1. (V, G, AN-larr ap. A; Lar, Sb-Urq, HeH Voc , Dv, H (V, G), Foix), etxedi.
Casa, familia, conjunto de los habitantes de una casa; (en el Antiguo Testamento) tribu. "Familia" , "tribu" Lar. "Etxe batetako bizitzaileak" HeH Voc. "Extraction, race" H. "1.º (V, G), familia. [...] 4.º (AN-larr), linaje" A. "Famille" Foix. v. etxalde, leinu. Tr. Propio sobre todo de la tradición meridional, fuera de la cual sólo lo hemos encontrado en Birjin, Goyhetche y HeH. Comienza a documentarse en la 2.a mitad del s. XVIII y es bastante empleado hasta comienzos del XX (para su pujanza en la prensa a fines del s. XIX, v. NeolAG ); no encontramos ejemplos posteriores a los años treinta del s. XX. Azkue creía que etxadi 'familia' era neol. de Moguel (nosotros no lo encontramos en este autor), dudando de su autenticidad en una canción popular (v. infra el ej. de CPV ).
Geldituko da utsa zure etxedi ta erria. Mb IArg I 115. Ontsa heldu da hemen xeheki erakhustea nola ta zertan ziren heien etxadiak, bereziki Birjiniarena. "L'état de leur famille" . Birjin 126. Zein tribu edo etxadikoa zan Jesu Kristoren ama? Ub 64 (cf. 70 tribu-familia edo etxadi). Begira zer jazo oi dan etxadi edo familija askotan. Astar II 116 (v. tbn. etxadi edo familia en Ub 43, Ur MarIl 44 y Urruz Zer 97). Bere etxadia oro berekiñ hartua, / gathua, ora, ximinoa, / perroketa, baita atsoa. Gy 124s. Sinhetsi izan zuen Iesus baithan berak eta bai haren etxadi guziak ere. HeH Io 4, 53 (Lç, He, Dv etxe). Amabi prinzipe bezelakoak, bakoitza bere etxadikoa. Ur Gen 25, 16 (Urt poblu, Dv, Ol, Ker, Bibl leinu). Israelgo amabi etxadijak. Ur Mt (V) 19, 28 (G leñuak ). Non da bertako arbola eder besangatsua, / kerizpetuten ebana bere etxadia? AB AmaE 168. Etxadi on bat sortuko genduala bioen artean. Ag AL 111. Ezkondu eittean etxadi oneko ta dirudun mutil orregaz. Echta Jos 170. Euskerazkoa dala gure etxadi maitearen izengoitia. EEs 1916, 50. Isasti ortan bada etxadi arrotz bat: / Kose Manuel, Kudas; Perrando da Kaifas. (AN-5vill). A CPV 766. Etxadiko mutilkoak. Sabiag Y 1933, 420. Nor ote da morroi zintzo ta zuurra, bere nausiak bere etxadiaren gain yarri duena, bear dan aldian yatekoa eman dezaien? Ir YKBiz 416.
v. tbn. Itz Azald 97. A Ezale 1899, 7a.

2. (V-m ap. A ; Lar, Añ, Bera).
Barrio. "Barrio" Lar, Añ. "Judería, [...] Juduen etxadia " Lar. "Conjunto de casas [...], caserío, vecindad" Bera. Tr. Aparece desde Iztueta en autores guipuzcoanos del s. XIX (y en el TB de 1828); Arana Goiri se adhiere a esta tradición, en contra de los que emplean la palabra en su 1.a acepción (Azkue, e incluso la prensa nacionalista anterior a 1896), ya que a su entender es la única que respeta el "significado literal" de etxadi (cf. NeolAG ). Iztueta emplea etxadia, con -a constitutiva (etxadiara Izt C 106, 111, 114, etc., etxadiatik 102; cf. tbn. Lar: "familiarizar, etxadiatu "). v. auzo (2), etxarte (3), etxetegi.
Etxadia edo barrioetan. Izt D 10 (v. tbn. etxadi edo barrio en Lard 503 y Sor Bar 46). Loiolako etxadi andi ospatsura. Izt C 117. Bozateko etxadi ontatik aronzago. Arzac EE 1884a, 134. San Esteban edo Urdaiagako etxadia. "Barrio". OrdUs 3. Geure etxadi (las casas), baserri, mendi, zelai, baso, muru ta danaren ixenak. AG 2274. Beasaingo etxadi polit orren [Arriaranen] izena entzutea naikoa. Munita 51. Garra etxadiaren muturrerantz eroian [aizeak]. Erkiag BatB 13.
v. tbn. Otag EE 1882c, 448.