Harremana

    OEH - Bilaketa

    284 emaitza gaberik bilaketarentzat

    Sarrera buruan (20)


    Sarrera osoan (264)

    Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
    goiburua
    usantza.
    tradizioa
    Tr. Documentado al Norte desde Leiçarraga hasta el segundo tercio del s. XIX, y en Mirande. Al Sur se encuentra en Capanaga, Urquizu, SermAN, Mendiburu, Lizarraga de Elcano, Aguirre de Asteasu y Beovide.
    sense-1
    (Urt I 365, Lar, Añ, H; -nz- SP, Aq, VocBN , Gèze (ü-)), usantxa, ujaintxa (Foix).
    Uso, hábito, costumbre. "Coutume, usage" SP. " Usanza gaizkitia, coutume à malice" Ib. "Abuso, usanza gaixtoa (AN)" Aq 856. "Usage, habitude" Gèze. "Coutume" Foix.
    Haién emaztek-ere kanbiatu ukhan duté usanza naturala natura kontra denera. "L'usage naturel" . Lç Rom 1, 26 (He usantza; TB eginbide, Ol, Ker ari-bide). Gizonen manamenduén eta doktrinén arauezko gauza hauk guziok usanza berez galdu doaza. "[Ils] périssent par l'usage" . Lç Col 2, 22 (He zerbitzatze beraz, BiblE erabiliaren erabiliz). Kristok ifini usantzak. EZ Man I 24. Eta nola soñu gorek Hierikoren harriak, / hala othoi etxa betza usantza gaizkitiak. EZ Man II 61. Gerletako usantza duk guardia aldatzea. Ib. 141. Sepultura eman gero bedinkatura, / nola kristauen artean baita usantza hura. Ib. 158. Iainkoak begira zaitzala, usantza gaixtoak zure baithan ostatu hartzetik, eta usantza hura hazkuntza bihurtzetik. Ax 94 (V 65). Gazteko usantzak jarraikitzen ohi zaitza nehori zahartzean ere. Ib. 175 (V 117). Bildu zirete lekhu Saindu huntara Eliza Ama saindiaren usanza hun eta laudatzekuaren arabera. FPrBN 19. Iuramentu egiten dabenz [...], ea kostunbre ta usanza au daukan. Cap 95. Usanza zaharra nekez utzten da. SP Imit I 14, 3 (Ch usanza; Mst kostüma, Ip, Leon aztura). Zure aztura eta usanza gaixtoak eta bekhatuaren erro guziak. SP Phil 159. Egun orozko usantzak emaiten du aditzera, [...] gauaz ixilik, nehork ikhusi gaberik, ebilten dela [ohoiña] . Tt Onsa 62. Nola usantza gaitzek tuzten / flakatzen gure indarrak. Gç 103. Orduan hartzen duen bidea, plegua, eta usantza edukitzen du gerorat-ere. ES 181. Bentzutuek amor eman dezoten garaitiarren usantzei, hazturei, eta egiramuei. Ib. 108. Duzun animo eta etzaitezela guduan unha, usantza onak gaixtoa garaitzen du. Ch I 21, 2. Arla da usanza lenekoa. SermAN 6r. Pratika edo usanza hori Apostoluetarik heldu dela. CatLav 24. (V 19) Giristinoen usanza da hala egitea. Ib. 248 (V 126). Geure usanza deungen mortifikazinoa. Urqz 40. Gure baitan formatzekotzat bertute haren usantza edo habituda saindu bat. [...] Zeren natura korrunpituaren indarrak bethi borthizten baitu gaizkirako usantza. He Gudu 87 (88 bizioen usantzak, 90 biziozko usantzak). Munduaren usanz eta ibiller txarrei begiratu ere bage. Mb IArg I 71. Maria eta Joseph bere usantzaren arabera bazko denboran Yerusalemerat gan zirenean. Mih 114. Baldin kofesatu ondoan okasione beretan, usantza beretan [erori bazare] . Brtc 168 (v. tbn. 126). Ohiko usantzari / Teillarik nahi badio mutiriki jazarri. Monho 48.
    ( s. XIX) Elizaren anziñako usanza dala illai onrak egitea. AA I 508. Erri batzuetan badira usanz ontzat artuak daudenak gai onetan, eta orduan usanzari jarraitzea lan egitean ez da bekatu. AA II 52. Orobat usantza on bat da larunbat arratsetan gutixago jatea. Dh 57. Hortik heldu da hainitz Kongregazionetan ezarria den usantza guziz laudagarria. MarIl 90. Phixtako ardi eta kabalen üsantxa, / Españako hegilat laster zuin lehenka. Etch 616. Elizako Besta egünez, eta Elizak begiratzen dütian beste Üsantzez. CatS 95.
    ( s. XX) [Herriko hizkuntza] jende arrunten usantzarako zegoelarik soilki. Mde Pr 224. Maiteminduen mintzaerari gehiegia izatea, hiperbolezkoa, berez omen dagokio. Horrela Oihenart, usantzari jarraitzeko bada ere, maiz agertzen zaigu "nigarzu". MIH 247.
    v. tbn. Harb 195 (-nza). Jaur 118. Gy 255. Laph 154. Üsantxa: Mst I 10, 3.
    azpiadiera-1.1
    (Con sintagma con suf. -t(z)eko ).
    Nola baitugu komunki lurrekoek usantza, / Iongoikoari premian egiteko othoitza. EZ Man II 27. Bere iuramentuen egiteko usantza gaixtoa utziko duela kofesorari prometatuz. Ax 267 (V 178). Usantza duzunaz gerostik ene begiratzeko gaitz suerte gustietarik. Gç 46. Batzuek hañitz oraziñoen errateko usantza dute. Ib. 31. Hiltzerako puntadan usantza zuten kantatzeko bere arteko kanta bat. ES 111. Zeinatzeko usanza zaharra da Giristinoen artean? CatLav 24. (V 19) Gezur erraiteko usanza. Ib. 405 (V 194). Ardietsiko dugu, haren gloria gatik, gure akzione guziak egiteko usantza egunorozkoa. He Gudu 74. Nola duen Satanek, [...] tentatzeko eta enganatzeko antzea eta usantza. Ib. 161. Hume gaisoak ill ta jangoiko-itxur oriei edo sulezeko deabruari present egiteko legea edo usanza. Mb IArg I 358. Onetarako ipiñi da Akto fedekoak, esperanza, eta karidadezkoak egiteko usanz ederra. AA II 13. Harzazu usantza maiz errateko zure buruari: Jainkoa beha dagot. Dh 205. Ezarri ere zuen eguerdian eta arratsean ezkilen joiteko usantza. Laph 153.
    azpiadiera-1.1.1
    Har-tzagun usantza, bertzeren yuiamenduari gure yuiamendua sumetitzekoa. He Gudu 65. Ordutikan dator usantza gure Ordenako ongille bereziai ematekua Hermandadeko Karta deitzen dan paper izkiribitua. Bv AsL 133.
    azpiadiera-1.2
    (Precedido de gen. objetivo).
    Bekhatuaren usantzak gaitzten du berthutearen bidea. Ax 90 (V 61). Doatsutasuneko estatu konplia datorrenean, geldituko da sakramenduen usanza eta beharra. SP Imit IV 11, 2 (Ch etzare gehiago baliatuko sakramenduz, Mst eztate sakramentien beharrik, Ol Ikurtonen erabiltzerik ez dagoke, Leon ez da gehiago sakramendurik izanen). Etzan onelako urdakerien usanza itsusirik aditu. AA II 132. Ezta deusere meditazionearen usantza baino hoberik. Dh 95. Beren hizkuntzaren usantza gorde zuten behintzat. Mde Pr 250. Gogo-kontra sukaldearen usantza utzi behar izan zion neskame zaharrak. Mde HaurB 67.
    v. tbn. He Gudu 88.
    azpiadiera-1.3
    (Con -t(z)ea ).
    Ene kostuma eta uzanza [sic] da, [...] gauza guziei ene progotxu ispiritualerat eragitea. He Phil 138 (SP 135 kostuma). Artu-zúte bada Jesúsen gorpútza, ta inguratu-zúte misésko maindrees aromaéki, nola duten judioék usanza ortzitzea. LE Io 19, 40 (Lç, EvS kostuma, He, Dv ohitza, TB aztura, Leon egiten ohi duten bezala, IBk ohitura).
    azpisarrera-1
    USANTZAN. a) (Estar, etc.) acostumbrado (a), (tener) por costumbre.
    Bizio huntaz Deabrua, bere sareetan gizon gehienak eror-arazteko usantzan dela. He Gudu 125. Atsegin falsoak aurkhitzekotzat, objet inutillei yosiak egoteko usantzan zirenei. Ib. 128. Jar onthuruntzez kanpoan ez jateko eta ez edateko usantzan. Dh 54. Eman zaite usantzan, egun oroz errateko Jesusen izen seinduaren letaniak. Ib. 259. Bekhatutik, bederen handiskoetarik, beiratzeko usantzan direnentzat. Ib. 59.
    b) En uso.
    Heriotze mota horrek, erromatar konkistaren aurreko Galian usantzan zegoen giza-sakrifizio bat gogoratzen du bitxiki. Mde Pr 188.
    azpisarrera-2
    USANTZATAN. En uso. v. USANTZAN (b).
    Zeren baitirade Testamentu berrian zenbait hitz eta minzatzeko manera, usanzatan komunzki ez izanez, guziéz adi ezlitakenik. Lç Decl ã 1r.
    azpisarrera-3
    USANTZAZ. Por costumbre.
    Zertan ere naturalezaz edo usanzaz lakhet baitut, hura laster heldu zait burura. SP Imit III 48, 5 (Ch usantzaz; Ip ohidüraz, Ol oikundez, Pi oituraz). Egizu zure baithan dagoen guzia eta egizu arthoski, ez usantzaz edo eziñ bertzez. Ch IV 12, 2 (SP, Mst kostumaz, Ip ohidüraz). Konfesa zaite maiz; [...] behiñere ez usanzaz eta ohitzaz. He Gudu 319. Joan zare obligazionezko egunetan ere kostumaz eta usantzaz, ez fedeaz eta debozioneaz animatua. Brtc 243. Kostumaz edo usantzaz egiten dituen bekhatuak. Ib. 54.
    azpisarrerakoSense-3.1
    Usanza xoillez edo berzen lehiaz eta nagi edo ez debot famatzeko beldurrez errezibitzea [sakramendua].Hm 200. [Arrosarioa erran] egun guziez, bainan bethiere errespeturekin ta debotki, eta ez ohitura ta usantza xoilez. Dh 55.
    azpisarrera-4
    USANTZAZKO. Habitual. "Quae assolent, usantzazko gauzak" Urt II 483.
    Usantzazko bekhatuak iarraikitzen ohi zaitza nehori heriotzeraiño. Ax 94 (V 64). Hura da bekhatuaren usanzazko edo habitudako estatu bat. CatLav 134. (V 70)

    usantza

    usantza
    << 1 urrun 0 / 0 uste izan >>

    Egoitza

    • B
    • BIZKAIA
    • Plaza Barria, 15.
      48005 BILBO
    • +34 944 15 81 55
    • info@euskaltzaindia.eus

    Ikerketa Zentroa

    • V
    • LUIS VILLASANTE
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

    Ordezkaritzak

    • A
    • ARABA
    • Gaztelako atea, 54
      01007 GASTEIZ
    • +34 945 23 36 48
    • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
    • G
    • GIPUZKOA
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
    • N
    • NAFARROA
    • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
      31002 IRUÑEA
    • +34 948 22 34 71
    • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

    Elkartea

    • I
    • IPAR EUSKAL HERRIA
    • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
      64100 BAIONA
    • +33 (0)559 25 64 26
    • +33 (0)559 59 45 59
    • baionaordez@euskaltzaindia.eus

    Euskaltzaindia

    Hizkuntza baliabideak

    Azkue Biblioteka eta argitalpenak

    Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.

    Orokorrak

    • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
    • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
    • +34 944 158 155
    • info@euskaltzaindia.eus
    z-library z-lib project
    Casino siteleri arasında yerinizi alın, kazançlı çıkmanın keyfini sürün! Heyecanı kaçırmayın.
    © 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper