Harremana

    OEH - Bilaketa

    1566 emaitza gabon bilaketarentzat

    Sarrera buruan (28)


    Sarrera osoan (500)

    Emaitza kopurua 500 elementura mugatua
    Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
    goiburua
    beratu.
    tradizioa
    Tr. Documentado tanto en textos septentrionales como meridionales desde finales del s. XVI.
    sense-1
    1. (gral.; Lcc, SP, Aq 1175, VocBN , Hb, Dv, H, VocB , A DBols , Zam Voc ), beraatu (V ap. A ; Lar, Añ), beatu (G-nav, AN) Ref.: A (beratu, beatu, beraatu); Iz ArOñ; Ond Bac 390 (beatu); ZestErret .
     Ablandar(se). "Blandamente, beratua legez " Lcc. "Ablandar lo duro, beratu gogorra " Ib. "Amollir, rendre souple" SP. "Enternecer" Lar, Añ. "Mollear" Lar. "Enveradas, uvas, beratuak (AN)" Aq 1175. "Ablandar" Añ. "Amollir" VocBN . "Amollir" Dv. "Ramollir" H. "Ablandar como la cera, como el gato al fuego" VocB . " Beratu (c.), ablandar" A. "Ablandarse" Iz ArOñ. "Macerar, manir" Ond Bac. " Txokalatia berau, txokolatea beroaren eraginez erdi-urtu, bigun-bigun egin" ZestErret . v. 1 beraztu, biguindu.
    Iguzkiak beratzen du ezkoa, eta gogortzen lurra. Ax 109 (V 72). Jesusen negarrak ta odola arriak berak beraatzeko poderosoak dira. Cb Eg II 56 (Dv LEd 108 beratzeko). Ithurriak, lupuak eta hunelako bertze trunpiloek mantharraz beratu behar dute. Dv Dial 79 (It biguindu, Ur bigundu, Ip eztitü). Haragia ere beratuegia edo tendratuegia dikek. Prop 1902, 136. Eta ainbeste urtetako kutxa zarra, indarrik ez biotzik ez ebana oso beraturik eta zizkaturik egoana, berela eskuratu yatan eta saietsean zulo eder bat egin neutson nire onerako. Or Tormes 51. Onako muño ok, ezkoa bezala lenago beratuko dire, ta lenago yoan al diteke itsasoz Bausko irira. Or Mi 51. Iztarren koipea, berriz, beratu-beratuz urtu egiten zan errauts gañean. Zait Sof 189. Nolatan ez ditu bere begirada otoitsuak arkaitzak berak beratzen? Txill Let 34. Ur beroarekin garbitzen baldin bada burua, ille geiago joango zaio, azala beratu egiten du ta. Ostolaiz 111.
    azpiadiera-1.1
    (V, G; SP, Ht VocGr, H; -au G-azp), beraatu (Lar, Añ, Hb) Ref.: A; Etxba Eib; Elexp Berg; ZestErret. .
     Remojar(se), ablandar(se) poniendo a remojo. "Tremper, mouiller" SP. "Tremper" Ht VocGr. "La terre trempée, lurra beratua" Ib. 434. "Remojar" Lar y Añ. "Empaparse" Añ. "Poner en remojo" A. "Remojar" Etxba Eib. "Ablandar poniendo a remojo. Bakillaua ondo beratu biar izaten da, babak eta garbanztuak pe bai" Elexp Berg. "Beratzen euki, tener a remojo" Ib. "Beratzera bota, echar a remojo. Botaizu babak beratzera" Ib.
    Eramaten bada arako prestatu bage edo gobadan ta lisiban berotu ta beratu baño len, urean batek zenbait erabilze, igozka ta kolpe emanagatik geldituko da lensu bezala. Mb IArg I 279. Ta arik eruaten / Gabiko egitera, / Beratu ditezan / Pozu baten eukita / Egun batzubetan. Mg PAb 143. Oneen lapikuan ogija beratu ta koipetuta jatera. Ib. 131. Kapuleak ifintzen dira ur irakiñean, eta an beratzen dira. It Dial 6 (Ur bigunduten, Dv guritzen, Ip mardotzen). Pagoaren ezkurrak, urrak eta aziak ur epeletan beratu bear dute. Ib. 105. Paguaren ezkurra, urra eta azijak beratu biar dira ur epeletan. Ur Dial 105 (Ip, Dv beratu; Ip mardotü). Eskoziako bakallao ona artu, eta ipintzen da beratzen zati anditxoetan. Cocinan 19. Eta atzetik zintzilika zegoan pertz ori bat bakallauez beteta, beratu zedin. Zab Gabon 33. Ta kalan, euri truxu zaparradetan beratuten, aize otzetan gogortuten edo eguzki berotan kiskaltzen luzaroko orduetan egon da gero. Ag Kr 61. Bakallua gendukan / beratzen potzuan. Noe 94. Oñatiko San Eliasen ermittara joaten dira. Ermitta inguruko potzu batean emakumeak bere esku-musuak garbitu oi dute. Egikun oni berau esaten diote. JMB LEItz 94. Zein ederra zegoen, ointxoak iturriko ur garbian beratuz. Or Mi 50. Kafe utsetan ogi-zatiak beratuta jaten zitun. TAg Uzt 253. Urrena jartzak bakallua beratzen onenbesteko puskak eginda. Anab Poli 42. Leio maitetik dakusdan lurra / --udalen ura ganean--, / beratzen dago, gizentzen dago, / arratsalde euri-berean. Gand Elorri 151. Gertau eban zigorra gatz-uretan beratuaz miñgarrixagua izan zeiñ. Etxba Ibilt 470. Mariak babarruna beratzera bota zuan. JAzpiroz 198.
    azpiadiera-1.2
    (gral. ap. A; Urt, Dv, H), beraatu (A). (Fig.). Ablandar(se), enternecer(se); aplacar(se). "Adducere ad misericordiam, bihotza samurtzea, bihotza berátzea" Urt I 146. "Attendrir" Dv. "(Au fig.), attendrir, toucher, appaiser, s'attendrir, s'apitoyer, s'appaiser" H. "Aplacar" A. "Beraatu (Ur Lev 1, 3), aplacar, ablandar" Ib.
    Zeure biotza bera bekizu, / badozu piedaderik. Lazarraga A16, 1184r. Zeurk zeure aita ori ondoena beratuko dezu. CartAzp 124. Eta haur da egundaiñoz gero, gure Iainkoak, bekhatore bihotz gogorrari, bere gogortasunaren hautsteko, eta beratzeko, ediren duen erremedio handietarik bat. Ax 571 (V 366). Peril da baldin xoil gogor ezpada, bera dadin, linbur dadin, amora dadin. Ib. 350 (V 232). Minzo emeak bihotz gogorra bera diro. O Pr 318. Bada horren gainean zer etzuen egin Saulek erakusteko beratu zitzaiola bihotza Dabiten aldera? SP Phil 473. Dagoela eztiki, dagoela saminki, bakean, tribulamendutan, argian, ilhunbean, tentazionean, errepausuan, gusturekin, gusturik gabe, idorturik, beraturik. Ib. 471. Haren bihotz gogorraren eta hotzaren [...] beratzeko, urtzeko, ematzeko. Tt Onsa 45s. Bustirik ene nigarrez / Izan zarete beratu, / Ene auhenak entzunik, / Zuek zarete ernetu. Gç 71. Ezen bere bihotza hasten zitzaion beratzen bere anaiagana, eta billha zebillan non nigar egiñ. 'Conmota fuerant viscera eius' . Urt Gen 43, 30. Ukitu egidazu biotz au beraa dadin. Lar SermAzc 57. Ekusi bear du Jangoikoak hau bere bihotz damuz ta urrikiz beratuarekin. Mb IArg I 279. Faraon bezain gogortua arkitzen etzen bat beratzeko aski ta sobera zena. Ib. 119. Lagun zadazu zure Biotzeko amorearen sutegi biziaren konsiderazioan ondo sartzeko, ta burnia baño otzago ta gogorrago banago ere, or berotu, ta beraatuko naz. Cb Eg II 39s. Jesus Dibinuak egin ziozkan finezeen golpeakin ezta beratzen. MandatSerm 119. Au bera gertatuko zaize zuegi, konpadezitzen eta beratzen etzaratenak. Luzuriaga 159. Hekien auhenek eta suspira minek ez dute ukitzen, ez beratzen haren bihotza. Brtc 147s. Ta eskatuten badeutso Jaunari, gozotu ta beraatu daiola bere biotza. Añ LoraS 55. Atzenean onela gogorturik dagoan bekataria, beratu, gozatu eta biguindu ordean Jaunaren itza eta Sakramentuakin, geiago eta geiago elkortzen eta gogortzen da. AA III 502. Hark beratzen du zeruko aitaren bihotza gure alderat. Dh 226. Azkenean bada ikhusten du urrun danik dathorrela, erraiak beratzen zaizko. Ib. 434. Ordea hunen sangez, / Eta marraska miñez / Zauden guti beratuak / Motztaille kostumatuak. Gy 143. Aitoren semea solaz llabür horrez bihotza beratürik, igitü gabe egon zen mement bat. Arch Gram 90. Eta harria bezain hotza eta gogorra naizen arren, hor burdin goria bezain berotuko eta beraturen naiz. Dv LEd 81. Eskeñiko du ar aitzaki gabe bat testimonioko tabernakuloko atean beraatzeko beretzat Jauna. Ur Lev 1, 3. Nigarra begirat jin zitzakon, bihotza tanpez beraturik. JE Bur 80. Orrelako maitetasunak irabazi ta beratuko eztuan gizonik ezta. Ag G 373. Amari bere biotz xamurra beratzen zaio / atsegiñezko pozaren pozaz urtuta. Jaukol Biozk 91. Orren era txarrean zegoala jakiñik, maitasunez ikututa beratuko ote zan. Anab Usauri 83. Pareta histuek begia jotzen daukute, beratzen bihotza. JE Ber 75. Iturri garden, aran sotil, baso itzal, mendi zorrotz, maite min eta minkuntasunak beratutako gaiak goiar biarentzat egokienak dirala ez uste. Aitzol ( in Laux BBa X ). Argatik ez dute graziaren argia ikusten, ez Yainkoaren deia entzuten, eztu ezerk ere aien biotza beratzen. Ir YKBiz 164n. Mun eta musu, beratu dute / Aingeruaren biotza. Or Eus 262. Barnea beraturik, nigarrez hasi zen. Mde Pr 160. Jaungoikoak ez ote zion beratuko alako biotz gogorra? Etxde JJ 240. Burutsik ta zutunik ta bakar-bakarrik ikustean askoren biotzak samurtu ta beratu egin ziran. Erkiag Arran 168. Nikanor-en biotza, barriz, ez da orren errezto beraatuko. Erkiag BatB 172. Manesetara ere ioan zen eta aien errege beldurgarriarengana giza-otoitzekin iñoiz ere beratzen etziren biotz aiengana. Ibiñ Virgil 116. Mutillak eta dantzak, biak batu ziran Anaren biotza beratzeko. NEtx LBB 50. Andik ekartzen genduan koka. Ori da erremolatxari azukarra kendu ta gelditzen dana [...]. Ur berotan beratuta jartzen genduan. BBarand 115s.
    azpiadiera-1.3
    beraatu (Lar, Añ).
    "Mitigar, suavizar" Lar, Añ.
    Ta nire zanei darioen inpernuko sua, an beraatu ta ozkirriantzeratuko aal dot. Erkiag Arran 156.
    azpiadiera-1.4
    Debilitar(se).
    Gose edo egarriz ezin beratua, / Lan gehienetako da gizon hautua. Hb Esk 87. Zenbatenaz gehiago barraiatzen baitzitzaioten izpiritua eta beratzen bihotza, hanbatenaz gutiago bilhatu dute Eliza. Hb Egia 135.
    azpiadiera-1.5
    (G-goi).
    "Endulzar, templar el ambiente" JMB At. " Egualdia beratu egin da (G-goi)" Gte Erd 86.
    Egurastia galanki beratu eta epeldu zan. JMB ELG 55.
    azpiadiera-1.6
    " Berátu, beráketan [...] ponerse con diarrea" Iz ArOñ. " Berauta ibilli/eon, kakeria eduki" ZestErret .
    sense-2
    2. (Uso sust.). "Blandura, beratua " Lcc.
    azpiadiera-2.1
    "Remojón. Beratua ederra artu dogu, eiñ daben trumoi eurixakin " Etxba Eib.
    azpisarrera-1
    BELLATU. (S, R; Foix ap. Lh). (Forma con palatalización expresiva). "Beillatü (Sc), beillatu (R). 1.º ablandar. Eztula beillatu zita, se me ha ablandado la tos. 2.º (R), echar en remojo" A. "Eskuzta zak kandela kori suara, beilatako (R)" Ib. s.v. eskuztatu. La -i- se debe sin duda a
    reconstrucción del lexicógrafo.
    azpisarrera-2
    BERATU ERAGIN, BERAERAGIN. "Commitigare, [...] beraeragiten, berarazten" Urt V 449.
    azpisarrera-3
    EZIN BERATUZKO. "Qui ne peut être amolli" Dv.

    beratu

    beratu
    << 1 berandu 0 / 0 beraz >>

    Egoitza

    • B
    • BIZKAIA
    • Plaza Barria, 15.
      48005 BILBO
    • +34 944 15 81 55
    • info@euskaltzaindia.eus

    Ikerketa Zentroa

    • V
    • LUIS VILLASANTE
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

    Ordezkaritzak

    • A
    • ARABA
    • Gaztelako atea, 54
      01007 GASTEIZ
    • +34 945 23 36 48
    • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
    • G
    • GIPUZKOA
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
    • N
    • NAFARROA
    • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
      31002 IRUÑEA
    • +34 948 22 34 71
    • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

    Elkartea

    • I
    • IPAR EUSKAL HERRIA
    • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
      64100 BAIONA
    • +33 (0)559 25 64 26
    • +33 (0)559 59 45 59
    • baionaordez@euskaltzaindia.eus

    Euskaltzaindia

    Hizkuntza baliabideak

    Azkue Biblioteka eta argitalpenak

    Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.

    Orokorrak

    • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
    • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
    • +34 944 158 155
    • info@euskaltzaindia.eus
    z-library z-lib project
    Casino siteleri arasında yerinizi alın, kazançlı çıkmanın keyfini sürün! Heyecanı kaçırmayın.
    © 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper