Harremana

    OEH - Bilaketa

    415 emaitza haatik bilaketarentzat

    Sarrera buruan (1)


    Sarrera osoan (414)

    Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
    goiburua
    zerbitzari.
    tradizioa
    Tr. Documentado al Norte ya desde Dechepare y Al Sur desde Lazarraga. En la tradición septentrional no suletina se documenta la forma zerbitzari, que tbn. la emplean algunas escritores occidentales modernos (Txillardegi --junto a serbitzari-- y Villasante). Hay zerbütxari en Etchart y en textos suletinos (aunque zerbutzari y zerbitzari en Tartas (Onsa 166 y 50 respectivamente),zerbitzari en Archu, xerbütxari en Casenave y, alternando con el más frec. zerbützari, en Inchauspe), zerbitxari en los mixanos CatLan (83) y López (AR 423); cf. xerbitxari, con palat. expresiva, en Larre. La forma propia de la tradición meridional es serbitzari, que tbn. se encuentra en CartEsp, en Pouvreau (junto al mucho menos frec. zerbitzari ), en CartUrruñ y en algún ej. de Mattin (41). Hay serbisari en CartBasa (131) y, salvo errata, serbizari en un ej. de Añibarro (EL 1 12), que por lo demás emplea serbitzari. En DFrec hay 42 ejs. de zerbitzari y 35 de serbitzari.
    sense-1
    1. (G-azp, AN-gip-5vill, L, BN-baig-arb, Ae, Sal; Urt I 192, Ht VocGr, Lar, Arch VocGr, VocBN , Dv, H), serbitzari (V, G, B; SP, VP 88r, Lar, Añ; -aari V-gip, -eri AN-ulz), zerbutxari (S, R; Gèze, Dv (S), Foix), zerbutzari, serbutxari (R), xerbutxari Ref.: Bon; A ( serbitzari ); Lh ( zerbütxari ); Lrq ( zerbütxari ); Iz ArOñ ( errotaarixa ); Iz Ulz ( serbitzeríe ); Gte Erd 61, 233 .
     Servidor; sirviente. "Serviteur" SP, Ht VocGr, Gèze, Dv. "Servidor", "sirviente, serbitzaria, mirabea " Lar, Añ. "Acólito, uno de los que ministran en el altar, akolitoa, altarearen zerbitzari bat " Lar. "Siervo, servidor" Ib. "Criado, sirviente", "criada" Añ. "Le serviteur, la servante" Arch VocGr. "Domestique" Foix. " Serbitzeríe, la criada del cura" Iz Ulz. " Errotaarixa (doillor) askoen serbitzaarixa " Iz ArOñ. " Eüskara ez da frantsesaren zerbütxari (S)" Gte Erd 223. Bonaparte recoge tbn. para BN-mix xerbixariak <c'herbic'hariak>.
    Orduan konpasione harturik zerbitzari haren iaunak, utzi zezan, eta zorra kita ziezon. Lç Mt 18, 27 ( TB, BiblE zerbitzari, Ip zerbützari; He, Dv, sehi, Echn zerbitzante, Ur, Ker morroi ). Sakrifikadore subiranoaren zerbitzarietarik zenbeitek. Lç Io 18, 26. Eta has badadi zerbitzari lagunén zehatzen. Lç Mt 24, 49 (Dv sehi lagunen jotzen ). Bekhatua egiten duen guzia bekhatuaren zerbitzari dela. Lç Io 8, 34. Sekula gordaetan eztau / oi zure mandamenturik; / estimaetan ezertan eztau / oi zure serbitzaririk. Lazarraga A16, 1184r. Guthun haur daramena etxeko zerbitzari bat duzu. Echaux 155. Zerbitzariei eta langilei bere soldataren eta jornalaren goratzea. Mat 30. Iaungoikoaren zerbitzari andia. Ber Trat 110r. Zerori ziñen etxeko beharretan nekhatzen, / zerorrek zerbitzariei exenplu on ematen. EZ Noel 156. Konzientzia da behin ere lohakartzen ezten zerbitzari bat. Ax 426 (V 276). Zeren bekhatuaren zerbitzari eta azpiko baitzara. Ib. 567 (V 363). Doatsua da [...] nausiak, datorrenean, ernerik aurkituko duen serbitzaria. SP Imit I 19, 7 (Ch, Leon zerbitzaria, Mst, Ip zerbütxaria, Ol morroya, Pi otseña; v. tbn. SP Imit II 11 5 zerbitzari ). Hau da ene nagusia, ni hunen zerbitzaria. Gç 82. Zeren Jinkoaren legia ikhasirik, haren zerbütxari hobe baitirate. Bp I 24. Noe bazen gizon prestua eta Jainkoaren zerbitzaria. ES 388. Esan zion erregeri an zetorrela aren serbitzari-eskupeko izatera. Mb IArg I 183. Ona bada non nagoen zure betiko serbitzari edo esklabo. Cb Eg II 69. Serbitzari edo otsein bat. Mg CO 275. Otsein edo serbitzari leial batek. CatBus 49. Beldurrez eta juyearen eskuetara eman zaitzan partidak eta juyeak bere zerbitzariari, eta sar zetzazten preso. Dv Mt 5, 25 (Lç sarjenta, He justiziako ministre, BiblE ertzaina ). Zeren zure zerbitzari laguna bainaiz, eta zure anaia profetena. Dv Apoc 22, 9 (Ur serbitzari laguna, Ip zerbütxari lagüna; Lç zerbitzarikide ). Biaramonean bere serbitzari Josue arturik, mendironz abiatu zan. Lard 78 (v. tbn. Aran SIgn 52 bere serbitzari Iñazio, Arr GB 91 bere serbitzari Golo y 92 bere serbitzari leial Wolfio, Gco I 452 Job bere zerbitzari leialari, Lard 92 Moises serbitzari leial onen y 108 nere serbitzari Moises il da ). Oro eijer, oro pollit, zü zira, ene maitia [...] ni nükezü zure zerbütxaria. ChantP 76. Anderea afal zite eztirik eta trankilik hiru kapitain badituzketzu gaur zure zerbitzari. Balad 107. [Kondearen] serbitzari eta agindupeko guziak. Arr GB 10. Izan dadiela arima bethi nausi; gorphutza zerbitzari. Lap 117 (V 54). Probinzi askoren jabe zana oraiñ bestien zerbitzari dago! Ag Serm 214.
    ( s. XX) Zerbutxari aren, ezdago zeren. (R) "Servidor de aquél, no hay por qué" . A EY III 229. Hala eginaz, neskamearengandik ere askatu ahal izanen zen, Theresa xikia bailuke zerbitzaritzat. Mde HaurB 45. Abrahamek hirur ehun zerbitzari leial elgarretaratu zituen. Zerb IxtS 18. Prest nago zure alde nere bizitza eskeintzeko. Zure zerbitzari osoa naiz. Txill Let 143 (138 serbitzari ). Naiz dela apezan serbitzari. Yanzi 43. Denak dira Jainkoaren borondatearen mutil ta zerbitzari batzuk. Vill Jaink 103. Joan Jatsukoa, Nafartar Erresumaren zerbitzari leiala. Ardoy SFran 59. Beti ezetz erranez zure buruari, gauaz eta egunaz gure zerbitzari. Xa Odol 133. Nik zuretako osasun on bat galdatzen dut Jainkoari, oraino luzaz ibili zaiten eskuararen zerbitzari. Ezponda ( in Xa Odol 333 ). Mixkandisak dira neskatxa batzu xerbütxari direnak, baina ez arizale. Casve SGrazi 12. Besteren interesen zerbitzari bihurtu beharko zuela. MEIG IX 28.
    v. tbn. Harb 231. Hm 102. O Po 38. CatLav 306 (V 151). He Gudu 122. Lg II 171. Mih 83. Brtc 268. Iraultza 79. LE Ong 39. Monho 104. Dh 153. JesBih 435. MarIl 5. Gy 229. SalabBN Mt 18, 26. Laph 172. Legaz 23. Jnn SBi 93. Elsb Fram 94. HU Zez 127. CatJauf 31. FIr 186. Larre ArtzainE 275. Serbitzari: Lar SermAzc 54. Ub 217. CrIc 40. Añ LoraS 4 y CatAN 76. Gco I 425. VMg 61. AA III 458. JJMg BasEsc 171. Ur MarIl 9. AB AmaE 95. Bv AsL 198. Noe 54. Ag Serm 102. Itz Azald 75. Goñi 37. Ill Pill 12. Inza Azalp 55. Or SCruz 101. Ir YKBiz 1. Erkiag BatB 132. MAtx Gazt 99. Berron Kijote 148. BAyerbe 154. Zerbütxari: Mercy 21. UskLiB 38. Ip Mt 18, 26 (Hil 36 zerbützari). CatS 41. Egunaria 1975 (marzo), 13 (ap. DRA).
    azpiadiera-1.1
    (Acompañando a un sust.).
    Gure birjina, gure Ama / Itzul detzatzu begiak, / Gu mundu huntan ikhusteko / Zure haur zerbitzariak. Gç 142. Neskatilla serbitzari baten testiganzia ezta asko. Mg PAb 80 ( CO 125 neskatilla serbitzarija, 123 serbitzari neskatilliak ).
    azpiadiera-1.2
    Santxo zutik gelditu zan kopa-serbitzari. " Para servirle la copa" . Berron Kijote 123.
    azpiadiera-1.3
    (Empleado en distintas fórmulas como expresión de respeto o de disposición al servicio). "Terme de politesse et de soumission. Zure zerbitzari, [...] zure zerbutxari (BN, S)" H.
    Bere iaun eta iabe Bernard Leheteri Bernard Etxeparekoak haren zerbitzari xipiak. E 5. Oi [osaba] aren serbitzaria nax ta / ez dot esango besterik. Lazarraga A27a, 1201v. Berorren serbitzaria nax ta / ez niri barriz burlarik. Ib. A23, 1195v. Zure serbitzari <serbizary> hunbleak adieu esaten dizu. CartEsp 465. Oneki, Jauna, Jainoa dela zueki, eta betiere zure zerbitzari. MRos 14.1r (12a.1r serbitzari ). --Nor zara adiskidea? --Zure serbitzaria eta Pierresen motilla. Volt 223. Zure zerbutzari hunblia eta obedienta, Iban de Tartas Arueko retora. Tt Onsa 4. Zure zerbitzari ttipiena eta obligatuena, P. de Axular. Ax 11 (V 5; v. tbn. ES 403 zuen zerbitzari ttipiena ). Zure serbitzari obedientak. CartUrruñ 135. Agur, Aita nerea, ta gogoango al nazu zure otoitzetan [...]. Zure serbitzaria biotzetik. JHS Manuel de Larramendi. Lar Carta a Mb 281. Adio, arren, jauna, / zure zerbutxari, / eta desiratzen / bake eta osagarri. AstLas 36. Egun hun, jaun notaria, / abis bat plazer baduzu / zue inploratzera / egun huna nuzu. // Bai zuri ere, Katixa, / zer plazer duzu, / zue zerbutxaria / zui beha diagozu. Ib. 50 (45 zure zerbutxari nuzu, 10 zuen zerbitzari ). Ordian zamariak eskerrak gizonari dutu emaiten, bai eta hari erraiten: zure zerbitzaria nuzu: ene mendietarat banoazu. Ez, jauna, ez, dio gizonak, hobe duzu hemen egoitia. Arch Fab 153. Pio Obispo Jaungoikoaren serbitzariyen serbitzariyak betiko gomutarako. Ur BulaAl 1. Biharamunean medikua erietarat zoalarik, etxeko-andre batekin egin zuen bidean buruz-buru: --Agur, etxeko-andrea. --Zure zerbitzari, jauna. HU Zez 72. --Eta orai, ez zintezke joan [...] bi ogi-olaten bilha? Bertze deuseren beharrik ez nuke [...]. Orizu, huna dirua. --Zerbitzari, Andrea. (Otharre bat hartzen du). Barb Sup 157. Eskutitz bat igorri zion [...] eta bere eskutitza bururatu, eskutitz guziak egiten diren bezala zure zerbitzari. Zerb Azk 71.
    v. tbn. Etchart 5.2r. Harb ẽ 1v. Zerbütxari: Etchart 3.2r. Zerbutzari: Etchart 7.2r.
    azpiadiera-1.4
    Camarero. v. MAHAI-ZERBITZARI.
    Galdetzen derogu zerbitzariari / ekhar dezagun erraki hori. ChantP 238. Au ostatuba. Jostiduria euskerara moldatuba. [...]. Egitazaleak. Ostalariya. Txomin, morroia. [...]. Erramun, zerbitzaria. Sor AuOst 67. Alta serbitzariak / dabantal xuritan [...] platak eskuetan. Etcham 155. Zerbitzariak ekartzen dio gure aldeko frantximantari baso bat. JE Ber 70. Emazterik ez mahainean! Zerbitzaritzat haatik neskato gazte [bat] . Ib. 35. Ostatuetako zerbitzariak jaunzten diren bezala. Zerb BiGo 301. Mai-ertzean eseri ziran. Matxinen bigarren alaba zuten serbitzari. TAg Uzt 45 (v. tbn. 217). Biek alkarrekin gosaltzen zuten Polik egin eta zerbitzariak ekarritako kapeaz. Anab Poli 42. Bar-an bi gizon bel-beltzak zeuden zerbitzari. Anab Aprika 30. To, Tartalet. haugi hunarat. Jar-adi hemen. Zerbitzaria, baso bat gehiago. Larz Senper 104 (v. tbn. Iru 12). Otelean edo fondan apaldu bapo ta ango serbitzariak eraman ditu beren lo-toki edo koartora. BAyerbe 131.
    azpiadiera-1.5
    Empleado (público).
    [Diputaziyuak] eskatuko diye beren mendeko serbitzari, enpleatu, mikelete [...] telefonista eta [...] jakin dezatela gure euskera. EEs 1916, 94. Basamortuko errietan auxe da hoteletako bar-etan geientsu edaten dan edaria, langille ta gobernu-zerbitzari prantzesek edaten dutena. Anab Aprika 64. Axura contribuyente baitzan, eta medikua, berriz, erriko zerbitzaria. AZavala ( in Auspoa 91, 17n ).
    sense-2
    2. "Servicial, (c.) serbitzaria, -tzallea " Añ.
    Ahal oroz mundu guziari / Izan adi bethi zerbitzari, / hanitz aldiz txipienak / dituzkek sokorzaleak. "Il faut autant qu'on peut obliger tout le monde" . Arch Fab 103.
    azpisarrera-1
    XERBITXARI .
    (Forma con palat. expresiva). Camarero.
    Bazkalondoan [...] hau ihardetsi zuela xerbitxariak. Larre ArtzainE 92.

    zerbitzari

    zerbitzari
    << zerbait 0 / 0 zerbitzu >>

    Egoitza

    • B
    • BIZKAIA
    • Plaza Barria, 15.
      48005 BILBO
    • +34 944 15 81 55
    • info@euskaltzaindia.eus

    Ikerketa Zentroa

    • V
    • LUIS VILLASANTE
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

    Ordezkaritzak

    • A
    • ARABA
    • Gaztelako atea, 54
      01007 GASTEIZ
    • +34 945 23 36 48
    • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
    • G
    • GIPUZKOA
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
    • N
    • NAFARROA
    • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
      31002 IRUÑEA
    • +34 948 22 34 71
    • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

    Elkartea

    • I
    • IPAR EUSKAL HERRIA
    • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
      64100 BAIONA
    • +33 (0)559 25 64 26
    • +33 (0)559 59 45 59
    • baionaordez@euskaltzaindia.eus

    Euskaltzaindia

    Hizkuntza baliabideak

    Azkue Biblioteka eta argitalpenak

    Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.

    Orokorrak

    • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
    • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
    • +34 944 158 155
    • info@euskaltzaindia.eus
    z-library z-lib project
    Casino siteleri arasında yerinizi alın, kazançlı çıkmanın keyfini sürün! Heyecanı kaçırmayın.
    © 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper