(V-gip, G, AN-mer; Urt II 413, Chaho, Gèze), doktrina (Lcc, Urt II 413), dortiña Ref.: Bon-Ond 152; Elexp Berg .
Doctrina; por antonomasia, la doctrina cristiana, expresada en el catecismo. v. irakaspen; ikasbide; katixima. Tr. Atestiguado desde Dechepare, se documenta tanto al Norte como al Sur; su uso disminuye relativamente desde mediados del s. XIX. Entre los meridionales se encuentra a menudo la acepción (que no hemos encontrado en los septentrionales) de 'catecismo', refiriéndose a una versión concreta (así, p. ej., Asteteren dotrina ). La forma con grupo -kt- parece ir perdiendo frecuencia con el tiempo. En DFrec hay 14 ejs. de dotrina, 8 de dotriña y uno de doktrina, todos ellos meridionales.
Baskoek, berzek bezala, duten bere lengoajian skribuz zerbait doktrina. E 7. Begira litezen [...] Fariseuén eta Saduzeuén doktrinatik. Lç Mt 16, 12 (He dotrina, TB, SalabBN y Echn doktrina; Dv irakhasmen, Ip y Leon erakaspen, Ur, Or erakutsi, Ol irakasbide, Ker, IBk, IBe irakaspen). Aitea ona debe, / ala doktrinea, / maestru onarekin / ango eskolea. CancVizc 367. Dotrina kristioarena Euskaras. Ber Doc 84r (tbn. dot- en el tít. de El, Oe, CatB, CatAe, CatSal y CatR; dokt- en Iraz, Arz, CatLlo, CatLuz, CatCeg, CatBus y CatUlz ). Zeure doktriñaz zinduen / bazkatzen arthaldea. EZ Noel 150. Iainkoaren dotrina. Harb 146. Bere [Kristoren] legeagaz eta dotrineagaz. Cap 141. Gure baitara isurtzen den dotrina. SP Imit III 31, 2. Haur da Ioandone Ioane Apostoliaren doktrina. Tt Arima 93. Doktrina kristianea. CatAnz 2. Sakramenduen ongi errezibitzeko jakin behar den doktrina. Gç 31. Jesüs-Kristen doktrina. Bp I 21. Doktrina ondo jakitea. OA 76. Nork bere buruaren ezagutzea eta garaitzea dela egiazko doktrina. Ch I 3, tí. Apostoluek hitzez edo ahoz irakhatsi duten Doktrina. CatLav 160 (V 82). Zer dotrina erakutsi zue? El 22. Doktrinaren lenbiziko partea. CatBurg 13. Kristau-dotrin ta Katezismo luze bat. Mb IArg I 53. A. Asteteren Dotrina Kristiana edo Kristau Dotrina. Cb EBO 63. Anasek egin ziotzon zenbeit galde bere dizipuluen eta bere doktrinaren gainean. Lg II 261. Kristau-doktriña enzuten degula. Ub 174. Katixima ahantzirik / Glubeko doktrina berria / Ikasi du Mentaberrik. Monho 40. Zelan dakien Doktrinea. Añ EL1 132. Dotrinak eta Jainkoaren itza ongi enzutea. AA III 425. Holako yenden doktriña / Da, bedi nor bere diña. Gy 26. Bere ikasbidea edo dotriña agertzeko. Lard 527. Emotie yanarije, irakatsi dotrinie, kastigau okerrerijak egiten dituezanien. CatArrig 81. Dotriña txarren kutsurik gabia. Bv AsL 124. Filosofo heien doktrina faltsoak. Elsb Fram XI. Gorago erakatsi dugun dotrinaren gainean. Lap 275 (V 125). Dotrina santua. Azc PB 357.
( s. XX) Apostoluen doktrina. CatJauf 66. Egun aietan azaldu nituen ikaspide (dotrina) guztiak. A Ardi 124. Eliz-dotriña. ArgiDL 127. Liburutxo orri deritzaio Kristau ikasbidea edo dotriña . Inza Azalp 19. Obeto engo-lekixue dortiñie ikasi orrelako lotsagalduzko kantak baño! Ort Oroig 107. Inditar aiei dotriña ta kantak erakusten. Or SCruz 135. "Dotriña" zaarra nai lukela etxean, etxeko zaarrek berria ezpaitakitela. Ldi IL 54. Siñiskerien gaiñetik kristauen dotriña. Or Eus 60. Ordu erdi batez [fraideak] doktrina irakasten zigularik. Mde Pr 295. Dotrina ematen astean hirutan zetorrena. Arti Ipuin 24. Auxe da Rousseauren dotriñatik berez jaulkitzen dena. Vill Jaink 187. Dotriña barriak beretzat, begi belarri gozartu nai ditu. Erkiag BatB 128. Dotrinan ikasi dut. Mattin 128. Erakutsi eban Sabinoren dotriñakue ez zana. Gerrika 32s. Orazioak eta dotriña oso gogozko zituan. Albeniz 23. Otxoa de Arinen Dotrina edo Kapanagarena literatura al dira? MEIG IV 59. Harako stadial'nost' zelako "dotrina berri" haren zantzurik. MEIG VI 82.
v. tbn. Ag Serm 195. MendaroTx 42. Yanzi 220. Etxabu Kontu 11. Onaind STeresa 125. Doktrina: Oe 154. Ag Serm 165.