OEH - Bilaketa

191 emaitza haga bilaketarentzat

Sarrera buruan (43)


Sarrera osoan (148)

Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
goiburua
1 lor.
tradizioa
Tr. Documentado en autores occidentales desde principios del s. XIX. Es notablemente más frecuente su empleo con el valor de 'tribulación, apuro, disgusto...' ya desde los primeros textos.
sense-1
1. (V, G, AN-araq; Aq 192, H (V, G)), lorrea (det.; Añ (V)) Ref.: A; Satr VocP .
Acarreo. "A esta junta general y ejercicio ellos llamaban lorra, que da a entender llevar arrastrando y a fuerzas de brazo cualquiera cosa que sea grande y pesada" IC II 49. "(Vc, Gc), acarreo de esta viga o leño. Usase también por el acarreo en general. Auzo-lor (V), acarreo que se hace con ayuda de vecinos. Zimaur-lor (V), acarreo de estiércol. Zur-lor (V), acarreo de maderos. Ira-lor (V), acarreo de helecho. Arri-lor, acarreo de piedras" A. "Conducción de cadáveres, gorpu-lor " A DBols.
Egiten dabee pekatu [jaijetan] [...] egurra edo otia etxera, ikatza olara edo lorren bat edo biajeren bat eurakaz edo eurak kargadurik abijetan dabeenak. Astar II 67. Erne zauden langileak zamak trenetan ipiñten lorretarako. Osk Kurl 129.
sense-2
2. (Lar, H).
"Abesana mayor, muchas juntas de bueyes, lorra " Lar. "En las caserías tienen su yunta de bueyes para las labores del campo, para acarreos de piedra, de vena, de carbón de leña y de maderas gruesas en las lorras, de que se ofrecen frecuentes ocasiones" Lar Cor 202.
sense-3
3. (V-ger-ple-m-och, G-azp ap. A; Izt, H, que cita a fB). Carga; tribulación, disgusto, pesadumbre, desgracia. "¡Qué trabajo!, ¡qué pena! ze lorra! Izt. "(V-ger-m), tribulación, disgusto. Au da ostera, daukadan lorra! (V-ger), ¡qué tribulación pesada sobre mí! Zorra, lorra (V-och), la deuda (es) contrariedad" A.
Zelango lorrak, zelango arazoak erabilli dituzun igaro dan urrengo gabian. Mg PAb 212. Neke ta lor andi oneek igarota [...]. Ib. 150. Jaana ta janzijak dakaz burukomin, arazo, lor ta atsakabe asko. Ib. 150. Ez diogu guk geren buruai orrelako lorrik eman nai. VMg 25. Berekin darama obira oitura gaiztoaren lorra. AA III 130. Juralari paltsuak biurtu biar deutsa ondria [...] galdu deutsanari [...]. Errazago da [...] juramenturik ez egitia, alako lor bildurgarrijeetan geratutia baino. fB Ic I 125s. Euskeragaitik artzen ainbeste neke ta lor? AB AmaE 460. Igeldoar bat zegon, / Agerre-azpikuan, / lorra erantsi diyote / etxera eztijuan. Ud 28. Ori baño gora-bera ta lor (sinsabor) geiago dauko ak biotzean. A BeinB 71. Eskola-maisuagaz / izan neban lorra / ain zan mutilentzako / borreru gogorra. Azc PB 340.
( s. XX) Baña, au da lorra! Baratzian eztaukot larrosa gorririk. Altuna 31. Luzaro ezbaian egon naiz eta lorrik asko izan det. Eguzk RIEV 1927, 422. Orrenbeste lor emoten ete-dautsu seme orrek, etsi erazoteko? Otx 161. Esakunak euzkeralduteko [...] neure lorrak ixan dodaz. Ib. 7. Lor-atsekabe larriak sortu zitun nigan / ogenak. Ldi BB 2. Gorputza lau billobok / atzetik andreak. / Ai ene lor arin au / zein dudan larria! 'Cuánto me pesa tan liviana carga' . Ib. 86 (v. tbn. 92). Txori bat [...] egaka / dabil kabigai-lorrez. 'Cargado de materiales con qué construir un nido' . Ib. 112. Oi, / oi / gure lor samiñak! TP Y 1933, 184. Gero zorrok ordaindu ta lorretatik urten al izateko. Eguzk GizAuz 17. Nere esanetara etorriko baziña oraingo lorraren zama arinduko zenuke. Zait Sof 36 (v. tbn. 178). Auxe da lorra! Goian zerua ta beian lurra. (V-ger-ple, G-azp) "¡Este es apuro!" . A EY III 177. Lor (pesar) auek menderatu ta ondatu etzezaten [...]. Etxde AlosT 84. Bere lor aztuna (tribulación agobiante) negarretan ustutzen du. Ib. 37. Sumatu dut noizbait / gorputzaren lorra. "El peso del cuerpo" . Or Poem 517 (v. tbn. Aitork 247). Alkoolean lorrak itotzen. Mde Pr 149. Sebastianek ordea igarri zion Piarresen lorrari (pesadumbre). Etxde JJ 34. Nire barnean eraman niñan lor aztuna. Ib. 101. Ura lorra! Ura askatu eziñezko biotz-korapilloa! Alt LB 24. Amarentzat, barriz, lor ta naigabe. Erkiag Arran 129. Naikoa zan lorrik eta mingostasunik. Ib. 95. A neke-lorra! A samiñaren aundia erregearena! Bilbao IpuiB 225. Ondoren eritasunak, zartzaro trixtia ta lorrak datozkie. Ibiñ Virgil 95. Zure lor au neonek iasoko dut. "Te fasce levabo" . Ib. 60. Gurdi-ardatzak egin dezala negar lor aztunpean. Ib. 97. Olatu arteko txalupa ariñei lorra bezela, euskarri dakien. Ib. 111. Gure txiki biak albotik naikoa lor sortzen didate. Nork geldirik euki ume auek? NEtx LBB 81. Lor astun ezin jasana / nire begion gainean. Azurm HitzB 36. Moldatu bear egurra, / enbor, abar ta mukurra, / lorra egin da oiek pillatuz / armatu txondorra. Ayesta 54. Euskal-Erriari ekarri diogun lorra. AZink 141.

v. tbn. Echta Jos 192. Ag EEs 1917, 212. Zink Crit 81. Enb 169. Laux BBa 128. Gand Elorri 143. Onaind in Gazt MusIx 149. EZBB I 49. Zendoia 147.
sense-4
4. (V-ger-m-gip, G-goi-to-nav; vEys (G), H) Ref.: A; JMB At; Ond Bac.
"Grosse poutre; tronc d'arbre coupé" vEys. "Viga o leño que se acarrea arrastrando" A. "Tronco delgado y largo" Ond Bac.
sense-5
5. "Empeño, lorra (? medio cortado en la encuadernación)" Dgs-Lar 6.
azpisarrera-1
LOR-AFARI (lorrafari V-gip ap. Iz ArOñ e IzG). "Cena que se hace entre vecinos al terminar un trabajo" Iz ArOñ. "Cena que acostumbra a dar el párroco a los que le han llevado leña, estiércol, etc." Iz IzG.
azpisarrera-2
LOR-HAGA (lorraga V-gip ap. Iz ArOñ e IzG). "Vara grande de madera que emplean ordinariamente los carboneros para empujar los troncos mayores hacia la carbonera" Iz ArOñ.
azpisarrera-3
LOR BETEAN (Estar, etc.) agobiado.
Seiak jo arte ezin erten / aspertzen naiz, lor betean, / büro zikintsu batean. Mde Po 41.
azpisarrera-4
LOR-KATE (V, AN-larr; lorkatei V-gip; lurkatei V-gip). Ref.: A (lorkate); Iz ArOñ (lorkatia, lurkateia); Asp Leiz (lorkate). "Cierta especie de cadena" A. "Cadena corta, como de un metro, para atar al carro, etc., troncos que han de ser arrastrados" Iz ArOñ. "Cadena empleada para el arrastre en general" Asp Leiz.
azpisarrera-5
LORPEAN. Bajo la desgracia, la pesadumbre, la tribulación.
Uskeri bategaitik eta eskintza ziztrin bategaitik, gau ta egun, lorpean ibilteko bildurrik eztago. "Fatigari" . Pi Imit III 3, 3. Beraz ausnartu ta aurrerantzean ez izan neri gaitzi, zerau lorpean izatean. 'Cuando lo padezcas' . Zait Sof 22. Zer, bada? Nere burua lorpean itotzeko bakarrik al det eskubidea? NEtx Antz 104. Berak berriz betiko lorpean diardu, bere buruari, orren merezia duan atsedena ukatzen diola. NEtx LBB 91.
azpisarrera-6
LORREAN (V-gip, G-nav). Ref.: Ond Bac; Iz ArOñ.
a) Acarreando, arrastrando. "Lorrien ekarri, acarrear arrastrando troncos, etc." Ond Bac. "Lorrian fan, ir patinando como el "ara" cuando las púas se le cargan de hierba" Iz ArOñ. v. LORRETAN.
Jaunak [zaldia] satz-lorrean / galdu zalako, apaiñak edeki / ta agindu eban. Zav Fab RIEV 1907, 95 (Azkue traduce: "despidió al caballo porque se echó a perder acarreando estiércol"). Maiez mai zuku-lorrean (acarreando sopa) asitakoan. A Ardi 64. Gure aita ta Bizorro [...] / ganaduakin lorrian / beste batzuek arri bildutzen. Tx B 16. Gurutzea lorrean erabilli. Or Mi 145. Zama aundi jarriko omen digute lorrean. "Van a imponer una gran carga que soportar". Or Eus 146. [Ujolak] gain-arriak iraul ta derama lorrean! "Lo lleva todo arrastrando y revolviendo". Ib. 103. Gurutza-lorrean [...] / txandan dabilkizu erromes-billera / penitentziketan. SMitx Aranz 146. Ene gorputza ara lorrean eramanik. "Si corpum meum in locum illum trahitis". Or Aitork 139. Katea lorrean nenkarren. Ib. 147.
b) (Tras part.).
Gauzen gairik gabeko / osotasun garbia, / banabil / atara-lorrean. 'Tratando de libar'. Gand Elorri182s.
azpisarrera-7
LORRETAN. Acarreando, arrastrando. v. LORREAN.
Etzera aritz edo gaztañakin borroka asi gizonen batzuek diralako ustean? Etzera deadarka ta ojuz ibilli lorretan bazenbiltza bezala? AA III 377. Gizona zurrutian / trabenan zorretan, / ura etxera nairik / andrea lorretan; / eta gero makilla / onen ezurretan. Urruz Zer 107 (podría tbn. interpretarse como 'pasando penalidades'). Sagar ta urr, egur ta ikatz, lorretan, aurrez, oparo zeramazkioten. A Ardi 129. Bizkarrean artuta [...] lorretan eramango ditugu. Ib. 14. Gogorra zan [beorra] bizkarka, / bizia lorretan. Zendoia 23.
azpisarrera-8
LORREZ. a) (Andar, etc.) apurado.
Zeru errukiorrak / orduan antola, / lorrez nenbillan oni / kentzeko aizola. Atutxa Mugarra 60. Ta irugarren aldiz, nekez ta lorrez bada be, garaille urten dabe. Etxabu Kontu 223.
b) (Tras part.).
Aleluia ondoren --illeta jo-lorrez-- / jatsi deutsez kanpaiak, banan-banan beera. 'Le obligan a tocar a funeral'. Gand Elorri 215.
azpisarrera-9
LORREZKO. Agobiante, pesado.
Atsegin batean dago, lorrezko amets hartarik askaturik. Mde Pr 373.
azpisarrera-10
NAHI ZOR NAHI LOR. De algún modo (haciendo esfuerzos económicos).
Ioane, nai zor nai lor, txalupe barri bet egin bear dozu. Aste ta erdi barru zorrak garbitu ta nai beste diru eukiko dozu. A BGuzur 138.
azpisarrera-11
NEKEZ ETA LORREZ. v. neke.
azpisarrera-12
ZOR ETA LOR, ZOR EDO LOR. v. 1 zor.
azpisarrera-13
ZORRAK ZOR ETA LORRAK LOR. v. 1 zor.
lor
<< LASTO-HAGA 0 / 0 LUKAINKA-HAGA >>

Egoitza

  • B
  • BIZKAIA
  • Plaza Barria, 15.
    48005 BILBO
  • +34 944 15 81 55
  • info@euskaltzaindia.eus

Ikerketa Zentroa

  • V
  • LUIS VILLASANTE
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

Ordezkaritzak

  • A
  • ARABA
  • Gaztelako atea, 54
    01007 GASTEIZ
  • +34 945 23 36 48
  • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
  • G
  • GIPUZKOA
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
  • N
  • NAFARROA
  • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
    31002 IRUÑEA
  • +34 948 22 34 71
  • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

Elkartea

  • I
  • IPAR EUSKAL HERRIA
  • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
    64100 BAIONA
  • +33 (0)559 25 64 26
  • +33 (0)559 59 45 59
  • baionaordez@euskaltzaindia.eus

Azkue Biblioteka eta argitalpenak

Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.
  • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
  • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
  • +34 944 158 155
  • info@euskaltzaindia.eus
z-library z-lib project
Casino siteleri arasında yerinizi alın, kazançlı çıkmanın keyfini sürün! Heyecanı kaçırmayın.
© 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper