Harremana

    OEH - Bilaketa

    1468 emaitza ha bilaketarentzat

    Sarrera buruan (6)


    Sarrera osoan (499)

    Emaitza kopurua 500 elementura mugatua
    Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
    goiburua
    erantzi.
    tradizioa
    Tr. La forma más general en el Sur es erantzi; Aguirre de Asteasu, Arriandiaga y Aresti emplean erauntzi ; en Lazarraga, Añibarro (que tbn. emplea erantzi ) y Ezale (1897, 291a) se encuentra erontzi . En la literatura septentrional se documenta eraun- (salvo en Etcheberri de Ziburu, en el que encontramos el único ej. de irauntzi ). El único testimonio de irantzi corresponde a Arana Goiri. La forma de sust. vbal. más usual es erazte, aunque en textos meridionales más antiguos encontramos -ite en Añibarro e -itze en Guerrico y Aguirre de Asteasu; emplea eraunzte Haramburu, y eranzte T. Aguirre, y Berrondo. En DFrec hay 9 ejs., meridionales, de erantzi .
    sense-1
    1. (V, G, AN-gip-larr-ulz; H), erauntzi (AN-gip-5vill-ulz, B, BN-baig; Urt II 161, Dv, H; -nz- Lar, VocBN ), erauntsi (SP (-ntstea)), erontzi (V-oroz-arrig-arr-ple-gip), irauntzi (AN-5vill; H), irantzi, edantzi (AN-gip), jaantzi (G-nav) Ref.: A (erantzi, erauntzi, erontzi); Etxba Eib (eranztia); Iz ArOñ (eróntzi); Echaide Nav 303; Elexp Berg; Gte Erd 194 .
     Quitar(se) (ropa, calzado, etc.). " Eróntzi, e(r)ósten [...] quitar (una prenda)" Iz ArOñ. " Obeko dozu oiñ eranztia jai-egunetako soñekua " Etxba Eib. " Erropak erantzi (V-arr)" Gte Erd 194. Harriet dice que su significado primero es "faire vêtir, revêtir, faire prendre un vêtement à quelqu'un", y traduce el ej. Erauntz ezozu aldagarria como "revêtez-le de son habit". Tr. Documentado desde Leiçarraga, es más usado al Sur; al Norte su frecuencia disminuye notablemente desde principios del s. XVIII. Para 'descubrirse ante alguien', la persona a quien se dirige el saludo va expresada en dativo en Arrese Beitia y Orixe.
    Eraunz ziezoten mantoa. Lç Mt 27, 31 (HeH, Arriand erauntzi, Ol, IBk erantzi; en las demás versiones, kendu). Gatxori repara dezadan / yelmo ori eronzu. Lazarraga B16, 1201v. Txapela eranzirik. Ber Trat 29r. Establian sarthu dire / khoroak irauntzirik. EZ Noel 67. Arropa haragiarekin lothua eraunztean. Harb 300. Erauntzi dut behin athorra lohia, nola bada berriz iauntziko dut? Ax 472 (V 306). Gathibutasuneko arropak erauntsi. SP Phil 20. Xapela erauntzi. CatLav 83. (V 49) Soñokoak eranzita. Mg PAb 197. Eranziten eutsuezala soñeko guztiak. Añ EL1 201. Oñeko abarka erantzi. Lard 162. Txapela erazteko desiotan. Bil 160. Iñoiz ere erantzi gabe [kollarea] nere lepoan erabilli det. Arr GB 33. Kapelea nai nori eutsala erazten. AB AmaE 223. Erantzirik soñian zeraman jantzi berri ura. Bv AsL 31. Janzkija irantzi eutsoen. (1897). AG 1474. Txapela erantzi barik. Ag Kr 84. Erantzi bere ganeko gonea. Echta Jos 342. Erauntzirik beren soinekoak. JE Bur 25. Kasaka ezin erantzirik. Iraola 27. Mutillak kapelak erantzi. Kk Ab I 19. Berak ere [kapela] erazten eutsula. Or Tormes 91. Bi alkandora ekarri ditut / bat eraztia aztuta. Tx B 104. Kanpeoi Españikuari zintura erantzi. MendaroTx 421. Soñeko gerriko zorroak erantzi. FIr 146. Zeramakin jakea eranzten asi zan. TAg Uzt 228. Soinekoak erantz zitzan. Mde HaurB 36. Munduko gudari-iantzia erantzirik. Or Aitork 225. Erropa onak ariñak-arin erantzi. Erkiag Arran 130. Ganetik eroian yake zarra erantzi. Bilbao IpuiB 96. Gomazko esku-zorroak erauntzirik. Arti Ipuin 75. Zuretzat poesia ez da jauntz eta erauntz ditaken soineko bat. Lf Othoizlari 1963, 530. Koturnoak erantzita. Ibiñ Virgil 82. Neska gazteak soiñetik armak eranzten ari zitzaizkion. Berron Kijote 47. Txapela erantzita sartu zan. TxGarm BordaB 70. Erantzi, bildu eta putzura bota genituan geren traje aiek. Alkain 121. Nolanahi erantz ditzakedan jazkiak. MIH 21.
    v. tbn. CrIc 42. Urruz Urz 12. Alz STFer 125. Goñi 28. A Ardi 141. Noe 77. EusJok II 137. Otx 12. Ir YKBiz 497. NEtx Antz 132. SM Zirik 25. BEnb NereA 150. And AUzta 106. Uzt Sas 168. Ataño TxanKan 20.
    azpiadiera-1.1
    (Fig.).
    Arimak ere behar du gizon zaharra erauntsi eta berria iauntzi. SP Phil 20. Eraunsten zuen lehenagoko bizitzean ohi ziñarabillaten gizon zaharra. He Eph 4, 22 (Col 3, 9 erauntz ). Billostu ta erontziko deutsez arimerai birtute, doe eta edergarri guztiak. Añ EL2 37. Zer! dugula behar guk [eskuara] ahalgez erauntzi? Ox 156. Illea [aariari] erantzi ondoan. Or Mi 60. Erantzi-ta azkazala, ager oin zuria. Or Eus 137. Orainarte bekokia estali dion lausoa [eguzkiak] erantzita. TAg Uzt 74. Aaronek lotsa erantzita, erria lotsa gabe zebillen. Ol Ex 32, 25. Burutik mundua erantzi zun. Or Aitork 196. Eztut eginen / nire arima / ezergatikan / erantzi. Arti MaldanB 202. Ostro igartuak erazten asi da. Gand Elorri 173. Bigarren kausen egikizun oiek [Jainkoari] erantzi zaizkionean. Vill Jaink 77. Oztopo zaizkion atsegin ta apeta guztiak erantzi. Onaind ( in Gazt MusIx 147 ). Mastiak bere osto nagiak erantzi dituneko. Ibiñ Virgil 90. Fedea erantzi dio / Lanbrok, oharkabean. Azurm HitzB 27.
    azpiadiera-1.1.1
    Betaurreko-erantziak begiak.Ldi IL 41.
    sense-2
    2. (V-gip, G-azp-bet; Dv, H; -nz- VP 27v, Lar, Añ), erauntzi, erontzi (V-gip; -nz- Lcc), eronsi (Mic 6v). Ref.: Etxba Eib; Iz ArOñ (eróntzi), UrrAnz 60. Desnudar(se). "Desnudar" VP , Lcc, Mic. "Desnudez, eronzik ibiltea " Lcc. " Erantzi gaittian igarirako. Erantzi naiz eta amen narru gorrixan Jaunan aurrerako " Etxba Eib. v. biluzi. Tr. Documentado desde mediados del s. XVIII (aunque cf. ya los testimonios de Landucci y Micoleta), exclusivamente en la tradición meridional. En cuanto a la forma del complemento, aunque en el s. XX no se encuentra más que -z erantzi, en textos más antiguos parece abundar más -tik erantzi .
    Zu eranzia edo soñeko gabe. Cb Eg II 45. Jazteko, erazteko. Cb Eg III 384. Erantzi zuteenean [Santa] illa bezala jantzitzeko. Mg CC 206. Geuria da daukan luma janzi ederra. Erantzi daigun. Mg PAb 178. Eranziten zareala dezenzia askogaz. Añ LoraS 132. Erauntzitzen dira guziak, ta larrugorrian jarririk ateratzen dira. AA III 377. Erantzirik zegoala erria. Ur Ex 32, 25 (Dv buluzia). Bere soñekoetatik erantzi zanean. Arr GB 95. Erdi-eranzia ibillirik. Aran SIgn 111. Erantzi zan bere soñeko arropaz. Bv AsL 48. Erantzi edo biloiztuta. A BGuzur 137. [Amak] jantzi ta erantzi gaitu; berak eman digu jaten ta edaten. Ag Serm 311. Eta jantziya badago, erantzi dedilla. Iraola 41. Andrea oinak erantziten. JanEd II 48. Lotsarik gabe jantzi edo erantzi zera? ArgiDL 28. Plazan erantzi ta ikusitzian / asko gustatuko zaizu. Tx B I 231. Jantzik bañan geiago erantzik. JAIraz Bizia 70. Erdi erantzia ta oerako bata luzea gaiñetik jantzia. NEtx LBB 108. Ta erantzi diranean, esan dio andreak senarrari. BAyerbe 131.
    azpiadiera-2.1
    (Fig.).
    Gure biotzak munduaren amoriotik apartatzea, askatzea edo eranzitzea. Gco II 2. Erantzi gaitezen munduko ondasunen [...] afizioetatik. Echve OngiB 112. Ikus orbelez dan erantzia. Ldi BB 112. Iainkoa ain Berez erantzi bada. "Si Dios se ha despojado de sí mismo" . Or BM 34. Goiz artan izanen da [garia] erdoiz erantzia. Or Eus 274. Zure maastia erantzitakoan, zirdillen billa ez itzuli. Ol Deut 24, 21 (Dv bildu, Ker batu). Parmenideren ol erantzian (tabula rasa). Zait Plat 48. Ideal-kutsu ortaz erantzi ezkero. Vill Jaink 128. Ostoz erazten adar-buruak. Gazt MusIx 113. Adar erantziak elur maluta zuriz jazten zirala. NEtx LBB 95. Harrotasun-bide zituen lau gauzatxoez erantzia. MEIG I 183.
    azpiadiera-2.2
    (Part. en función de sust.). "Desnudo [...]. Artian aritzen diranendako, erantzixak ez dau pekaturik " Etxba Eib.
    sense-3
    3. erantsi. "(B), desgranar golpeando" A.
    azpisarrera-1
    ERANTZI ERAGIN. Hacer quitarse (una prenda).
    Erantzi eragin neskameari ganeko gonea. Echta Jos 342.

    erantzi

    erantzi
    << erail 0 / 0 1 erasan >>

    Egoitza

    • B
    • BIZKAIA
    • Plaza Barria, 15.
      48005 BILBO
    • +34 944 15 81 55
    • info@euskaltzaindia.eus

    Ikerketa Zentroa

    • V
    • LUIS VILLASANTE
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

    Ordezkaritzak

    • A
    • ARABA
    • Gaztelako atea, 54
      01007 GASTEIZ
    • +34 945 23 36 48
    • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
    • G
    • GIPUZKOA
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
    • N
    • NAFARROA
    • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
      31002 IRUÑEA
    • +34 948 22 34 71
    • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

    Elkartea

    • I
    • IPAR EUSKAL HERRIA
    • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
      64100 BAIONA
    • +33 (0)559 25 64 26
    • +33 (0)559 59 45 59
    • baionaordez@euskaltzaindia.eus

    Euskaltzaindia

    Hizkuntza baliabideak

    Azkue Biblioteka eta argitalpenak

    Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.

    Orokorrak

    • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
    • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
    • +34 944 158 155
    • info@euskaltzaindia.eus
    z-library z-lib project
    Casino siteleri arasında yerinizi alın, kazançlı çıkmanın keyfini sürün! Heyecanı kaçırmayın.
    © 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper