
Neure konzienziak tormentatzen nau; neure bihotzeko sekeretuek salhatzen; inbideak iharzen; ansikabetasunak zabarzen; eskarnioak zoratzen; ahapaldiak pikatzen. Harb 237. Ez nihor injuria, pika, han edo nahas, bai solas onez har. Ib. (ed. 1690) 328.
azpiadiera-1.3.1
Picarse, irritarse. " Phikatu, se piquer, s'offenser" VocBN . "Se piquer, s'offenser" Lh.
Esan eutsan ba, esan bear izan ba-eutsan. Pikau ei zan andratxua, eta mustur-zorrotz eta bizi-bizi erantzun ei eutson gizontxoari: [...]. Alzola Atalak 55.
azpiadiera-1.4
4. "Se piquer, en parlant d'une boisson plus ou moins acide. Arno hunek phikatzen du, [...]" H.
Mutil iguk edetan ze piperrak piketan jok. Mic 14v.
azpiadiera-1.5
5. Gaitzik ezta non eztuen pazienziak garaitzen / eta ez lanik iarraikiak non eztuen pikatzen. EZ Man I 36 (Interpr? sg. Harriet: "surpasser, dominer, au propre. Au fig. surmonter, vaincre").
azpiadiera-1.6
6. "Piquer, gercer. Hotzak ezpainak phikatu dauzkit " H. "(AN, L-ain), agrietarse, por ej. los pechos" A.
Ez dakigu nolako ez zer tresna zorrotzarekin zango [gandeler-zango] bakotxak bere azala alde orotarat pikaturik, arrailkaturik izana du. JE Ber 63.
azpiadiera-1.7
7. (G-goi-azp, AN, BN-arb; H) Ref.: A; Gte Erd 192; ZestErret .
"Couper, au jeu de cartes. Niri da ematea, phika zazu " H. "(AN, ...), cortar la baraja" A. " Pikatu! (G-goi, AN-gip), altxa! (AN-gip), pika! (BN-arb), motz! (BN-arb)" Gte Erd 192.
azpiadiera-1.8
8. "Se piquer, prendre du piquant, une pointe. Arno hau phikatzen hasia da " H.
azpiadiera-1.9
9. "Se piquer, en parlant d'une étoffe. Oihal ilezkoa errexki phikatzen da " H.
azpiadiera-1.10
10. "(BN-lab), picar, aspirar. Gorago pikatzen du, pica más alto, tiene mayores pretensiones" A.
Gormandizazko bekhatia, / ala hi gora phikatü. UNLilia 10.
azpiadiera-1.11
11. "(B), matar, inmolar animales para carne" A.
Ez da aski tüberkulinaren argia, behi baten tarrapataka saltzeko edo mailurat igortzeko: askotan, mailutegian pikatzearekin, ez baitzako hatzemaiten deus handirik. JE Med 154s.
azpiadiera-1.12
12. "(B), hincar el diente" A.
azpiadiera-1.13
13. Picar, desmenuzar.
Tabakua pikatzen. Iraola 39. Eman zuen bere tabako-hosto eder mirakuiluzkoa, xerraka, xerraka, kanitaz pulliki pikaturik. Barb Sup 64.
azpiadiera-1.13.1
(Part. en función de adj.). Cf. infra (II 3).
Tabako pikatu pixka bat erostera. Iraola 104. Pakete bat tabako pikatua. Ib. 136.
azpiadiera-1.14
14. (V-gip, G-azp, AN-larr), piketu (B) Ref.: Asp Leiz; Izeta BHizt2 (piketu); Elexp Berg (errota, sega); ZestErret.
"Afinar el filo de la guadaña y de la hoz a golpes de martillo sobre un yunque" Asp Leiz. "Picar, afilar la guadaña. Sega piketu. Ai de sega piketzen" Izeta BHizt2. "Segia pikau, sega-ahoa zorroztu ingudea eta mailua erabiliz. Arek etxok sekula ikasiko segia pikatzen" Ib. (s.v. sega).
Sega loditu zaiok; berriro / pikatzea dik mesede. Or Eus 308. Sega ingudean pikatzeko. Ib. 298n. Amabost urtetarako, berak sega pikatu ta belarra ebakitzen zuten. BAyerbe 72.
v. tbn. Ataño TxanKan 16. Albeniz 43.
azpiadiera-1.14.1
Larraun ari duk ari / sega-pikatzen aurrera. Or Eus 307. Sega pikatzen ari nintzala. Ataño TxanKan 223.
azpiadiera-1.14.2
" Errotia pikau, errotarria zorroztu. Errotiak bi arri, bata azpittik, bestia gaiñetik; arek pikau ein biar puntuan-puntuan " Elexp Berg (s.v. errota ).
azpiadiera-1.15
15. Picar, irritar.
Zer demontre ditxut oingo takorriak (tabakuak), ollo-saldia edo dalako orrek iztarri guztia pikatzen jok. SM Zirik 114.
azpiadiera-1.16
16. "Hazkurea eman buruak, granoak. Buruak pikatzen dost " Elexp Berg.
azpiadiera-1.17
17. Golpear.
Palanka pikatzeko / kantatu "Samartin". (AN-gip). PV 1976, 73 (el ed. Peillen traduce "pour marteler le javelot").
sense-2
II . (Part. en función de sust.).
azpiadiera-2.1
1. "(L-ain), borde de precipicio" A. Aparece como topónimo en un refrán de Oihenart: Adiskide gabe bizi den aberatsa Pikatuetan lo giten datza. O Pr 6 (recoge este refrán Mg PAb 171); tras el refrán explica: Pikatuak erraiten diote Bortuko bide hertsi eta kanpitx bati, zein baita Otsagabiren eta Larraneren artean, Nafarroa garaiko eta Zuberoako mugan. Citan este refrán Pouvreau, Azkue y Harriet. Este último lo da como adj. y nombre común: "Pikatua, qui est abrupte, roide, à pic. [...] // id. précipice, chemin borné de précipices", pero para ambos sdos. cita a Oihenart, que parece ser su única fuente.
azpiadiera-2.2
2. " Pikatu, cicatriz" Deen I 354.
azpiadiera-2.3
3. Picadura (de tabaco).
Ona tabako ederra piparako, [...] ta [a]la propio Olandako pikatua. "Del picado de Holanda" . BorrB 299.
azpisarrera-1
BAZTANGA-PIKATU, NAFARRERI-PIKATU. v. baztanga, nafarreri.
azpisarrera-2
PIKA-HAUKA.
Hor ere badira kostuma pollitak. Xuberoan egun hori pikha hauka eguna da. Badoatzi haurrak, etxez etxe, gauza biltzen, gero gozatzeko erranez: Phika hau, hau, hau, sagar eta intzaur. Phika hea, hea, hea, sagar eta pea. Eta futxo biltzen, biltzen. Herr 23-1-1958, 3 (Lh, s.v. phika, cita una var. de esta fórmula: "Phika haur, haur, haur! Sagar eta intzaur! Eni emaiten eztiana-Iruriko plaza behera, Phorrü herrokatzera! (S-saug), voici les enfants qui piaillent: des pommes et des noix! [...] (cantilène du matin d'Epiphanie)". La interpretación que hace de phika haur no parece correcta; cabría pensar más bien en el rad. de phikatu más un demostrativo.).
pikatu
<< hegats 0 / 0 uhin >>

Egoitza

  • B
  • BIZKAIA
  • Plaza Barria, 15.
    48005 BILBO
  • +34 944 15 81 55
  • info@euskaltzaindia.eus

Ikerketa Zentroa

  • V
  • LUIS VILLASANTE
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

Ordezkaritzak

  • A
  • ARABA
  • Gaztelako atea, 54
    01007 GASTEIZ
  • +34 945 23 36 48
  • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
  • G
  • GIPUZKOA
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
  • N
  • NAFARROA
  • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
    31002 IRUÑEA
  • +34 948 22 34 71
  • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

Elkartea

  • I
  • IPAR EUSKAL HERRIA
  • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
    64100 BAIONA
  • +33 (0)559 25 64 26
  • +33 (0)559 59 45 59
  • baionaordez@euskaltzaindia.eus

Azkue Biblioteka eta argitalpenak

Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.
  • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
  • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
  • +34 944 158 155
  • info@euskaltzaindia.eus
z-library z-lib project
Casino siteleri arasında yerinizi alın, kazançlı çıkmanın keyfini sürün! Heyecanı kaçırmayın.
© 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper