Harremana

    OEH - Bilaketa

    414 emaitza gaindi bilaketarentzat

    Sarrera buruan (20)


    Sarrera osoan (394)

    Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
    goiburua
    haraindi.
    tradizioa
    Tr. Propio de los dialectos orientales, se documenta desde finales del s. XVIII. En el s. XX lo emplean tbn. autores meridionales. En cuanto a la distribución de variantes, hay (h)ain- en la mayoría de los autores septentrionales: Duvoisin, Hiriart-Urruty, Arbelbide, Oxobi, Iratzeder, Xalbador y Casenave (hainti- ), así como en Orixe; (h)arain- en ArmUs (harainti- ), F. Irigaray, Iraizoz, Zubiri, Mirande, Zaitegi, Villasante e Ibiñagabeitia, y ambas formas (haindi- y haraindi- ) en J. Etchepare y Lafitte. En DFrec hay 10 ejs. de haindi- (9 septentrionales), 4 de haraindi- y 1 de harainti-.
    etimologikoa
    Etim. De hara + gaindi .
    sense-1
    1. (BN-arb; Dv (s.v. hunaindi), H), haindi (Dv (s.v. hunaindi), H, A), harainti (S; hainti S), harendi (BN; VocBN , Dv), endi (H, s.v. hara ) Ref.: A (harainti, harendi, haraindiala); Gte Erd 255 .
     (En casos locales de decl. sing., tras instr.). (El) otro lado, (la) parte de allá. " Itsasoz haindian, au delà de la mer" Dv (s.v. hunaindi). " Haraindiala, haraintitik (Sc), a la otra parte" A. " Itsasoaz harainditik heldu zen, il venait d'outre-mer" Lf Gram 196. " Mugaz haintitik jin dira (S), [...] mugaz ha(ra)i[n]dian (BN-arb), [...] Españako hegiaz haintitik jin dira (S); Bidasoaz haintian gure aneiak bizi dira (S), urez ha(ra)indian da (BN-arb)" Gte Erd 225. Cf. honaindi. v. HANDIK (d), HARANTZ, HARANTZETIK.
    Berek ere goza dezaten arteo Jaunak Jordanez haindian eman gogo dioten lurra. Dv Deut 3, 20. Bada, Jesusek [...] manatu zuen eraman zezaten uraz haindira. Dv Mt 8, 18 (Lç berze aldera, HeH y TB bertze alderat, Ur beste aldera). Haukiek gerthatu ziren Bethanian, Jordanez haindian. Dv Io 1, 28 (Leon Jordanez haindian; LE Jordánen aratáko áldean). Uste zuten orok uraz haindian ez zela jenderik, ez eta ere lurrik. HU Aurp 50. Etxea sal, eta alpotxak bizkarrean eske; edo bertzenaz ihesi itsasoaz haindirat. HU Zez 68. Ez erran bertze Eskual-herri bat nahi duzula itsasoz haindian asentatu. Arb Igand 25. Badirade Santa Grazi (edo Ürdatxe) mendiez eta oihanez haraintian bi üskaldün herri zahar, Izaba eta Arronkale. ArmUs 1899, 38. Horra zerk utzarazten dakon herria Eskualdunari, ardurenik itsasoaz haindirat baitoa onaren ala berriaren keta. JE Bur 204. Zadien itzul, ainhara horri ez ginuen zeren galda, / Urez haindian, bertzerik ez du gau et'egun gogoratu. Ox 109. Bearrik iguzkia jausten ari zela eta gutien buruan mendiz araindian itzaliko zitzaiola. FIr 147. Gaude ez othe direnetz Agoitze eta Luzaide, bat mugaz hunainditik, bertzea harainditik, biak goratasun berean. JE Ber 19. Mendiz hainditik etor bekigu, etor, haren hats beroa. Iratz 182. Ez da batere segur mugaz haraindirat joanen naizela. Mde Pr 65. Ez nintzan mugaz haindirat hurbildu ere, berriz kantatzeko baimena ardietsi arte. Xa Odol 268. Mügaz haintik, / dütie haxeruek / kargak ekharten. Casve SGrazi 24. Zernahi bestaburu badutela mugaz haindian. Larre ArtzainE 312. Joana zen itsasoz haindirat. Ib. 210.
    azpiadiera-1.1
    (Precedido de tema nominal nudo).
    Hasi orduko negua, / han gitazke itsas-haindian! Iraultza 161. Itsaso-araindian arkitu zuten ta galdegin zioten: "Yauna, noiz etori zera?". Ir YKBiz 216. Yordan-araindian zurekin egon zan. Ib. 65. Gizalde aundiak yarraiki zitzaizkion Galileatik, Dekapolitik [...] ta Yordan-arainditik. Ib. 86. Ta yoan ziran itsaso-araindira, [...] Gerasatarren lurraldera. Ib. 188. Usmatu zuten oraikotik hek zirela, Murtutsen karreatzaileak, zubi hainditik heldu. Lf Murtuts 22.
    azpiadiera-1.2
    (Precedido de gen.). " Uraren haindian, delà l'eau. Mendiaren hainditik, de delà la montagne" H.
    Barne nasai batean, mahain luze bat. Mahainaren haraindian jaun elemenia. Lf Murtuts 48. Neure bihotza zen mila gaizkinen gudalanda, baina maite zindudan maiz; zeure gorputzaren haraindiraino ere; maitego zindudan edonor baino. Mde Pr 143. Frangotan elgarrekin mintzo ziren, mendiaren haindian gauza ederrak badirela. JEtchep 17. Lur berriak ere badira labora-lur eginak eta han dago, horien denen haindian, "Pilota Plaza". Larre ArtzainE 222.
    azpiadiera-1.3
    (Precedido de ablativo).
    Sokratek, bizi zenean, ohart-arazi zuen, sentsuek hauteman gauzetarik haraindian, bazirela bertze batzu, adimendu bakarraren menekoak. Lf ( in Zait Plat XXI ).
    azpiadiera-1.4
    (Sin sintagma que le preceda). " Egik haintilat jauzi, saute à l'autre bord" Lh (s.v. haintü).
    Aratsalde hartan mundua han zen zubiaren hunaindian, jaun erretora buru, herriko jaun mera eta konseilukoekin. Hainditik ethorri beharrak ziren bultu-ekharleak. Lf Murtuts 20. Ezkerragotik zauden, haindian, Ziburu eta Donibane Lohizune. Larre ArtzainE 242.
    azpiadiera-1.5
    (Sin sufijo local).
    Har zazue Nafarroako mapa bat, eta ipar aldeko mugan ikusiko duzie eremu mehar bat mendiz haraindi Benafarroan barna sartzen dena. Zub 57. Ekaitzak eraman beza nire aberri-mugaz araindi. Zait Sof 62. Betanin gertatu zan au, Jordanez aindi, an ari baitzan Joan bataiatzen. (Io 1, 28). Or MB 45. Hemen, inguru hauetan, ordea, eta hona eragozpena, noraezeko dugu hitzek --hizkuntzaz haraindi usuenik-- berezko duten xedea gogoan hartu eta edukitzea. MEIG VII 27.
    azpiadiera-1.5.1
    " Hainti, [...] l'autre côté, l'autre bord (S)" Lrq.
    sense-2
    2. harainti, hainti (S ap. Lrq). "Appréciable, estimable. Dans cette deuxième signification, hainti ne s'emploie que dans une prop. négative. Eztük net hainti, il n'est guère estimable" Lrq.
    Herriko aholküzkuen haitatzia, kuntsellü gehienekuen edo depütatien haitatzia bezañ harainti da. ArmUs 1892, 129.
    azpisarrera-1
    HARAINDIKO (H (L), s.v. hara ), HARENDIKO ( VocBN, Dv, H (BN)), HAREINDIKO (H) (Precedido de instr.). "Mugaz haindiko mendiak, les montagnes d'au delà de la frontière" Dv (s.v. hunaindi). v. HANDIKO (c), s.v. han .
    Mendiz araindikoak, frantses odolekoak etzarete, eta unaindikoak, gu, español odolekoak ere ez. FIr GH 1921, 629. Mendiz araindikoek ezagutzen dituzte "Boryelen" pertsuak eta kantak. Zub 59. Horra ba, mendiz haraindiko, Bidasoz bertze aldeko eskualde guzietako eskuara dena bat. Ib. 104. Mendiez-haraindiko eskualdetan ibilia nintzelakotz. JE Ber 7. Mendiez haraindiko gure haurride zonbaitekin. Ib. 97. Mugaz haindikoak eta hemengoak. In. SMitx Aranz 224. Aste bat mugaz haraindiko Euskalherrian eta bertze bat Zuberoan iragan ondoren. Mde Pr 54. Itxasoz haraindiko Keltetarrei. Ib. 283. Bada beraz beste zerbait, bizitzaz araindiko eremu bat, beste lurralde bat. Vill Jaink 107. Xoilki, mugaz haindiko anaieri bereziki mintzatu behar izan dutanean, entseatu naiz heienaren erabiltzerat. Xa Odol 69. Mattin, Xanpun eta Ezponde, hemengoek; eta Lazkano, Mitxelena, Lopategi eta Azpillaga, mugaz haindikoek. Ib. 331. Bidasoaz haraindiko zenbait idazlek. MIH 104. Ez deritzat ongi mugaz haraindikoek egiten dutenari. Ib. 111.
    azpisarrerakoSense-1.1
    (Precedido de sintagma en ablativo). " Herritik haindiko bazterrak oro, toute l'étendue de pays de delà la village" H.
    azpisarrerakoSense-1.2
    (Precedido de gen.).
    Karrikaren haindiko buruan. JE Bur 194. Urrundu ziren sukaldearen haindiko zolaraino. Ib. 80. Rodanoren aindiko ertzean oiña tinkatu bear diat. Or Mi 103. Irlandara Derritik [...] Waterforderantz [...] doan marra baten haraindiko eremu guztian mintzatzen zen, lekot hiri handietan. Mde Pr 236.
    azpisarrerakoSense-1.3
    (Precedido de tema nudo).
    Garamantes, Aprikako erria, Getuli araindikoa, gaur Fez. Ibiñ Virgil 58.
    azpisarrerakoSense-1.4
    (Sin sintagma que le preceda). " Harendiko lota Simonentzat on da, horreindikoa zuretzat eta hunendikoa enetzat, le lot du côté le plus éloigné de nous est bon pour Simon; celui de votre côté pour vous, et celui de mon côté pour moi" VocBN. .
    Sarthu zen barrio handian, eta joan haindiko bururaino. JE Bur 18. Hastean, beren mahi osoa betetzen ez zuteno, han ginuen, guk erakasle gazteek gure lekua, haraindiko buru ezkinan. Larre ArtzainE 147. Heien barnetik kanpora begia jotzen dutelarik haindiko mendiek. Ib. 311. Horrelako zerbaiten bila, zenbat aldiz ez gara bildu, [...] aditzaren batasunerako batzordean, [...] eta haraindiko ertzeraino inoiz igaroko ez ginelako beldurrez gehienetan. MEIG IV 112.
    azpisarrera-2
    HARAINDIRATEKO, HAINDIRATEKO (Dv) (Precedido de instr.). De más allá de. "Hunaindirako, horraindirako, haindirako, qui est en destination ou en direction de deçà, de delà. On dit aussi bien [...] haindirateko" Dv.
    Urrungo bilku horiek baluketelarik bizkitartean hemen, sor-herrian, [...] bilku nausi bat, beren ama eta buruzagitzat ezagut lezaketena, itsasoaz haindirateko ur xirripa guzien ithurria. JE Bur 213.
    azpisarrerakoSense-2.1
    (Sin que le preceda sintagma). Del más allá.
    Eskualdunek egiten dugu gizalde bat bertzetarik berezia, ez bakarrik bizi giren tokiaz, [...] ez bakarrik gure haindirateko sinesteez. JE Bur 174.
    azpisarrera-3
    HARAINDITIKAKO. "Hunainditikako, horrainditikako, hainditikako, qui provient d'en deçà, d'au delà" Dv.

    haraindi

    haraindi
    << 1 hara 0 / 0 hareatza >>

    Egoitza

    • B
    • BIZKAIA
    • Plaza Barria, 15.
      48005 BILBO
    • +34 944 15 81 55
    • info@euskaltzaindia.eus

    Ikerketa Zentroa

    • V
    • LUIS VILLASANTE
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

    Ordezkaritzak

    • A
    • ARABA
    • Gaztelako atea, 54
      01007 GASTEIZ
    • +34 945 23 36 48
    • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
    • G
    • GIPUZKOA
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
    • N
    • NAFARROA
    • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
      31002 IRUÑEA
    • +34 948 22 34 71
    • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

    Elkartea

    • I
    • IPAR EUSKAL HERRIA
    • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
      64100 BAIONA
    • +33 (0)559 25 64 26
    • +33 (0)559 59 45 59
    • baionaordez@euskaltzaindia.eus

    Euskaltzaindia

    Hizkuntza baliabideak

    Azkue Biblioteka eta argitalpenak

    Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.

    Orokorrak

    • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
    • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
    • +34 944 158 155
    • info@euskaltzaindia.eus
    z-library z-lib project
    Casino siteleri arasında yerinizi alın, kazançlı çıkmanın keyfini sürün! Heyecanı kaçırmayın.
    © 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper