OEH - Bilaketa
396 emaitza hagitz bilaketarentzat
Sarrera buruan (6)
Sarrera osoan (390)
- abaraska
- abarrots
- adar
- adiskide
- aditu
- afekzionatu
- ageri
- agiz
- agradagarri
- ahanzmendu
- ahoganga
- airatu
- aisia
- aist
- ai(t)-
- aita
- aitzinaratu
- aitzinka
- aitzitik
- akopilatza
- 3 ala
- alabaina
- alargundu
- alasa
- 1 aldaka
- aloitu
- altu
- altxarazi
- altxatu
- amodio
- amoroskeria
- anitz
- antsia
- apaldura
- aparte
- apur
- arauki
- arbola
- 2 ardura
- 1 are
- argi
- arin
- arindu
- 1 arinki
- aritz
- arrakasta
- arranjatu
- arraperdatu
- arraroki
- arras
- arrazoi
- 1 arroka
- 1 arrolarazi
- artikulu
- arto
- asko
- asmaketa
- asmatu
- asmo
- aspertu
- asturiar
- 1 ate
- atezain
- atorra
- atsegin
- aurtiki
- azpiko
- aztitza
- 1 ba-
- bait-
- 1 baita
- bakan
- bakar
- balent
- balio
- balios
- 1 baltsa
- banku
- baratxe
- barkakizun
- barna
- barreiatu
- 1 barren
- bataio
- baxa
- bedeinkatu
- begira
- begirale
- begiratu
- behar
- behargarriki
- behar izan
- 1 beharki
- behartu
- beheratu
- behere
- beila
- bekaitz
- bekatu
- belarri
- benial
- benignoki
- bentzutu
- berde
- berdindu
- 1 bere
- beregain
- berenez
- berez
- berezgune
- beroarazi
- berotasun
- berretarazi
- berriz
- beste
- bestenaz
- bete
- betieretasun
- bidaldego
- bidali
- bigarrentto
- bihi
- bila
- bista
- bizigura
- bokantza
- bolatzaile
- bonaxera
- bortitz
- bortiztu
- 1 bortxa
- 1 brasa
- 1 burmuin
- dainatu
- deboziogabe
- deklinazio
- desagradatu
- desiratu
- desnahikide
- desordenatu
- despeditu
- 1 despitatu
- despoblatu
- deus
- diferente
- dontzeilatasun
- ebanjelio
- ederrarazi
- eduki
- elur
- emendatu
- engainatu
- erorkor
- erregelatu
- erretaula
- erreuski
- errexal
- erruz
- eskarniatu
- eskipaia
- esklataia
- espert
- espiritutsu
- estali
- eszelentki
- exerzizio
- ez
- ezik
- fastikagarri
- festa
- flakatu
- frogantza
- fundamentu
- gabe
- gain
- gaitz
- gaizki
- gaizkirakor
- gaizkitu
- gaizto
- galde
- galdu
- 1 garai
- 1 garratz
- garreztatu
- gaztelu
- geroxe
- 1 gibel
- gibelatu
- gisa
- giza-kasta
- goaia
- gogara
- gogoko
- goibelkor
- guarderagin
- gutxi
- guzti
- 1 haina
- hainbeste
- 1 hala
- halaka
- halere
- 1 handizki
- haragikoitasun
- haragitasun
- harea
- hargin
- hartarako
- 1 hartu
- haserramendu
- haserretu
- haskeria
- hastiagarri
- haur
- hautatu
- heldu
- herstu
- higuingarri
- 1 iduri
- iharduki
- ikaragarriki
- ile
- ilunpetsu
- inarrosi
- indarka
- injurioski
- iradoki
- 1 iraungi
- ireki
- izan
- izenkide
- izorra
- izutu
- jainkokinde
- jainkotiarki
- jakinez
- janari
- 1 jarraiki
- jauzi
- jauzte
- kaltiar
- kamuts
- kantail
- kargu
- kexagarri
- kexamendu
- kide
- konpliki
- kontratasun
- kontsolagarri
- 1 kontu
- 1 krima
- kriminal
- krudel
- labur
- laket izan
- larri
- 1 lau
- laudatu
- lehenago
- lerragune
- lerrati
- letra
- leun
- liluramendu
- lixturtu
- logale
- 1 luia
- maitaroki
- 1 manatu
- manifestatu
- mantsoki
- marea
- marrubia
- masakre
- mendre
- mengoatu
- modu
- moldakaitz
- moldezt
- moztu
- multiplikatu
- mustro
- musu
- nagusi
- nahasarazi
- nahi izan
- nahikide
- nahitze
- nasai
- naturaleza
- nekatu
- neke
- neskatxa
- neurtu
- nola
- norabait
- ohartzapen
- ohitu
- 1 on
- onbehar
- ondu
- 1 oneski
- ongi
- ordain
- ordre
- ordu
- orijinal
- oso
- ospatu
- pairarazi
- paregabeki
- partikular
- 1 patar
- pedazu
- penadura
- peril
- perilos
- periltsu
- pikagarritu
- piztu
- podore
- prezagarri
- prezatu
- preziatuki
- probetxatu
- probetxos
- propos
- prudente
- samurtu
- seda
- sekera
- sendagarri
- 1 sendatu
- sententzia
- soberanoki
- soin
- 1 suhar
- sujet
- taila
- 1 tentos
- tormentatu
- trabailatu
- tratu
- tratxu
- tregoa
- treinatu
- trenpu
- tributu
- ttoina
- turko
- 1 txit
- txoil
- uest
- ukan
- ukitze
- umiliatu
- urguilu
- urrikaldu
- urruindu
- 1 urrun
- usaia
- usatu
- uste
- uzta
- xirripa
- xoil
- xoilki
- xuhurki
- xume
- xuritu
- zabal
- zahartu
- zail
- 1 zangar
- zauritu
- 1 zebadura
- zeguta
- zein
- zer
- zerbitzatu
- zeru
- zientzia
- zikin
- zikoitz
- 1 zin
- zorrotz
- 1 zorte
- zuzen
goiburua
orijinal.
sense-1
1.
(SP, Urt III 222, Ht VocGr 394, Gèze),
orijinale .
(Adj.). Original.
Bere amaren sabelean-danik puritate orijinalean Iainkoari konsekratu izan zaiola. Lç Ins C 4r. Zeurorrek emun dozun gero / kausa orijinalea, / remediotzat ar ezazu / zeurorrek sufrietea. Lazarraga B5 1164v. Falta orijinalaren narriotik hutstuak. EZ Man I 128. Galdu zuan [Adanek] zuzentasun edo justizia orijinala. AA II 130. Hala nola ez baitzuen bere merezimenduez gizonak izan justizia orijinala. Lap 153 (V 68). Kantu originalaren egileak. Mde Pr 186. Atsegin guzti guztien madre / orijinala. Arti MaldanB 228. En DFrec hay 7 ejs. de original y 12 de orijinal, correspondientes a las dos acepciones.
v. tbn. Zuzaeta 82. Zarate ELit 117.
(Adj.). Original.
Bere amaren sabelean-danik puritate orijinalean Iainkoari konsekratu izan zaiola. Lç Ins C 4r. Zeurorrek emun dozun gero / kausa orijinalea, / remediotzat ar ezazu / zeurorrek sufrietea. Lazarraga B5 1164v. Falta orijinalaren narriotik hutstuak. EZ Man I 128. Galdu zuan [Adanek] zuzentasun edo justizia orijinala. AA II 130. Hala nola ez baitzuen bere merezimenduez gizonak izan justizia orijinala. Lap 153 (V 68). Kantu originalaren egileak. Mde Pr 186. Atsegin guzti guztien madre / orijinala. Arti MaldanB 228. En DFrec hay 7 ejs. de original y 12 de orijinal, correspondientes a las dos acepciones.
v. tbn. Zuzaeta 82. Zarate ELit 117.
azpiadiera-1.1
(Pecado) original.
Tr. Apenas se usa en el s. XX.
Bekhatu orijinala da gure naturaren arrazazko korrupzione gaixto bat. Lç ABC I 5v. Ez bekatu orijinalerik, ez mortalerik, ez benialerik baterere. Ber Doc 137v. Zeure amaren sabelean bekhatu orijinalik gabe Iainkoaren garaziaz konzebitua zarena. Harb 54. Artean egin zituen bekatuak ta bekatu orijinala [parkatzen ditu]. CatAnz 6. [Bathaioak] khentzen daroku bekhatu orijinala, baita aktuala ere, baldiñ baginduen batere. Gç 215. Hura [Maria] xahü izan dela grazia berhezi batez, diot thaka eta bekhatü orijinala gabe. Bp II 91. Pekatu orijinala kentzeko. OA 64. Bekhatü orijinalaren khozian sorthü girenen gañen. Mst I 13, 3. Pekatu orijinala edo jatorrizkoa. Cb CatV 49s. Maria bere izatearen lehen mementetik begiratua izatu da bekatu oriyinaletik. Mih 4. Gizon guziak ill ziran, Adanen Sagar-jate gaiztotik zetorkien bekatu orijinal edo jatorrizkoaren bidez. Ub 193. Bekhatu orijinalaren notha beltzetik zure garbitzeko. Brtc 84. Jatorrizko pekatutik edo pekatu orijinaletik. Gco II 39. Bekatu orijinal edo jatorrizkoa. AA III 589. Jaijo zare pekatu orijinal baga? Astar II 140. Hari bakharrik emana izan zaion pribilioaz, Jainkoak begiratu du bekhatu orixinaletik. MarIl 83s. Birjina gazte bat, kontzebitua izatu zena bekhatu orisinalik gabe. Jnn SBi 9. Ez bekhatü orijinalaren ez bekhatü aktüalaren nokürik. Ip Hil 16. Bekhatu orisinala eta bekhatu aktuala. CatJauf 40. Mozkortutzia esanaz dala / pekatu orijiñala. MendaroTx 104. --Gure liburuek erakusten daukute ttipitik baino urrunago danik heldu direla askotan gure ezinbertzeak. --Bekhatu orisinaletik? Lf Murtuts 39.
v. tbn. Bek(h)atu o.: Mat 162. Hm 208. CatUt 66. CatLan 74. Añ CatAN 46. CatB 55. CatLuz 22. Jaur 147. CatAe 54. CatSal 55. CatR 55. CatS 8. BOEl 336. UNLilia 19. CatUlz 38. Pekatu o.: Oe 44. Zuzaeta 82. JJMg BasEsc 47.
Bekhatu orijinala da gure naturaren arrazazko korrupzione gaixto bat. Lç ABC I 5v. Ez bekatu orijinalerik, ez mortalerik, ez benialerik baterere. Ber Doc 137v. Zeure amaren sabelean bekhatu orijinalik gabe Iainkoaren garaziaz konzebitua zarena. Harb 54. Artean egin zituen bekatuak ta bekatu orijinala [parkatzen ditu]. CatAnz 6. [Bathaioak] khentzen daroku bekhatu orijinala, baita aktuala ere, baldiñ baginduen batere. Gç 215. Hura [Maria] xahü izan dela grazia berhezi batez, diot thaka eta bekhatü orijinala gabe. Bp II 91. Pekatu orijinala kentzeko. OA 64. Bekhatü orijinalaren khozian sorthü girenen gañen. Mst I 13, 3. Pekatu orijinala edo jatorrizkoa. Cb CatV 49s. Maria bere izatearen lehen mementetik begiratua izatu da bekatu oriyinaletik. Mih 4. Gizon guziak ill ziran, Adanen Sagar-jate gaiztotik zetorkien bekatu orijinal edo jatorrizkoaren bidez. Ub 193. Bekhatu orijinalaren notha beltzetik zure garbitzeko. Brtc 84. Jatorrizko pekatutik edo pekatu orijinaletik. Gco II 39. Bekatu orijinal edo jatorrizkoa. AA III 589. Jaijo zare pekatu orijinal baga? Astar II 140. Hari bakharrik emana izan zaion pribilioaz, Jainkoak begiratu du bekhatu orixinaletik. MarIl 83s. Birjina gazte bat, kontzebitua izatu zena bekhatu orisinalik gabe. Jnn SBi 9. Ez bekhatü orijinalaren ez bekhatü aktüalaren nokürik. Ip Hil 16. Bekhatu orisinala eta bekhatu aktuala. CatJauf 40. Mozkortutzia esanaz dala / pekatu orijiñala. MendaroTx 104. --Gure liburuek erakusten daukute ttipitik baino urrunago danik heldu direla askotan gure ezinbertzeak. --Bekhatu orisinaletik? Lf Murtuts 39.
v. tbn. Bek(h)atu o.: Mat 162. Hm 208. CatUt 66. CatLan 74. Añ CatAN 46. CatB 55. CatLuz 22. Jaur 147. CatAe 54. CatSal 55. CatR 55. CatS 8. BOEl 336. UNLilia 19. CatUlz 38. Pekatu o.: Oe 44. Zuzaeta 82. JJMg BasEsc 47.
sense-2
2.
(Sust.).
Original (obra, escrito, documento, etc. original).
Eta da por demas kopiaren demandeta, orijinalik ezten lekuan. MRos 14.1r. Nola kopia falta denean orijinala bilhatzen ohi baita. ES 85. Eskara hagitz garbian eta guziz orijinalaren gantzudura berezian dela. (In Ch pról. ). Popülü xehiak hoiek hobeki ezagützen beitütü eziez orijinalian izentatü direnak. Mst I 25, 8n. Siñatu du erran den orijinalean. (1767). SenperEus 65. Siñatürik orijinalian. Mercy 12.
Eta da por demas kopiaren demandeta, orijinalik ezten lekuan. MRos 14.1r. Nola kopia falta denean orijinala bilhatzen ohi baita. ES 85. Eskara hagitz garbian eta guziz orijinalaren gantzudura berezian dela. (In Ch pról. ). Popülü xehiak hoiek hobeki ezagützen beitütü eziez orijinalian izentatü direnak. Mst I 25, 8n. Siñatu du erran den orijinalean. (1767). SenperEus 65. Siñatürik orijinalian. Mercy 12.
azpiadiera-2.1
Egia hunen lekhuko, fiador edo berme, eta lehenbiziko Eskual-herriko orijinaltzat emaiten dut ene seme Agustin.ES 400.
Egoitza
- B
- BIZKAIA
- Plaza Barria, 15.
48005 BILBO - +34 944 15 81 55
- info@euskaltzaindia.eus
Ikerketa Zentroa
- V
- LUIS VILLASANTE
- Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
20018 DONOSTIA - +34 943 42 80 50
- donostiaordez@euskaltzaindia.eus
Ordezkaritzak
- A
- ARABA
- Gaztelako atea, 54
01007 GASTEIZ - +34 945 23 36 48
- gasteizordez@euskaltzaindia.eus
- G
- GIPUZKOA
- Tolare baserria. Almortza bidea, 6
20018 DONOSTIA - +34 943 42 80 50
- donostiaordez@euskaltzaindia.eus
- N
- NAFARROA
- Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
31002 IRUÑEA - +34 948 22 34 71
- nafarroaordez@euskaltzaindia.eus
Elkartea
- I
- IPAR EUSKAL HERRIA
- Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
64100 BAIONA - +33 (0)559 25 64 26
- +33 (0)559 59 45 59
- baionaordez@euskaltzaindia.eus
