Harremana

    OEH - Bilaketa

    203 emaitza habia bilaketarentzat

    Sarrera buruan (30)


    Sarrera osoan (173)

    Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
    goiburua
    pareta.
    tradizioa
    Tr. No se documenta en la tradición vizcaína. La forma más general es pareta; usan paret Leiçarraga, MarIl, Iratzeder (32) y, alternando con pareta, Etcheberri de Ziburu, Goyhetche y Zalduby, y parete Tartas, Lizarraga de Elcano y autores guipuzcoanos sobre todo del s. XIX. En DFrec hay 26 ejs. de pareta, 5 de ellos septentrionales.
    etimologikoa
    Etim. La vocal final se habrá agregado a una forma romance cuya oclusiva se había ensordecido en posición final.
    sense-1
    1. (V-gip, G-goi-azp, AN-5vill, B, BN-arb, S; Urt I 156, Ht VocGr 388, Lar, Mg Nom (G), Añ (G), Arch VocGr , Hb, Dv), paret (V, G, AN; H), parete (R-uzt; VP , Lar, Añ (G), H (G); ph- S; Gèze, Foix), paita (AN-larr), paite (S) Ref.: A (paret, paita); Giese CasaS 8; Lrq (pharete); Iz ArOñ R 396; Elexp Berg; Gte Erd 198, 168 .
     Pared, muro. " Paretea erori, desmoronarse un paredón" VP 75v. " Pareteko zuloa " Ib. 79r. " Begira, paretak beharriak baitik, prendre garde, le mur a des oreilles" H. "Cloison, pharetia " Foix. "Etxekoari pareta eta sorokoari orma edo soorma " Elexp Berg. "Pareta bixak jo, pelotan, lehengo ezkerrekoa eta gero aurrekoa jo" Ib.
    Zehaturen au hi Iainkoak, paret xurituá. Lç Act 23, 3 (He, TB pareta; Dv harrasi, Ol, Arriand, Ker, IBk, IBe horma). Athal gain eta pareta xurietan legea [pintatu] . EZ Man I 1. Paretean hedaturik. Ib. 9. Paretetan iosirik dauden harriek. Ax 568 (V 364). Bere begitartia paretiari itzulirik. Tt Onsa 49. Pareta zahar, arrallatu eta hirrituak. ES 97. Etxe onen kanpoko paretak. Mb IArg I 237. Paratukodá gorputza ain sutil, ezi pasadaiken edozéin paréte edo gauza sendotik bárna. LE Doc 248. Gelako paretean milagrosamente eskribiturik. Gco II 64. Kenduko diozkat esiak eta pareteak. AA III 356. Paret batetan aurkhitzen zen ene Jainkoaren Ama. MarIl 72. Pareta tzar baten zilhoetan. Gy 224 (42 paret). Jerusalengo pareta edo murruak. Lard 540 (168 parete). Ganbarako pareta nahiz arras lodia arrailatzen da. Laph 23. Onen paretan ipiñia dago pinturazko Santu beraren iduri aundi bat. Aran SIgn 84. Zuek, parete mutuak, gizonak baño kupitsuagoak zerate. Arr GB 22. Plekariak sahetseko paretarik gabe artzen dire. Zby RIEV 1908, 85 (761 paret). Pareta bezen zuri egina beldurrak. Barb Sup 66. Bizkarra paretari etziñik egon da. Mok 19. Andik ere igesegingo nulakoan, paretak ondo begiratu besterik etzuten egiten. Or SCruz 124. Sogiten dü eia phaitietan bazenez bortha zonbait gorderik. GH 1930, 457. Aldarea bizkarraz dagon pareta apaindu zuten marbre urdinez. JE Ber 63. Agauzen bi [ellor] eta garai batekon paitek . (G-goi). AEF 1955, 82. Paretari buruz inguraturik lo zegoen. Mde HaurB 16. Berebiziko mozkorrarrekin bi paretak joka. Anab Aprika 53. Pareta jasoaz liburu-gela ormaz itxi. Berron Kijote 86. Artzen ziren pilotan jandarmeriako etxe paretari kontra. Etchebarne 99. Gaur oraindik, [olak] nun ziran jakiteko, pareta, presa eta arrasto geiago ikusteko moduan daude. JAzpiroz 12. Plaka txiki bat etxiaren paretian josita. Gerrika 252. Bakartasun-ugartea, pareta altuz hesia. MEIG IX 92. Paretarekin ari zara hizketan, eta jakinaren gainean. MEIG VI 166.
    v. tbn. Echve Dev 124. Echag 45. Hb Esk 167. Sor Bar 62. Xe 205. Noe 19. Zab Gabon 98. Lap 49 (V 26). Arb Igand 79. Moc Damu 5. Iraola 81. Bv AsL 31 (45 parete). Ill Pill 11. TP Kattalin 177. Tx B II 250. Alz Burr 40. Zerb IxtS 71. Lf Murtuts 15. Txill Let 38. JEtchep 101. And AUzta 92. Vill Jaink 83. Garm EskL I 112. Parete: FrantzesB I 99. Urruz Zer 117.
    sense-2
    2. (Ht VocGr, Dv, H), paret (H).
    Ladera, pendiente. "Pente" Ht VocGr 399. " Mendi pareta, flanc d'une montagne" Dv. "Flanc, revers d'une montagne, colline. Iguzkiak bethe bethean iotzen du paret hortan " H.
    Bere eskuiez eta bere besoez pareteko arbria tinkaturik. Tt Onsa 95. Larrun paretan alha zirela ardiak. Hb Esk 233. Sokhorriko paretan bada ithurria. Ib. 98. Erbiaren ondotik ibili ziren Arradoiko pareta guzian. Barb Sup 31. Bortuak gora ditun; / han paretak legun. Etcham 175. Erreka bethi berdin hertsi, bere bi pareta xutekin. JE Ber 40. Mendi-pareta goraskoak. Ib. 12. Burrustan agertzeko [Aragoi ur handia] bat batean bi pareten artean orroaz. Ardoy SFran 62. Zeren mendi paretari kontra zen eta dena legarra. Etchebarne 98.
    sense-3
    3. "Viga horizontal al lado de los muros de una casa en la que yacen los cabrios" Deen I 377.
    sense-4
    4. paret (V, G, L, BN, S; H). Ref.: A; Lh. "Paret, à l'indefini, mot du jeu de paume, par lequel on avertit que la balle va donner contre le rebot, avant de toucher le sol" H. "Se dice de una pelota que, antes de llegar al suelo, da contra la pared lateral del frontón" A.
    Pilota itzulian zabilan eta hori ginuen maite, paret edo errebot hartuz xixteraz bezala. Larre ArtzainE 144s.
    azpisarrera-1
    EZKER-PARETA. v. ezker.
    azpisarrera-2
    LAU PARETAK JO.
    " Lau paetak jo, norbaiti toki bat txiki gertatzen zaionean esaten da" ZestErret .
    azpisarrera-3
    LAU PARETEN ARTEAN ITO.
    " Lau paeten artian itto, norbaiti toki bat txiki geratzen zaionean erabiltzen da [...]. Alperrik da kastigauta etxian uztia, mutil hori lau paeten artian itto itea! " ZestErret.
    azpisarrera-4
    PARETA-ALDI. Línea de murallas.
    Lenengo pareta-aldiak odol askoren truke artu zituzten, eta su eman ere bai. Bigarren endanakoak artzeko asmoan, eskallerakin igo ziran. Lard 545.
    azpisarrera-5
    PARETA BAT ARTE. Pared con pared. v. paretarte.
    Pareta bat arte bizi baitira biak. Barb Sup 3.
    azpisarrera-6
    PARETA-BAZTER. Rincón de un muro.
    Pareta bazter batean, oltzar batzuz egindako kamaña koxkor bat nabaitu aal izan zun. Etxde AlosT 53. Mauka ta mauka ar-emeak / izorkeria egiten eliz-zaharreko paret bazterrean. Lasa Poem 70.
    azpisarrera-7
    PARETA-BELAR (V-gip, G-azp). "Pareta bédar, parietaria" Elexp Berg.
    Gibelarentzat, ogei gramo pareta-belarra, berde edo orlegia baldin bada. Ostolaiz 167.
    azpisarrera-8
    PARETA EGIN. "Paret egin (L, BN, S), caramboler" Lh.
    azpisarrera-9
    PARETA-ERLOJU. "Pareta-erloju, [...] paretako erloju, reloj de pared" Elexp Berg.
    azpisarrera-10
    PARETA-GIBEL (En casos locales de decl. sing.). Zona de detrás de una pared.
    Horra non den pareta gibelean lehioetarik ikusten duela. SP Phil 98s (He 101 paretaren gibelean, Echve Dev 124 paretaren atzetik ).
    azpisarrera-11
    PARETA GORA, PARETAK GORA. "Pareta-gora (Hb), vers le sommet du mur. Pareta gora igan, escalader un mur" Lh (en realidad lo que aparece en Hb es paretgora "haut du mur, mur élévé").
    Paretak gora joaten baitziren [tximitzak] . MEIG VII 177s.
    azpisarrera-12
    PARETA-INGURU (En casos locales de decl. sing.). Zona de alrededor de la pared.
    Askotan ibiltzen ziren paret inguruan, eskolatik irtetean, eta beste aldeko lorategi ederraz mintzatzen. MEIG IX 102.
    azpisarrera-13
    PARETA-KONTRA, PARETA-KONTRAN. Contra la pared, apoyándose en la pared.
    Ikusi det Anbrosi ijito antzeko batekin izketan etxeko pareta kontra. Ill Testim 28. Kañabel batzuek pareta kontran daudela. Ib. 16.
    azpisarrerakoSense-13.1
    " Paetan kontra estanpa inda utzi, zartateko izugarria eman; hain da bortitza paretaren kontra estanpa bezala inprimaturik uzteko gai izan daitekeela. Ta nei eziak holako kontestaziyoik eman, bestela paetian kontra estanpa inda utzikoaut eta! " ZestErret.
    azpisarrera-14
    PARETA-KOPETA. Frontis.
    Alako paret-kopet (frente o frontal de pared) bat. Iñarra EE 1893a, 10.
    azpisarrera-15
    PARETA-ONDO (En casos locales de decl. sing.). Zona junto a un muro.
    Esiaren pareta-ondora eldu zanean. Berron Kijote 191.
    azpisarrera-16
    PARETA-TXORI (V-gip, L-ain; parete-t. AN-larr). Ref.: A; A EY I 443; Iz ArOñ. "Gorrión" A. "Pajarito trepatroncos, [...] parete-txori" A EY I 443. "Paeta-txoixa, clase de pájaro" Iz ArOñ. v. HORMA-TXORI.
    Pareta txoriya (gorrión). Iraola EEs 1914, 198. Udaberri batean paeta-txoriek kabia egin zuten nigan. Egan 1958 (3-6), 155.
    azpisarrera-17
    PARETA ZAHAR. Ruina.
    Leizain iru ellor eta paitte zarrak . (G-goi). AEF 1955, 82. Etxe zarpail batzuk zeuden arkaitzpeko txokoan, paretazar-itxura geiago zutenak etxe-antza baiño. Berron Kijote 226.
    azpisarrera-18
    PARETA-ZULO. Agujero, hueco en la pared.
    Monjen pareta-zulo batean / ontza zegoan kantatzen. Noe 17. Pareta zulotik burua sartuta. Iraola 84.

    pareta

    pareta
    << pantzoil 0 / 0 pilarri >>

    Egoitza

    • B
    • BIZKAIA
    • Plaza Barria, 15.
      48005 BILBO
    • +34 944 15 81 55
    • info@euskaltzaindia.eus

    Ikerketa Zentroa

    • V
    • LUIS VILLASANTE
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

    Ordezkaritzak

    • A
    • ARABA
    • Gaztelako atea, 54
      01007 GASTEIZ
    • +34 945 23 36 48
    • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
    • G
    • GIPUZKOA
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
    • N
    • NAFARROA
    • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
      31002 IRUÑEA
    • +34 948 22 34 71
    • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

    Elkartea

    • I
    • IPAR EUSKAL HERRIA
    • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
      64100 BAIONA
    • +33 (0)559 25 64 26
    • +33 (0)559 59 45 59
    • baionaordez@euskaltzaindia.eus

    Euskaltzaindia

    Hizkuntza baliabideak

    Azkue Biblioteka eta argitalpenak

    Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.

    Orokorrak

    • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
    • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
    • +34 944 158 155
    • info@euskaltzaindia.eus
    z-library z-lib project
    Casino siteleri arasında yerinizi alın, kazançlı çıkmanın keyfini sürün! Heyecanı kaçırmayın.
    © 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper