OEH - Bilaketa
289 emaitza gabez bilaketarentzat
Sarrera buruan (12)
Sarrera osoan (277)
- aberats
- absolbitu
- adar
- adiskidetasun
- aierupen
- aingeru
- 1 aire
- ajitatu
- ajitu
- aker
- alai
- aldaratu
- aldendu
- aldi
- 1 aldizka
- aldrebes
- 1 aleta
- alimentu
- alor
- 1 altzo
- amandre
- 1 amarra
- amets
- amore
- andui
- anitz
- antsiaka
- antsikabe
- antzatu
- antzetsu
- 1 apal
- apaldu
- apostolu
- ardandegi
- argitsu
- ari izan
- armadun
- arnegamendu
- arrangura
- arrimatze
- 1 artadi
- 1 aski
- asko
- asmo
- aspaldi
- 1 asti
- asto
- atari
- atsegin
- atsegindu
- 2 atze
- aurpegi
- aurre
- aurreratu
- aurtiki
- axola
- azkendu
- baiezpen
- baldinbere
- baliostasun
- balore
- banandu
- barkarazi
- barkatu
- basahuntz
- begira
- begiratu
- behargabe
- behar izan
- behaztopaka
- bekaturatu
- beldur
- beldurtu
- beltz
- 1 bera
- berdin
- bero
- berri
- bestainik
- beste
- bestela
- bete
- bidegabe
- bihotz
- bihozgabe
- bihurrarazi
- 1 bilari
- birao
- biziotsu
- borda
- burutu
- busti
- dama
- denbora
- denboraldi
- despit
- difidentzia
- dilijenki
- 1 dunda
- edo
- egongia
- 1 egun
- egur
- eho
- einhetu
- ekarle
- 1 emeki
- 1 ene
- erabiltzaile
- eragozpen
- 1 eri
- errabiamendu
- errekaitu
- erremediatu
- errondari
- eskas
- eskergabe
- espa
- esperientzia
- esteialdu
- estremo
- euri
- ez
- ezagumentu
- ezbidekeria
- ezerez
- 1 ezin
- eztiapen
- falta
- fede
- 2 fio
- fresko
- gabe
- gaberik
- gabon
- gaizki
- gaiztatu
- 1 galdatu
- galdegite
- gatzgabe
- 1 gau
- gogoratu
- guardia
- haboro
- halakatu
- hamar
- hanka
- 1 hartu
- hartzeratu
- herabe
- herri
- hitz
- 1 hondar
- 1 huts
- hutsegin
- ihartu
- ilkibide
- ilun
- inklinatu
- inozentekeriaketa
- inozentzia
- 1 iraungi
- 1 irudi
- itsaspeko
- itsumustu
- itzuli
- itzulikatu
- 1 jakin
- jakitate
- joakunde
- jostorratz
- juez
- kalte
- kardatx
- kirats
- kolazio
- kolpe
- komun
- kontent
- kontra
- koroa
- kristautasungabe
- kuidado
- lagun
- lanbide
- landare
- lapurreta
- 1 lelo
- letrero
- librantza
- 1 lo
- lukurari
- maiteegi
- 2 marraska
- mediku
- mendekatu
- minberatasun
- mindu
- miru
- mitxeletatxo
- molde
- 1 mozolo
- mugatu
- 2 mus
- nahasmendu
- 2 nahi
- nahi izan
- negar
- neurri
- norabait
- odolgabe
- oharkabe
- oharkabetu
- oihan
- oldartu
- 1 olde
- ondorean
- ondu
- 1 ongarri
- onirizte
- ordregabe
- oroimen
- orozbat
- 1 ospe
- otoritate
- partidu
- partitu
- pazientziagabe
- 2 periko
- 1 pintaketa
- potka
- poz
- sakrilejio
- saldukeria
- saloi
- 3 samar
- sehaska
- sendaldi
- sikatu
- soraio
- sostengu
- 2 sumatu
- teiutu
- tinkati
- 1 trebes
- trenkatu
- txabolatxo
- txandaka
- txigortu
- txiki
- txita
- txupatu
- ubel
- udalen
- ukatu
- ulubika
- uluka
- ur
- 1 urin
- 1 urriki
- urtebete
- ustekabe
- ustelkin
- zagitamendu
- 1 zaindu
- zeden
- zelai
- zeresan
- zimurdura
- zinkurka
- zoli
- zomorro
- zorrozgarri
- zuhurgabe
- 1 zur
- 1 zurrun
- zuzen
goiburua
bihozgabe.
tradizioa
Tr. Documentado desde mediados del s. XVII. En DFrec hay un ej. de bihozgabe y uno de bihozkabe .
sense-1
1.
(Hb, Dv),
bihotzgabe (Lecl, Hb (-io-)),
biozka (V-ple ap. A Apend
; A DBols),
biotzka.
Cobarde; falto de ánimo, irresoluto. "Lâche, poltron" Lecl, Dv. "Cobarde" A Apend. "Descorazonado" A DBols.
Hori erraiten da bihotzgabeaz, eta, eskukara behar denean, ihes ari denaz. O Pr 515. Zeren manera berean penitent flako eta bihotzgabe hek muga batetakotz begiratzen dira bekatu egitetik, bainan damurekin, nahi lukete egin ahal balezate bere buruak dannatu gabe. SP Phil 27 (He 26 gogo hurritako hek). [Soldadiak] ezpadira koraios eta deliberatu, eta diren poltroiñak eta biotz gabiak, adios gaztelia. Tt Onsa 64. Ezen biktoriosentzat dago mana, bihotz gabeenzat lazeria handia. "Torpenti" . Ch III 35, 1 (Leon nagia). Enada, [...] beldurti, ikarakor ta biotzgabea. VMg 25. Tomas balientie / ondo enpeñatu, / bere kulpaz eztaizan / ango lanak galdu. / Ixidro ori zala / pixkat biotzkatu. / Biotzka egon arren / izan leike fiñe, / ezta guztiorena / biotza bardiñe. EusJok II 102.
Cobarde; falto de ánimo, irresoluto. "Lâche, poltron" Lecl, Dv. "Cobarde" A Apend. "Descorazonado" A DBols.
Hori erraiten da bihotzgabeaz, eta, eskukara behar denean, ihes ari denaz. O Pr 515. Zeren manera berean penitent flako eta bihotzgabe hek muga batetakotz begiratzen dira bekatu egitetik, bainan damurekin, nahi lukete egin ahal balezate bere buruak dannatu gabe. SP Phil 27 (He 26 gogo hurritako hek). [Soldadiak] ezpadira koraios eta deliberatu, eta diren poltroiñak eta biotz gabiak, adios gaztelia. Tt Onsa 64. Ezen biktoriosentzat dago mana, bihotz gabeenzat lazeria handia. "Torpenti" . Ch III 35, 1 (Leon nagia). Enada, [...] beldurti, ikarakor ta biotzgabea. VMg 25. Tomas balientie / ondo enpeñatu, / bere kulpaz eztaizan / ango lanak galdu. / Ixidro ori zala / pixkat biotzkatu. / Biotzka egon arren / izan leike fiñe, / ezta guztiorena / biotza bardiñe. EusJok II 102.
sense-2
2.
(Dv),
biozge, biozkabe.
Cruel, insensible.
"Qui est sans coeur"
Dv.
Beira nihor Yainkoa ahanztetik, nardagarri edo bihotz gabe batzuen trufa gatik! Hb Egia 34. Errozu musde Nogesi / Gizon bihotz-gabe horri / Nere partez goraintzi. (In Zerb Azk 105 ). Zer nahi duzu erran dezaten zure etxekoez? [...] zure alderat bihotz gabe direla. Laph 104. Aize bihotz-gabea, zertako herritik / eraman duk apexa mendien gainetik? Elzb Po 189. Oi! ni zer bihotz-gabea, / ez bazintut maitatzen! Zby RIEV 1908, 204. Nagusi bihotzgabeak haur gaixoa buruko iletarik hartzen du. Arb Igand 87. Borreruak zerate zuek, biotzgabeak, gizagaizkiñak. Ag G 292. Anai txikiyarekin orren biozgeak ez izateko esaten nizuten... ill egin nai zenduten... J.M. Tolosa EEs 1913, 65. Bertulf biotzgea bere emaztearengana erakarri zuten. JBDei 1919, 284. Eriotz gogor biotzge danak / biurtu dituz "ezerez". GMant Goi 34. Herodes bihotz gabea. Ox 67. Santa Cruz bezain biozgabea ta odoltzalea etzala? Or SCruz 89. Biotz-gabeak, makurrak, gogorrak. Lek EunD 37. Biozgabea ta ankerra bear zukean alako neskarentzaz errukirik ez izateko. TAg Uzt 187. Soldado bihotzgabe tzarrek Jesusi ezarri zioten gurutze pisu bat bizkarrean. Zerb IxtS 89. Begiak lehertzen ziozkaten juje bihotzgabeenen manuz. Ib. 102. Erregez baduzu erraiteko hainitz: idor eta bihotzgabea daukazu, bere eginbidea bethetzen duelakotz. Lf Murtuts 49. Bere izakera zakarra, garratza, makurra, biozkabea. Etxde AlosT 21. Gaur ni nauzu etorri, bihotz gabe hau. Mde Pr 143. Gizon biozgabeenaz eta ankerrenaz esan baita utsaren orde zala biozgabe ta anker. "Vecordi et nimis crudeli homine" . Or Aitork 45. Oñazea luzatzearren aizto txiki batez lepoa ebaki gizonari, biozgabe arek! NEtx Antz 46. Universua aundia da bai, zoragarri eta ospetsu, baiña baita garratz, eskerga ta biotz-gabea ere. Vill Jaink 119. Naixago dorala ill eta artariko senar zaillagandik urten, eta bidian doran aurra atara orlako aitta biotzgabe batengandik. Etxba Ibilt 485. Gizona da zoroa ta bihotz gabea / barnean baldin badu plazerren gosea. Xa Odol 136. Zoro, erabage, biozbage ta errukibage. Ker Rom 1, 31. Arako Neron biotz-gabea baziña lez. Berron Kijote 159.
Beira nihor Yainkoa ahanztetik, nardagarri edo bihotz gabe batzuen trufa gatik! Hb Egia 34. Errozu musde Nogesi / Gizon bihotz-gabe horri / Nere partez goraintzi. (In Zerb Azk 105 ). Zer nahi duzu erran dezaten zure etxekoez? [...] zure alderat bihotz gabe direla. Laph 104. Aize bihotz-gabea, zertako herritik / eraman duk apexa mendien gainetik? Elzb Po 189. Oi! ni zer bihotz-gabea, / ez bazintut maitatzen! Zby RIEV 1908, 204. Nagusi bihotzgabeak haur gaixoa buruko iletarik hartzen du. Arb Igand 87. Borreruak zerate zuek, biotzgabeak, gizagaizkiñak. Ag G 292. Anai txikiyarekin orren biozgeak ez izateko esaten nizuten... ill egin nai zenduten... J.M. Tolosa EEs 1913, 65. Bertulf biotzgea bere emaztearengana erakarri zuten. JBDei 1919, 284. Eriotz gogor biotzge danak / biurtu dituz "ezerez". GMant Goi 34. Herodes bihotz gabea. Ox 67. Santa Cruz bezain biozgabea ta odoltzalea etzala? Or SCruz 89. Biotz-gabeak, makurrak, gogorrak. Lek EunD 37. Biozgabea ta ankerra bear zukean alako neskarentzaz errukirik ez izateko. TAg Uzt 187. Soldado bihotzgabe tzarrek Jesusi ezarri zioten gurutze pisu bat bizkarrean. Zerb IxtS 89. Begiak lehertzen ziozkaten juje bihotzgabeenen manuz. Ib. 102. Erregez baduzu erraiteko hainitz: idor eta bihotzgabea daukazu, bere eginbidea bethetzen duelakotz. Lf Murtuts 49. Bere izakera zakarra, garratza, makurra, biozkabea. Etxde AlosT 21. Gaur ni nauzu etorri, bihotz gabe hau. Mde Pr 143. Gizon biozgabeenaz eta ankerrenaz esan baita utsaren orde zala biozgabe ta anker. "Vecordi et nimis crudeli homine" . Or Aitork 45. Oñazea luzatzearren aizto txiki batez lepoa ebaki gizonari, biozgabe arek! NEtx Antz 46. Universua aundia da bai, zoragarri eta ospetsu, baiña baita garratz, eskerga ta biotz-gabea ere. Vill Jaink 119. Naixago dorala ill eta artariko senar zaillagandik urten, eta bidian doran aurra atara orlako aitta biotzgabe batengandik. Etxba Ibilt 485. Gizona da zoroa ta bihotz gabea / barnean baldin badu plazerren gosea. Xa Odol 136. Zoro, erabage, biozbage ta errukibage. Ker Rom 1, 31. Arako Neron biotz-gabea baziña lez. Berron Kijote 159.
azpiadiera-2.1
Insensible, frío, falto de sentimientos.
Biotz-gabe ta itsu, / nork, izan ere, bil olerti-loreak? "Sin corazón y ciego" . Ldi BB 1.
Biotz-gabe ta itsu, / nork, izan ere, bil olerti-loreak? "Sin corazón y ciego" . Ldi BB 1.
azpisarrera-1
BIHOZGABEKO
(bihotzgabeko Dv). Cruel, desalmado, sin corazón. "Bihotzgabeko, qui est sans coeur" Dv.
Ondo eginik, ondo bai ondo, / zaldi biotz bagakoa. Zav Fab, RIEV 1907, 541. Gizon bijotz bagako ta eskertxarrekua. Ur MarIl 115. Biotz gabeko gizon gaizki-azi aiei. Lard 448. Miguel Navarro zeritzan biotzgabeko bat. 'Desalmado' . Aran SIgn 100. Eta gure biotz andikoa ta biotz bagakoa Iparragirrera ioan zirean. A BGuzur 156. Biotz gabeko neska mutillak dirudite biak, aserratuta daudela esan leiteke. Ag G 195. Sarraski odolztatu okaztagarri hori neholere etzuten ikusi nai izan. Basakeria holakoak, bihotzgabekoentzat. Zub 111. Gerla gorria odol xurgatzen ari zaiote orori. / Bihotz gabeko itzal beltz horrek errabian du erretzen. Iratz 71s. Ta otso biotz-bakoari. Bilbao IpuiB 50. Baiña batez be ibiltariekaz zan biotz-bakoa. Ib. 123. Biotz bako maltzur zantarrak alakoak. Ib. 258. Biotz-gabeko neke-liburu oietan irakurri ta irakurri egon. "Desalmados libros" . Berron Kijote 72. Zure biotz-gabeko egite oietan. "Crueles hazañas" . Ib. 159.
Ondo eginik, ondo bai ondo, / zaldi biotz bagakoa. Zav Fab, RIEV 1907, 541. Gizon bijotz bagako ta eskertxarrekua. Ur MarIl 115. Biotz gabeko gizon gaizki-azi aiei. Lard 448. Miguel Navarro zeritzan biotzgabeko bat. 'Desalmado' . Aran SIgn 100. Eta gure biotz andikoa ta biotz bagakoa Iparragirrera ioan zirean. A BGuzur 156. Biotz gabeko neska mutillak dirudite biak, aserratuta daudela esan leiteke. Ag G 195. Sarraski odolztatu okaztagarri hori neholere etzuten ikusi nai izan. Basakeria holakoak, bihotzgabekoentzat. Zub 111. Gerla gorria odol xurgatzen ari zaiote orori. / Bihotz gabeko itzal beltz horrek errabian du erretzen. Iratz 71s. Ta otso biotz-bakoari. Bilbao IpuiB 50. Baiña batez be ibiltariekaz zan biotz-bakoa. Ib. 123. Biotz bako maltzur zantarrak alakoak. Ib. 258. Biotz-gabeko neke-liburu oietan irakurri ta irakurri egon. "Desalmados libros" . Berron Kijote 72. Zure biotz-gabeko egite oietan. "Crueles hazañas" . Ib. 159.
azpisarrerakoSense-1.1
Arima bihotzgabetakoei eta gogourriei.He Gudu 124.
azpisarrera-2
BIHOTZGABEZ.
Por falta de valor, de resolución.
[Beheramendu] haren onetstea eta hartan lakhetzea, ez indar edo bihotz gabez, baina Iainkoaren maiestatearen handiago etsteko. SP Phil 214 (He 216 ez gogo urritasunez eta bihotz eskasez).
[Beheramendu] haren onetstea eta hartan lakhetzea, ez indar edo bihotz gabez, baina Iainkoaren maiestatearen handiago etsteko. SP Phil 214 (He 216 ez gogo urritasunez eta bihotz eskasez).
bihozgabe
-
bihozgabe. Tr. Documentado desde mediado...
-
1. (Hb, Dv), bihotzgabe (Lecl, Hb (-io-)...
-
2. (Dv), biozge, biozkabe. Cruel, insens...
-
Insensible, frío, falto de sentimientos...
-
BIHOZGABEKO (bihotzgabeko Dv). Cruel, de...
-
BIHOTZGABEZ. Por falta de valor, de reso...
<< bihotz 0 / 0 bihurrarazi >>
Egoitza
- B
- BIZKAIA
- Plaza Barria, 15.
48005 BILBO - +34 944 15 81 55
- info@euskaltzaindia.eus
Ikerketa Zentroa
- V
- LUIS VILLASANTE
- Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
20018 DONOSTIA - +34 943 42 80 50
- donostiaordez@euskaltzaindia.eus
Ordezkaritzak
- A
- ARABA
- Gaztelako atea, 54
01007 GASTEIZ - +34 945 23 36 48
- gasteizordez@euskaltzaindia.eus
- G
- GIPUZKOA
- Tolare baserria. Almortza bidea, 6
20018 DONOSTIA - +34 943 42 80 50
- donostiaordez@euskaltzaindia.eus
- N
- NAFARROA
- Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
31002 IRUÑEA - +34 948 22 34 71
- nafarroaordez@euskaltzaindia.eus
Elkartea
- I
- IPAR EUSKAL HERRIA
- Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
64100 BAIONA - +33 (0)559 25 64 26
- +33 (0)559 59 45 59
- baionaordez@euskaltzaindia.eus
