OEH - Bilaketa

190 emaitza gainerako bilaketarentzat

Sarrera buruan (2)


Sarrera osoan (188)

Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
goiburua
zoragarri.
tradizioa
Tr. Relativamente escaso al Norte, donde sólo se documenta en Etcheberri de Ziburu, Larreguy, Duvoisin, Joannateguy, Landerretche (RIEV 1910, 600), J. Etchepare, Iratzeder, Mirande, J.B. Etchepare y Xalbador. En DFrec hay 48 ejs.
sense-1
I . (Adj.).
azpiadiera-1.1
1. (L, BN, S ap. Lh ; Dv, H).
Mareante; vertiginoso. "Éblouissant" Dv. " Goratasun zoragarria, hauteur vertigineuse" H.
azpiadiera-1.1.1
(H).
(Con buru).v. burtzoragarri.
Aditzen ditu habarrots buru zoragarriak, / nolakorik ez baitu egin nihoiz iborziriak. EZ Man I 104.
azpiadiera-1.2
2. (gral.; Añ, H) Ref.: A; Etxba Eib; Elexp Berg; Gte Erd 311.
Encantador, maravilloso; excelente. "Erótico, perteneciente al amor" Lar (que relaciona eros con vasc. ero). "Hechicero, el que con su hermosura, voz, etc., se gana las voluntades" Añ. "Qui exerce la séduction, la fascination; enchanteur" Dv. "Deleitable, encantador, enloquecedor" A. "Etxe zoragarrixa dauka, mendi mendixan" Etxba Eib. "Ile zoragarria duzu, daukazu (G-azp, AN-gip)" Gte Erd 311. v. txoragarri, xoragarri.
Korte andi zabal [...], era ta alde guzietara txit zoragarria erakutsi zion. Cb Eg II 209. Aurtxo zoragarri bat. GavS 10. Orai da sekulako uda alegre zoragarria. (300). LE-Ir. Jangoikoaren amorio zoragarria. (192). Ib. Maite eban Jesus zalako gozoa, biguna, ederra ta bere zoragarria. NekeA 255. Nolako jauregi eder-zoragarria apaindu dizun Zeruan. AA III 346. Dabiden salmo zoragarrijak. JJMg BasEsc 108. Uri eder, zoragarri bat. Astar II 21. Galaren gala jantzitako baratza zoragarri bat. Izt C 26. Izen zoragarri, gure illuntasunak argitu [...], eta gaitzak sendatzen dituena! Lard 367. Eta erranen darotazu ez direla haukiek zoragarri diren gauzak? Dv Dial 17 (It txoratzeko, Ur zoratu eragiteko, Ip txorotzeko). Gazte zoragarria. Otag EE 1882c, 581. Beste Suiza zoragarririk / Españak ez dau zu baño. AB AmaE 51. Erramu-egun zoragarri au ordu gutxiz geroz trokatu zan egun illunian. Bv AsL 92. Bethi eta bethi iraunen duten bestak eta kantu zoragarriak. Jnn SBi 51. Ume eder eta zoragarri bat. Itz Azald 26. Egun zoragarria gaurkoa. Ag Kr 223. Zoragarria, bai, egiaz zoragarria izendatu daiteke [berri au], Leon gainerako ordu guztietan erotua bezelaxe ikusita. A Ardi 127. Bi begi zoragarri ainbeste aldiz zoriona eskeñi zidatenak. Alz Ram 80. Oturuntza zoragarriak egiten. Or Mi 29. Zer ikuskizun zoragarria! JE Ber 19. Gaur eguneko baltsazale ameslariok uste daben baizen bizikera zoragarria izan balitz. Eguzk GizAuz 10. Landa zoragarri ta maasti zitutsuengatik. Ol Is 32, 12 (Ker, BiblE zoragarri ). Olerki zoragarri au. SMitx Aranz 198. Bada Tolosatik Azpeitira bidean Gipuzkoako txokorik zoragarrienetan zoragarrienetako bat. EgutAr 28-8-1957. EgutAr 28-8-1957. Zoragarri [ezkonberri] oien etorkizuna. Txill Let 28. Ukabilla lako arrautza eder zoragarri bat. Bilbao IpuiB 257. Munduko zirkarik zoragarriena. JEtchep 42. Gaztaroan zoragarri azaltzen zaigu bizitza. Vill Jaink 116. Basoa bere apaingarri guzian zoragarri agiri zan alboko maldan. NEtx LBB 97. Erri zoragarri ontan. Alkain 85. Kirola-zelai ederra bete ginuen erakutsaldi zoragarri batekin. Larre ArtzainE 225. Adieraz ditzake, bada, asmakizun argiak eta kirtenkeria "itzelak", gogoeta zoragarriak eta totel-esaldi baldanak. MIH 213.
v. tbn. Mg CC 205. Gco II 70. Zav Fab RIEV 1907, 94. Echag 30. MSIgn 358. Bil 136. Zab Gabon 108. Arr May 137. Ill Pill 5. Lh Yol 22. GMant Goi 21. ArgiDL 133. Inza Azalp 154. Jaukol Biozk 19. Tx B I 50. FIr 163. Enb 150. Aitzol in Laux BBa VIII. Kk Ab II 186. Otx 129. Ldi BB 114. TAg Uzt 295. EA OlBe 104. Zait Sof 184. Munita 36. JAIraz Bizia 120. Etxde JJ 92. Mde Pr 183. BEnb NereA 191. Akes Ipiñ 20. Basarri 29. Arti Tobera 287. Gand Elorri 80. Izeta DirG 112. Osk Kurl 86. Gazt MusIx 109. Onaind ib. 145. MAtx Gazt 14. Salav 44. Ibiñ Virgil 42. Uzt LEG I 339. Xa Odol 289. Berron Kijote 45. Berron Kijote 137.
azpiadiera-1.2.1
(Uso sust., precedido de gen., en exclamaciones). Cf. infra (II, 1).
Aurpegiaren zoragarria, / soin beltzean nabarmena! Or Eus 362. Lilluraren zoragarria! Txill Let 114. Eta aldakeraren zoragarria! Izadiaren eder-erditze zirudian. Erkiag Arran 185.
azpiadiera-1.2.2
Seductor, que gana la voluntad.
Oin huntan behatzen ohi diote mundutiarrek arima Jainkotiar eta munduko plazer zoragarritarik ihes dabiltzanei. Lg I 285. Arako zeure adiskida maitearen billete zoragarriak. LoraS 91. Desoneskeriako pekaturik gorde gura dabenak [...] euki bear dau kontu andia [...] konbersaziño luze zoragarrietarik iges egiteko. GGero 273. Azpikerian eta asmakerian yaioa da, gezur-zuria, lilluratzaille ta zoragarria. Zait Plat 154.
azpiadiera-1.3
3. Insensato.
Emon bozu siniste osoa sorginkeria, asmu uts, etorkizun amesekoai, edo onelako gertaldi zoragarriai. EL1 127. Berak bere aldi txarrean ta koleran egin dituzan erokeria zoragarriakaz. GGero 212. Noeren denporan jaten, edaten, jokoan, dantzetan, ezkontzetan, saldu-erosietan ta gauza zoragarri asko egiten ta asmetan ebiltzala artu, ito ta ondatu zituan urak. Ib. 57.
sense-2
II . (Sust.).
azpiadiera-2.1
1. (Lar, , Izt 42r).
Encanto, cualidad de encantador. "Erotismo" Lar. "Hechizo así [de ganar voluntades]" . "Embeleso, zoragarriak. Como embelesados, zoragarriak bezala " Izt 42r.
Arrosako eliza bixkar baten gainetik zelaiari gibelaz dagona, ahalgetu nahi balu bezala inguruneko edertasunaren zoragarria. JE Ber 11. Ikustearen zoragarri ura ez zait sekulan aztuko. Ura ikusteak ainbeste ez ninduan ezerk lilluratu. Anab Aprika 102.
azpiadiera-2.2
2. (Precedido de gen.).Cosa que cautiva.
Bere biotzeko kutuna ta bere zoragarri guztia dan umetxo maitea. MisE 26. Txakur txiki bat txito polita, estimatua, ta bere zoragarria. Ib. 163. Begien zoragarria zan leku ederra beretzat artu. Lard 14. Nere emazte maitia! Nere zoragarriya! Iraola 36. Izan aurtxoen zoragarria, / agureentzat, bizitza, / gazteentzako, maitasunezko / illargiaren dirditsa. Jaukol Biozk 94 (dirigiéndose a la primavera). Jaunak bekigu garaiz, / orain-arte bezela, / euri t'eguzkia, / guzien zoragarri, / ziñetan izan dedin / nere zitoria. Ib. 61. Bere erriko izkuntza mordoillotik izkuntza yatorra atera du, iduritasunez eta mintxotasunez yantzia iduripenaren eta belarrien zoragarri. Or Mi III. Zeru-lurren zoragarri / doala zuen bozñoa. Iratz 107. Kristau begien zoragarritzat / antxen Ama Arantza-gain. SMitx Aranz 60. Oitura zan, jauntxo aberatsak soñekoen ertzetatik urrezko txintxarriak zintzilik erabiltzea, dama-jendeen zoragarri ta engañagarri. Lek SClar 112. Mendaroko erroskillak / danen zoragarri. Ayesta 47.
azpiadiera-2.2.1
"Adversator, nihoren nahasgárria, zoragárria, trublagárria " Urt I 260.
azpiadiera-2.3
3. Encanto (concreto), cosa que encanta, cautiva.
Neska zogiena, zarrastelegi dun bere zoragarriak illargiai agertzen badizkion. "Her beauty" . Amez Hamlet 34. Bai, or-an dabiltzanak / milla zoragarri Zutaz diñostez. "Mil gracias refiriendo" . Onaind ( in Gazt MusIx 204; Gazt ib. 183 zure ainbat ederren goresle ).
sense-3
III . (Uso adv.).
azpiadiera-3.1
(V-gip, G-azp, AN-gip) Ref.: Elexp Berg; Gte Erd 311.
Maravillosamente, excelentemente. " Gaur zoragarri dauka illea [= 'era oso dotorean']" Gte Erd 311. " Zoragarri pasau giñuan Ansó-n " Elexp Berg. .
Txori-enda guztijak, / euren ameak lez, / abesti berezijak / abestuten dabez, / bakotxak beren eraz, / zoragarri errez. Enb 65. Gauez oparo sortutako intzan eguzki goiztarrak zoragarri diztiratzen zun. Etxde JJ 10. Zoragarri atera da guzia, Pako. NEtx LBB 63. Berez-berezko lautasunaz, eder ta zoragarri, azaltzen dauskuz bere arimearen izurdura, inguru-mari ta tolosak. Onaind STeresa 117.
azpisarrera-1
ZORAGARRIKO. Encantador, maravilloso.
Ardiets dizadazu zeruko ospe zoragarriko sartzea. Dv LEd 278. Ai! zeruan entzun behar zoragarriko pertsuak, / oraiko hauk baitire-ta heien urungo keinuak. Iratz 194.
azpisarrera-2
ZORAGARRIZKO. Encantador, maravilloso.
Emoten eutsazala zoragarrizko edertasun miragarri bat. Itz Azald 72. Egongo zirala Ana ta Joakin aur zoragarrizkoaren lo gozoa zaintzen. Ag Serm 403. Ankoker an zan / gogotsu joten / zoragarrizko soñuak. Echta Jos 89. Padera baño itxusiyagoko neskatxak, ederrak, zoragarrizko panpoxak agertzen dirala. Alz Txib 92. Bai, txotxo. Au zoragarrizko memelotxuba! "Dolce sempliciotto" . Otx 113. Maitasun-Iturriaren abotik jalki zitezkean zoragarrizko itz oek esanaz. Etxde JJ 219. Guztiak bardin, anarkia zoragarrizko gizarte askatuan. Erkiag BatB 173. Zergatik etziñan maitemindu gure zoragarrizko Auñamendiakin? Alzola Atalak 80. Eta pentzetan agertzen diren / zoragarrizko loreak. Xa Odol 343. Zeatz-meatz ikusi genduan aberastasun zoragarrizko ori. Gerrika 289. Zoragarrizko lekuak. Albeniz 153.
v. tbn. Garit Usand 57. Enb 99. TAg Uzt 15. SMitx Aranz 190. BEnb NereA 55. Gand Elorri 49.
zoragarri
<< zikin 0 / 0 zubiri >>

Egoitza

  • B
  • BIZKAIA
  • Plaza Barria, 15.
    48005 BILBO
  • +34 944 15 81 55
  • info@euskaltzaindia.eus

Ikerketa Zentroa

  • V
  • LUIS VILLASANTE
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

Ordezkaritzak

  • A
  • ARABA
  • Gaztelako atea, 54
    01007 GASTEIZ
  • +34 945 23 36 48
  • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
  • G
  • GIPUZKOA
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
  • N
  • NAFARROA
  • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
    31002 IRUÑEA
  • +34 948 22 34 71
  • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

Elkartea

  • I
  • IPAR EUSKAL HERRIA
  • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
    64100 BAIONA
  • +33 (0)559 25 64 26
  • +33 (0)559 59 45 59
  • baionaordez@euskaltzaindia.eus

Azkue Biblioteka eta argitalpenak

Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.
  • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
  • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
  • +34 944 158 155
  • info@euskaltzaindia.eus
z-library z-lib project
Casino siteleri arasında yerinizi alın, kazançlı çıkmanın keyfini sürün! Heyecanı kaçırmayın.
© 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper