Harremana

    OEH - Bilaketa

    191 emaitza haga bilaketarentzat

    Sarrera buruan (43)


    Sarrera osoan (148)

    Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
    goiburua
    probetxu.
    tradizioa
    Tr. Documentado en todas las épocas y dialectos, aunque es menos frecuente desde la segunda mitad del s. XIX. La forma más extendida es probetxu. Profeitu es la variante empleada por los suletinos, excepto por Eguiateguy, que usa probetxü (251). Hay progotxu (alternando con probetxu en la mayoría de los casos) en Etcheberri de Ziburu, Gasteluçar (151), Etcheberri de Sara, Chourio (III 39, 1), Mihura (49), Monho (150), TB, CatLuz (5), MarIl (12) y Jauretche (178); protxu en Lizarraga de Elcano, Legaz (6) y en autores guipuzcoanos de los ss. XIX y XX; probetxo en Moguel (CC 161), CatBus (6) y en un proverbio alto-navarro; probotxu en Baratciart (252); prootxu en AR;proetxu en Lizardi y Zaitegi (Plat 45n); profaitu en Tartas (Arima 108) y progetxu en ECocin (52). Hay además profitu en Voltoire (193), junto a probetxo (270). En DFrec hay 17 ejs. de probetxu y 1 de profeitu, todos ellos meridionales.
    sense-1
    (V-ger-gip, G-azp; Lcc, SP, Lar, Añ, Lecl, Dv, H), probetxo, probotxu (Urt I 135), proetxu, profeitu (S), profaitu, profitu, progetxu, progotxu (SP, Ht VocGr 409, Lecl, Arch VocGr, H), progoxo (Lar), prootxu ( VocBN ), protxu (V-gip; Lar, Añ, H) Ref.: Lrq ( profeitu ); Holmer ApuntV; Elexp Berg .
     Provecho, beneficio. "Aprovechamiento" Lar. "Provecho", "utilidad" Añ.
    Gizonaren probetxuko emaztia bethi da. E 119. Ezen zer probetxu du gizonak baldin mundu guzia irabaz badeza, eta bere arima gal badeza? Lç Mt 16, 26 (He, Echn probetxu; Ip hobe, Arriand onura; TB, Dv, Samper baliatu, Ur balio izan, Hual zerbutxatu, Leon irabazi ). Ama eneaen seme bageaz / oi zuk zer probetxu dozu? Lazarraga A, 1144r. Ene laztana, ni ilagaz / zuk probetxurik badozu. Ib. A, 1144v. Lelengo irurak pertenezietan jakaz Iaungoikoaren honreari eta beste zazpiak proximuaren probetxuari. Bet 10. Zeren lizate gastu egitea probetxo bagerik. MRos 11.1r. Eta ditu probetxu andiak Ebanjelio sanduau enzuteak. Ber Trat 98r. Hauk guztiak [Elizako sufrajiak] lekiztela bihur progotxutara. EZ Man I 113. Ene probetxuagatik zeren tutzun moldatu [ordenantzak] . Ib. 13. Neure probetxu on hunen bilhatzen. Harb 197. Maiz kofesatzetik heldu diren probetxuak eta irabaziak. Ax 534 (V 343). Zeuk zeure probetxua ustiozu. "Adivinas tu provecho" . Mic 12r. Zeinetzaz, zenbat ere xipi baitire, hainitz probetxu egin baigenezake. SP Phil 389. Egiten baduzu zure arimaren profeitia. Tt Arima VIII. Odola atheratziaz ere probetxu handia eginen du. Mong 591. Ene obra hunetan khausi badadi zuen progotxuko gauzarik. ES 187 (cf. infra PROBETXUKO). Segituko zaio guziz probetxu andia. OA 131. Graziak berriz eztio beiratzen bere aisiari eta probetxuari. Ch III 54, 4 (IV 10, 4 progotxu ). Bitoria eraman-araziren darotzu zure probetxu handitan. He Gudu 98 (cf. infra PROBETXUTAN). Gizonaren egiazko profeitia dago bere büriaren osoki eiztian. Mst III 39, 3 (Ol aurrera-bide ). Denbora probetxuz ta gozotoro pasatzeko. Cb Eg III 350. Enpleatzera diaz [armak] / gure probetxura. GavS 33. Adiskide izanen ditutzu, zure izanetarik edo goratasunetik zenbait probetxu usteko duteño. Mih 68. Obra laudagarrien prootxia. AR 260.
    ( s. XIX) Orazioa probetxu andiarekin egiteko modua. Gco I 398. Prótxu arimái, ta gústo ematendá Jangoikoai. LE Ong 21v (106v probetxu ). Zer probetxu dezu gauz oriekin. AA III 411. Hanbat sakramendu hain progotxu gutirekin errezebitzen ditugunez. Dh 220. Probetxubak eztira soldatan sartzen, eta ez jatzuz zor. Astar II 156. Probetxu handiak atheratzen laguntzekotzat. MarIl 18. Bainan probetxu horiek ez dituzu atheratuko, artharik ematen ez baduzu. Dv Lab 259. Atzo probetxu gabe / etxeko auzuan / egondu nitzan zure / zai egun osuan. Bil 73. Industrija eta komerzijo edo artu-emonak eukiko ditubén aurrerapen eta probetxuak. (1862). BBatzarN 197. Eskandalua ezta izaten / familiyaren protxuban. PE 138 (54 probetxu ). Probetxu gitxirekin etzaten naiz oian. AB AmaE 402. Heia [...] probetxurekin irakurtuko duten liburutto hau. Elsb Fram VI.
    ( s. XX) Probetxu aundiyakin ekarri dezakegu J. K. pasioa gure memoriara . (Larráinzar, 1906). FLV 1988, 276. Ororentzat probetxu! Barb Sup 116. Proetxu gutxiko saria det ori. Ldi IL 111. Bainan joanak joan, zer probetxu duzu samurturik ere! Lf Murtuts 53. Minoritate madarigarrion maitasunak ez dit eni sekula profeiturik ekarri. Mde Pr 58. Esana dut zer protxuz aitortzen dutan. "Quo fructu" . Or Aitork 244. Neuk baitakit nere probetxua ederkienik billatzen. Vill Jaink 84. Itxure ona da, baño probetxo obea. (AN-5vill). Inza NaEsZarr 1526. Etxean protxu obea aterako nula, bai, ta etxean geratu niñun. Ataño TxanKan 64. Denbora oni zerbait probetxu ateratzen ote dioten. BAyerbe 157. Berehalako probetxuari loturik bizi izan bagara. MIH 285.
    v. tbn. Etchart 4.1v. O Po (ed. Michel), 245. Oe 10. Zuzaeta 45. Iraultza 15. Jaur 190. Arch Gram 143. Gy 265. Hb Esk 47. Bordel 191. CatAe 8. CatSal 9. CatR 9. Aran SIgn 11 (58 protxu). Xe 161 (277 protxu). JanEd I 75. Arrantz 34 (109 protxu). Sor AKaik 123 (Bar 97 protxu). Bv AsL 86. Arr May 5 (GB 90 protxu). Lap 8 (V 6). Arb Igand 64. Mdg 127. Goñi 56. CatUlz 46. Zerb Metsiko 324. Lab EEguna 88. Basarri 61. Arti Ipuin 33. Uzt Sas 244. Berron Kijote 194. Larre ArtzainE 269. Profeitu: UskLi 89. CatS 102. ChantP 24.
    azpisarrera-1
    EZ DA PROBETXU, EZ DA PROBETXURIK.
    "Locution très usuelle signifiant: il n'y a pas à espérer quoi que ce soit, à hésiter, à délibérer, à choisir. Ezta progotxurik, ioan behar naiz " H.
    Beharko dute pairatu, / nahi gabeak sofritu; / alabainan ez da progotxu; / balukete borondate, / alabainan ezin berik, / hortarik peritu behar dute. Iraultza 109. Ez berriz lerratu, hiltzeaz oroitu, usu konfesatu, / denbora yoanez geroztik ezta profeitu . (BN). A EY IV 107.
    azpisarrerakoSense-1.1
    Denbora juanez geroz eztate profeitü. Etch 652.
    azpisarrerakoSense-1.2
    (Con cuantificador).
    Hori ezta profitu hainitz hiri honetan. " Cela ne lui proffite guère en cette ville" . Volt 194.
    azpisarrera-2
    PROBETXUAN.
    azpisarrerakoSense-2.1
    a) A interés. "Auctitare pecunias faenore, dirua irabazian, [...] probetxuan eman, ezarri " Urt III 98.
    azpisarrerakoSense-2.2
    b) " Protxuan egon, estar en explotación. Almandozko arrobia protxuan dago (B)" Gketx Loiola.
    azpisarrerakoSense-2.3
    c) (Tras gen.). En provecho (de), en beneficio (de). v. PROBETXUTAN.
    Onelako ume-zurtz triste sentidu nausi edo prinzipalén faltan dagozanén probetxu edo mesedian. (1862). BBatzarN 197.
    azpisarrera-3
    PROBETXU EGIN.
    Ser de provecho.
    Eztozu zeren berba oriek esan, Sirena, zegati dabe utra probetxu gitxi egiten, ala zuretako nola enetako. Lazarraga A, 1151v.
    azpisarrera-4
    PROBETXU GABEKO ( VP , Dv), PROBETXU GABETAKO.
    Inútil. "Desaprovechado" VP 75v. "Infructueux, inutile" Dv. v. probetxugabe (2).
    Baina kestione erhoak eta jenealojiak eta kontenzioneak eta Legeazko ihardukiteak enpatxaitzak: ezen probetxu gabetako dituk eta bano. Lç Tit 3, 9 (He deusetako on ez, TB onezkarri, Ol uts, Ker alperreko, Bibl alferretako ). Probetxu gabeko urrikia, denbora ioanez gerozko damua, dolua eta nigarra. Ax 595 (V 383; tbn., con alguna variación, en Ub 156). Halako solhasak maiz pitzten tuzte liskarrak eta probetxu gabeko hitzmitzkeriak. SP Imit III 58, 2. Artha handi dugu progotxu gabeko edo gutitako gauzentzat. Ch III 44, 2 (Mst profeitürik batere edo aphür baizik emaiten eztian gaizari; Ch I 3, 1 probetxu g. ). Antzutzen da ezen aitziñagoko legea, zeren den herbala eta probetxu gabetakoa. He He 7, 18. Probetxu gabeko ta kalte andiko konfesioak. Mg CC 141 ( CO 119 probetxu bagako ). Probetxu bagako pensamentubak. fB Ic III 369.
    azpisarrera-5
    PROBETXUKO (V-gip; H; progotxuko H).
    Provechoso. " Gure Maria ezta begikoa, bainan bai probetxukoa, notre Marie n'est pas belle à l'œil, mais oui certes femme de profit" H. " Probetxuko lan asko " Elexp Berg.
    Eitza ta arrainkatzia dira olgeeta inozentiak ta askotan probetxukuak. fB Olg 31. Beharbada beste etimologia asko baino probetxukoago izango lirateke honelakoak guretzat ere. MEIG VII 126.
    azpisarrera-6
    PROBETXUKOTZ, PROBETXUKOTZAT .
    (Tras gen.). En provecho (de). v. PROBETXUTAN.
    Handik Jainkoaren loriakotzat eta munduaren progotxukotzat jakintsunen eta dotoren herronkan ezarriak izan zaiteztentzat. ES 188. [Zeruak eta lurrak] konplitzen tuzte arthozki zuk gure progotxukotz eman diotzotzuten manuak. Ch III 10, 9.
    azpisarrera-7
    PROBETXU ON.
    "(Buen) provecho te haga, on degizula, protxu on degizula " Lar. "(Buen) provecho te haga, on daizula, probetxu on daizula " Añ.
    Probetxu on dakijueela, Jangoikua ofendiu, ta arimako kaltebaga olgeetan diranei. JJMg BasEsc 148. Protxun dakiótela zenbait aldis irabáziak. LE ( in BOEanm 1664 ). Protxu on dizuela. Sor Bar 39. Probetxo on deizula [baso ardoak] dizut deseatzen. AB AmaE 399. Abeajondeiola Euskal-Esnalea-ri eta protxu on degiela Joxepa Txepel, Mari Txori ta beste amaika milla neskazarrai! Urruz Zer 132.
    azpisarrerakoSense-7.1
    Protxu on, protxu on eta beste bat arte. Zab Gabon 30.
    azpisarrerakoSense-7.2
    Probetxu on bat danori. Berriat Bermeo 388.
    azpisarrera-8
    PROBETXURAKO.
    azpisarrerakoSense-8.1
    a) (Tras gen.). En beneficio (de), para provecho (de). v. PROBETXUTAN.
    Emaiten deutse euskaldunai euren on da probetxurako. Urqz 1. Gazteen probetxurako Jesusen Konpañiako A. Agustin Kardaberazek ematen dituenak. Cb Just 1. Sakrifizio au [...] ar egizu [...] Elisa Ama Santiaren probetxurako. CrIc 149. Eman bear zaie premian daudenai, baña eren animako, eta gorputzeko probetxurako: eta ez eren bizio eta oitura gaiztoetan laguntzeko. Gco II 37. Beste zazpirak [dira] projimuaren ta geure probetxurako edo onerako. fB Ic I 24. Beste edozeiñ bide on ere, lagun-urkoen protxurako izanik, beren-berekitzat ta beren bizi-legearen erakotzat eukitzea. Aran SIgn 95. Gure arimaren probetxurako zerbait atera dezagun. Ag Serm 280. Gizonaren onerako ta probetxurako zer zetorren obekienik. Vill Jaink 42. Dirua edo gure probetxurako asmatzen dugun edozein tresna bezala, erabiltzeko da [euskara] . MIH 164.
    v. tbn. Astar II 2. Xe 157. Berron Kijote 124.
    azpiadiera-1.1
    (Tras -ko ).
    Eman bear zaie premian daudenai, baña eren animako, eta gorputzeko probetxurako. Gco II 37.
    azpiadiera-1.2
    (Sin compl.).
    Ez da maitatzen ezer protxurako, Zure egi argi ua baño: ua da gauzarik ederrena. " Nec amatur quicquam salubrius" . Or Aitork 47. Lehiak, ordea, probetxurako izango baldin bada, leiala behar du izan. MEIG IV 115.
    azpisarrerakoSense-8.2
    b) (Adnom.).
    Jendeen [...] on eta probetxurako lanek ere bazuten arrakasta. MEIG VI 56.
    azpisarrera-9
    PROBETXUTAKO.
    azpisarrerakoSense-9.1
    a) (Tras gen.). Provechoso (para).
    Nola zuen probetxutako gauzetarik eztrauzuedan deus estali. "Des choses qui vous étaient utiles" . Lç Act 20, 20. Non eztezagun deus pensa ez erran ez egin hire izen sainduaren laudoriotako eta gure hurkoaren probetxutako gauzarik baizen. Lç ABC B, 1r.
    azpiadiera-1.1
    (Sin compl.). v. PROBETXUKO.
    Gauza guziak permetitzen zaizkit, baina guziak eztirade probetxutako. " Expedient" . Lç 1 Cor 6, 12. Persona saindiaren eta iustoaren mundu hontako bizia hon da, eta probetxutako. Tt Onsa 160.
    azpisarrerakoSense-9.2
    b) (Uso adv.). En provecho (de). v. PROBETXURAKO, PROBETXUTAN.
    Gaitzetara eizten benaizü juaitera, hori oro ene profeitütako egiten düzü. Mst III 59, 2 (Ch ene progotxutan ).
    azpisarrera-10
    PROBETXUTAN .
    (Tras gen.). En beneficio (de).
    Eta haur zuen probetxutan erraiten dut, ez lazoa ezar diezazuedenzát. Lç 1 Cor 7, 35 (He zuen probetxutan, TB zuen progotxuan; Dv zuen onetan, Ol, IBk, IBe, Bibl zuen onerako ). Dela zure probetxutan eta erriaren damutan. MRos 14.1r (la frase aparece tachada). Arren agrada dakion zure eginza hau guzia bere loriatan eta elizaren probetxutan. Harb 45. Zeren tristura hura bere nahiz eta borondatez, eta bere probetxutan hartzen baita. Ax 501s (V 323). Jainkozko gauzak irakhatsi behar direla Elizaren onetan eta progotxutan. ES 396. Guziak ene progotxutan egiten ditutzu. Ch III 59, 2. Izan daitezen [predikuak] zuen probetxutan. SermAN 1v. Hire profeitutan hi ere / ken akit aitzineti. AstLas 33.
    v. tbn. Mat XVI. SP Imit I 1, 3. Tt Arima 67. In Arb Igand 197.
    azpisarrerakoSense-10.1
    (Tras -ko ).
    Esker gabe izanen ninzela, baldin Euskal-herrian ikasia Euskal-herriko probetxutan enplegatu ez-panu. Mat IX.
    azpisarrera-11
    PROBETXUTAN EZARRI.
    Aprovechar.
    Ephe hori nola behar nukeen probetxutan ezarri! Dv LEd 179 (Cb Eg II 99 aprobetxatu ).
    azpisarrera-12
    PROBETXUZKO (V-gip ap. Elexp Berg ).
    Provechoso.
    On eta progotxuzkoa. Arbill III 17. Zirkonzisionea alabaiñan probetxuzko da. He Rom 2, 25 (Lç probetxable ). Libru eder probetxuzko asko. Cb EBO 63. Emastéki protxúskoa ta honrátua. LE Prog 118 ( Doc 189 probetxúsko ). Probetxuzko lanak eragiteko. Gco II 47. Azaiñ dire probetxuskoak gure negarrak . (Ibero, s. XIX). FLV 1988, 150. Mariaren alderat dugun debozionea guretzat ezin progotxuzkoa izan daitekela. MarIl 118. Euskera [...] gordetzea [...] egoki, protxuzkoa ta onragarria da guztiz kanpoko jakintsuentzat. Aran SIgn 204. Neretik protxuzko zenukena Jainkoari sagaratu diot. Or Mt 15, 5. Aspaldian ez den arrautz asko egin, baña oraingo ontan probetxuzkoa izango aiz. TxGarm BordaB 107. Euskaldunek erdaraz lantzen dituztenak ez dira, bada, kaltegarri nahi eta ez nahi. Onerako eta probetxuzko ere gerta daitezke inoiz. MEIG VI 60.

    probetxu

    probetxu
    << pinpi-panpa 0 / 0 1 punta >>

    Egoitza

    • B
    • BIZKAIA
    • Plaza Barria, 15.
      48005 BILBO
    • +34 944 15 81 55
    • info@euskaltzaindia.eus

    Ikerketa Zentroa

    • V
    • LUIS VILLASANTE
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

    Ordezkaritzak

    • A
    • ARABA
    • Gaztelako atea, 54
      01007 GASTEIZ
    • +34 945 23 36 48
    • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
    • G
    • GIPUZKOA
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
    • N
    • NAFARROA
    • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
      31002 IRUÑEA
    • +34 948 22 34 71
    • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

    Elkartea

    • I
    • IPAR EUSKAL HERRIA
    • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
      64100 BAIONA
    • +33 (0)559 25 64 26
    • +33 (0)559 59 45 59
    • baionaordez@euskaltzaindia.eus

    Euskaltzaindia

    Hizkuntza baliabideak

    Azkue Biblioteka eta argitalpenak

    Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.

    Orokorrak

    • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
    • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
    • +34 944 158 155
    • info@euskaltzaindia.eus
    z-library z-lib project
    Casino siteleri arasında yerinizi alın, kazançlı çıkmanın keyfini sürün! Heyecanı kaçırmayın.
    © 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper