Harremana

    OEH - Bilaketa

    191 emaitza haga bilaketarentzat

    Sarrera buruan (43)


    Sarrera osoan (148)

    Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
    goiburua
    bertz.
    tradizioa
    Tr. En textos vizcaínos (si exceptuamos un refrán citado por Moguel, de procedencia incierta), sólo aparece en algunos autores modernos. La forma más usual en los textos septentrionales y navarros es bertz (ya desde Etcheberri de Ziburu), aunque desde mediados del s. XIX alterna con phertz; los guipuzcoanos utilizan pertz . Parece que las formas con -a constitutiva son minoritarias.
    sense-1
    1. (AN, B, BN, S, R; SP, Arch VocGr, VocBN , Gèze, Dv, H, Zam Voc (G); berz Ae; VocS , Lecl, VocB ), pertz (G, AN; SP, Ht VocGr, VP 74v, Lar, H; ph- L; Arch VocGr , Dv, H; perz AN-ulz-araq; Mg Nom 68), bertza (B), pertza (G-azp), pertxa (Añ (G)), bertsa (BN-arb-ad, S), best (A, con la indicación BN-ms ) Ref.: A (bertz, pertz); Bon-Ond 151; Giese CasaS 13; Lrq; EI 385; ContR 531; Iz Als (pertza) To (pertza); CEEN 1971, 353; FLV 1977, 91; Izeta BHizt2 (bertza); Echaide Nav 182; ZestErret ( pertz ) .
     Caldero, olla. "Bertza, chaudron [...]. Bertza larratzean, oreina larrean" SP. "Caldera de cobre" (Ae) CEEN 1971, 353. "Pertza, la caldera" Iz Als. "Perz batin txokolatie bezela eín" Ib. s.v. auts. "Bertz bat úreki plaztán (R-is)" FLV 1977, 91. "Bertza aundi batean egosiko dugu" Izeta BHizt2. Azkue trae como segunda acepción: "(L-sar), pandero"; se trata sin duda de una interpretación incorrecta de panderu, pandero (del gasc. pandeyrou), que tbn. significa 'caldera'. v. berxko; galdara.
    Abariziosoentzat bitzten da su handia / Eta bertza gañeratzen lakhua iduria. EZ Man I 107. Edo ezperen mailluaz mianbroen hautstera / Edo bertz irakituan bizirik egostera. Ib. 126. Oreina larrean, bertza laratzean. O Pr 369. Berzgin gaxtoak xilo baten thapatzeko, altxatzen diotza bertzari zathikoak. Ib. 563. Nork nori? Pazia zarrak pertzari [...]: ken adi ipur beltz ori. Lar (s.v. caldera ). Paziak ziotsan pertzari, ken adi ipur beltz ori. Ib. Estaien joan bertzain ondotik soka (138). LE-Ir. Bertz zarra ere dagolaik urean giri giri, iduri du ona, ta atra orduko deus estauka (9). Ib. Txuri biren eznia perza bete. Mg PAb 122. Ezarri ziozkan bere Astoari bizkarrera perz edo lapikoz beterikako otarra bi. VMg 62. Pertzak ditugu neurri / guztiyetakuak, / sulla, barrika, barril / eta tiñakoak. Echag 120. Barrika, parol, pertza, paziya / eta guraize txorrotxak. Ib. 115. Eziñ egin duena / gure alegiñak, / egiten du pertzako / uraren lurriñak. It Fab 102 (se refiere a la caldera de vapor; v. pazia). Erregu bat ogi gisuztatu nahi bada, ezartzen da bertz batean berotzen hamar laurden ur. Dv Lab 51. Ingura zazu oihal batean eta ezar bertz edo panderu batean urarekin. ECocin 7. Egosaraz bertz bat uretan. Ib. 9. Xeha zaitzu puxka ttipietan sei libera merxika eta emaitzu pherz batian. Ib. 49. Lehenbizikorik baduzu kobrezko bertz bat (Laphurdin phertza erraten da). EskLAlm 1864, 8. (ap. DRA) Eta atzetik zintzilika zegoan pertz ori bat bakallauez beteta, beratu zedin. Zab Gabon 33. "Ipur-beltz" esan zion / pertzari tupiak! Urruz Urz 16. Pertzan ipurdia baño beltzago zan atso batek, ate zirriztu batetikan atera zuan burua. Apaol 117. Horra nun alde orotarik heldu zaizkon bertz zaharrak aphaintzera. Prop 1890, 101. Aldi batez, Ufraziak bazaraman sutik bertz edo panderotara bat ur irakitu, noiz eta ere erori baitzen. Jnn SBi 391 (cf. berztara). Halakoa aferatua zen kafearen egiten, ez bertz hori ttipian, bainan bai bi giderretako bertz gorri handian. Elsb Fram 148. Iatordurako anka baten gaiñean ipinten zan ixilura (maskelua, pertza, burni-pertza) andi bat. Ag AL 60.
    ( s. XX) Zuku baratan dena, egostan dei bertz batian. Mdg 136. Alde orotarik hetsiak diren bertz handi batzuetarat aurdikitzen dute. JE Bur 86s. Ai gozoa pertzean lagatzetik dindilizka. Ag G 228. Or zeukat lapikondokoa, baita esnia ere egosita pertzian. Arruti EEs 1913, 201. Hamarrak ondoan ikusi nuen pertz handi batean zerbeit ekartzen zaukutela: gure bazkaria zen. StPierre 28. Jatsuar batek erosia zion bertz bat, pandero bat... gero pagatzekotan. Barb Sup 167. Kobrezko bertz gorri bat. Ib. 167. Pertzaren atzetik sokea ez botatearren gaxoak epaia bete eban, nekez ba da bere. Or Tormes 11. Aien tartean burnizko pertz bat laratzetik zintzilika. Or Mi 79. Bizpahiru pertza edo untzi distirant, kobrezkoak. Zub 26. Bertza anitz antolatzeko izanez geroz, etzuen deusere besterik gutiziatzen. Ib. 26. Pertza albuan, dantzan, Muruko sorgiña. Laux BBa 6. Zernai zaar ta ertizko etxean dezuten orok --gutun, yazki, burni landu, ari-lan, argizaiol, pertza gorri..., nik al-dakit-- yar zazute, arren, "Eusko-Ikaskuntza"-ren eskuetan. Ldi IL 128s. Pertzean edo maskeluan egosten ari dan bei-esnea. JMB ELG 86. Baztan-pertza berotzen ari zirala, zutikaia erre ta pertza irauli omen zitzaien lakuntzarrai. Pertza Lakuntzaraiño joan omen zan amilka, baiña tripotza eskuan gelditu omen zun Lakuntzar batek. Euskalerri guzian entzuna da "Lakuntzako Pertza". Or Eus 250n. Gapirio-muturretik zintzilikatzen dan pertzean esnea epeldu bitartean. TAg Uzt 88s. Pertza bat erostera bidali zuan beste bein. (G-azp). A EY II 136. Anaia zaharrenari berehala mihia moztu, eta gero, oraino bizi, phertz gorritu batean sartu, erre zadin. Zerb IxtS 76. Neskaren begi-belarriak bestetara daude suilletik eta pertzetik. Or QA 138. Berebiziko zarata atera oi zuten zintzarri, idi-adar eta pertzakin. Etxde JJ 171. Sutegia bere laratz eta-guzi eta bertatik esegita pertz bat. Ib. 28. Masa egiteko, kobrezko pertz aundi bat edo egurrezko aska bat, aizkorarekin egiña. BasoM 64. Eguzkia ertzean, esnea pertzean, neskatxa etxean. (G-goi). EZBB I 89. Metalezko bertz ttipi bat, esnearen egosteko. Etchebarne 30.
    v. tbn. EZBB I 52 (B). Pertz: TP Kattalin 191. Otx 33. Ir YKBiz 223. Munita 30. And AUzta 121. EZBB I 23. Pertza: Zerb BiGo 302. EAEg 21-3-1937, 1334.
    sense-2
    2. "(S-saug), foyer et cendrier du four à chaux" Lh.
    azpisarrera-1
    BAZTAN-PERTZ. v. baztan-pertz.
    azpisarrera-2
    PERTZ-ADABATZAILE. Calderero, reparador de calderos.
    Pertz-arabatzallea ta / Txokolategiña, / Guzienean badute / Oek zer egiña. Izt Po 138.
    azpisarrera-3
    BERTZ-HAGA. "(S-saug), barre transversale de l'âtre rustique" Lh.
    azpisarrera-4
    PERTZAK EGIN (Precedido de gen.). "Se acabó, ya no hay remedio [...] Orren pertzak egin du (G)" A EY III 238.
    azpisarrera-5
    BERTZ HANDI. Caldera (de una máquina de vapor).
    Mueta guzitako itxasontzietako pertzaundiak marruskatu-margotzeko. EAEg 29-4-1937, 1585.
    azpisarrera-6
    BERTZ-BURUTE. "Bertz-buruite (B), rodezno que se pone bajo las calderas" A.
    azpisarrera-7
    PERTZ EGIN. Cf. PERTZAK EGIN.
    "Pertzak pertz egin beza, emen da tripotza" / esatean bota du eskuetako otza. Or Eus 250. Pertzak pertz egiñen badu ere, eutsi tripotzari. " Aunque perezca la caldera, agarrad el mondongo" . Ib. 250n.
    azpisarrera-8
    PERTZ-KONPONTZAILE. Calderero, reparador de calderos.
    Lenago etortzen ziran / ofizialeak / ziran txorrotxale ta / pertz-konpontzalleak. Xe 224.
    azpisarrera-9
    PERTZ-OLA. Calderería.
    Soldata gabe Naparruako / pertz-olara nitzanian. MendaroTx 35.
    azpisarrerakoSense-9.1
    ( Pertz-olatxo ).
    Arkaitz-tarteko pertz-olatxuan / ni aprendiz nitzanian. MendaroTx 26.
    azpisarrera-10
    BERTZ-HONDO. Fondo de caldera.
    Pertza-ondoak eta abar garbitzeko bear diran tresna, oltza eta likazko oñetakoak eman bearrean arkitzen dira ontzi-Bazkunak. "Bajos de calderas" . EAEg 29-4-1937, 1585.
    azpisarrera-11
    JOAN DA PERTZA. "Se acabó, ya no hay remedio, yoan da pertza; litm.: se ha ido el caldero (G, AN)" A EY III 238.

    bertz

    bertz
    << BELA-HAGA 0 / 0 BURDIN HAGA >>

    Egoitza

    • B
    • BIZKAIA
    • Plaza Barria, 15.
      48005 BILBO
    • +34 944 15 81 55
    • info@euskaltzaindia.eus

    Ikerketa Zentroa

    • V
    • LUIS VILLASANTE
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

    Ordezkaritzak

    • A
    • ARABA
    • Gaztelako atea, 54
      01007 GASTEIZ
    • +34 945 23 36 48
    • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
    • G
    • GIPUZKOA
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
    • N
    • NAFARROA
    • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
      31002 IRUÑEA
    • +34 948 22 34 71
    • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

    Elkartea

    • I
    • IPAR EUSKAL HERRIA
    • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
      64100 BAIONA
    • +33 (0)559 25 64 26
    • +33 (0)559 59 45 59
    • baionaordez@euskaltzaindia.eus

    Euskaltzaindia

    Hizkuntza baliabideak

    Azkue Biblioteka eta argitalpenak

    Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.

    Orokorrak

    • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
    • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
    • +34 944 158 155
    • info@euskaltzaindia.eus
    z-library z-lib project
    Casino siteleri arasında yerinizi alın, kazançlı çıkmanın keyfini sürün! Heyecanı kaçırmayın.
    © 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper